COMMISSION PARLEMENTAIRE MIXTE CHARGEE DE LA REFORME FISCALE GEMENGDE PARLEMENTAIRE COMMISSIE BELAST MET DE FISCALE HERVORMING.

Transcriptie

1 1 COMMISSION PARLEMENTAIRE MIXTE CHARGEE DE LA REFORME FISCALE du LUNDI 04 NOVEMBRE 2013 Après-midi GEMENGDE PARLEMENTAIRE COMMISSIE BELAST MET DE FISCALE HERVORMING van MAANDAG 04 NOVEMBER 2013 Namiddag La séance est ouverte à heures et présidée par M. Carl Devlies et par Mme Marie Arena. De vergadering wordt geopend om uur en voorgezeten door de heer Carl Devlies en door mevrouw Marie Arena. Audition du professeur émérite Frans Vanistendael, KULeuven. Hoorzitting met professor emeritus Frans Vanistendael, KULeuven. De voorzitter: Professor Vanistendael, ik geef u het woord. Frans Vanistendael: Mijnheer de voorzitter, mij is gevraagd een uiteenzetting te geven over mogelijke hervormingen van de vennootschapsbelasting. Als ik u één ding kan meegeven vanavond, denk ik dat ik geslaagd ben: ik zou namelijk willen dat u oog heeft voor de evenwichten in de belastingstructuur. Een groot gedeelte van onze problemen, zowel inzake economische efficiëntie als inzake rechtvaardigheid, wordt veroorzaakt door onevenwichten in het belastingsysteem. Ik zal eerst kijken naar de oorzaken van de complexiteit. Dan gaan we kijken naar het gevarieerd toepassingsgebied van de vennootschapsbelasting en daarna gaan we kijken naar de vennootschapsproblemen van multinationals en kmo s, twee totaal verschillende werelden. Ik had in de slide die ik voor mezelf had klaargemaakt, maar die blijkbaar niet tot hier is doorgedrongen, nog twee andere punten genoteerd, namelijk base erosion en profit shifting, het nieuwe programma van de OESO en de CCCTB. Wat zijn de oorzaken van de complexiteit? De fundamentele onevenwichten in de structuur. Ik hoop u dat te kunnen illustreren. Voor mijn studenten heb ik altijd één beeld: onze fiscale structuur is zoals een weersysteem. Onze fiscale systemen zijn weersystemen die reageren op drukverschillen, net zoals in het weer. Als de drukverschillen zeer groot zijn, hebben we storm. Als de drukverschillen in het fiscaal systeem groot zijn, hebben we dus fiscale storm. Ik hoop u dat te illustreren. Een ander probleem is natuurlijk onze steeds wijzigende opvattingen over wat rechtvaardig is en wat economisch efficiënt is. Dat leidt tot een neiging tot detailregelingen. Ik ben al een tijdje met pensioen, maar gisteren heb ik nog eens het Wetboek van de inkomstenbelastingen ter hand genomen en ik heb tot mijn afgrijzen gezien wat er allemaal in de vennootschapsbelasting is gebeurd inzake bedrijfswagens. Als u die regeling ziet, is dat een ramp. Dat is een ramp, niet vanwege de algemene doelstelling die men nastreeft, maar door de manier waarop men ze nagestreefd heeft. Dat heeft te maken met uw onstuitbare drang om alles te sturen. Ik zou u willen smeken om deze drang enigszins in bedwang te houden en vooral oog te hebben voor datgene wat essentieel is in het belastingsysteem, namelijk de structurele systemen. Als we naar de vennootschapsbelasting kijken, kunnen we de vraag stellen op wie die vennootschapsbelasting van toepassing is. Wel, men heeft multinationals met hoofdkwartieren in België. Daar zitten er een paar. Men heeft multinationals met hoofdkwartieren buiten België. Daar zitten er ook een paar. Men heeft de nationals, zoals Belgacom, bpost en Colruyt, grote bedrijven die hoofdzakelijk in België bedrijvig zijn. Men heeft dan een groep die niet zozeer met multinationals te maken heeft, maar met holdings. Zij hebben participaties en beleggen in participaties. Dan heeft men een grote groep kmo s, de talrijkste belastingplichtigen. Zij zijn in ons systeem bijna allemaal onderworpen aan de vennootschapsbelasting.

2 2 04/11/2013 CRIV 53 F020 In dat opzicht is België een speciaal land, want in de meeste landen is een deel van de kmo s onderworpen aan de personenbelasting. Zij zijn dus niet onderworpen aan de vennootschapsbelasting. Het grote voorbeeld daarvan is onze buur Duitsland, waar de meeste vennootschappen niet onderworpen zijn aan de vennootschapsbelasting. Ik zeg niet dat ik een voorstander ben van dat systeem, maar het is wel iets waarmee we rekening moeten houden bij het beoordelen van ons systeem. Wat zijn de problemen van multinationals? Notionele-intrestaftrek of geen notioneleintrestaftrek? Ik beschouw dat als een probleem van multinationals en niet van kmo s. Het probleem voor de kmo s is de belastingdruk. Kmo s staan normaal niet in concurrentie met buitenlandse ondernemingen, maar multinationals staan in concurrentie met buitenlandse ondernemingen. Daarom staat het regime voor de multinationals ook in concurrentie met buitenlandse belastingregimes. Indien er geen notionele-intrestaftrek is, wat komt er dan voor in de plaats? Of komt er iets voor in de plaats? Dan worstelen zij met een tarief. Er zijn maatregelen ter vereenvoudiging, er zijn bijzondere maatregelen voor de holdingstructuur en er is base erosion en profit shifting, het programma van de OESO. Welke impact of gevolgen heeft dat voor de multinationals? Welke vragen moeten wij stellen bij een grote belastinghervorming? Men is blijkbaar van plan om na de verkiezingen van 2014 een grote belastinghervorming te doen. Als men een echte grote hervorming wil doen, moet men daar toch een aantal jaren mee kunnen leven. De vraag is: indien we de vennootschapsbelasting vandaag opnieuw zouden uitvinden, zouden we dan een notionele-intrestaftrek hebben? Ik laat het antwoord aan u over. Als wij de notionele-intrestaftrek blijven behouden, ook na die grote hervorming die er na de verkiezingen moet komen, dan betekent dit dat wij minstens nog tot 2025 met de notioneleintrestaftrek moeten werken, want anders zijn wij niet serieus bezig. De vraag is dan: kunnen wij dat? Als wij kijken naar het parcours dat wij de afgelopen jaren hebben afgelegd vanaf het ogenblik waarop de notionele-intrestaftrek in voege is getreden, zien wij dat hij onmiddellijk in vraag is gesteld. Een belastingregime dat steeds opnieuw in vraag wordt gesteld, is iets dat multinationals kunnen missen als kiespijn. Indien wij de notionele-intrestaftrek zouden afschaffen, hoe kunnen wij ons dan op internationaal vlak onderscheiden van andere landen? Wij moeten ons geen illusies maken: wij zijn wat die vennootschappen betreft, de multinationals, verwikkeld in een bittere competitie, zelfs met onze meest trouwe bondgenoten. De vraag is: hoe zouden wij België uniek en aantrekkelijk kunnen maken voor investeerders? Een rentebox? Wij hadden de coördinatiecentra, maar die werden door de Commissie opzijgeschoven. In Nederland heeft men wat de financiële structuren betreft, het idee gehad van een speciale rentebox met, uiteraard, een verlaagd tarief. Een royaltybox? Dat is het regime dat wij op dit ogenblik in België hebben. Een soepel rulingbeleid? Kunnen wij iets doen met onze rulings? Hoe kunnen wij ons onderscheiden? Dat is de vraag. Ik kom daar nog op terug. Het tarief. Mijn voorganger had het er ook al over. België, Frankrijk, Japan en de VS hebben het hoogste tarief ter wereld. Dat is internationaal geweten. Het nominaal tarief voor een buitenlandse investeerder Ik weet wel dat men zal zeggen dat het nominaal tarief niet het effectief tarief is. Als u gaat investeren in een land en men zegt u dat het effectief tarief wel wat lager is mits men aan zekere voorwaarden en de kleine lettertjes voldoet, dan zegt een buitenlandse investeerder njet of no. Het nominaal tarief is een krachtig symbool. Ik heb hier enkele nominale tarieven: Denemarken 22, Duitsland 15,83. Daar zit echter nog Gewerbesteuer bij, de Duitsers hebben dus een hoger tarief. Finland, een vooruitstrevend land, 24,5; Luxemburg, 29,22; Nederland 20 voor de winsten onder euro en 25 voor de rest; Zweden, toch ook een progressief land, 22 tot 36,34; het Verenigd Koninkrijk 21 en op termijn 20. Hoe hebben de Chinezen hun tarief bepaald bij de hervorming van de vennootschapsbelasting in 2009? Zij hebben gekeken naar de gemiddelde tarieven in de OESO en naar de belastingtarieven in de vennootschapsbelasting in de hen omringende landen. Daarop hebben ze hun tarief vastgelegd op 1 % lager dan het laagste tarief van de hen omringende landen. Ik weet niet of wij moeten handelen zoals de Chinezen, maar in ieder geval zitten wij met ons tarief van 34 % op 0,001 afgerond heel hoog en schrikken wij een aantal buitenlandse beleggers af. Dat tarief moet dus naar beneden. Daaraan is niets te doen.

3 3 Vereenvoudiging: als wij dat basistarief naar omlaag brengen, lager dan 25 %, kunnen wij verschillende zaken doen. Wij kunnen het verlaagd tarief afschaffen. Mijn voorganger zal daarmee misschien niet gelukkig zijn. Het verlaagd tarief is op dit ogenblik 24,5 %. Als wij een tarief van 22 of 23 % hebben, gaat dat verlaagd tarief nog altijd naar beneden, in vergelijking met de huidige toestand en lossen wij heel wat problemen op. Wij kunnen ook het voorbeeld van de Nederlanders volgen en toch een verlaagd tarief nemen, voor de eerste euro 20 % en voor de rest 25 %. Ik zal mij niet uitspreken over het juiste tarief of over de hoogte ervan. Dat laat ik aan u over. Het belangrijke is echter dat u ziet dat die tariefstructuur naar beneden moet. Vereenvouding en afschaffing van bijzondere maatregelen: dat moet ook in de personenbelasting gebeuren. In de mate dat dit gebeurt in de personenbelasting, vereenvoudigen al die maatregelen die op bedrijfsinkomsten van toepassing zijn in de personenbelasting, ook de vennootschapsbelasting. Dat is een belangrijke vereenvoudiging. Wij moeten daarmee rekening houden. Als wij dan kijken naar de specifieke tax shelters in de vennootschappen, is de vraag waarmee wij ons internationaal willen onderscheiden. Dat staat in ons wetboek. Bijzondere regimes voor de koolwaterstoffen. Kom hier in België naar petroleum boren. Is dat wat wij willen? Of gaan wij de Belgische economie opbouwen op basis van tax shelters voor de filmindustrie, die wij nu ook hebben? Willen wij daarmee internationale investeringen aantrekken? Investeringsreserve, investeringsaftrek, een octrooiaftrek zoals wij nu hebben of een notionele-intrestaftrek? Is het dat waarmee wij ons willen onderscheiden? Ik wil hier een ding zeggen. In het verleden hebben heel wat landen, ook onze buren, Nederland bijvoorbeeld, geprobeerd om financiële centra aan te trekken. Dat hebben wij ook gedaan met de coördinatiecentra vanaf Ongeveer alle landen doen dat op dit ogenblik. Met andere woorden, wij kunnen ons daar moeilijk mee onderscheiden, vooral omdat voor de andere financiële activiteiten België, met Brussel, geen bijzonder groot internationaal centrum is. De vraag rijst dus waarmee wij ons willen onderscheiden. Men ziet in een aantal andere landen dat men zich met technische innovatie wil onderscheiden. Vandaar bijzondere royaltyboxen en octrooiaftrekken en dergelijke. Innovatie is de manier waarop onze economie moet groeien. De vraag die wij moeten stellen, die u als wetgever moet stellen, is in welke richting wij onze speciale niche zoeken. Mijn voorganger heeft het gehad over de niches van de OESO. Inderdaad, als klein land moeten wij proberen een bijzondere niche te ontwikkelen. Misschien ligt die in de innovatie en dan moeten wij dat op een andere manier doen dan de andere innovatieve boxen van onze buren. Daarover moet ernstig worden nagedacht. Wij hebben een holdingstructuur die vrij gunstig is op internationale basis. Er zijn niet zo veel landen die zo n gunstige holdingstructuur hebben. Dat betekent dat het regime van de definitief belaste inkomsten, dat een vrijstelling inhoudt, behouden moet blijven. Het regime van de DBI s voor meerwaarden, dat meer en meer landen nu aannemen, zouden wij ook moeten behouden. Als wij dat afschaffen, schieten wij onszelf in de voet. Dan is er een heel belangrijk punt. Wij laten in België toe dat intrest en financiële lasten in verband met vrijgestelde inkomsten dividenden en meerwaarden nog worden afgetrokken. Een aantal landen doen dat niet. Nederland, bijvoorbeeld, doet het niet of deed het niet, althans niet voor vrijgestelde inkomsten van buitenlandse oorsprong. Nederland deed het wel voor vrijgestelde inkomsten van Nederlandse oorsprong. Nederland is daarvoor een aantal jaren geleden door het Europees Hof van Justitie teruggefloten. Het gaat hier om een heel belangrijk punt omdat men hiermee een drukverschil schept. Er zijn immers inkomsten die zijn vrijgesteld en dus geen belasting ondergaan, terwijl men aan de andere kant een aftrek toelaat, waardoor men een belastingbesparing doet tegen het nominaal tarief van de vennootschapsbelasting. Zelfs als het tarief daalt, is het verschil nog altijd groot. Hier staan wij dus voor het gevaar van een fiscale wind of een fiscale storm. Wij moeten dus nagaan de Belgische wet doet dat ook, maar kan op dat punt misschien nog worden verbeterd of bij gebrek aan een effectieve belasting geen misbruiken ontstaan. Onze aandacht moet vooral naar conduitvennootschappen of conduit companies gaan. Zij maken het mogelijk om in dit geval financiële stromen het gaat immers om intresten af te leiden naar landen waar er bijna

4 4 04/11/2013 CRIV 53 F020 geen belastingdruk is, dus naar de fiscale paradijzen. Er is ook nog het probleem van de multinationals. Het gaat hier om het programma van de OESO. In het algemeen moeten wij ons op het vlak van de vennootschapsbelasting niet al te veel van het programma van de OESO aantrekken. Er zijn een groot aantal zaken die de OESO in internationaal verband moet doen en waarbij wij als klein land niet het voortouw moeten nemen. Digitale economie en e-commerce zijn thema s die internationaal moeten worden geregeld. De OESO en natuurlijk de Europese Commissie moeten daarin het voortouw nemen. Hybrid mismatches zijn een instrument dat op dit ogenblik door multinationals wordt gebruikt om belastingen te verschuiven en ervoor te zorgen dat er geen belastingen zijn. Voor zover dat voor een onderneming leidt tot het verkiezen van België als vestigingsplaats, hebben wij voordeel bij dat instrument, hoewel wij dat niet hardop mogen zeggen. Het klopt echter wel en u, de wetgever, moet er rekening mee houden. Hetzelfde geldt voor controlled foreign companies. Vele landen, zoals de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, hebben een wetgeving voor controlled foreign corporations. België heeft dat niet, net zo min als Nederland, omdat het een voordeel is voor onze multinationals en onze holdings die in ons land zijn gevestigd. Veel landen hebben algemene intrestbeperkingen. Ik denk dan onder meer aan Australië en het Verenigd Koninkrijk. Nederland heeft dit bestudeerd, maar heeft het nog niet ingevoerd. Duitsland heeft ze wel al ingevoerd. De afwezigheid van intrestbeperkingen bij ons Dat betekent dat intresten die effectief worden betaald en intresten die effectief worden gebruikt voor de uitoefening van de beroepsactiviteit het gaat hier om echte bedrijfslasten niet mogen worden afgetrokken. Met andere woorden, men gaat over tot een gedeeltelijke belasting van het bruto-inkomen. Men heeft dit in Duitsland gedaan, waar bepaalde intresten niet aftrekbaar zijn. De vergelijking die men maakt, is altijd de vergelijking van de schuldgraad van de eigen onderneming met de wereldschuldgraad in de groep. De afwezigheid daarvan in onze belastingwetgeving is ook een voordeel voor financiële centra. Schadelijke fiscale concurrentie. Ik meen dat wij daarvan genezen zijn na het afschaffen van de coördinatiecentra. Ik meen evenwel dat er mogelijkheden zijn op het vlak van onze rulingpraktijken. Onze rulingpraktijk is, als wij ze vergelijken met onze naaste buren Nederland en Luxemburg, nogal rigide, zodat wij soms cliënten verliezen aan deze landen. Misbruik in verdragen is een OESO-probleem. Misbruik van vaste inrichting is ook een OESOprobleem. Nieuwe transfer pricing richtlijnen die samenvallen met waardecreatie is een heel ingewikkeld systeem. Dit heeft te maken met alle internationale schandalen die de laatste weken en maanden in de pers zijn verschenen. Ik denk niet dat wij dit alleen in België kunnen doen. Wij moeten enkel meewerken met de OESO. Wat wel belangrijk is, is het invoeren van een effectieve geschillenprocedure die leidt tot een beslissing in belastingverdragen. Op dit ogenblik is het in de internationale belastingverdragen zo dat België dit geldt voor alle andere landen overigens in geval van een geschil tussen twee staten niet tot een overeenkomst moet komen. Dat leidt soms tot zeer lange procedures en dubbele belastingen. Een van de onderdelen van het OESO-proces is om in de belastingverdragen een verplichting tot beslissing op te nemen. Dit verhoogt de rechtszekerheid voor multinationale ondernemingen enorm. Ten slotte, de OESO is vragende partij voor een multilateraal verdrag. Ik stel voor om hen daaraan verder te laten werken. Wij zullen meedoen. België heeft geen belang bij een rigide toepassing van BEPS. Als het tarief in België verlaagt, heeft België geen enkel belang bij het behouden van allerlei mogelijkheden voor conduit companies om financiële stromen naar belastingparadijzen af te leiden. Wij kunnen die dan allemaal afschaffen. Kmo s vormen een totaal andere type van vennootschappen. Alle rechtspersonen die een economische activiteit hebben, zijn onderworpen aan vennootschapsbelastingen. Op zich is dat geen enkel probleem in de structuur van het belastingsysteem op voorwaarde dat er een vergelijkbare belastingdruk bestaat tussen het persoonlijk inkomen dat belastbaar is in de personenbelasting en dat, zoals u weet, progressief wordt belast en het inkomen dat in welke vorm dan ook voor persoonlijk gebruik uit de vennootschap wordt gehaald. Als er daar drukverschillen zijn, hebben wij problemen. En die drukverschillen zijn er. Die drukverschillen zijn er in het verleden geweest en ze zijn er nog altijd, zoals ik u zal trachten duidelijk te maken.

5 5 Dit is een slide die ik heb gebruikt voor een uiteenzetting op deze plaats in Ik heb de cijfers niet veranderd, maar hier moet uiteraard in plaats van staan. Het tarief het brede belastingvrije minimum is 25 aan de top bedraagt 50 %, plus wat opcentiemen. Effectief ligt het tarief voor de meeste belastingplichtigen in ons land dan ook ergens tussen de 53 en 54 %. In de personenbelasting is het heel belangrijk dat, als ik een onderneming heb, er geen onderscheid wordt gemaakt tussen het inkomen dat ik heb geconsumeerd en het inkomen dat ik heb geïnvesteerd. Alles wordt aan het progressief tarief belast. In de vennootschapsbelasting vertrek ik van een lager tarief voor een veel hoger inkomen. Het maximumtarief bedraagt 34 %, u kent die cijfers allemaal. Het tarief van de roerende voorheffing bedraagt nu 25 %. Dit tarief werd onlangs nog opgetrokken voor alle dividenden naar 25 %. Het tarief van de roerende voorheffing bij liquidatie gaat van 10 naar 25 %. De totale gemiddelde belasting bij uitkering bedraagt nu 50,49 %, of bij liquidatie 40,59 %. Dat is de totale belasting op de uitgekeerde winst. Als we die twee nu vergelijken, dan zien wij dat de gereserveerde winst in vennootschappen in België veel lager wordt belast dan hetzelfde inkomen in de personenbelasting. Daar heb ik absoluut geen moeite mee. Zolang het inkomen in de vennootschap blijft en daar productief wordt gebruikt, is er geen reden om dat aan toptarieven te belasten. In geval van uitkering bij liquidatie of bij verkoop wordt de winst gerealiseerd aan een tarief van 40,59 % met 10 % voorheffing. Dat zal 50,49 % worden met 25 % voorheffing op het einde van deze maatregel en 33,99 % als gewoon de aandelen worden verkocht. Met andere woorden, u ziet hier duidelijk lagere tarieven. Hierbij is er een belangrijk punt dat ik ook onder uw aandacht wil brengen. De tarieven in de vennootschapsbelasting zijn gemiddelde tarieven. De tarieven in de personenbelasting zijn marginale toptarieven. Ons toptarief is dus 54 % maar het gemiddelde tarief voor de gemiddelde Belg in de personenbelasting ligt tussen de 38 en de 40 %. Dat is wat onze landgenoten gemiddeld betalen. Het is dat tarief dat vergelijkbaar is met de tarieven in de vennootschapsbelasting. Het voorstel is dus om de drukverschillen te verlagen. Het lager tarief in de vennootschappen in de personenbelasting is geen enkel probleem zolang de winst in de vennootschapsbelasting blijft. De uitgekeerde winst moet belast worden aan een tarief dat vergelijkbaar is met de personenbelasting. Als het tarief in de vennootschapsbelasting 25 % is, kan men dus bijvoorbeeld denken aan een tarief op dividenden van 30 % in plaats van 25 %. Dan komt men aan een gemiddeld tarief van 47,5 %. Dat is wel wat hoger dan het gemiddelde tarief van de gemiddelde Belg. Dat is zeker vergelijkbaar met het gemiddelde tarief van topverdieners in België. Daar moet u dus rekening mee houden. Het tarief van liquidatie-uitkeringen ook aan 25 %. Hier heeft u een variant van datgene wat mijn voorganger daarjuist zei, namelijk 25 % op speculatiewinsten. Wanneer u de aandelen van uw vennootschap verkoopt, op het einde van uw carrière, dan worden die meerwaarden niet belast. Uiteraard vertegenwoordigen die meerwaarden meestal winsten die effectief belast zijn geweest in de vennootschapsbelasting, maar die dus belast zijn geweest aan een tarief van 24,5 % of 31 %, want ze zijn nooit uitgekeerd. Men kan dus niet precies weten aan welk tarief die winsten belast zijn. Als men die winsten niet belast, is het zeer eenvoudig: ik wacht en op het einde van mijn carrière verkoop ik mijn onderneming en betaal ik niets. Ik krijg een kapitaal dat ik niet meer zal investeren, maar dat ik voor mijn privéconsumptie kan gebruiken of kan doorschuiven naar mijn erfgenamen. Die druk zou dezelfde moeten zijn als in de personenbelasting. Dat kan alleen maar door de meerwaarden uit aanmerkelijk belang, participaties die een controle uitoefenen op de vennootschap, aan een tarief naar keuze te onderwerpen. Daar spreek ik mij niet over uit. Deze aanmerkelijkbelangheffing heb ik bij mijn openbare les in Leuven in 1977 verdedigd. Ik hoop vurig dat men de aanmerkelijkbelangheffing zal toepassen in de grote hervorming die er nu komt. Uiteraard zijn er heel wat zelfstandigen die dat niet wensen, want zij zien hierin hun spaarpot. U moet echter bekijken wat het onevenwicht is. Als u uw spaarpot jarenlang hebt kunnen aanleggen aan tarieven die voor de meeste kleine vennootschappen schommelen tussen 24 en 31 %, en als andere vergelijkbare inkomsten belast zijn geweest zelfs als men de gemiddelde tarieven toepast aan 38, 40 % en meer, dan eist de rechtvaardigheid om dat recht te trekken. Dat is een structurele maatregel. U ziet duidelijk dat ik met de tarieven probeer

6 6 04/11/2013 CRIV 53 F020 gelijke drukverschillen te krijgen. U kunt natuurlijk ook een veel radicalere maatregel nemen, waarbij alle tariefverschillen verdwijnen tussen de personenbelasting en de vennootschapsbelasting voor kleine en middelgrote ondernemingen. Dat kunt u door de vennootschappen transparant te maken. Wij hebben dat regime ooit gehad als een optieregime, waarbij kleine familiale ondernemingen konden opteren voor een belasting in de personenbelasting. Een optie is echter nooit een goed systeem, want het betekende meestal dat vennootschappen wanneer ze verlies maakten opteerden voor de personenbelasting, terwijl ze dat niet deden als zij winst maakten. Men kan de vennootschappen evenwel transparant maken, maar men moet rekening houden met een aantal problemen. Het eerste probleem is hoe kmo s af te bakenen. Men kan dit immers niet op multinationals toepassen. Dat spreekt vanzelf. Hoe baken ik kmo s af? Als u een kmo afbakent, bijvoorbeeld aan de hand van het aantal werknemers, het kapitaal of de omzet, houdt dat in dat de onderneming in een totaal ander belastingregime komt zodra de grenzen worden overschreden. Dat is dus zeer moeilijk. Men creëert daarmee een rigide grens in het belastingsysteem. Ten tweede, als men alles belast in de personenbelasting, dan wordt de gereserveerde winst van de kmo veel te hoog belast. Ons tarief is wat het is: 50 % op Let wel, wij hebben er daarstraks een discussie over gehad: is het nu of wat is het precies. Kijk even naar de tariefstructuur in onze buurlanden. Het toptarief daar, ook het belastbare inkomen met aftrekken enzovoort, begint te bijten vanaf euro. Ons tarief begint te bijten vanaf euro. Er is hier dus een probleem. Men kan de gereserveerde winsten van ondernemingen niet aan 50 % belasten. Het andere tarief is het omgekeerde. Als men alle winsten belast, moet men alle verliezen laten aftrekken. Dat zijn allemaal bedrijfsverliezen. De vraag is dan hoe men de misbruiken beperkt. Het zou niet de eerste keer zijn dat hobbyfarms en andere activiteiten in een vennootschap worden gestoken en dat men zegt: dit is mijn activiteit, maar ze is verlieslatend en dus trek ik die van mijn andere bedrijfsinkomsten af. Daarmee moet men rekening houden, als men dat systeem wil toepassen. Wat de groeiproblemen betreft, in onze wetboeken zijn een aantal maatregelen voorbehouden voor kmo s. Het probleem daarbij is dat de kmo s de groeimaatregelen heel goed vinden. Die willen dus niet meer groeien, omdat zij anders die fiscale maatregelen niet meer genieten. Dat is toch ook een probleem. Men kan de lof zingen van de kmo s. Ze zijn inderdaad de ruggengraat van onze economie, maar het belangrijke punt is dat de kmo s de bakermat zijn van latere grote ondernemingen. Heel wat grote Belgische ondernemingen zijn namelijk begonnen als een kmo. Laten we dat niet vergeten. Wij moeten hen dus kunnen laten doorgroeien. Wat hier waarschijnlijk nog niet besproken werd, is de Common Consolidated Corporate Tax Base. U weet dat de Commissie een voorstel heeft gedaan. De vraag is wat de consequenties daarvan zullen zijn. Let wel, het is niet denkbeeldig dat het voorstel actueel zal zijn tegen de tijd dat wij hier een hervorming van de vennootschapsbelasting doorvoeren, tegen 2015 of De vraag is wat dat betekent voor onze vennootschapsbelasting. Principieel denk ik dat België het voortouw moet nemen, niet omdat wij een enorm belang hebben bij het invoeren van de CCCTB voor onze vennootschapsbelasting, maar wel omdat Europa daarbij belang heeft en in die zin valt het Europese belang min of meer samen met het Belgische belang, voor het bedrijfsleven in Europa in het algemeen dus. De eerste vraag is welk tarief het moet zijn. In het systeem van de CCCTB is er immers geen mogelijkheid meer voor concurrentie. Er is geen plaats meer voor renteboxen of royaltyboxen. Met andere woorden, men concurreert naakt op de belastbare grondslag, op het scherp van de snede, met het tarief. Dat betekent dat wij, op het vlak van de tariefstructuur, alleen het tarief hebben om die Common Consolidated Corporate Tax Base aantrekkelijk te maken. Wat moeten wij daarmee doen? Ik zal nu een heel wild voorstel doen, dat u niet hoeft te volgen. Mijn voorstel is om het tarief zo laag mogelijk te houden, maar zo dat wij niet door de Europese Commissie kunnen beschuldigd worden van oneerlijke fiscale concurrentie. Wat is zo laag mogelijk? Tien procent, dat is op dit ogenblik het laagste tarief in de vennootschapsbelasting in de Europese Unie. Dan kan niemand nog onder ons tarief gaan. Uiteraard moeten de budgettaire consequenties daarvan bekeken worden. Het probleem is het volgende. Wij concurreren en

7 7 wij hebben onze ligging als voordeel, maar wij hebben ook een aantal nadelen. Wij zijn geen ideaal beleggingsland. De vraag is hoe wij ons kunnen differentiëren tegenover anderen. Wij kunnen dat mijns inziens alleen maar door middel van een zeer laag tarief. Dan kom ik aan een groot probleem bij de CCCTB. Als u het ontwerp gelezen hebt, dan hebt u gezien dat alle Belgische vennootschapsvormen kunnen genieten van de CCCTB. Dat wil zeggen dat de slager om de hoek, die een bvba heeft en waarvoor het systeem van de CCCTB helemaal niet bedoeld is uiteraard niet toch het recht heeft om te opteren voor de toepassing van de Common Consolidated Corporate Tax Base. Dat zorgt uiteraard voor een enorm drukverschil, en dan is de vraag wat wij daarmee zullen doen. Het kan niet zijn dat kleine en middelgrote ondernemingen die helemaal niet bedrijvig zijn op de interne markt tot dat systeem kunnen toetreden. Zelfs landbouwvennootschappen kunnen opteren voor de CCCTB. Als zij een vennootschap zijn en opteren voor de vennootschapsbelasting, voldoen zij aan de voorwaarden. Daar moeten wij aan denken. Het is duidelijk dat ook voor de kmo s het tariefevenwicht wordt verstoord. Stel dat er een belastingtarief van 10 % is. En er zal een laag belastingtarief zijn; ik zeg niet dat het slechts 10 % zal zijn, maar het is duidelijk dat ons tarief voor de CCCTB lager zal zijn dan het gewone tarief in de vennootschapsbelasting voor vennootschappen die niet opteren voor de CCCTB. Dan is de vraag: wat doet men met de uitgekeerde winst? Als men er de gewone roerende voorheffing op toepast, daalt het gewone tarief. Wat doet men dan in het volgende geval? Veronderstel dat er een wet komt die zegt dat de vennootschappen de CCCTB kunnen toepassen en bovendien kunnen opteren voor een transparant systeem in de personenbelasting. Hoe zullen die opeenvolgingen werken in dat systeem? Ik heb daar op dit ogenblik geen oplossing voor. Ik stel alleen de vraag. U kent het gezegde gourverner, c est prévoir. Wij moeten vooruitkijken en zien wat wij kunnen doen. De voorzitter: Dank u wel, professor Vanistendael. Vraagt iemand het woord? Ik noteer de heer Van der Maelen en mevrouw Wouters. Dirk Van der Maelen (sp.a): Professor Vanistendael, ik dank u voor uw betoog en zal beginnen met een plezante noot. Het voorstel dat u bij uw aanstelling als professor in Leuven hebt gedaan, zullen wij invoeren en de Vanistendaelbelasting noemen. Frans Vanistendael: Dat zou een grote eer zijn. Dirk Van der Maelen (sp.a): Meestal beschouwt iemand het niet als een eer als een belasting naar hem vernoemd wordt. Frans Vanistendael: Ik wel. Dirk Van der Maelen (sp.a): Ik zal mij tot één punt beperken. Ik verschil met u van mening op één punt. Misschien ben ik te optimistisch, maar ik meen dat wij ons op een kruispunt bevinden en dat wij moeten kiezen tussen een meer diepgaande internationale samenwerking, in Europees verband en in OESO-verband, en voortdoen zoals wij nu doen. U lijkt op die laatste lijn te zitten. In uw uiteenzetting hebt u immers verschillende keren de vraag gesteld hoe wij ons kunnen onderscheiden en hoe wij attractief kunnen zijn. U hebt vaak gesproken over drukverschillen. U weet beter dan ik, professor, dat er tijden geweest zijn waarin de belastingvoeten voor de vennootschappen veel hoger waren. Er is een drukverschil ontstaan doordat men het spel van de fiscale concurrentie tussen de landen begon te spelen. Wanneer ik terugkijk op wat de jongste twintig of dertig jaar gebeurd is, stel ik vast dat er een spel gespeeld wordt tussen drie spelers. Nu simplificeer ik. Ten eerste zijn er de multinationale bedrijven. Ten tweede zijn er de moederlanden van die multinationals. En ten derde zijn er de landen die een of ander fiscaal attractief snoepje ontwikkelden waarmee zij eigenlijk belastinginkomsten weghalen uit de moederlanden. Dertig jaar lang is dat spel van concurrentie tussen de landen gespeeld. Wanneer ik naar het resultaat ervan kijk, stel ik vast dat de winnaars de multinationals zijn. Zij spelen een spelletje waarin zij heel bedreven zijn, met name tax me if you can. Zij ontsnappen daaraan. Er is het voorbeeld van GAFA Google, Amazon, Facebook en Apple maar er zijn ook andere bedrijven, in de klassieke economie. Ik vermeld ArcelorMittal, AB InBev en ga maar verder. Zij betalen weinig of geen belastingen. Dat zij vrijwel geen belastingen betalen, is de uitkomst van het spel dat gespeeld wordt tussen die drie spelers. De winnaars zijn de

8 8 04/11/2013 CRIV 53 F020 multinationals. De grote verliezer is het land waar de echte economische activiteit zich ontwikkelt of het moederland. De kleine winnaar is het land dat erin slaagt om iets attractief te ontwikkelen, waarbij het heel kleine belastinginkomsten krijgt op, naar het hoopt, grote bedragen. Als wij met dat spel doorgaan, dan denk ik dat grote vennootschappen en multinationals tegen 2050 helemaal geen belastingen meer zullen betalen. Dan zijn wij de verliezer. Ik stel vast dat alle advocaten u hoort daar niet bij en alle fiscale specialisten die werken bij de Big Four, daarvan nogal evident voorstander zijn. Het is een heel leuk spelletje dat financieel gezien bijzonder attractief is en dat hen veel geld opbrengt, dus het spreekt vanzelf dat zij er voor zijn. Ik stel echter ook het volgende vast. In onze academische wereld, waar ik u toe reken, maar ook bij onze topambtenaren van Financiën, speelt in het hoofd de gedachte dat wij die concurrentiestrijd moeten aangaan. Wij zouden volgens hen iets nieuws of attractiefs moeten hebben, waarmee wij economische activiteit aantrekken. Ik ben van oordeel dat dat niet de goede piste is. Als wij erin zouden slagen om de fiscale voordelen voor de bedrijven te laten wegvallen laten we even dromen dan denk ik dat ons land genoeg troeven heeft om de economische activiteit aan te trekken. Echter, als wij dat spelletje blijven spelen, dan zullen de Belgische inkomsten uit de vennootschapsbelasting dalen en in andere landen evenzeer. Topambtenaren bij de Europese Unie en de OESO beschouwen België als een land dat meespeelt in het spel en daarin behoort tot de slimste en handigste jongetjes die attractieve snoepjes uitdenken waarmee wij geld of investeringen naar hier proberen te halen. Ik denk echter dat wij, op lange termijn bekeken, de verliezende partij zijn. Wij moeten daarom voluit meewerken aan het actieplan van de Europese Commissie. Ik hoor enige tegenstelling in uw pleidooi om naar een Common Consolidated Corporate Tax Base te gaan. Ik ben daar ook voorstander van, doch niet aan een tarief van 10 %, maar dat zal een verschil van mening zijn. U kiest dus wel voor het actieplan van de Europese Commissie, maar inzake de OESO zegt u dat we niet te veel moeten beantwoorden aan wat de OESO vraagt. Daar zegt u dat we het best kunnen proberen om het slimste en snelste te zijn en het meest attractieve. Daarin ben ik het met u niet eens. Frans Vanistendael: Ik antwoord daar graag onmiddellijk op. Ik denk dat u mij inderdaad zo zou hebben kunnen begrepen. Het programma van de OESO is mijns inziens wel heel belangrijk. Er is echter een verschil tussen een aantal maatregelen die de OESO voorstelt. Wanneer ik over de vennootschapsbelasting spreek, spreek ik over de Belgische vennootschapsbelasting en niet over de CCCTB. De CCCTB zal op het vlak van de belastbare grondslag grotendeels als het ware calqueren op de regels die de OESO zal vaststellen voor internationale bedrijven. Wij zien nu reeds wat daarin komt. Voor mij is dat geen probleem, het is een verbetering. Maar wij hebben er geen belang bij om België minder attractief te maken voor de vennootschappen die hoofdzakelijk in België of vanuit België werken. Met andere woorden, wij kunnen beide doen. Wij kunnen inderdaad meewerken aan het initiatief van de OESO. Dat zal ook zijn weerslag vinden in de CCCTB, die op dat vlak een veel neutralere belasting zal worden dan de nationale vennootschapsbelastingen van de staten. De vraag die wij ons moeten stellen als klein land is de volgende: moeten wij de prime mover, de eerste beweger, zijn? U herinnert zich de grote schandalen in het Engelse Huis van Afgevaardigden, met al die multinationals die allerlei constructies opzetten. Er was toen grote verontwaardiging bij de Britse parlementsleden en bij de eerste minister. Dezelfde eerste minister is enkele dagen later met groot trompetgeschal in Azië de UK-royaltybox gaan aanprijzen. Met andere woorden, wij zullen meegaan met de paus, maar we mogen niet katholieker zijn dan de paus. Dirk Van der Maelen (sp.a): Tot niet zolang geleden sleepten wij niet alleen met onze voeten, maar probeerden we ook op vier wielen te remmen. We mogen dus niet naïef zijn, België mag niet alleen oversteken; wij moeten wel samen met de anderen willen oversteken. Frans Vanistendael: Op dat vlak zitten wij precies op dezelfde lijn. Veerle Wouters (N-VA): Mijnheer Vanistendael, ik dank u voor uw toelichting. Ik heb een heel specifieke vraag. U verwijst constant naar

9 9 Duitsland, naar het systeem waarbij de zelfstandigen, de eenpersoonsvennootschappen in de personenbelasting kunnen worden belast en de gewone vennootschappen onder de vennootschapsbelasting. U verwijst niet naar het systeem in Zweden. Wat vindt u daarvan? Volgens mij hanteert men daar een ondernemingsbelasting waar zowel de gewone vennootschappen als de eenpersoonsvennootschappen en dergelijke onder vallen. Ook de zelfstandigen vallen daaronder in Zweden. Wat vindt u van zo n systeem, omdat men dan iedereen op een gelijke manier behandelt? Op het einde hebt u nog eens terug verwezen naar de CCCTB. Dan zullen zij volgens mij toch ook in een probleemsituatie komen, wanneer zij de CCCTB gaan invoeren. Wat is uw visie daarop? Frans Vanistendael: Laten wij even kijken naar Duitsland en Zweden. U moet natuurlijk ook naar de tariefstructuur van die landen kijken. Als men de tariefstructuur bekijkt in de personenbelasting in Duitsland, dan is die progressief, maar het toptarief in Duitsland ligt aanzienlijk lager dan in België. Het geldt ook voor een schijf die veel hoger ligt dan het bedrag dat wij in België hebben. Zweden is niet zo scherp als Duitsland, maar in Zweden liggen de tarieven ook lager en zijn de schijven ook hoger in de personenbelasting. Met andere woorden, onze tariefstructuur is wel heel penaliserend voor kleine ondernemingen. Het probleem is dat wij die tariefstructuur in België om budgettaire redenen niet grondig door elkaar kunnen gooien. Men hoort natuurlijk allerlei utopische voorstellen enzovoort, maar het is duidelijk dat wij, wat de tariefstructuur betreft, niet alles grondig door elkaar kunnen gooien. Dat is het probleem. in de vennootschapsbelasting. Dat worden dan twee totaal andere structuren, waarbij men aan de ene kant onder de personenbelasting valt en aan de andere kant onder de vennootschapsbelasting. Die grens moet worden aangepast aan de evolutie van het bedrijfsleven. Als daarop plafonds zitten, moeten die regelmatig worden aangepast. Dat is een keuze die u moet maken. Ik verkies eerder een evenwicht in de structuur dan een radicale maatregel, maar ik kan mij ook vinden in een radicale maatregel als het democratisch verkozen Parlement daartoe beslist. De voorzitter: Als niemand het woord vraagt, dank ik professor Vanistendael voor zijn aanwezigheid en zijn toelichtingen. De openbare commissievergadering wordt gesloten om uur. La réunion publique de commission est levée à heures. Er blijft dan nog het probleem dat men de verliezen die er zijn op de koop toe moet nemen. Een van de redenen waarom wij het systeem indertijd hebben afgeschaft, is precies om een einde te maken aan die aftrek van verliezen. Dat was meteen ook afgelopen. Men moet een keuze maken. Ofwel kiest men voor een systeem van bronheffingen. Zelfs met een tarief van 10 % heeft men, met een dividendheffing van 40 %, weer een volledig tarief in de personenbelasting. Dat is het probleem niet. Ofwel zorgt men ervoor dat het evenwicht behouden blijft door een evenwicht in de tariefstructuur, ofwel kiest men voor een zeer radicale maatregel, maar in dat geval moet men ook de grens afbakenen van de transparantie. Dus waar ligt de grens? Er is dan een tweedeling