ÜS; 3 1 A Ub / Provincie Groningen t.a.v. het college van Gedeputeerde Staten Postbus 6x AP GRONINGEN. Ten Boer, 31 augustus 2016

Transcriptie

1 3 1 A Ub / ÜS; GRONINCER^O'^P^N Hendrik Westerstraat CT Ten Boer Provincie Groningen t.a.v. het college van Gedeputeerde Staten Postbus 6x AP GRONINGEN Postbus AA Ten Boer (050) lnfo@gronlngerdorpen.nl KvK IBAN Ten Boer, 31 augustus 2016 NL32 RABO Betreft: Kenmerk: Beleidsplan 2017 t/m 2020, Jaarplan 2017 en evaluerende terugblik Beleidsperiode HH/VU Geacht college van Gedeputeerde Staten, Hierbij ontvangt u in drievoud ons Beleidsplan 2017 t/m 2020, ons Jaarplan 2017 en onze evaluerende terugblik op de beleidsperiode 2013 t/m Groninger Dorpen staat klaar voor een nieuwe periode waarin we ons sterk maken voor krachtige inwoners die zorgen voor elkaar in leefbare dorpen met als resultaat dat de dorpen klaar zijn voor de toekomst. Mede door de steun van de Provincie kunnen wij als belangenvertegenwoordiger van de dorpen fungeren en ook tussen dorpen en gemeenten verbindingen leggen en inspireren. Mocht u hierover nog vragen en/of opmerkingen hebben, vernemen wij dat graag. Met vriendelijke gf9gfén fdamöêkstra "oördinator Bijlagen: 3 X Beleidsplan 2017 t/m X Jaarplan X evaluerende terugblik beleidsperiode 2013 t/m 2016

2 Het dorp van de dorpsbewoners zelf JAARPROGRAMMA Jaarplan & CRONINCER^ '^''^'*'

3 2017 m i

4 2017 Inleiding ''Dorpsbewoners bepalen betekenis en ontwikkeling van het dorp zelf" De z elfredzaamheid die er in dorpen altijd al was, maar tijdens de ve rzorgingsstaat in slaap is gebracht, krijgt nu weer alle ruimte. Dorpen grijpen deze ruimte graag en gretig. Er is veel kracht binnen dorpen. De overhe id laat steeds meer los en zo komt er dus meer bij de mensen zelf terug. Niet door alle bewoners meteen even enthousiast omarmd, maar door voorlopers ontdekt als een mogelijkheid een kwaliteitsslag te maken. De ontwikkeling blijkt kansen te bieden. De overheid die altijd bepaalde 'wat kan en niet kan' verdwijnt en wordt steeds meer facilitator van bewonersinitiatieven. En het dorp wordt weer meer van de bewoners zelf. Dorpen gaan zelf aan de slag met hun eigen dorpsvisie, hun eigen plannen, natuurlijk in goed overleg met de gemeenten en andere partijen. Op die wijze ontstaan er bijvoorbeeld zorgcoöperaties, initiatieven voor een duurzame energievoorziening voor het dorp of de aanleg van een eigen glasvezelnetwerk. Sportverenigingen slaan de h anden ineen om het beheer van de n ieuwe gymzaal over te nemen van de gemeente, omdat die het niet langer kan betalen. En als twee grote schoolbesturen een krimpscenario presenteren waarin een groot aantal scholen wordt gesloten, staan de o uders op om zelf de school van hun kinderen te gaan runnen. Ook de veranderingen in de zorg zijn inmiddels in dorpen aan het landen. Tegelijkertijd krijgen de plannen van de gemeentelijke herindeling steeds meer invloed op de dorpen. Door de herindeling worden de dorpen onderdeel van een veel groter geheel. Groninger Dorpen zal zich inzetten met besturen van dorpen en dorpshuizen om stevig en zichtbaar op de agenda van de gemeente en provincie te blijven. De verwachting is dat de bekende ambtenaar of wethouder verdwijnt. Er zal professioneler gewerkt gaan worden vanuit gemeenten met meer distantie van h et specifieke verhaal van een dorp of dorpshuis. Op de agenda blijven én steun krijgen van de gemeente of provincie op het moment dat het dorp of dorpshuis dat nodig heeft, zal een uitdagende klus worden. Binnen het Jaarprogramma 2017 is, naast de thema's en activiteiten uit het Jaarplan (subsidie Provincie Groningen), aandacht voor de projecten, die naadloos op die thema's en activiteiten aansluiten en waarmee wij onze invloed kunnen vergroten. In de volgende paragrafen meer over hoe Groninger Dorpen de processen en de initia tiefnemers in dorpen in 2017 gaat ondersteunen.

5 Beleidskader Het beleidskader van Groninge r Dorpen staat omschreven in het beleidsplan Groninger Dorpen maakt zich de komende jaren sterk voor krachtige inwoners die zorgen voor elkaar in leefbare dorpen met als resultaat dat de dorpen klaar zijn voor de toekomst. Daarbij spelen we in op de belangrijke ontwikkelingen waarbij de overheid zich terugtrekt, meer taken naar gemeenten zijn gekomen, het aantal gemeenten in Groningen afneemt van 23 n aar minder dan 10, rollen binnen de dorpen veranderen en bewonersinitiatieven worden omarmd maar nog niet altijd begrepen. Ook zijn er stevige ontwikkelingen rond zorg, vergrijzing, ontgroening, verduurzaming en aardbevingen die consequenties hebben voor de leefbaarheid van het Groningse platteland. Groninger Dorpen werkt aan de leefbaarheid van de dorpen door samenwerking en innovatie. Tegelijkertijd blijft Groninger Dorpen trouw aan het werken en denken vanuit de logica van de dorpen. Wat is Vereniging Groninger Dorpen? Groninger Dorpen streeft ernaar dat dorpsgemeenschappen meer invloed krijgen op hun huidige en toekomstige leefomgeving. Groninger Dorpen is een vereniging met als leden dorpsbelangenorganisaties en dorpshuizen. Daarom dragen we bij aan het doorontwikkelen van onze leden en stimuleren en ondersteunen we initiatieven van groepen inwoners. Doordat de vereniging onafhankelijk is, kunnen we helemaal gaan voor de belangen van het dorp. Groninger Dorpen helpt bijvoorbeeld bij het aanvragen van subsidies, het verduurzamen van een dorpshuis, het ontwikkelen van een dorpsvisie, het begeleiden van dorpsinitiatieven en veranderingsprocessen en het opzetten van nieuwe organisatievormen binnen dorpsbelangenorganisaties. We begeleiden, maar nemen het proces niet over. De ideeën en ontwikkelingen zijn van het dorp zelf en passen hierdoor binnen de gemeenschap. Groninger Dorpen biedt de plus die soms nodig is en biedt de kennis die wellicht niet aanwezig is in het dorp. We bund elen en koppelen initiatieven aan elkaar en brengen dorpen die in dezelfde processen zitten, met elkaar in contact. Meer nog dan voorheen gaan we innovaties stimuleren en jagen we kansrijke leefbaarheidsinitiatieven aan. Dat is de kracht van Groninger Dorpen. Vanuit Groninger Dorpen zijn bestuursleden, vrijwilligers en medewerkers actief. Zij allen hebben een intrinsieke motivatie om zich in te zetten voor een leefbaar Groninger platteland.

6 THEMA'S 2017 MET BIJBEHORENDE ACTIVITEITEN EN PROJECTEN In het beleidsplan staan de volgende thema's, het jaarplan bouwt hierop voort. - Krachtige inwoners - Zorgen voor elkaar - in een leefbaar dorp - Klaar voor de toekomst Activiteiten en projecten rond deze thema's die in 2017 uitgevoerd zullen worden, zijn: A. Krachtige Inwoners Continuïteit voor dorpsorganisaties Groninger Dorpen ondersteunt initiatieven die de c ontinuïteit van de dorpsorganisaties versterken. Nieuwe rol voor dorpsorganisaties Groninger Dorpen gaat de uitdaging aan om leden alert te maken op maatschappelijke veranderingen binnen en buiten het dorp, om daar hun nieuwe weg en rol in te vinden. We zijn overtuigd van de m eerwaarde van dorpsbelangen- en dorpshuizenorganisaties, bijvoorbeeld als verbindend orgaan tussen alle initiatieven binnen een dorp, als aan spreekpunt voor de gemeente, maar bijvoorbeeld ook voor zoiets praktisch als een bank rekening, een inschrijving bij de Kamer van Koophandel of een aansprakelijkverzekering. En natuurlijk zijn deze o rganisaties ook een continue factor binnen alle tijdelijke projecten, werkgroepen en initiatieven.

7 2017 Sterk vrijwilligerswerk Groninger Dorpen wil de leden helpen bij het vergroten van de kennis en vaardigheden van hun vrijwilligers. Gangmaken bewonersinitiatieven Groninger Dorpen helpt bewoners op weg 'van idee naar project'. Bijvoorbeeld door te adviseren over welke fondsen bij het initiatief passen of door ze in contact te brengen met de juiste organisaties. We hebben hierin een actieve rol, maar nemen het initiatief niet over. Ook kunnen we bewoners ondersteunen met goede voorbeelden en in contact brengen met vergelijkbare initiatieven om ervaringen te delen. Activiteiten Jaarplan Dorpen- en dorpshuizenoverleggen (besturen), gemeentelijk niveau (10) Ledenondersteuning en advies. Dorpscontactambtenaren voor dorpshuizen en dorpsbelangen. Van idee, naar project, fondsenwerving... bijeenkomsten en advies (1 op 1). Projecten Burgernabijheid/gemeentelijke herindeling [cofinanciering uit het jaarplan, zie ook Klaar voor de toekomst) Dorpsvisies, een leefbaarheidsplan voor en door het dorp over een periode van jaar.

8 2017 B. Zorgen voor elkaar Zorg en Wmo Groninger Dorpen speelt in op het thema zorg en wmo met het concept ZorgSaam Dorp. Het 'ZorgSaam Dorp' begeleidt een dorpshuis of dorpsbelangen bij de zoektocht naar haar rol, in samenspel met dorpsbewoners, inspelend op de kanteling binnen de zorg en met name de Wmo. Het vertrekpunt van dit project is de Wmo-scan voor dorpshuizen. Een groeiende vraag vanuit de dorpen richting Groninger Dorpen dient zich al aan. Nieuw Noaberschap Groninger Dorpen maakt leden alert op de verschillende vormen van "Nieuw Noaberschap". We dragen zorg voor kennis over de ontwikkelingen die binnen of tussen inwoners van dorpen ontstaan én die juist ook de leefbaarheid van dorpen vergroten. Zodoende dragen we bij aan verbreding van het perspectief van onze leden op dit onderwerp. Activiteiten Jaarplan Excursies voor dorpen en dorpshuizen Zorg in het dorp volgens Wmo nieuwe stijl, met o.a. aanbod Wmo-scan Communicatie (o.a. sociale media, website, papieren en digitale nieuwsbrieven) Projecten Verzoamelstee [met cofinanciering uit het Jaarplan] ZorgSaam dorp (met cofinanciering uit het Jaarplan) Innovatie Werkplaats 'Samen doen' samen met Healthy Ageing Kans voor de Veenkoloniën Eetpunt Nieuwe Pekela (zie ook leefbaar dorp)

9 2017 C. In een leeft>aar dorp Dorpshuizen Groninger Dorpen heeft zeer veel expertise als het gaat om het ondersteunen van dorpshuizen of het creëren van nieuwe ontmoetingsplaatsen in het dorp. In het laatste geval adviseert Groninger Dorpen bijvoorbeeld over het maken van slimme combinaties van functies in het dorpshuis, waardoor voorzieningen in dorpen kunnen worden behouden. Dorpshuizen worden ook in toenemende mate ingezet om verschillende beleidsdoelen van overheden uit te voeren. Denk aan de Wmo-doelstellingen van gemeenten, de maatschappelijke stage voor scholieren of integratie van nieuwe bewoners. Echter, ook nieuwe vormen van ondernemerschap komen op. Vanuit de reguliere ondersteuning voor de dorpshuizen, biedt Groninger Dorpen de vele vrijwilligers die tijd vrij maken om de dorpshuizen in de benen te houden, praktische ondersteuning. Groninger Dorpen organiseert tweejaarlijks een dorpshuizenexcursie omdat er geen betere manier is om de provincie te verkennen en in de keuken van andere dorpshuizen te kijken. Ook organiseren we tweejaarlijks een conferentie voor dorpshuizen. Daarnaast ondersteunt Groninger Dorpen besturen van dorpshuizen bij het maken van een ondernemingsplan. Ook verzorgt Groninger Dorpen regelmatig de Instructie Verantwoord Alcohol Schenken (IVA) voor barvrijwilligers van dorpshuizen en de Cursus Sociale Hygiëne. Dit zijn belangrijke cursussen om te voldoen aan wet- en regelgeving rondom verantwoord alcoholgebruik. In meerdere gemeenten komen dorpshuizen jaarlijks bij elkaar voor een overleg. Groninger Dorpen helpt bij het opzetten en onderhouden van zo'n buurt- en dorpshuizenoverleg waarbij steeds een ander dorp gastheer is. Het blijkt telkens weer zeer interessant en nuttig om onderling kennis en ervaringen uit te wisselen. Tot slot denkt Groninger Dorpen mee met gemeenten die dorpshuizenbeleid wil opstellen en maakt zij daarbij ook gebruik van de aanwezige kennis van de Landelijke Vereniging van Kleine Kernen (LVKK). Ook participeert Groninger Dorpen in het landelijke platform Dorpshuizen.nl waardoor de belangenbehartiging op landelijke niveau plaatsvindt. Gaswinning en aardbevingen Groninger Dorpen participeert als belangenbehartiger van de dorpen in het Groninger Gasberaad (voortgekomen uit het in 20U gestarte Dialoogtafel) en is actief binnen de maatschappelijke stuurgroep die de overheid heeft geïnitieerd rondom dit onderwerp. Altijd brengt Groninger Dorpen daarbij het perspectief en de b eleving van inwoners in. Ook informeert en betrekt Groninger Dorpen haar leden bij de ontwikkelingen. Doordat de belangen van dit dossier complex en omvangrijk zijn. is de inzet van Groninger Dorpen op dit onderwerp groot.

10 2017 In de komende periode gaan we nog sterker het verhaal van de Groningse inwoners belichten. We dragen zorg voor uitwisseling van kennis en inspiratie tussen de dorpen. Welke kansen pakken inwoners op door de noodzaak tot energietransitie en verduurzaming? Ook b lijven we bij de grotere spelers aandringen om in te spelen op het inwonersperspectief en het concreet oplossen van problemen: doorpakken en herstel van vertrouwen. Groninger Dorpen participeert daartoe in relevante netwerken. Ondernemerschap Groninger Dorpen zet zich de komende beleidsperiode nadrukkelijker in om ondernemende Groningers in contact te brengen met dorpsbestuurders en dorpshuizen. Groninger Dorpen stimuleert onderlinge samenwerking die de leefbaarheid van Groningen ten goede komt. Natuur en landschap Vanuit de in valshoek van leefbaarheid voor de dorpen heeft Groninger Dorpen een rol in het netwerk van s pecialistische organisaties op het gebied van natuur, milieu en landschap. Groninger Dorpen vervult hierbij een brugfunctie en makelaarsrol tussen initiatiefnemers uit dorpen, besturen van dorpen en de verschillende organisaties zoals de Natuur- en Milieufederatie Groningen, Stichting het Groninger Landschap, Natuurmonumenten en Landschapsbeheer Groningen.

11 2017 Jeugd en onderwijs Groninger Dorpen zal in contact met gemeenten en dorpen het effect bespreken van de veranderingen in het onderwijs en schoolgebouwgebruik op de leefbaarheid van dorpen. Inspelen op vergrijzing en ontgroening en de veranderende voorzieningen Groninger Dorpen is met eigen kennis of via een uitgebreid netwerk goed op de hoogte van alle ontwikkelingen en kan hierbij ondersteuning bieden. I Activiteiten jaarplan Dorpsaccommodatieplan Ondernemingsplannen dorpshuizen Instructies en cursussen dorpshuisbestuurders Dorpshuizenexcursie Excursie Beheerdersoverleg dorpshuizen Deelname aan Landelijke- en Noordelijke netwerken (LVKK. Netwerk Duurzame Dorpen) Specifiek aardbevingen: ondersteuning vertegenwoordiger vanuit Groninger Dorpen in Groninger Gasberaad en overige netwerken» Website Communicatie Netwerkbijeenkomsten voor dorpen met thema's uit het beleidsplan zoals ondernemerschap, natuur & landschap, jeugd & onderwijs, veranderingen voorzieningen op platteland en vraag van dorpen. Projecten Website Landelijke Vereniging Kleine Kernen Loket Leefbaarheid (in de aardbevingsgemeenten), voor bottom-up leefbaarheidsinitiatieven Elk dorp een duurzaam dak (in de aardbevingsgemeenten) Gasberaad vertegenwoordiging Groninger Dorpen Samenwerking Mijnbouwschade Eetpunt Nieuwe Pekela (zie ook wmo/zorg) 10

12 2017 D. Klaar voor de toekomst Dorpsvisie Groninger Dorpen ondersteunt dorpen bij het opstellen van een dorpsvisie. Ook vandaag de dag is een dorpsvisie een zeer nuttig instrument. Het werkt als bron van ideeën en helpt om mensen bij de to ekomst van hun dorp te betrekken. We hebben veel ervaring met het ontwikkelen van dorpsvisies en het verder helpen van dorpsbelangen bij de uit voering ervan. Ook bij latere actualisatie kunnen we dorpen bijstaan. We werken volgens een gestructureerde en overzichtelijke methode die destijds samen met het Loket leve(n) de dorpen is ontwikkeld. Gemeentelijke herindeling Groninger Dorpen heeft als vereniging het doel om de invloed van de dorpen te vergroten op beleidsprocessen en plannen waar dorpen en dorpsbewoners effecten van ondervin den. De gemeentelijke herindeling wordt daarom de komende tijd een belangrijk onder werp voor ons. We mo eten er alert op z ijn dat de inbreng vanuit de d orpen niet wordt verdrongen. We ver wachten dat we hierover steeds meer vragen krijgen naarmate de herindeling concreter en dichterbij komt. Daarbij zoeken we naar evenwicht tussen het meedenken met de overheden en organisaties vanuit het belang van de Groningse Dorpen én het activeren en stimuleren van de directe invloed van de inwoners uit die dorpen. 11

13 2017 Goede internetverbinding op het platteland Groninger Dorpen zet zich in voor een goede internetverbinding op het platteland. Duurzaamheid en energietransitie Groninger Dorpen werkt samen met Natuur en Milieufederatie Groningen om duurzame lokale energieopwekking en energiebesparing onder de aandacht te brengen bij dorpen. Wij bieden gerichte ondersteuning door mee te denken over specifieke vragen en helpen bij het vinden van financiën en de juiste partners. We hebben een groot netwerk tot onze beschikking waarmee we dorpen graag van dienst zijn. im' in Activiteiten jaarplan Workshop dorpsbelang in de toekomst 3.0 Gemeentelijke herindeling netwerkbijeenkomsten met leden en gemeenten Bijeenkomsten rondom dorpen: experimenteren en leren van elkaar (Mede) aanjagen; aandacht genereren voor thema's als internet op platteland. duurzaamheid en energietransitie Netwerkactiviteiten en kennis delen met leden door bestuur, vrijwilligers en medewerkers Projecten Dorpsvisies, een leefbaarheidsplan voor en door het dorp over een periode van jaar Burgernabijheid/gemeentelijke herindeling (cofinanciering uit het Jaarplan, zie ook Krachtige Inwoners) Servicepunt Lokale Energie Voorwaarts Ondersteuning Netwerk Duurzame Dorpen 12

14 3. ORGANISATIE Bestuur Het bestuur bestaat uit: Voorzitter Dhr. R. Slager Haren Vicevoorzitter Dhr. J. Boer Leermens Secretaris Dhr. J. van Omme Holwierde Penningmeester Dhr. J. Klip Zevenhuizen Algemeen bestuurslid Dhr. T. van Riemsdijk Groningen Algemeen bestuurslid Dhr. J. Bessembinders Onstwedde Algemeen bestuurslid Dhr. R. van Duuren Middelstum Algemeen bestuurslid Mw. G. Dijkstra-Jacobi Grijpskerk Het bestuur komt maandelijks bijeen. Naast het besturen van Groninger Dorpen zijn ze vaak aanwezig bij activiteiten in de regio en vertegenwoordigen ze Groninger Dorpen in werkgroepen en klankborden. Kandidaatsbestuursleden worden tijdens de jaarlijkse algemene ledenvergadering aan de leden voorgesteld en na stemming benoemd. Medewerkers Teamleider Adviseurs / projecten Secretariaat/fin.adm. Projectmedewerkers 0,66 fte k fte 1 fte 1,7 fte Stagiaires en studenten Incidenteel worden externe adviseurs ingezet om tijdelijke drukte of specifieke vragen af te handelen. Waar mogelijk wordt gebruik gemaakt van stagiaires en studenten die in onze opdracht een deel van hun studie in praktijk brengen. Vrijwilligers Rondom de organisatie is een cirkel van betrokkenen die graag willen meehelpen en ze hebben veel kennis van bepaalde onderwerpen. Groninger Dorpen zet hiervoor een expertpool op. De vrijwilligers moeten geen andere belangen dienen dan het belang van Groninger Dorpen, dus geen ZZP'ers op zoek naar eigen handel faciliteren. 13

15 Huisvesting Ons kantoor is gehuisvest in het genneentehuis van Ten Boer aan de H endrik Westerstraat 24 in Ten Boer. Ook de V ereniging Groninger Gemeenten is op die locatie gehuisvest. Met hen delen we onze (IGT Ifaciliteiten, wat kostenbesparend werkt. Stichting Ondersteuning Groninger Dorpen De stichting Ondersteuning Groninger Dorpen heeft ten doel: a. Het uitvoeren van opdrachten van de vereniging Groninger Dorpen en/of derden in het kader van de verwezenlijking van de doelstelling van de vereniging Groninger Dorpen, het aangaan van contracten voor zover verband houdende met de doelstelling van de vereniging Groninger Dorpen. b. Het verrichten van alle verdere handelingen, die met het vorenstaande in de ruimste zin verband houden of daartoe bevorderlijk kunnen zijn. Concrete voorbeelden hiervan zijn: De stichting voert het werkgeverschap uit voor de vereniging, dat betekent onder andere dat de stichting arbeidsovereenkomsten afsluit met de medewerkers. De st ichting sluit de huurovereenkomst betreffende het kantoorpand af m et de verhuurder. De stichting voert ten behoeve van de vereniging projecten uit. Het bestuur van de Stichting Ondersteuning Groninger Dorpen bestaat uit: Voorzitter Dhr. J. Boer Leermens Secretaris Dhr. J. Bessembinder Onstwedde Penningmeester Dhr. J. Klip Zevenhuizen Projecten Door de reguliere activiteiten komen onze medewerkers in aanraking met vragen van leden en maatschappelijk organisaties die de kernactiviteiten en/of de ledenservice overstijgen. Deze vra gen worden in projectmatige vorm aangeboden. Deze activiteiten worden ondergebracht in de Stichting Ondersteuning Groninger Dorpen. U

16 FINANCIËN VERENIGING/ JAARPLAN 2017 Algemeen In het kader van de budgetfinanciering door de Provincie is bij het opstellen van de p ro ductbegroting uitgegaan van een verdeling van middelen op basis van de in het beleids plan bepaalde prioriteitstelling. Ook hebben we onze ervaring gebruikt om te begroten wat de jaarlijkse omvang van de vragen en interactie met de leden is. De leden van de vereniging dragen bij aan de financiering van de organisatie via de jaar lijkse contributie. Exploitatiebegroting 2017 Kosten Personeel Bedrag Opbrengsten Subsidie Provincie Groningen Huisvesting en Communicatie Overige subsidies Kosten activiteiten Contributies en Vrienden van Kantoorkosten Overige opbrengsten Resultaat uit projecten Adm.- en accountantskosten Bestuurskosten Communicatie Overige kosten 500 Totaal kosten Bedrag 27A.200 Totaal opbrengsten 27A.200 Risico's en inkomsten vanuit projecten Groninger Dorpen voert naast de producten en activiteiten uit het jaarplan ook projecten uit waarvan de kosten uit aanvullende financiering worden gedekt. Om s lagvaardig op kansen en ontwikkelingen te kunnen inspelen, heeft Groninger Dorpen ook personeel dat wordt ingezet voor deze (samenwerkings)projecten. Deze medewerkers hebben in middels grotendeels vaste contracten. Projecten dragen altijd enige onzekerheid met zich mee; lukt het met de financiering, de samenwerking, draagvlak, of de deelnemers? Om de financiële risico's buiten de vereniging te houden, zijn de projecten ondergebracht in Stichting Ondersteuning Groninger Dorpen. Inhoudelijk sluiten ze echter naadloos aan bij de doelstellingen van de Groninger Dorpen. Meerjarenbegroting De meerjarenbegroting is als bijlage toegevoegd aan dit jaarplan. 15

17 5. PRODUCTBEGROTING Producten - jaarplan 2016 Thema Product en activiteiten Aantal Uren Activiteitengeld Krachtige Inwoners ao 4.000,- Organisatie dorpen- en dorpshuizenoverleggen per gemeente Ledenondersteuning en advies doorlopend 160 Dorpscontactambtenaren voor dorpshuizen en dorpsbelangen Van idee, naar project, fondsenwerving 2 AS 6 72 Zorgen voor elkaar 640 Excursies voor dorpen ,- Zorg in het dorp, WMO-scan 5 tot Communicatie (nieuws-brieven, sociale media) doorlopend 200 In een leefbaar dorp ,- Dorpsaccommodatieplan Ondernemingsplannen dorpshuizen Instructies en cursussen dorpshuisbestuurders Dorpshuizenexcursie Excursie Beheerdersoverleg dorpshuizen 2 40 Landelijke en lokale netwerken dorpen en dorpshuizen 5 40 Aardbevingen: deelname Groninger Gasberaad 160 Website doorlopend 250 Communicatie doorlopend 500 Netwerkbijeenkomsten voor dorpen met thema's uit het beleidsplan als ondernemerschap, natuur&landschap, jeugd en onderwijs, veranderingen voorzieningen op platteland en op vraag van dorpen

18 2017 Producten - jaarplan 2016 Thema Product en activiteiten Aantal Uren Activiteitengeld Klaar voor de toekomst 2^ ,- Workshop dorpsbelang in de toekomst 3.0 Gemeentelijke herindeling netwerkbijeenkomsten met leden en gemeenten Bijeenkomsten rondom dorpen: experimenteren/leren van elkaar (Mede) Aanjagen aandacht voor thema's als internet op platteland, duurzaamheid en energietransitie Netwerkactiviteiten en kennis delen met leden door bestuur, vrijwilligers en medewerkers Doorlopend 100 Doorlopend 100 Verenigingswerk Coördinatie en administratie ,- Totaal ,- 17

19 ' 2018 MEERJARENBEGROTING Exploitatiebegroting 2018 Kosten Personeel Exploitatiebegroting 2019 Kosten Personeel Expioitatiebegroting 2020 Kosten Personeel Huisvesting Huis\esting Huisvesting Kosten activiteiten Kosten activiteiten Kosten sk^tiviteiten Kantoorkosten Kantoortrosten Kantoorkosten Adm.- en Accountantskosten Adm.- en Accountantskosten Adm.- en Accountantskosten Bestuurskosten 8.100' Bestuurskosten Bestuurskosten Communicatie Communicatie 10,700 Communicatie Overige kosten 500 Overige kosten 500 Overige kosten 500 Totaat Kosten Totaal Kosten Totaal Kosten Opbrengsten Subsidie ProN^ncie Gronir^gen Opbrengsten Subsidie Provincie Groningen Opbrengsten Subsidie Provincie Groningen Overige subsidies 600': Overige subsidies 600 0>«rige subsidies

20 GRONINGER^^'^P^'^

21 Groninger Dorpen, Sterke Toekomst Beleidsplan Groninger Dorpen 4 ereniging Groninge aan he

22

23 Inleiding Inleiding Groninger Dorpen is een vereniging met een groeiende groep gepassioneerde medewerkers en bestuurders die zich inzetten voor sterke dorpen met sterke mensen. We h ebben ons ontwikkeld tot een spin in het web van dorpsgemeenschappen, dorpsbelangenorganisaties, dorpsaccommodaties en andere organisaties die op het platte land actief zijn. We zijn een van de oudste verenigingen op het platteland en hebben veel kennis en ervaring opgebouwd. Ons bestaansrecht is het omarmen en ondersteunen van initiatieven uit de dorpsgemeenschap om de leefbaarheid te verbeteren. En we helpen de dorpen om zelf meer invloed te krijgen op hun toekomst. We zi jn een gewilde samenwerkingspartner voor overheden en maatschappelijke orga nisaties. Dat komt omdat we het verhaal van de Groningse dorpen kennen, vertellen en vertalen. Onze stijl is dat we geen enkele deur dichtgooien. We blij ven in gesprek, vanuit de overtuiging dat de dialoog de enige weg is om tot realistische en geaccepteerde plan nen te komen. De periode van dit nieuwe beleidsplan staat in het teken van nieuwe ver houdingen. Ontwikkelingen in de samenleving vragen om een hernieuwd bewustzijn. Inwoners van dorpen worden geconfronteerd met bestuurlijke schaalvergroting, profes sionalisering en bureaucratisering. Een overheid die zich terugtrekt. Voorzieningen die onder druk staan. Wat is onze rol in een wereld die verandert? We willen in ieder geval dicht bij de dorpen blijven, onze basis. Groninger Dorpen is en blijft een praktische ondersteuner van dorps initiatieven. We willen vanuit de beleving van dorpen blijven denken en werken. Kennis en ervaring vanuit het hele land bij elkaar brengen. Specifieke kennis opbouwen over onder werpen die voor dorpen van belang zijn. We w illen een gangmaker zijn, een vliegwiel en een inspiratiebron. Dat Groninger Dorpen kan functioneren op de wijze zoals hierboven beschreven, is moge lijk dankzij de financiering vanuit de Provincie Groningen. Omdat de Provincie erkent dat leefbaarheid van de mensen is, dat initiatieven van onderop kansrijk zijn en dat gemeen tegrenzen kunnen knellen. In de periode werken we aan krachtige inwoners die voor elkaar zorgen in een leefbaar dorp, klaar voor de toekomst.

24 Wat is Vereniging Groninger Dorpen? Groninger Dorpen streeft ernaar dat dorpsgemeenschappen meer invloed krijgen op hun huidige en toekomstige Leefomgeving. Groninger Dorpen is een vereniging met als leden dorpsbelangenorganisaties en dorpshuizen. Daarom dragen we bij aan het doorontwikkelen van onze leden en stimuleren en ondersteunen we initiatieven van groepen inwoners. Doordat de vereniging onafhankelijk is, kunnen we helemaal gaan voor de belangen van het dorp. Groninger Dorpen helpt bijvoorbeeld bij het aanvragen van subsidies, het verduurzamen van een dorpshuis, het ontwikkelen van een dorpsvisie, het begeleiden van dorpsinitiatieven en veranderingsprocessen en het opzetten van nieuwe organisatievormen binnen dorpsbelangenorganisaties. We begeleiden, maar nemen het proces niet over. De ideeën en ontwikkelingen zijn van het dorp zelf en passen hierdoor binnen de gemeenschap. Groninger Dorpen biedt net even de plus die soms nodig is en biedt de kennis die wellicht niet aanwezig is in het dorp. We bundelen en koppelen initiatieven aan elkaar en brengen dorpen die in dezelfde processen zitten met elkaar in contact. Meer nog dan voorheen gaan we innovaties stimuleren en jagen we kansrijke leefbaarheidsinitiatieven aan. Dat is de kracht van Groninger Dorpen. Vanuit Groninger dorpen zijn bestuursleden, vrijwilligers en medewerkers actief. Zij allen hebben een intrinsieke motivatie om zich in te zetten voor een leefbaar Groninger platteland.

25 Wat komt er op ons a f? 2. Wat komt er op ons af? Overheid trekt zich terug De overheid trekt zich op diverse terreinen verder terug, of komt door de toekomstige bestuurlijke herindeling meer op afstand te staan. Burgers worden steeds mondiger. Deze ontwikkelingen zorgen ervoor dat meer initiatieven vanuit de inwoners (zullen] komen. De overheid heeft hierbij vooral een faciliterende of stimulerende rol. Van dorpen, dorpsen buurthuizen en inwoners wordt verondersteld dat zij steeds zelfredzamer worden. Ze worden vaker zelf verantwoordelijk voor initiatieven en voorzieningen. Er is een ontwikkeling zichtbaar. Van b urgers die participeren binnen de kaders van de overheidslogica [burgerparticipatie] naar een overheid die wil leren aan te sluiten bij initiatieven, logica, tempo en samenwerkingsvormen van haar inwoners (overheidsparticipatie]. Rollen binnen dorpen veranderen: initiatief komt 'uit de breedte' Binnen dorpen veranderen de traditionele structuren. Verenigingen hebben meer moeite vrijwilligers te vinden. Kerkgemeenschappen worden minder hecht of verdwijnen. Initiatieven zijn vaker individueel of ad hoe. Er ontstaan nieuwe, andere samenwerkingsverbanden binnen de dorpen en tussen de dorpen. Soms zijn deze verbanden tijdelijk en losser georganiseerd dan vroeger, soms wordt er ook een vorm gevonden waarbij de verantwoordelijkheden voor acties en initiatieven bij een bredere groep mensen liggen dan voorheen. Meer taken naar de gemeenten De laatste jaren zijn enkele taken in 'het sociale domein' overgeheveld van Rijk en provincie naar gemeenten. Het gaat om taken op het gebied van jeugdzorg, werk en inkomen en zorg aan langdurig zieken en ouderen. Voor inwoners wordt de gemeente een steeds belangrijker aanspreekpunt. De samenleving is geen project van het stadhuis of provinciehuis en Groningers kunnen heel veel samen... Er zijn volop kansen om inwoners te betrekken bij de dingen die hun dorp direct raken. Dat gaat verder dan invloed uitoefenen op het beleid. Veel m ensen worden ook enthousiast als ze zelf de ruimte krijgen om dingen te doen. Vaak zi e je dat projecten die de bewoners zelf bedenken meer draagvlak hebben en dus ook succesvoller zijn. Commissaris van de Koning René Paas in ons Nijsblad

26 Bewonersinitiatieven worden omarmd Overheden hebben steeds meer erkenning en waardering voor bewonersinitiatieven. Fondsen en subsidies stelten zich open voor initiatieven van individuen. Ook de provincie stimuleert bijvoorbeeld met het uitvoeringsprogramma leefbaarheid deze ontwikkeling nadrukkelijk. Aanvragers mogen ad hoe groepjes zijn die samen hun schouders eronder willen zetten. Daar staat tegenover dat overheden het eigenaarschap van de bewonersinitiatieven nogal eens voor zich opeisen. Of ze s tellen zulke hoge eisen aan bijvoorbeeld verslaglegging of uitvoering dat het enthousiasme van de initiatiefnemers snel wegebt. Ontwikkelingen in de zorg Er komen veel veranderingen op ons af wat betreft de wetgeving, uitvoering en vergoedingen voor zorg en welzijn. Er gaat minder zorg vergoed worden, met als gevolg dat er steeds meer gekeken wordt naar oplossingen in de eigen omgeving van de zorgvrager. Van o uderen en mensen in kwetsbare situaties wordt verwacht dat ze langer zelfstandig thuis blijven wonen, zorginstellingen verdwijnen en de indicaties voor thuiszorg en verpleeghuizen worden alsmaar scherper gesteld. Deze veranderingen hebben duidelijk consequenties voor de dorpen op het Groninger platteland. Dit alles vraagt om een nieuwe inrichting van zorg en welzijn voor vele dorpen. Veel dorpen wachten de veranderingen niet af, maar starten een zorginitiatief om de zorg en welzijn in het dorp op een eigen manier in te vullen. Vergrijzing, ontgroening, verduurzaming Dan zijn er nog ingrijpende demografische ontwikkelingen, waardoor de bevolkingssamenstelling van de dorpen verandert. Krimp, vergrijzing, ontgroening en dubbele vergrijzing (meer ouderen, minder jongeren) maken het draagvlak van voorzieningen brozer. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot het sluiten van scholen, winkels en zorgvoorzieningen. Om het dorp leefbaar te houden, ontstaan er vanuit de bewoners initiatieven. Het is van belang om het bestaan van deze voorzieningen ook voor de lange termijn te garanderen. Gevolgen van de aardbevingen In Noord-Groningen worden de effecten van de jarenlange gaswinning steeds pijnlijker. Huizen raken beschadigd en dalen in waarde. Meer mensen maken verhuisplannen. Een ander gevolg is dat meer mensen de behoefte voelen naar een omslag naar duurzame energie.

27 Waar richten wij ons op? 3. Waar richten wij ons op? De komende jaren richten we ons op de volgende thema's: Krachtige inwoners Zorgen voor elkaar In een leefbaar dorp Klaar voor de toekomst KRACHTIGE INWONERS Continuïteit voor dorpsorganisaties De dorpsbelangen- en dorpshuisorganisaties zijn erg verschillend in hun taakopvatting, succes, verschijningsvorm en rechtsvorm. In het hele land is er een afname merkbaar van mensen die zich actief willen inzetten voor hun buurt of dorp. In sommige dorpen ontstaan nieuwe, eigentijdse vormen. Zo zijn er dorpen waar alle verenigingen samenwerken om een beroep te kunnen doen op eikaars vrijwilligers. Groninger Dorpen ondersteunt initiatieven die de continuïteit van de dorpsorganisaties versterken. Nieuwe rol voor dorpsorganisaties Initiatieven ontstaan steeds meer 'vanuit de breedte' en niet vanzelfsprekend vanuit de 'gevestigde orde' binnen het dorp. Denk aan initiatieven van natuur- of energieliefhebbers, initiatieven vanuit sportclubs, ondernemers en buurtgenoten. Groninger Dorpen gaat de uitdaging aan om leden alert te maken op maatschappelijke veranderingen binnen en buiten het dorp, om daar hun nieuwe weg en rol in te vinden. We zijn overtuigd van de meerwaarde van dorpsbelangen- en dorpshuizenorganisaties, bijvoorbeeld als verbindend orgaan tussen alle initiatieven binnen een dorp, als aanspreekpunt voor de gemeente, maar bijvoorbeeld ook voor zoiets praktisch als een bankrekening, een inschrijving bij de Kamer van Koophandel of een aansprakelijkheidsverzekering. En natuurlijk zijn deze organisaties ook een continue factor binnen alle tijdelijke projecten, werkgroepen en initiatieven.

28 Sterk vrijwilligerswerk Alle mensen die actief zijn in dorpsbelangenorganisaties doen dat als vrijwilliger. Ook de dorpshuizen draaien vrijwel volledig op de inzet van vrijwilligers. Aan veel vormen van vrijwilligerswerk worden steeds hogere eisen gesteld. Groninger Dorpen wil de leden helpen bij het vergroten van de kennis en vaardigheden van hun vrijwilligers. Gangmaken bewonersinitiatieven Bewoners van dorpen zijn initiatiefrijk, maar hebben soms behoefte aan advies, 'extra handen' of specifieke informatie over wet- en regelgeving. Ook weten ze niet altijd de weg te vinden naar de subsidiepotjes. Groninger Dorpen helpt bewoners op weg 'van idee naar project'. Bijvoorbeeld door te adviseren over welke fondsen bij het initiatief passen of door ze in contact te brengen met de juiste organisaties. We he bben hierin een actieve rol, maar nemen het initiatief niet over. Ook kunnen we ze ondersteunen met goede voorbeelden en ze in contact brengen met vergelijkbare initiatieven om ervaringen te delen. ZORGEN VOOR ELKAAR Zorg en Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) Doordat de zorg vanuit de overheid beperkter wordt, wonen kwetsbare en oudere mensen langer thuis met hulp van hun naasten. In de Groningse dorpen speelt daarbij mee dat verhuizen naar een omgeving met meer voorzieningen om je heen niet zomaar lukt. ook al zou je dat willen. Groninger Dorpen speelt op deze vraagstukken in met het concept ZorgSaam Dorp. Het plan 'ZorgSaam Dorp' begeleidt een dorpshuis of dorpsbelangen bij de zoektocht naar haar rol, in samenspel met dorpsbewoners, inspelend op de kanteling binnen de zorg en met name de Wmo. Het vertrekpunt van dit project is de Wmo-scan voor dorpshuizen. Een groeiende vraag vanuit de dorpen richting Groninger Dorpen dient zich al aan. Nieuw Noaberschap De manier waarop inwoners met elkaar samenleven en naar elkaar omkijken verandert. Waar vroeger je de noaberplicht voelde voor je naaste buur bij ziekte/calamiteiten, worden inwoners ook nu weer meer van elkaar afhankelijk doordat de overheidsrol zich beperkt. Nieuwe vormen van noaberschap ontstaan. Daarbij worden de technische mogelijkheden van de huidige tijd benut: internet, telefoon, vervoer, sociale media. Ook z ijn de netwerken divers. Veel mensen leven in meerdere complexere netwerkverbanden tegelijkertijd: buurt, vrienden, werk, familie, hobby, sociale media etc.

29 Waar richten wij ons op? Groninger Dorpen draagt zorg voor kennis over deze ontwikkelingen en maakt leden alert op de verschillende vormen van 'Nieuw Noaberschap' die tussen inwoners van dorpen ontstaan én die juist ook de leefbaarheid van dorpen vergroten. We dragen zodoende bij aan verbreding van het perspectief van onze leden op dit onderwerp. IN EEN LEEFBAAR DORP Dorpshulzen Dorpshuizen heb je in alle soorten en maten. Er zijn ruim 150 buurt- en dorpshuizen in de provincie Groningen waarvan het merendeel is aangesloten bij Groninger Dorpen. Vanwege een afnemend voorzieningenniveau (winkels, scholen, zorg) worden [nieuwe] dorpshuizen als centrale ontmoetingsplek voor de leefbaarheid in de dorpen belangrijker. Tegelijkertijd staat de exploitatie door vrijwilligers of beroepskrachten geregeld onder druk door de uitgebreide regelgeving en een moeilijk rendabel te houden bedrijfsvoering. Groninger Dorpen heeft zeer veel expertise als het gaat om het ondersteunen van dorpshuizen of het creëren van nieuwe ontmoetingsplaatsen in het dorp. In het laatste geval adviseert Groninger Dorpen bijvoorbeeld over het maken van slimme combinaties van functies in het dorpshuis, waardoor voorzieningen in dorpen kunnen worden behouden. Dorpshuizen worden ook in toenemende mate ingezet om verschillende beleidsdoelen van overheden uit te voeren. Denk aan de Wmo-doelstellingen van gemeenten, de maatschappelijke stage voor scholieren of integratie van nieuwe bewoners. Echter, ook nieuwe vormen van ondernemerschap komen op. Vanuit de reguliere ondersteuning voor de dorpshuizen, biedt Groninger Dorpen de vele vrijwilligers die tijd vrij maken om de dorpshuizen in de benen te houden, praktische ondersteuning. Groninger Dorpen organiseert tweejaarlijks een dorpshuizenexcursie omdat er geen betere manier is om de provincie te verkennen en in de keuken van andere dorpshuizen te kijken. Ook organiseren wij tweejaarlijks een conferentie voor dorpshuizen. Daarnaast ondersteunt Groninger Dorpen besturen van dorpshuizen bij het maken van een ondernemingsplan. Ook verzorgt Groninger Dorpen regelmatig de Instructie Verantwoord Alcohol Schenken [IVA] voor barvrijwilligers van dorpshuizen en de Cursus Sociale Hygiëne. Dit zijn belangrijke cursussen om te voldoen aan wet- en regelgeving rondom verantwoord alcoholgebruik. In meerdere gemeenten komen dorpshuizen jaarlijks bij elkaar voor een overleg. Groninger Dorpen helpt bij het opzetten en onderhouden van zo'n buurt- en dorpshuizenoverleg waarbij steeds een ander dorp gastheer is. Het blijkt telkens weer zeer interessant en nuttig om onderling kennis en ervaringen uit te wisselen.

30 Tot slot denkt Groninger Dorpen mee met gemeenten die dorpshuizenbeleid wil opstellen en maakt zij daarbij ook gebruik van de aanwezige kennis van de Landelijke Vereniging van Kleine Kernen [LVKK). Ook participeert Groninger Dorpen in het landelijk platform Dorpshuizen.nl waardoor belangenbehartiging op landelijk niveau plaatsvindt. Gaswinning en aardbevingen Groninger Dorpen merkt al jarenlang dat de invloed van de aardbevingen op het vertrouwen en veerkracht van inwoners in het gebied groot is. Dit heeft een grote impact op de leefbaarheid van de dorpen. Groninger Dorpen participeert als belangenbehartiger van de dorpen in het Groninger Gasberaad (voortgekomen uit de in 20U gestarte Dialoogtafel) en is actief binnen de maatschappelijke stuurgroep die de overheid heeft geïnitieerd rondom dit onderwerp. Altijd brengt Groninger Dorpen daarbij het perspectief en de beleving van inwoners in. Ook informeert en betrekt Groninger Dorpen haar leden bij de ontwikkelingen. Doordat de belangen van dit dossier complex en omvangrijk zijn, is de inzet van Groninger Dorpen op dit onderwerp groot. In de komende periode gaan we nog sterker het verhaal van de Groningse inwoners belichten. We dragen zorg voor uitwisseling van kennis en inspiratie tussen de dorpen. Welke kansen pakken inwoners op door de noodzaak tot energietransitie en verduurzaming? Ook blijven we bij de grotere spelers aandringen om in te spelen op het inwonersperspectief en het concreet oplossen van problemen: doorpakken en herstel van vertrouwen. Groninger Dorpen participeert daartoe in relevante netwerken. Ondernemerschap Bij een leefbaar Groningen horen ondernemende inwoners. Inwoners die zelfstandig waarde creëren en hiermee in hun onderhoud voorzien, zijn belangrijk voor de leefbaarheid van Groningen. Groninger Dorpen zet zich de komende beleidsperiode nadrukkelijker in om ondernemende Groningers in contact te brengen met dorpsbestuurders en dorpshuizen. Groninger Dorpen stimuleert onderlinge samenwerking die de leefbaarheid van Groningen ten goede komt. Natuur en landschap Het Groningse land is er om trots op te zijn. De cultuur van Groningers en de leefbaarheid van het Groningse platteland hangt sterk samen met de natuur en het landschap. Vanuit de invalshoek van leefbaarheid voor de dorpen heeft Groninger Dorpen een rol in het netwerk van specialistische organisaties op het gebied van natuur, milieu en landschap. Groninger Dorpen vervult hierbij een brugfunctie- en makelaarsrol tussen»> lees verder op pagina 15 10

31 IRsinnq ^ II I pi ^-.- : *., > 'j "'.- - Ï «,TJ':?,-Ä,J'-' "?- 'felsäfri ' -Vi^tót"-' mrz. T^- flrr-s^ ^'f'l».'.>>

32 -J^üS we Sü SS/P'^? K^NN^N voö/ï) ' I?e/v i' ^KK^N'^ ^4/<- Joeyy 'VOTO/J /V ^ "^>1'"/' Gou VfOy^,' <v

33 'lotj'f. I ^CHT,- kcmw 6I?ON»N6ÊRP0RP6/S/ 00 f N^cwry 0 0 < 's STOJf> OODOOD BOtlttOO aooaon Z'oAf S'^'^f^iM"''"«'-- Jyi ^/ jv -vift v««!^ / l'/'/^;? / fv'xfiv ö'/i'ty V^'V^V*'"'"' A <l y /\ pfr lyi -é

34

35 Waar richten wij ons op? initiatiefnemers uit dorpen, besturen van dorpen en de verschillende organisaties zoals de Natuur- en Milieufederatie Groningen, Stichting het Groninger Landschap, Natuurmonumenten en Landschapsbeheer Groningen. Jeugd en Onderwijs Zowel door aardbevingsschade als door het scholenbeleid, worden er de komende periode veel schoolgebouwen in de dorpen aan de onderwijsfunctie onttrokken. Sluiting van een school in een dorp heeft vaak een duidelijk (tijdelijk) effect op de leefbaarheid van het dorp. Groninger Dorpen zal in contact met gemeenten en d orpen het effect van deze veranderingen [gebouw, onderwijs] op de leefbaarheid van dorpen actief bespreken en inbrengen. Inspelen op vergrijzing en ontgroening en de veranderende voorzieningen De veranderingen in de bevolkingssamenstelling vragen om actie. Scholen en ouders moeten creatief zijn of samenwerken met andere dorpen om hun kinderen kwalitatief goed onderwijs te kunnen blijven bieden. Dorpsaccommodaties moeten hun exploitatie toekomstbestendig houden, bijvoorbeeld door kosten te besparen of door nieuwe doelgroepen aan te boren. Groninger Dorpen is met eigen kennis of via een uitgebreid netwerk goed op de hoogte van alle ontwikkelingen en kan hierbij ondersteuning bieden. KLAAR VOOR DE TOEKOMST Dorpsvisie Een dorpsvisie is een gezamenlijk plan van de dorpsbewoners voor de middellange termijn. In de dorpsvisie staat wat er speelt in het dorp en wat de dorpsbelangenorganisatie gaat doen voor de leefbaarheid. Alle wensen en ideeën vanuit de dorpsbewoners en dorpsorganisaties worden op papier gezet, ledereen wordt uitgenodigd om mee te doen. Het proces verstevigt de band tussen het bestuur van dorpsbelangen en de dorpsbewoners. Bij de dorpsvisie hoort ook een praktisch plan van aanpak. Inmiddels kent de dorpsvisie verschillende verschijningsvormen. Groninger Dorpen ondersteunt dorpen bij het opstellen van een dorpsvisie. Ook vandaag de dag is een dorpsvisie een zeer nuttig instrument. Het werkt als bron van ideeën en helpt om mensen bij de toekomst van hun dorp te betrekken. We he bben veel ervaring met het ontwikkelen van dorpsvisies en het verder helpen van dorpsbelangen bij de uitvoering ervan. Ook bij latere actualisatie kunnen we dorpen bijstaan. We werken volgens een gestructureerde en overzichtelijke methode, die destijds samen met het Loket levelnjde dorpen is ontwikkeld. 15

36 Gemeentelijke herindeling De provincie Groningen staat aan de vooravond van een genneentelijke herindeling. Het aantal gemeenten gaat terug van 23 naar minder dan tien. Dat betekent dat de gemeenten groter worden. Groninger Dorpen heeft als vereniging het doel om de invloed van de dorpen te vergroten op beleidsprocessen en plannen waar dorpen en dorpsbewoners effecten van ondervinden. De gemeentelijke herindeling wordt daarom de komende tijd een belangrijk onderwerp voor ons. We m oeten er alert op zijn dat de inbreng vanuit de dorpen niet wordt verdrongen. We v erwachten dat we hierover steeds meer vragen krijgen naarmate de herindeling concreter en dichterbij komt. Daarbij zoeken we naar evenwicht tussen het meedenken met de overheden en organisaties vanuit het belang van de Groningse dorpen én het activeren en stimuleren van de directe invloed van de inwoners uit die dorpen. Goede internetverbinding op het platteland Internet wordt steeds belangrijker in het dagelijkse leven. Via internet kun je bijvoorbeeld thuis je bedrijf runnen, werken en leren, je financiële zaken regelen, nieuwe spullen kopen en in contact blijven met andere mensen. Ook in de zorg nemen de mogelijkheden nog steeds toe. Internet kan eraan bijdragen dat mensen langer in hun dorp kunnen blijven wonen, ook als er voorzieningen verdwijnen. Daarmee is een goede internetverbinding op het platteland cruciaal. In veel gebieden ontbreekt het hieraan, omdat het niet rendabel zou zijn. Groninger Dorpen zet zich in voor een goede internetverbinding op het plattelan d. Duurzaamheid en energietransitie Het bewustzijn van Groningers groeit om te werken aan het onafhankelijker worden van vervuilende en schade brengende energiebronnen (aardbevingen door gaswinning). Daarnaast zijn dorpshuizen en dorpsbestuurders ook geïnteresseerd in kostenbesparende maatregelen op het gebied van energieverbruik voor hun exploitatie. Groninger Dorpen werkt samen met Natuur en Milieufederatie Groningen om duurzame lokale energieopwekking en energiebesparing onder de aandacht te brengen bij dorpen. Wij bieden gerichte ondersteuning door mee te denken over specifieke vragen en helpen bij het vinden van financiën en de juiste partners. We hebben een groot netwerk tot onze beschikking waarmee we dorpen graag van dienst zijn. 16

37 Wat betekent dit voo r ons? U. Wat betekent dit voor ons? Groninger Dorpen heeft een prominente plek in het plattelandsnetwerk van de provincie Groningen. Zichtbaar en benaderbaar voor de dorpen Als Groninger Dorpen blijven we inzetten op het goed onderhouden van de contacten met onze leden. We willen beter zichtbaar en benaderbaar zijn. Daarbij moeten we ons meer bewust zijn van wat ons onderscheidt. We zijn onafhankelijk en puur op het dorp gericht. We staan aan de kant van de dorpen. Gangmaker voor bewonersinitiatieven In de komende jaren voorzien we voor ons een grote opgave in het 'gangmaken' van bewonersinitiatieven. Daaronder verstaan we het helpen opzetten van initiatieven, het 'levensvatbaar' maken ervan en het ondersteunen van de initiatiefnemers met kennis en ervaringen van elders. Dit vraagt om voortdurende scholing en innovatie binnen de eigen organisatie, om de kennis en vaardigheden op peil te hebben. Waar nodig zoeken we deskundigheid bij samenwerkingspartners in het veld. We beschikken over een groot netwerk en we weten op die manier specialistische kennis aan te bieden. Wij zijn niet de enige organisatie die hierin actief is. Heel veel professionals en organisaties duiken op de markt. Groninger Dorpen onderscheidt zich doordat altijd het bewonersperspectief uitgangspunt is. We kiezen voor een werkwijze die mensen in staat stelt om zelf de verantwoordelijkheid te nemen voor ontwikkelingen in hun omgeving. Beter in beeld bij de gemeenten Met een flink deel van de gemeenten zijn we al in gesprek. Er zijn wel grote regionale verschillen. Nog niet in alle gemeenten zijn we een vanzelfsprekende partner. Door de gemeentelijke herindeling gaat er bovendien veel veranderen. We willen de bestuurlijke contacten bij de gemeenten versterken, zodat we beter in beeld komen en duidelijk kunnen maken wat wij voor hen kunnen betekenen. Groninger Dorpen is geen organisatie die hard op de trom slaat en zichzelf profileert. Toch wordt het steeds belangrijker om jezelf te laten zien en uit te dragen wat je onderscheidt van andere organisaties die in de dorpen actief zijn. Een werkwijze die past bij onze organisatie is dat we andere personen en organisaties vanuit hun eigen ervaring laten vertellen wat wij voor hen betekenen. We laten hen hun enthousiasme en tevredenheid uiten via hun eigen verhalen. Bijvoorbeeld in presentaties aan bestuurders, raadsleden en ambtenaren van (herindelingslgemeenten. 17

38 Onafhankelijke gesprekspartner voor de provincie Ook bij de provincie willen we ons inzetten om de invloed van dorpen op het beleid en op actuele ontwikkelingen te vergroten. Groninger Dorpen opereert als onafhankelijke gesprekspartner en ondersteuner van dorpsbelangen, dorpsinitiatieven en bewoners. Er zijn geen andere soortgelijke organisaties die dat op deze manier bewerkstelligen. Groninger Dorpen weet wat er speelt in de dorpen in de provincie en heeft het netwerk waarmee initiatieven verder komen. We willen vooral in gesprek over relevante en actuele thema's die de grenzen van dorpen en gemeenten overstijgen. Denk aan het provinciale ruimtelijke beleid, mijnbouwschade, 360kwh masten, landschap en natuur. Vertrouwde samenwerkingspartner voor maatschappelijke organisaties Groninger Dorpen is een vertrouwde en veelal vaste samenwerkingspartner voor maatschappelijke organisaties die gemeenschappelijke belangen vertegenwoordigen. De samenwerking verloopt op basis van een wederzijds belang en vanuit een gelijkwaardige positie. Samen krijg je meer voor elkaar. Ook wordt er meer bereikt door leefbaarheid te koppelen aan onderwerpen zoals duurzaamheid, zorg en energiebesparing. Op p rovinciaal en soms boven-provinciaal niveau zijn diverse maatschappelijke organisaties en instanties actief die gemeenschappelijke belangen hebben en waarmee we in projecten of incidenteel samenwerken. Illustratie: polspaperpoems/ 18

39 Wat betekent dit voo r ons? Voorbeelden van organisaties waarmee we samenwerken zijn: Academische Werkplaats Noord Nederland Biblionet Groningen Buurkracht CMO STAMM Economie Board Groningen Gebiedscoöperatie Westerkwartier GGD Groningen Groninger Energiekoepel (GREK) Groningen Plus Healthy Ageing Network Northern Netherlands (HANNN) Health Hub Roden Huis voor de Sport Groningen Ideeënbank Groningen Koninklijke Nederlandsche Heidemaatschappij (KNHMl Landelijke netwerk zorginitiatieven: 'Nederland Zorgt Voor Elkaar' Landschapsbeheer Groningen Libau Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners (LSA-bewoners) LTO Noord Landelijke Vereniging Kleine Kernen (LVKK) Midden Klein Bedrijf (MKB) Noord Movisie Natuur en Milieufederatie Groningen Netwerk Duurzame Dorpen Netwerk Platteland Noordelijk Lokaal Duurzaam Odensehuis Groningen Onderwijsinstellingen (RUG, Hanzehogeschool, Noorderpoort, Alfa-college etc.) Diverse fondsen, onder andere Oranjefonds Platform 31 Plattelandsjongeren Banken, onder andere Rabobank, Regiobank Routebureau Groningen Steunpunten Vrijwilligerswerk Stichting DBF Stichting Het Groninger Landschap Stichting Knarrenhof Stichting Lezen en Schrijven Stichting Oude Groninger Kerken Universitair Medisch Centrum Groningen [UMCG] Vilans Vrijdag Welzijnsorganisaties & jongerenwerkers Woningbouwcoöperaties Zorg Innovatie Forum (ZIF) Zorgbelang Groningen en Drenthe Zorginstellingen Zusterorganisaties andere provincies zoals Doarpswurk en BOKD Sterke organisatie Na een dynamische periode staat de organisatie er nu stevig en zelfverzekerd voor, klaar voor een nieuwe, innovatieve beleidsperiode. In de kern zijn er de komende periode niet direct veranderingen voor Groninger Dorpen en de organisatie. Wel is de verhouding tussen vaste projecten en ruimte voor nieuwe initiatieven een belangrijke pijler. Omdat er veel meer initiatieven vanuit de dorpen zelf komen, is het van belang dat Groninger Dorpen in ieder geval de ruimte kan creëren om daarbij aan te schuiven en mee te denken. Goed inschatten wat er speelt, maar ook wendbaar blijven door flexibel te zijn. 19

40 Onze organisatie Vereniging Groninger Dorpen kent van oudsher een verenigingsstructuur, waarbij de leden een belangrijke positie hebben. Een groot deel van de dorpsbelangenorganisaties en dorpshuizen, buurt- en wijkcentra in de provincie is lid van Groninger Dorpen. Ruim 150 Groninger dorpen en dorpsbelangen met hun eigen verhaal en visie. Ruim 100 G roninger dorpshuizen, buurt en wijkcentra waar inwoners elkaar ontmoeten. De mogelijkheden van onze leden om financieel bij te dragen aan Groninger Dorpen zijn zeer beperkt. Leden dragen echter zeer zeker wel bij aan Groninger Dorpen door bijvoorbeeld deel te nemen aan netwerkbijeenkomsten en door hun eigen ervaringen en kennis te delen met andere dorpen. Bestuur De v ereniging wordt aangestuurd door een bestuur dat bestaat uit ongeveer acht leden. De bestuursleden worden via een sollicitatieprocedure geworven en tijdens de algemene ledenvergadering gekozen en benoemd. Betrokkenheid en ervaring met dorpen en dorpsbesturen is daarbij van groot belang. De bestuursleden onderhouden contact met de leden en de medewerkers van Groninger Dorpen. Het bestuur komt maandelijks bijeen. Daarnaast zijn bestuursleden vaak aanwezig bij activiteiten in de regio. Ook vertegenwoordigen ze G roninger Dorpen in werkgroepen en klankborden en bij andere bijeenkomsten waarbij de leefbaarheid van het platteland het thema is. Medewerkers Een team van medewerkers zorgt voor de uitvoering van de taken van Groninger Dorpen en voor professionele ondersteuning van het bestuur. Coördinator De coördinator geeft leiding aan de medewerkers en is aanspreekpunt voor het bestuur op het gebied van personeel, financiën en organisatie. Adviseurs De adviseurs beschikken over specifieke deskundigheid op diverse onderwerpen, variërend van dorpshuizen, leefbaarheid van het platteland tot regelgeving. De adviseurs vormen het aanspreekpunt voor de leden. 20

41 Onze organisatie Projectmedewerkers / projectleiders Projectmedewerkers en projectleiders worden ingezet voor tijdelijke projecten. Overzicht van medewerkers in fte l2016j: Coördinator Adviseurs / projecten Secretariaat/financiële administratie Projectmedewerkers 0,6 fte 4.0 fte 1,0 fte 1,7 fte Stagiaires en studenten Incidenteel zetten we ext erne adviseurs in om tijdelijke drukte op te v angen of om specifieke vragen af te hia ndelen. Waar mogelijk maken we gebruik van stagiaires en studenten die in onze opdracht een deel van hun studie in praktijk brengen. Vrijwilligers Regelmatig melden zich bij ons mens en die hun kennis en kunde willen inzetten voor het doel van Groninger Dorpen. We geven dit vorm middels een expertpool van vrijwilligers. De vrijwilligers mogen bij hun inzet geen andere belangen dienen dan het belang van Groninger Dorpen. De dorpen hebben hier veel profijt van. Gemeentehuis Ten Boer 21

42 Huisvesting Ons kantoor is gehuisvest in het gemeentehuis van Ten Boer aan de Hendrik Westerstraat. Ook de Vereniging Groninger Gemeenten is op deze locatie gehuisvest. Om kosten te besparen, delen we onze (ICT-)faciliteiten. Stichting Ondersteuning Groninger Dorpen (SOGD) Vereniging Groninger Dorpen heeft te maken met toenemende financiële risico's vanwege grootschalige projecten en langlopende contracten (voor onder andere personeel en huisvesting). Tegelijkertijd is de vereniging afhankelijk van subsidies die voor een relatief korte periode worden toegekend. Om de leden van de vereniging te beschermen tegen eventuele nadelige gevolgen van langlopende verplichtingen en kortlopende zekerheden, is de Stichting Ondersteuning Groninger Dorpen opgericht. Hierin zijn de 'risicodragende' activiteiten ondergebracht. De stichting staat volledig ten dienste van de vereniging en treedt dan ook niet zelfstandig naar buiten. De stichting heeft ten doel: a Het uitvoeren van opdrachten van de vereniging Groninger Dorpen en/of derden in het kader van de verwezenlijking van de doelstelling van de vereniging Groninger Dorpen en het aangaan van contracten voor zover verband houdende met de doelstelling van de vereniging Groninger Dorpen, b Het verrichten van alle verdere handelingen, die met het vorenstaande in de ruimste zin verband houden of daartoe bevorderlijk kunnen zijn. Concrete voorbeelden hiervan zijn: De stichting voert het werkgeverschap uit voor de vereniging, dat betekent onder andere dat de stichting arbeidsovereenkomsten afsluit met de medewerkers. De stichting sluit de huurovereenkomst betreffende het kantoorpand af met de verhuurder. De stichting voert ten behoeve van de vereniging projecten uit. Het bestuur van de Stichting Ondersteuning Groninger Dorpen bestaat uit drie leden. Projecten Bij de reguliere activiteiten komen onze medewerkers in aanraking met vragen van leden en maatschappelijk organisaties die de kernactiviteiten of de ledenservice overstijgen. Deze vragen worden in projectmatige vorm aangeboden. Deze activiteiten worden ondergebracht in de Stichting Ondersteuning Groninger Dorpen. 22

43

44 v"'-v'' «Ii k^: f>t.^ ^, ' * -.1?.i -v«f. >'.':' -v " ^

45 ISS GRONINCER^ *^^^'^ Evaluerende terugblik Beleidsperiode 2013 t/m 2016 Groninger Dorpen heeft in de beleidsperiode 2013 t/m 2016 vanuit de volgende kerntaken haar werkzaamheden verricht: 1. Ondersteunen en faciliteren van vrijwilligersorganisaties 2. Belangenbehartiging van leden 3. Informeren en aanjagen van leden Het beleidsplan van 2013 t/m 2016 kent naast de kerntaken een onderverdeling in een zestal doelstellingen: Dichterbij de doelgroep, Maatwerk per dorp/dorpshuis, Eén voor allen, Versterken netwerkfunctie, Toekomstbestendige dorpshuizen en Communicatie en aanjagen. Aan alle thema's is de afgelopen beleidsperiode gewerkt. Dit valt na te lezen in onze jaarverslagen tot en met Voor de evaluerende terugblik is gekozen om een aantal thema's en onderwerpen te beschrijven die inzicht geven in de rol die Groninger Dorpen heeft opgepakt én wat Groninger Dorpen kan leren, dan wel te ontwikkelen heeft om een krachtige organisatie in dienst van de leefbare Groningse dorpsgemeenschappen te blijven. Hendrik Westerstraat CT Ten Boer Postbus AA Ten Boer (050) info gronlngerdorpen.nl KvK IBAN NL32 RABO "Dorpen geven geen krimp" Groninger Dorpen is altijd uitgegaan van de visie dat krimp een kans is voor de dorpen. Hier heeft Groninger Dorpen ook een publicatie over geschreven. Groninger Dorpen signaleert dat zowel dorpsbelangenorganisaties als dorpshuizen zich inderdaad uitgedaagd voelen om na te denken over hun nieuwe rol en dit ook actief vorm te geven. Het gaat dan bijvoorbeeld om thema's als: 'hoe vind je als dorpsbestuurder een nieuwe organisatievorm passend bij alle ontwikkelingen en initiatieven vanuit een dorp' of'hoe denk je na over het accommodatievraagstuk in dorpen en speel je in op het gegeven dat er vaak veel accommodaties zijn in een dorp waarbij ieder voor zich zoekt naar oplossingen, terwijl het bundelen van krachten kan zorgen voor continuïteit en voorzieningenbehoud'. Groninger Dorpen merkt in haar contacten met dorpsbelangen en dorpshuizen dat de uitwisselings- en inspiratiebijeenkomsten onderling veel opleveren. Dorpen pakken veel meer dan vroeger een zelfstandige rol op en gaan bijvoorbeeld eigen financiering leveren voor een projectidee. Ze nemen een grotere eigen verantwoordelijkheid dan voorheen. Groninger Dorpendag (plattelandsparlement) Een belangrijk initiatief van Groninger Dorpen is de organisatie van de Groninger Dorpendag. Op 14 februari 2015 heeft in Winschoten deze inspiratievolle dag plaatsgevonden. Heel veel bewonersinitiatieven zijn op de kaart gezet met als doel het leren en inspireren van elkaar. Denk aan initiatieven op het gebied van de zorg in het dorp en duurzame energie. Daarbij heeft het plattelandsparlement ook bewonersinitiatieven in relatie gebracht met de politiek, zodat politici beter bewust worden van hetgeen op het platteland speelt. Groninger Dorpen heeft de rol gehad van trekker en organisator en heeft hierbij veel andere samenwerkingspartners betrokken. Wij vinden dat deze rol ons goed past en zetten de organisatie van de Groninger Dorpendag in de toekomst graag voort. Pagina i van 3

46 Aardbevingen Groninger Dorpen heeft middels deelname aan de Dialoogtafel en de Nationaal Coördinator Groningen (NCG) bijgedragen aan het zoeken van oplossingen voor de leefbaarheid van het Groningse platteland en haar inwoners. Groninger Dorpen heeft daarbij veel informatie aan haar leden verstrekt via o.a. website, nieuwsbrief en krant. Daarnaast heeft Groninger Dorpen ruim 30 dorpsavonden georganiseerd waarin ook veel informatie over de effecten van de bevingen, de beleving van de inwoners is gedeeld en ter ore is gekomen van Groninger Dorpen. De leden van Groninger Dorpen durven zich kritisch en ongeremd te uiten binnen deze bijeenkomsten over hun frustraties, wensen en denkbare oplossingen. Tijdens deze bijeenkomsten heeft Groninger Dorpen ook gemerkt dat een eigen onafhankelijk gezicht - positiebepaling -, los van partijen als NAM, belangrijk is voor de geloofwaardigheid van Groninger Dorpen. Bij deze zeer complexe problematiek is Groninger Dorpen zich sterk bewust geworden van haar sleutelrol vanuit het inwonersbelang en andere belangen. Communicatie over de gemaakte keuzes in de wijze waarop belangenvertegenwoordiging plaatsvindt, is belangrijk voor onze achterban en samenwerkingspartners. Voor een tweetal projecten in de aardbevingsregio is Groninger Dorpen verantwoordelijk en draagt zij ook zorg voor de subsidieverstrekking. 1. Loket Leefbaarheid De afgelopen jaren is veel tijd en aandacht besteed aan het Lo ket Leefbaarheid in de aardbevingsregio. Met name aan het opzetten en ontwikkelen van criteria en het opzetten van een uitvoeringsorganisatie. Nu de Provincie vanuit haar uitvoeringsprogramma leefbaarheid inzet op een breder loket voor bewonersinitiatieven, merken we een toegenomen behoefte aan samenwerking en afstemming en heeft dit project als een voorstadium gefungeerd. Daar zijn we trots op. 2. Elk dorp een duurzaam dak (EDEDD) De pilot om 10 dorpshuizen nader te bekijken qua onderhoud en energieprestaties is een belangrijke basis geweest voor het project 'Elk dorp een duurzaam dak'. Daarnaast ligt de basis hiervan ook bij het accommodatievraagstuk in de dorpen: verschillende accommodaties die niet meer zelfstandig kunnen renderen. Ook hebben dorpen te maken met de effecten van het zorgbeleid van de overheid. Binnen het project 'Elk dorp een duurzaam dak' bouwt Groninger Dorpen hierover veel expertise op die wij delen met dorpen. Binnen andere projecten, zoals het Servicepunt Lokale Energie, is Groninger Dorpen als partij betrokken die het denken vanuit het perspectief van inwoners van dorpen als vanzelfsprekend inbrengt. Samengevat Een veranderende omgeving betekent ook dat de eigen organisatie moet nadenken over haar toekomst. Groninger Dorpen is er om dorpsgemeenschappen te ondersteunen om meer invloed te krijgen op hun huidige en toekomstige leefomgeving. Vanuit dit uitgangspunt wordt voortdurend gewerkt. We merken daarbij bijvoorbeeld dat bij een complex thema als de aardbevingen, we een sleutelrol innemen tussen inwoners van dorpen en andere belangen. Die balans vinden en behouden is een complexe opgave. Pagina 2 van 3

47 Onze stijl is dat we geen enkele deur dichtgooien. We blijven in gesprek, vanuit de overtuiging dat de dialoog de enige weg is om tot realistische en geaccepteerde plannen te komen. We kiezen daarnaast voor een combinatie van basistaken die we uitvoeren vanuit ons Jaarplan en projecten. Hierdoor bouwen we een bredere basis op in menskracht en expertise. Inhoudelijk sluiten de thema's waarvoor Groninger Dorpen zich inzet aan bij waar dorpen zelf mee komen. Tegelijkertijd signaleren we via ons brede (inter)nationale netwerk ontwikkelingen en jagen wij via onze werkwijze dorpen en partijen aan die de leefbaarheid van het platteland kunnen ondersteunen, zodat er pro-actief wordt gehandeld. Groninger Dorpen signaleert overigens ook dat er grotere verschillen gaan ontstaan tussen de dorpen, waarbij initiatiefrijke en ondernemende dorpen veel aandacht krijgen en dorpen die zich niet openstellen voor inspiratiebijeenkomsten een andere ontwikkeling doormaken die niet pro-actief is. Pagina 3 van 3

48 provincie groningen PERSONEEL, O RGANISATIE EN IN FORMATIEVOORZIENING Hierbij verklaart ondergetekende, te hebben ontvangen van (naam, woonplaats): M C r( eventueel namens organisatie (naam, plaats): \.C\C\P. ^ QQ/. onderwerp: DPI P ^ ^ ß}^ P1 uo d ' O... Qc./.pf.^ eventueel ter attentie van (naam, afdeling): r! t I 6,^, Q.hf... HPPC.. f ome \r\^o\ HIERONDER IN TE VULLEN DOOR MEDEWERKER PROVINCIE naam medewerker: NI. J J r Groningen. S; /i^ Qoi^ nam^^het hoofd van de afdeling Personeel, Organisatie en Informatievoorziening