Bouwbesluit en Woningontwerp

Transcriptie

1 s tichting b ouwr esearch Bouwbesluit en Woningontwerp Checklist gebruikstechnische eisen

2 Rapporteur AJ. Uythoven, INBO Adviseurs bv.

3 tichting ouw esearch Bouwbesluit en Woningontwerp Checklist gebruikstechnische eisen Rotterdam, 1995

4 DOELSTELLING STICHTING BOUWRESEARCH Stichting Bouwresearch (SBR) verl eent de bouwnij verheid hulp bij het voorkomen en het oplossen va n knelpunten bij toepassing va n nieuwe inzichten en ontwikkelingen gericht op verbetering van kwaliteit, produktiviteit, arbeidsomstandigheden en zorg voor de werkgelegenheid. Belangrijke doelstellingen zij n: Het verzamelen va n knelpunten en het waarnemen va n relevante ontwikkelingen voor de bouwnij verheid. Het stimuleren va n de coördinati e va n de programmering va n onderzoek. Het leiding geven aan onderzoekprojecten. Het verspreiden en uitdragen va n de resultaten naa r alle geledingen van de bedrijfstak. De Stichting en degenen die aan deze publikatie hebben meegewerkt hebben een zo groot mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het verwerken - naar de laatste inzichten - va n de in deze publikatie opgenomen gegevens. De mogelijkheid dat zich desonda nks onjuistheden in deze publikatie kunnen bevinden kan niet worden uitgesloten. Degene die van deze publika tie gebruik maa kt aan vaa rd t daa rvoor het risico. De Stichting si uit, mede ten behoeve van degenen die aan deze publikatie hebben meegewerkt, iedere aansprakelijkheid uit voor schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van informatie uit deze publikatie. CIP-GEGEVENS KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK, DEN HAAG. Uythoven, A.J. Bouwbesluit en woningontwerp : checklist gebruikstechnische eisen / [rapporteur: A.I. Uythoven]. - Rotterdam : Stichting Bouwresearch. - (SBR publicatie ; 277 A) Oorspr. titel: Bouwbesluit en woningontwerp : mogelijkheden en beperkingen van de nieuwe woontechnische voorschriften / [rapporteurs: J.H. van der Veek, R. Overdijk] ISBN NUGI833 Trefw.: woningbouw / bouw techniek ; voorschriften. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, getransformeerd tot software, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken va n kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 in verbinding met het Besluit va n 23 augustus 1985, Stb.471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde ve rgoed ingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 882,1180 AW Amstelveen). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bl oemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient u zich te richten tot: Stichting Bouwresea rch, Postbus 1819, 3000 BV Rotterd am. No part of this book may be reproduced in any form by print, photoprint, microfilm, stored in a database or retrieval system, or any other means without written permi ssion from the Stichting Bouwresearch.

5 CHECKLIST GEBRUIKSTECHNISCHE EISEN Inhoud 1 Inleiding 4 2 Opbouw van de checklist 5 Overzicht van eisenkaarten woning/woningbouw 7 Eisenkaarten 8 Stichting Bouwresearch 3

6 BOUWBESLUIT EN WONINGONTWERP 1 Inleiding [n augustus 1992 publiceerde de Stichting Bouwresearch het rapport "Bouwbesluit en Woningontwerp" (nr. 277). Deze publikatie geeft inzicht in de mogelijkheden en beperkingen va n de nieuwe bouwvoorschriften voor het woningontwerp. Om ontwerpers snel wegwijs te maken in de nieuwe spelregels van het Bouwbesluit was aan de publikatie een checklist toegevoegd. Hiermee kan men op een systematische wijze alle woontechnische eisen doorlopen die voor het woningontwerp va n belang zijn. De checklist voor woon technische eisen helpt de vaak moeilijke bouwvoorschriften te ontsluiten en is daarmee een zeer bruikbaar hulpmiddel in het ontwerpproces. De toevoeging "woontechnjsche eisen" duidt erop dat het toepassingsgebied beperkt is tot d e eisen die het Bouwbesluit stelt aan de vormgeving van woningen en woongebouwen. De checklist voor woontechnische eisen bevat all een de eisen die betrekking hebben op de indeling va n een woning of woongebouw, de vorm en afmetingen van ruimten, de relaties tussen ruimten en de vaste inrichtingselementen. Deze checklist "bouwtechnische eisen voor woongebouwen" vult het ontbrekende deel aan. Zij richt zich met name op de bouwtechnische eisen die het Bouwbesluit oplegt aan het ontwerp van nieuwe woningen en woongebouwen. De checklist bevat eisen, die verband houden met de materialisa tie va n het ontwerp. Deze eisen zijn opnieuw gerangschikt zodat ze beter hanteerbaar zijn binnen het ontwerpproces. De informatie is toegesneden op het gebruik in de bouwpraktijk. Daarbij is niet de letterlijke tekst va n het Bouwbesluit gebruikt, maar is getracht de voorschriften uit te werken in korte kernachtige formuleringen. De "vertaling" va n de voorschriften naar een voor de praktijk hanteerbaar instrument betekent dat niet a lle ontwerpsituaties voor de volle honderd procent worden afgedekt. De checklist pretendeert niet meer te zijn dan een hulpmiddel voor het interpreteren van voorschriften. Voor bijzondere ontwerpoplossingen is het raadzaam het Bouwbesluit te raadplegen. 4

7 CHECKLIST GEBRUIKSTECHNISCHE EISEN 2 Opbouw van de checklist De checklist voor de bouwtechnische eisen volgt in het gebruik op de informatie uit de checklist voor woontechnische eisen. In figuur 1 is de relatie schematisch weergegeven. Aan de hand van het zoekpad in de checklist voor woontechnische eisen kan worden bepaald welke ruimten en voorzieningen in het onderzochte plan aanwezig moeten zijn. De checklist voor woontechnische eisen verschaft vervolgens met behulp van eisenkaarten verder informa tie over: de aanwezigheid van en het vereiste aantal ruimten of voorzieningen; de vereiste functionele relaties; de minimale afmetingen van ruimten; de minimale vereiste inrichting. De checklist voor de bouwtechnische eisen vult de woontechnische eisenkaarten aan met een reeks van bouwtechnische eisenkaarten. Elke eisenkaart bevat een overzicht van alle bouwtechnische eisen die aan de uitvoering van een specifieke ruimte of aan voorzieningen gesteld worden. Ook is aangegeven aan welke voorwaarden scheidingsconstructies naar andere ruimten moeten voldoen. Ter illustratie van de werkwijze een voorbeeld: Een woning met een gebruiksoppervlakte kleiner dan 500 m, die geen onderdeel uitmaakt van een woongebouw, moet beschikken over een aantal basisvoorzieningen waaronder een toiletruimte. Het zoekpad geeft aan dat de toiletruimte gecombineerd kan worden met een badruimte. Stel dat we kiezen voor afzonderlijke voorzieningen dan moet de toiletruimte voldoen aan,: f--- I r;:- J f- l- 0 checklist woontechnische bepalingen 0 f----j H L--J I ",<:-J L lj f- t I d:::; <:i <:-0 q 0<:- Figuur 7 Toepassingsgebied van beide checklisten. checklist bouwtechnische bepalingen I I Stichting Bouwresearch 5

8 BOUWBESLUIT EN WONINGONTWERP de woontechnische eisenkaart A.l.l.: "toiletruimte binnen de woning / normale uitvoering". Wil men weten aan welke bouwtechnische eisen deze ruimte moet voldoen, dan kan men de bou wtechnische eisenkaart A.l.: "toiletruimte" hierop naslaan. De opbouw van de checklist voor bouwtechnische eisen sluit voor wat betreft de clustering en decodering in hoofdlijnen aan op die van de checklist van de woontechnische eisen. Op enkele punten zijn er verschillen. Op de eerste plaats zijn de bouwtechnische eisen die het Bouwbesluit stelt aan het totale gebouw in de checklist bouwtechnische eisen apart uitgewerkt. Ten opzichte van de checklist voor woontechnische eisen is er een extra cluster van eisenkaarten toegevoegd met alle voorschriften die op gebouwniveau worden gesteld. Bij het gebruik van de checklist dienen altijd eerst de eisen op gebouwniveau bekeken te worden voordat naar een lager niveau kan worden afgedaald. De totale onderverdeling ziet er nu als volgt uit: - gebouwniveau (code G); - ruimteniveau: onderscheiden in: basisruimten (code A); verblijfsgebieden en verblijfsruimten (code B); inrichtingselementen en installaties (code C); verkeersruimten en verkeersvoorzieningen (code 0). In een overzicht voorafgaande aan de eisenkaarten is aangegeven welke gebouw soort, ruimten en voorzieningen per cluster zijn uitgewerkt. De codering op de eisenkaarten correspondeert met de code van een vergelijkbare eisenkaart uit de checklist voor de woontechnische bepalingen. In de woon technische eisenkaarten zijn ruimtesoorten onderverdeeld in specifieke functies. Deze uitsplitsing komt in de codering tot uitdrukking. Zo zijn er naast de eisenkaart A.l.l. (toiletruimte binnen de woning, normale uitvoering) aparte kaarten voor gemeenschappelijke toiletruimten en voor toiletruimten voor gehandicapten. In de checklist voor bouwtechnische eisen is deze nadere uitsplitsing achterwege gelaten. Het hoogste niveau is hier dus A.I.: toiletruimte. Op elke bouwtechnische eisenkaart komen in beginsel twee invalshoeken aan de orde: - plattegrond-onafhankelijke voorzieningen; - plattegrond-afhankelijke voorzieningen. De eerste categorie (plattegrond-onafhankelijke voorzieningen) bevat bouwtechnische eisen die aan een ruimte worden gesteld en niet beïnvloed worden door de ligging van deze ruimte binnen een gebouw. Het gaat dan bijvoorbeeld om de volgende aspecten: - insta liatie (loodgieter); - ventilatie; - daglichttoetreding. Voorschriften die wel of niet gelden, afhankelijk van de plaats van de ruimte in het gebouw, zijn ondergebracht in de tweede categorie (plattegrond afhankelijke voorzieningen). Het gaat hier met name om de eisen die aan omhullende constructiedelen worden gesteld. Deze eisen gelden tevens voor de daarop aansluitende constructiedelen. Bij de inwendige constructies hangen aard en niveau van de eisen vaak af van de ruimte aan de andere zijde van deze scheidingsconstructie. Aan een vloer die de scheiding vormt tussen een badruimte en een kruipruimte worden bijvoorbeeld andere eisen gesteld dan aan de verdiepingsvloer. Aspecten die in di t verband aan de orde komen zijn bijvoorbeeld: - vochtwering van scheidingsconstructies; - geluidwering; - thermische isolatie; - weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag. Op elke eisenkaart is in de eerste kolom aangegeven welk aspect wordt besproken. Per aspect wordt vervolgens in de tweede kolom van de eisenkaart aangeven welke prestatie verlangd wordt. In de derde kolom is aangegeven aan welk artikel uit het Bouwbesluit de eis is ontleend. In de laatste kolom wordt vervolgens verwezen naar een NEN-voorschrift of andere van belang zijnde publikaties. 6

9 CHECKLIST GEBRUIKSTECHNISCHE EISEN Overzicht eisenkaarten woning / woongebouw Gebouw woning / woongebouw G G Basisruimten toiletruimte A.1 badruimte A.2 bergruimte A.3 buitenruimte A.5 meterruimte A.6 A Verblijfsgebieden en 8 verblijfsruimten verblijfsgebied / verblijfsruimte Inrichtingselementen en G installaties keukeninrichting G.1 stook- en warmwatertoestel G.2 opstelplaats wasapparatuur G.3 Verkeersruimten en verkeersvoor- D. zieningen toegang en verkeersruimte 0.1 trap 0.2 hellingbaan 0.3 lift 0.4 Stichting Bouwresearch 7

10 BOUWBESLUIT EN WONINGONTWERP Woning/Woongebouw aspect prestatie-eis artikel G verwijzing Plattegrond-onafhankelijke voorzieningen hemelwater luchtdichtheid Voorziening opvang en afvoer hemelwater die kan worden aangesloten op openbaar riool Eisen belasting en capaciteit volgens NEN 3215 Lucht- en waterdicht Schoon- en vuilwaterriool mogen samen mits geen gescheiden openbaar riool aanwezig is Luchtdoorlatendheid < 0,2 m 3 /s - geldt voor totale woning of deel 3000 m 3 netto-inhoud NEN 3215 NEN 3215 NEN 2686 Plattegrond-afhankelijke voorzieningen uitwendige scheidingsconstructies beweegbare delen energiebeperking ongedierte stralingsbeperking vochtwering Openslaande ramen boven weg (gemotoriseerd verkeer) hoogte 4,20 m boven weg Openslaande ramen boven weg (niet-gemotoriseerd verkeer) of verkeersruimte hoogte 2,20 mboven weglverkeersruimte Rc 2,5 m 2 K/W - uitwendige scheidingsconstructies VG, toiletruimte en badruimte Opening in gevel c.q. dak Rc - 0,11 m 2 KIW voor hele woning/woongebouw geldt max 25% aan opening GBO Opening in gevel c.q. dak Rc = geen eis max. 4% aan opening GBO Uitzondering 70.3a en 70.3b It 14 Wering ongedierte tot > 0,6 m onder maaiveld Max. openingen breedte 0,01 m - geldt niet voor bovenzijde uitmondingen vert. kanalen Beperking straling uit grond (inclusief de daarop aansluitende constructiedelen) nog niet in werking Waterdicht Specifieke luchtstroom < 0,020 dm 3 /(m 2.s) 11.2, a 70.3b NEN 1068 NEN 1068 NEN 1068 NEN 2778 NEN 2690 Brandveiligheid brandcompartiment Een woning «500 m2) die niet in een woongebouw ligt Een woongebouw «500 m2) - de volgende delen van een megawoning of woongebouw - met elkaar verbonden afgesloten ruimten in een megawoning - een in een woongebouw gelegen woning - een gemeenschappelijk verblijfsgebied - stookruimte, bereikbaar vanuit de gemeensch. verkeersruimte - technische ruimte, opp > 1 m 2 bereikbaar vanuit de gemeenschappelijke ruimte - een trappehuis dat niet een vluchttrappehuis is - een berging (buitenberging) Eis wbdbo voor brandcompartimenten onderling geldt: - als vuurbelasting > 100 MJ/m 2, wbdbo 60 min. - als vuurbelasting < 100 MJ/m 2, wbdbo 30 min. (*) * van toepassing bij materialen, zoals steenachtig materiaal, die nauwelijks brandbaar zijn 14.2, 14.8, ,