VERSLAG HETERO/HOMO ONDERWIJSALLIANTIE

Transcriptie

1 VERSLAG HETERO/HOMO ONDERWIJSALLIANTIE Inhoud 1. Het werkproces van de Onderwijsalliantie Low profile benadering Integratie transgender thematiek Geleerde lessen Algemene evaluatie Informatievoorziening Netwerkverbreding Inbedding in een concrete aanpak Landelijke deskundigheidsbevordering Conclusies Uitgevoerde activiteiten Informatie en scholing Sensitivering binnen vakbonden Mobiliseren gemeenten Mobiliseren onderwijsondersteunende organisaties Mobiliseren scholen Mobiliseren lerarenopleidingen Informatie over do's en don'ts/benchmarking...14 In de Hetero/Homo Onderwijsalliantie werken AOb, CNV Onderwijs, CBOO, EduDivers (voorheen Empowerment) en COC Nederland samen. Binnen deze alliantie heeft COC Nederland een bescheiden rol als constructieve maar kritische gesprekspartner. Leeswijzer Dit stuk begint (hoofdstuk 1)met een korte impressie van het werkproces van de onderwijsalliantie. Daarna geven we (hoofdstuk 2) een recapitulatie van de algemene doelen met een algemene evaluatie van wat we bereikt hebben. Vervolgens geven we (hoofdstuk 3) een meer gedetailleerd 1

2 beeld van de voorgenomen en uitgevoerde activiteiten. Daarna (hoofdstuk 4) gaan we in op de begroting en het besteedde budget, waarbij we de afwijkingen van meer dan 5% verantwoorden en een voorstel voor de benutting van de onderbesteding doen. 1. Het werkproces van de Onderwijsalliantie 1.1 Low profile benadering De Onderwijsalliantie heeft in de periode gekozen voor een low profile benadering van landelijke en lokale onderwijsorganisaties. Dit gebeurt in relatief intensieve samenwerking: de alliantie vergaderde maandelijks. Het benaderen van bestuurders gebeurt vaak doordat de beleidsmedewerkers van de vakbonden de contactpersonen eerst informeel informeren en opwarmen, waarna zij samen met CBOO en/of EduDivers een mee formeel gesprek aangaan. Door middel van gesprekken is met deze organisaties verkend hoe aandacht voor seksuele diversiteit past in hun primaire proces en bij hun achterban. Er is nadrukkelijk niet voor gekozen om rechtstreeks naar scholen te opereren, omdat er simpelweg teveel scholen zijn in Nederland en omdat we uit lokale schoolbegeleidingprojecten weten dat zo'n benadering te arbeidsintensief is en een (voor de alliantie) teveel continuïteit vereist. De keuze voor deze strategie heeft als consequentie dat het werk van de alliantie relatief onzichtbaar is gebleven. 1.2 Integratie transgender thematiek In het overleg met de andere allianties is door het Transgender Netwerk Nederland (TNN) aan de orde gesteld dat het nodig is om aandacht voor transgenders te integreren in het alliantiewerk. Dit heeft geleid tot een stevige discussie in de onderwijsalliantie. De vraag is hoe we specifieke aandacht voor transgenders, maar ook voor bijvoorbeeld lesbische vrouwen en biseksuelen, adequaat kunnen integreren in de vaak nogal algemene gesprekken die we voeren met bestuursverenigingen. We kwamen tot 3 conclusies. 1. Het is belangrijk om in ons taalgebruik inclusief te zijn. We besloten het woordgebruik LHBT in te voeren en de naam "Hetero-Homo Onderwijsalliantie" te vervangen door "Onderwijsalliantie voor Seksuele Diversiteit". 2. Bij de voorbereiding van gesprekken met instellingen gaan we na waar specifieke aandacht functioneel is. In de gesprekken zelf stellen we dit nadrukkelijk aan de orde en geven we waar mogelijk concrete voorbeelden met een transgender achtergrond. 3. Het is belangrijk ook praktische en zichtbare voorlichting te geven. In dit kader hebben we Transvisie benaderd, omdat we erg onder de indruk zijn van hun publicatie over transgenders in het onderwijs. We hebben afgesproken samen te werken aan het uitgeven van een Engels 2

3 versie daarvan. Dit is voorbereid door offertes op te vragen. De volgende stap is om hier een aanvullend budget voor te vinden. 1.3 Geleerde lessen Met Margo Niestadt van de Ouderenalliantie bereidde Peter Dankmeijer namens de Onderwijsalliantie in 2010 overleg tussen de allianties voor met als doel van elkaar te leren. Uit dit overleg ontstond in 2011 een plan voor een lessons learned dag en een gemeenschappelijk diner pensant van alle allianties. Hierbij volgden de allianties het door de Onderwijsalliantie beproefde concept. De lessons learned dag vond plaats in december 2011, het gemeenschappelijk diner pensant in januari Omdat hiervoor apart subsidie is verstrekt, wordt daarvan elders verslag gedaan. 2. Algemene evaluatie In dit hoofdstuk geven we een evaluatie van het werk van de onderwijsalliantie op basis van de algemeen geformuleerde doelen. Men kan dit hoofdstuk zien als een samenvatting en een inleiding op de meer gedetailleerde verantwoording in hoofdstuk Informatievoorziening In de aanvraag is gesteld dat de alliantie informatie op maat wil verschaffen voor (onderwijs)organisaties over homoseksualiteit in het onderwijs en de rol die de organisatie hierin heeft en kan nemen. Het voornemen was om activiteiten te richten op: onderwijsondersteunende organisaties (APS, CPS, KPC), grote scholenkoepels en grote schoolbesturen (waaronder gemeenten als eindverantwoordelijke voor het openbaar onderwijs), PABO s en lerarenopleidingen. In de loop van 2010 en 2011 heeft de Onderwijsalliantie geregeld de publiciteit gezocht in onderwijsbladen. Zo zijn er artikelen verschenen in het CNV Schooljournaal, in het Nieuws van de (katholieke) Besturenraad, in het CNV vakblad voor schoolleiders, in de SBO/CAP diversiteitmonitor, in de nieuwsbrieven van de VO-raad, het AVS en van VOSS-ABB. Daarnaast hebben CBOO en EduDivers in eigen media aandacht gegeven aan nieuws over seksuele diversiteit. Er is gepoogd om kenniskringen op te richten van lerarenopleidingen, maar dat is vanwege technische knelpunten niet gelukt. De technische problemen zijn begin 2012 opgelost. Er is een direct en goed doorlopend contact geweest met het APS, dat het portal "gay and school" onderhoudt. in een prioriteitsafweging is ervoor gekozen om het CPS en KPC (de andere landelijke onderwijsbegeleidingorganisaties) niet intensief te benaderen. De reden daarvoor is dat deze organisaties tegenwoordig vooral commercieel opereren en we de kans op substantiële wijzigingen in hun beleid op dit moment niet groot genoeg achten. 3

4 De alliantiepartners legden contact met een aantal grote regionale schoolbesturen en hier en daar werden workshops gegeven. Met MOVISIE werd samengewerkt om gemeenten te ondersteunen. Dit gebeurde onder meer door een training van MOVISIE medewerkers, ondersteuning bij de publicatie van een factsheet over lokaal onderwijsbeleid, een inleiding op een koploperbijeenkomst over onderwijs en incidentele adviezen aan gemeenten. Daarentegen zijn de educatieve faculteiten en Pabo s intensief benaderd. In januari 2010 vond een diner pensant plaats met Minister Plasterk en directeuren. Daar werden voornemens voor samenwerking gemaakt. In 2011 is e-learning module voor PABO studenten gepresenteerd en is een diner pensant met kopstukken uit het basisonderwijs voorbereid. Het diner vond plaats in januari 2012 en leidde ook tot een aantal voornemens tot vooral lokale actie. 2.2 Netwerkverbreding Bij de aanvraag is gesteld dat de alliantie sleutelfiguren wil betrekken en toerusten om het onderwerp in de organisatie en in contacten met andere organisaties en scholen het onderwerp mee te nemen en bespreekbaar te maken. Naast de onder "informatievoorziening" genoemde contacten heeft de alliantie contact opgenomen met een reeks andere organisaties, waaronder landelijke koepels (waaronder VGS, Besturenraad), de VO-raad en de PO-raad, het NJR, het LAKS en de ouderorganisaties. Dit waren zowel specifieke gesprekken als informele ontmoetingen (zoals tijdens studiedagen en de Canal Parade) en soms een expert meeting. Tijdens deze gesprekken is steeds meer de behoefte gekomen aan een meer intensieve uitwisseling en aan meer betrokkenheid bij de alliantie. In de periode is hieraan vooral vormgegeven door individuele contacten via mail en telefoon. In een volgende periode zullen we dit ook meer formeel/ritueel en publicitair vormgeven. 2.3 Inbedding in een concrete aanpak Bij de aanvraag is gesteld dat de alliantie stimuleert dat onderwijsgerelateerde organisaties geven het onderwerp een eigen plaats en kunnen aan scholen en andere organisaties in hun eigen taal en binnen hun eigen cultuur aanwijzingen geven om dit uiteindelijk op de onderwijswerkvloer handen en voeten te geven. Met de educatieve faculteiten is afgesproken dat LHBT-emancipatie wordt opgenomen in de kerncompetenties. In de conceptstukken daarvoor is het thema al goed verwerkt. Daarnaast zijn er 4

5 ideeën om nader te kijken naar aanvulling van de kennisbanken bij de opleidingen, en naar manieren om de sfeer op hogescholen te verbeteren. Voor het basisonderwijs is een factsheet en een conceptstrategie ontwikkeld. Hierover is gesproken tijdens een diner pensant. Aan de hand van een e-learning aanbod voor Pabo-studenten is met diverse Pabo s gesproken over inbedding. Op de IPABO (Amsterdam-Haarlem) is bijvoorbeeld een verplicht onderdeel van een uur opgenomen voor alle studenten. Met de voorzitter van het landelijk overleg van Pabo directeuren is afgesproken te komen tot een landelijke implementatiestrategie. 2.4 Landelijke deskundigheidsbevordering Bij de aanvraag is gesteld dat de alliantie deskundigheidsbevordering zal opzetten voor onder andere gemeentelijke onderwijscoördinatoren en educatieve opleidingen. De alliantie heeft diverse workshops gegeven bij instellingen en op studiedagen. Er is een serie kerncompetenties ontwikkeld voor docenten VO, voor schoolleiders, voor vrijwillige voorlichters en voor ambassadeurs voor LHBT-emancipatie. De competenties voor voorlichters zijn door EduDivers ook ingebracht in het voorlichtingsproject van COC Nederland en EduDivers. De vakbonden hebben standaard aandacht voor seksuele diversiteit ingevoerd in de cursussen voor leden van medezeggenschapsraden, waardoor jaarlijks duizenden vakbondsleden bereikt worden. De in 2008 ontwikkelde benchmark met criteria voor LHBT-vriendelijke scholen is digitaal en via ballpoints met een uitrolbare banner breed verspreid. Er is overleg gevoerd met diverse partners die nader willen uitzoeken wat nu het best werkt om een school LHBT-vriendelijk te maken en hoe kwaliteitscriteria het best onderdeel kunnen gaan uitmaken van reguliere certificerings- en kwaliteitssystemen, zoals Vensters van verantwoording van de VO-raad. Er is onderzocht hoe het onderwijsveld kwaliteitscriteria en effectieve methoden zorgvuldig kan ontwikkelen en over dit onderwerp is in 2010 een landelijke studiedag georganiseerd. De alliantie heeft bevorderd dat er meer onderzoek naar wordt gedaan. Via deskundigheidbevordering bij en in samenwerking met MOVISIE zijn de koplopergemeenten benaderd. CBOO organiseerde een serie provinciale bijeenkomsten voor ambtenaren en wethouders. In 2010 lag daarbij de nadruk op het stimuleren dat zijn VO scholen zouden benaderen, in 2011 op het PO. Daarnaast is gepoogd om landelijke e-learning cursussen op te zetten. Dit bleek echter meer voeten in aarde te hebben dan we hadden gedacht. Het budget en het aantal beschikbare uren is te laag gepland voor zo'n ambitieus product. Uiteindelijk is de ontwikkeling van cursussen wel begonnen, 5

6 maar zullen de eerste proefcursussen pas midden 2012 plaatsvinden. Er hopen wel dat dit een begin wordt van een structureel en specifiek aanbod dat niet door algemene opleidingen kan en zal worden aangeboden. In samenwerking met het IHLIA, Bureau Cultuursporen en Bureau ELS is een e-learning module voor PABO-studenten ontwikkeld en in 2011 gepresenteerd. 2.5 Conclusies Samenvattend concluderen we dat er een groot aantal activiteiten is ontwikkeld, maar dat de informatievoorziening en -uitwisseling, de zichtbaarheid van de strategie en de resultaten nog verbeterd kan worden. Dit zijn aandachtspunten voor een eventueel vervolg. In 2011 is al besloten dat de alliantie met nog meer bondgenoten en nog meer op concreet schoolniveau moet gaan werken. Dit gaat vorm krijgen in de Mijn ID Campagne, waarin Mijn ID ambassadeurs in en rond scholen hun school zullen inspireren en begeleiden bij kritische zelfreflectie en actie rond LHBT-emancipatie. De Mijn ID Campagne is deels al in het najaar van 2011 voorbereid. Dat de samenhang en de monitoring van de strategie nog beter kan, was ook al in de loop van 2010 gesignaleerd. Dit is aangepakt door in 2011 een samenvattend "mobiliseringoverzicht" te maken, waarin de alliantie alle te benaderen organisaties hebben opgenomen, bijhouden in welke fase van organisatieverandering elke organisatie is en welke activiteiten van de Onderwijsalliantie daaraan hebben bijgedragen. 3. Uitgevoerde activiteiten In dit hoofdstuk geven we een gedetailleerd overzicht van de operationele doelen en de uitgevoerde activiteiten. 3.1 Informatie en scholing Doel: Er is een modulair informatiepakket/scholingsproduct ontwikkeld met algemene modules en drie modules voor specifieke doelgroepen (gemeenten op het gebied van maatschappelijke ontwikkeling, educatieve opleidingen, (onderwijs)zorgcoördinatoren) met mogelijkheid tot verdere modules. Activiteiten: In 2008 ontwikkelde de alliantie een criterialijst ("benchmark") waar LHBT-vriendelijke scholen aan zouden moeten voldoen. In 2009 deed de alliantie onderzoek naar hoe VO-scholen op de benchmark scoren. Dit onderzoek werd gepubliceerd onder de naam "Mooie woorden". Zoals deze al aangeeft, schatten schoolleiders de situatie op hun school erg positief in. Uit onderzoek door de Onderwijsinspectie dat tegelijkertijd werd gedaan, bleek dat hun inschatting erg onrealistisch is. De alliantie 6

7 concludeert dat schoolleiders meer moeten overleggen met docenten en leerlingen om werkelijk zicht te krijgen op de situatie. EduDivers verkende in 2010 de ontwikkeling van e-learning cursussen en ontwikkelde competenties voor docenten VO, voor schoolleiders, voor vrijwillige voorlichters en voor ambassadeurs voor LHBT-emancipatie. In 2011 werd de software Moodle geïnstalleerd en is een proefopstelling gemaakt. Eind 2011 is begonnen met de praktische uitwerking van de cursus. Er is gedurende beide jaren gezocht naar aanvullende financieringsmogelijkheden en aanvullend budget aangevraagd bij de Europese Unie (Grundtvig fonds). Tijdens studiedagen en conferenties zijn door EduDivers en AOb in totaal 7 workshops gegeven (OMO, 2x bij Amarantis, LVO, APS, gemeente Utrecht, AOb studiedag). Tijdens de conferentie van de ILGA in 2010 hebben de gezamenlijke Allianties een workshop gegeven o.l.v. het COC: 'Building Alliances at the national level - presentation of best practices'. Er werd door de zaal positief gereageerd op de Nederlandse initiatieven, zij het dat deelnemers uit veel landen geen mogelijkheid zien om in hun land een Alliantie te starten. De Scandinavische landen, Canada en, verrassend genoeg, Armenië willen wel proberen om een Alliantie van de grond te krijgen. Er is door EduDivers in 2010 een inleiding gehouden op een studiedag over onderwijs voor koplopergemeenten. EduDivers assisteerde in 2010 MOVISIE bij het publiceren van de Handreiking Veiligheid en Seksuele Diversiteit in het Voortgezet Onderwijs ( EduDivers verzorgde in 2010 een training voor MOVISIE medewerkers. Er is een interview in het AVS- magazine verschenen. EduDivers heeft de handreiking over homo-emancipatie in het basisonderwijs onder de aandacht van de gemeente Amsterdam gebracht. Er is door EduDivers in 2010 deelgenomen aan een expert meeting van jongerencentrum Argan in Amsterdam, die bedoeld was om het lokale beleid een impuls te geven. 3.2 Sensitivering binnen vakbonden Doel: Binnen de vakbonden zijn de relevante personen gesensitiveerd op het onderwerp homoseksualiteit en weten hoe ze dit mee kunnen nemen in hun contacten. Activiteiten: AOb en CBOO zijn begonnen in de AOb rayons m.m.v. de rayonorganisatie de kwestie homobeleid op (openbare) scholen aan te kaarten via AOb-consulenten, die hun GMR/MR netwerken hebben. Zowel AOb Rayon Noord (2010) als AOb Rayon Oost (2011) werken hieraan mee. Met de AOb rayons ZW, NW en Zuid zijn in november 2011 gesprekken gestart over een 7

8 nadere invulling. Bovendien is geopperd, dat deze actie zou kunnen worden verbreed naar alle AOb rayons. AOb, CBOO en EduDivers werkten mee aan de organisatie van een studiedag in mei 2011 van de LHBT groep AOb Roze ( Nieuws over de studiedagen van het LCC project is verspreid binnen de vakbonden. 3.3 Mobiliseren gemeenten Gemeenten, als eindverantwoordelijke van het openbaar onderwijs, stimuleren hun scholen (in zowel PO als VO) tot het formuleren van concrete stappen rond homoseksualiteit binnen het veiligheidsbeleid van de scholen. Activiteiten: In 2010 organiseerde CBOO 4 ronde tafel bijeenkomsten voor wethouders en ambtenaren over het aanspreken van directeuren voortgezet onderwijs. Met de gemeenten is de afspraak gemaakt dat zij een inspanningsverplichting aangaan om de lokale besturen van scholen te activeren. De alliantie zoekt nog naar manieren om de effecten daarvan te monitoren. In 2009, 2010 en 2011 organiseerde CBOO regionale bijeenkomsten voor wethouders en ambtenaren over het aanspreken van directeuren basisonderwijs. De meeste bijeenkomsten waren per provincie georganiseerd. Via een interactieve werkvorm werd homobeleid op openbare scholen voor primair en voortgezet onderwijs aan de orde gesteld. Deze bijeenkomsten werden gehouden in de vorm van regionale werklunches met wethouders Onderwijs over de gemeente als bevoegd gezag voor het openbaar onderwijs. In de bijeenkomsten werd met name aandacht besteed aan de vraag hoe in het openbaar onderwijs moet worden omgegaan met godsdienstige bezwaren tegen homoseksualiteit. Uit onderzoek was al gebleken dat de overgrote meerderheid van de openbare scholen nog steeds geen beleid heeft ontwikkeld inzake de toenemende homovijandigheid op scholen. Openlijk homo/lesbische leerlingen en docenten hebben nog altijd te maken met discriminatie, waardoor scholen voor hen geen veilige en gezonde omgeving dreigen te worden. De werklunches vormden voor CBOO een aanbod dat met een minimum aan middelen een maximum aan effect kan bereiken bij wethouders. De intentie is om via de wethouders de openbare scholen voor homo/lesbische leerlingen en docenten weer tot veilige en gezonde scholen te maken. Het gaat daarbij niet alleen om het voortgezet onderwijs maar ook om basisscholen omdat ook daar het woord HOMO een gangbaar scheldwoord is geworden terwijl daartegen niet wordt opgetreden. 8

9 In 2009 en 2010 ondersteunde de AOb het project Veilige School in Limburg en in het verlengde daarvan de gemeenten Maastricht, Heerlen en de Provincie Limburg. Eind 2011 adviseerde EduDivers de gemeente Leiden en de deelraad Amsterdam Nieuw West. (Zie ook de informatie naar gemeenten die reeds genoemd is onder 3.1) 3.4 Mobiliseren onderwijsondersteunende organisaties Onderwijsondersteunende organisaties hebben nieuwe, concrete voornemens rond homoemancipatie. Activiteiten: Vanaf 2011 ging steeds meer aandacht uit naar activering van het basisonderwijs. In het basisonderwijs is nog weinig aandacht voor seksuele diversiteit en de alliantie heeft de indruk dat personeel en beleidsmakers in deze sector het belang ook (zeer) laag inschatten. Er is daarom systematisch aandacht besteed aan het zichtbaar maken en activeren van de PO-sector. Ten eerste zijn gesprekken gevoerd met het Ministerie en met de PO-raad. Ten tweede zijn twee publicaties uitgebracht: een handreiking (een combinatie van een factsheet en tips voor scholen; nderwijs.pdf) en een concept strategisch plan om seksuele diversiteit beter te integreren in het basisonderwijs ( Ten derde is er in juni 2011 een studiedag over basisonderwijs georganiseerd in samenwerking met IHLIA, Bureau ELS en Bureau Cultuursporen. Bureau ELS en Bureau Cultuursporen hebben in opdracht van IHLIA een e-learning module homolesbiopschool.nl ontwikkeld voor Pabo studenten. Tijdens de studiedag werd deze gepresenteerd en overgedragen aan EduDivers. De studiedag heeft de pers gehaald en interesse gewekt bij enkele gemeenten. Ten vierde was de studiedag aanleiding voor verdere contacten met Pabo's en het landelijk overleg van Pabo directeuren. Ten vijfde was dit alles aanleiding voor de IPABO in Amsterdam/Haarlem om in het najaar een verplichte les over seksuele vorming en homoseksualiteit te laten geen aan al haar studenten. Tenslotte was deze hele ontwikkeling aanleiding om de onderwijstafel bij het diner pensant (2012) aan basisonderwijs te wijden. Hiervoor werden onder meer de directeur PO van het ministerie, de voorzitter van de PO-raad en de voorzitter van het Landelijk Overleg van Pabo Directeuren uitgenodigd. Na diverse overleggen met de VO-raad door EduDivers en de AOb, organiseerde de VO-raad in december 2010 met steun van EduDivers een expert meeting om de wensen van haar achterban te inventariseren. In het voorjaar 2011 stagneerden de contacten vanwege de frustratie van de VO-raad met de lobby van COC Nederland over verplichte voorlichting. Na intensief overleg in de zomer van 2011 tussen OC&W, de VO-raad en de alliantie werd het contact in het najaar van 9

10 2011 hervat. De VO-raad neemt zich voor om LHBT-emancipatie in haar werkplan van 2012 op te nemen en wil toetreden tot de verbrede alliantie. EduDivers nam begin 2011 contact op met de PO-raad. Dit gesprek was relatief afhoudend. Parallel aan de contacten met de VO-raad en met hulp van OC&W begon de PO-raad zich in het najaar ook meer positief op te stellen. CNV Onderwijs (als vervanging wegens ziekte bij AOb) gaf in 2010 een workshop tijdens een studiedag voor de (gemeenschappelijke) MR van het OMO (Ons Middelbaar Onderwijs), het grootste schoolbestuur voor voortgezet onderwijs in Brabant. De AOb zocht in 2010 contact de ouderorganisaties NKO, VOO en Ouders en COO. NKO heeft inmiddels aandacht gevraagd voor het onderwerp middels eigen publicaties. De Vereniging Openbaar Onderwijs (VOO) draagt de Onderwijsalliantie een warm hart toe. Actief iets doen vindt men moeilijk vanwege andere interne prioriteiten. Wel wil VOO ook in de toekomst via haar blad Inzicht of de website bekendheid geven aan acties, activiteiten en publicaties. De Christelijke organisatie OUDERS & COO ziet een rol als het gaat om haar cursusaanbod voor de medezeggenschapraden, maar kan momenteel geen ruimte vrijmaken om daarop actief beleid te ontwikkelen. Mogelijk kan de alliantie komen met een aanbod in samenwerking met LCC. OUDERS & COO besteedt verder ook zo nu en dan aandacht aan homoseksualiteit via het Magazine. EduDivers, AOb en CNV Onderwijs hebben diverse gesprekken gehouden met de VO-raad en er is samen met de VO-raad een expert meeting georganiseerd over de noodzaak van homoemancipatie in het onderwijs en de rol van de VO-raad daarin. De voorzitter van de VO-raad ziet de kern van deze rol in het bevorderen van leiderschap van schooldirecteuren. EduDivers heeft samen met CBOO gewerkt aan een plan om de sector basisonderwijs meer gericht te benaderen. Er vond overleg plaats met het IHLIA. Met COC Nederland heeft EduDivers een werkbezoek aan de scholierenraden LAKS en JOB voorbereid, waarna in 2011 CNV Onderwijs het gesprek aankondigde en EduDivers een gesprek met het bestuur voerde. Samenwerkingsmogelijkheden zijn verkend en het LAKS is uitgenodigd om in 2012 deel te nemen aan de jury van de Voice Out leerlingenwedstrijd tegen homofobie op school. Met het APS is door EduDivers in 2011 verkend hoe de samenwerking met Gay & School en internationaal kan worden versterkt. EduDivers woonde in 2011 een workshop over homoseksualiteit en media van het APS bij. AOb en CBOO werkten samen met VOS/ABB om 2 pilots te gaan doen met scholen die zijn aangesloten bij de VOS/ABB. Het betreft de praktijkschool in Spijkenisse en de VO school 10

11 Helinium in Hellevoetssluis. Op beide scholen is in 2011 een visitatietraject in gang gezet, dat nog niet is afgerond (verwachting mei 2012). EduDivers heeft daarnaast met VOS-ABB samengewerkt aan de integratie van seksuele diversiteit in hun campagne "Iedereen is welkom" om te bevorderen dat openbare scholen hun identiteit beter neerzetten. Dat heeft ertoe geleid dat de Mijn ID Campagne daarin een prominente plaats heeft gekregen. In de loop van 2010 ontstond meer behoefte aan overzicht en strategische planning van de contacten. EduDivers organiseerde daartoe een interne deskundigheidsbevordering en ontwierp een "mobiliseringschema" waarmee de contacten beter geprioriteerd en gemonitord kunnen worden. 3.5 Mobiliseren scholen In een numeriek aantal openbare en bijzondere scholen is er een specificatie over homoseksualiteit binnen het veiligheids-, zorg-, of antidiscriminatiebeleid. Activiteiten: CBOO nam LHBT-emancipatie expliciet op in haar visitaties aan openbare scholen en deed tussen 2009 en 2011 een serie van deze vernieuwde visitaties. In het kader van visitatie en certificering openbaar primair onderwijs in het primair en voortgezet onderwijs werden de vragenlijsten die gebruikt worden bij visitaties openbaar onderwijs aangepast door er een aparte paragraaf op te nemen met vragen over de stand van zaken en het beleid m.b.t. seksuele diversiteit. Bij de basisscholen werd ook gevraagd of er in de PABO opleiding van stagiaires aandacht wordt geschonken seksuele diversiteit. Deze aangescherpte manier van werken werd als pilot uitgeprobeerd bij de visitatie van 21 scholen van de Stichting Consent in Enschede en bij 2 scholen van de Stichting Akkoord in Venlo. Het beeld ontstaat, dat de PABO s van de betrokken stagiaires (in Hengelo (Ov) en in Venlo) niet apart aandacht besteden aan het thema seksuele diversiteit, maar dat het thema wel zijdelings ter sprake komt bij de behandeling van veiligheid op school. Vervolgactie naar de PABO s zelf wordt gepland. EduDivers adviseerde CBOO over de inhoud van de visitaties en nam in 2010 als referent deel aan een landelijke training van visiteurs. Het is belangrijk om scholen zelf aan het nadenken te zetten over hun eigen beleid. Geïnspireerd door de CBOO visitaties heeft EduDivers eind 2010 en begin 2011 een nieuwe methode daarvoor ontwikkeld: de schoolvisite ( Dit is een interactieve dag waarbij leerlingen hun eigen school doorlichten en samen met de schoolleider tot een verbeteradvies komen. Het CBOO heeft in haar Beleidsplannen voor 2011 en 2012 de medewerking aan de Onderwijsalliantie met alle consequenties van dien opgenomen als speerpunt van beleid. In de 11

12 Algemene Bestuursvergadering van het CBOO van 15 november 2011 is het toen voorliggende concept Onderwijsalliantie Beleidsplan uitvoerig besproken en vervolgens goedgekeurd. Consequentie daarvan is, dat het CBOO meer nog dan voorheen in de jaren 2012, 2013 en 2014 meer tijd gaat vrijmaken voor de realisering van de doelen die voortvloeien uit voornoemd alliantie projectplan. Om het belang aan te geven zij hier vermeld, dat het werk voor de onderwijsalliantie 30 % - 40 % (gemeten in werktijd) van de totale uitvoeringswerkzaamheden van het CBOO in beslag gaat nemen. Dit is een zeer principieel besluit voor een organisatie wier statutaire hoofddoelstelling de belangenbehartiging van het openbaar onderwijs is. CBOO berichten, die wekelijks verschijnen zijn voor het CBOO het informatiemiddel bij uitstek, ook m.b.t. LHBT emancipatie. Met grote regelmaat bracht het CBOO in 2011 in deze berichten actueel nieuws en ondernomen acties onder de aandacht van honderden lezers van deze digitale berichten. Dit leidde vaak tot vragen per mail, die per telefoon werden beantwoord en ook leiden tot advisering of doorverwijzing naar deskundige personen of organisaties. In het blad van het AVS (schoolleiders basisonderwijs openbare scholen) verscheen in 2010 een interview met Peter Dankmeijer (EduDivers). In het blad van de CNV Schoolleiders verscheen in september 2011 een interview met Peter Dankmeijer (EduDivers) ( Dit interview was voorbereid door Gerben Horst (alliantiepartner). De AOb hielp in 2010 zes LVO-locaties in Limburg bij een traject om Gay-Straight Alliances (GSA) te starten. Op 1 oktober 2010 tekenden de directies van de zes scholen een manifest om homoseksualiteit en diversiteit bespreekbaar en zichtbaar te maken. De GSA s van het Limburgse schoolbestuur voor het voortgezet onderwijs (LVO) zijn geïnitieerd door het project Veilige School Limburg (COC Limburg). CNV Onderwijs verkende contacten met enkele grote Christelijke schoolbesturen zoals Carmel, OMO en ROOBOL. EduDivers adviseerde diverse malen de scholenvereniging Amarantis, wat resulteerde in een passage in het overkoepelende veiligheidsbeleidsplan, het voornemen middelen vrij te maken en twee schoolbrede workshops voor veiligheidscoördinatoren (2010) en vertrouwenspersonen (januari 2012, voorbereid in 2011). In diverse interne evaluatiediscussies en overleg met het Ministerie kwam aan de orde dat het qua communicatie beter zou zijn om concrete activiteiten op scholen meer te benadrukken. Daarom is in de planontwikkeling voor daaraan veel aandacht besteed. Naar aanleiding van deze discussies is door de alliantie besloten om een Mijn ID Campagne op te zetten, waarin contactpersonen in en rond scholen de rol van ambassadeur krijgen en daarbij onderscheid worden. De Mijn ID Campagne in is het tweede semester van 2011 voorbereid. 12

13 EduDivers heeft hiervoor circa aan eigen middelen aan materiaal geïnvesteerd. In deze campagne gaan "Mijn ID ambassadeurs" vergelijkbaar werk doen als roze ouderenambassadeurs. Vanuit de alliantie is echter gewaarschuwd om niet willekeurige vrijwilligers op scholen en schooldirecteuren af te sturen. Dit zou meer kwaad dan goed kunnen doen. De ervaring dat vrijwilligers niet zonder meer op scholen aan de slag kunnen was ook al gebreken uit de evaluatie van de Empowerment/EduDivers "Vrolijke scholen campagne"uit Om over dit dilemma advies te krijgen, organiseerde EduDivers op 29 juni 2011 een klankbordgroepbijeenkomst met deskundigen uit het onderwijs. Men raadde aan om vrijwilligers vooral vanuit het onderwijs zelf te zoeken, een goed intake te doen en training te bieden. Ook werd in overweging gegeven om met diverse niveaus van ambassadeurs te werken. Dit concept werd uitgewerkt naar een plan en een vrijwilligersprofiel. Er is contact gelegd met Diversion, een organisatie die gespecialiseerd is in het opzetten van projecten met peer educators. Diversion gaat op basis van een subsidie van het VSB Fonds EduDivers gratis begeleiden bij het opzetten van het vrijwilligersdeel van de campagne. Met COC Nederland werd oriënterende contacten gelegd over samenwerking met de gay-straight alliances en het daaraan gekoppelde docentennetwerk in het kader van de Mijn ID Campagne. COC Nederland ging daar niet op in. Met de vereniging van homo- en lesbische ouder "Meer Dan Gewenst" is overlegd over betrokkenheid bij de Mijn ID Campagne. Hierop werd enthousiast gereageerd. 3.6 Mobiliseren lerarenopleidingen Bij de educatieve opleidingen is er aandacht voor homoseksualiteit binnen de BIO-competenties (beroepen in het onderwijs). Activiteiten: EduDivers heeft in januari 2010 een diner pensant georganiseerd waar directeuren van educatieve faculteiten, docenten uit het veld en vertegenwoordigers van het Ministerie van OC&W aanwezig waren. De discussie leidde tot de aanbeveling een denktank op te zetten en vier domeinen uit te werken: 1. Integratie seksuele diversiteit in de kerncompetenties van aspirant-docenten 2. Integratie seksuele diversiteit in de kennisdatabase 3. Verbetering van het schoolklimaat van hogescholen 4. Mogelijke ontwikkeling van een module over (seksuele) diversiteit. In de loop van 2010 zijn initiatieven genomen om deze denktank te starten. De voorzitter van het overleg van directeuren van educatieve faculteiten heeft toegezegd dat de Onderwijsalliantie kan adviseren over de nieuwe concept-kerncompetenties. 13

14 CNV Onderwijs heeft in het najaar van 2011 een aantal hogescholen benaderd voor samenwerking. EduDivers en de AOb hebben in 2010 en begin 2011 een drietal gesprekken gevoerd met een beleidsmedewerker en in 2011 twee workshops aan studenten gegeven en op 8 juni 2011 een discussielunch met docenten georganiseerd op de educatieve faculteit van de Hogeschool Utrecht. Naar verwachting leidt dit in 2012 tot meer structurele activiteiten. In samenwerking met het IHLIA, Bureau Cultuursporen en Bureau ELS is in 201 en begin 2011 een e-learning module "HehoLESbi op school" ( voor Pabo studenten ontwikkeld. De e-learning module is in juni 2011 in samenwerking met IHLIA gepresenteerd en kreeg bijval van wethouder Van Es van Amsterdam en de IPABO. In het strategisch plan voor het basisonderwijs is een cruciale rol voor Pabo's opgenomen. Deze rol werd tijdens het diner pensant (januari 2012) door de voorzietter van het overleg van Pabo's onderschreven. 3.7 Informatie over do's en don'ts/benchmarking Medewerkers van besturenorganisaties, scholenkoepels, gemeenten, COC verenigingen, schoolbegeleiders en Gay & School worden geïnformeerd over do s en don ts bij de begeleiding van de integratie van homo-emancipatie in regulier onderwijs- en schoolbeleid. Activiteiten: EduDivers heeft in 2010 de criterialijst (benchmark) voor voorwaarden waaraan homovriendelijke scholen voldoen, aangescherpt. In 2011 bleek dat COC Tilburg en Embrace Pink in Tilburg in samenwerking met het KIWA een keurmerk voor homovriendelijke scholen probeerden te ontwikkelen. Dit zou moeten uitmonden in een soort Roze Loper, zoals ook voor verzorgingstehuizen is ontwikkeld. COC Tilburg en Embrace Pink benaderden EduDivers voor samenwerking over het landelijk uitrollen van dit experiment. In de loop van 2011 is enkele keren overlegd over de voortgang van het Tilburgse experiment en over de afstemming van eventuele landelijk gebruik ervan met de initiatieven die al lopen via de Onderwijsalliantie. Het gaat dan onder meer over de alliantiebenchmark, overleg met de VO-raad over integratie van seksuele diversiteit in het kwaliteitssysteem "Vensters van verantwoording" en de te ontwikkelen visitaties. De KIWA pilot zal begin 2012 geëvalueerd worden, waarna concrete stappen tot samenwerking zullen worden gezet. Als voorbereiding op de Mijn ID Campagne heeft EduDivers in 2011 een online database ontwikkeld waarmee Mijn ID Ambassadeurs vanaf 2012 zelf participatief en interactief onderzoek op scholen kunnen. Er komt ook ene mogelijkheid om scholen te scoren op een 14

15 "schoolbarometer". Deze methoden zijn bedoeld om een discussie over de kwaliteit van onderwijs op gang te brengen. EduDivers heeft in 2010 het Instituut voor Leerplanontwikkeling SLO geadviseerd over de te formuleren kerndoelen. De SLO worstelde met het dilemma dat de kerndoelen generiek zijn geformuleerd, terwijl de homobeweging en de politiek vragen om een specifieke formulering. EduDivers adviseerde om de (opsomming in de) formulering van de Algemene Wet Gelijke Behandeling in de kerndoelen te volgen, waardoor het kerndoel zowel generiek als specifiek zou worden. Dit gebeurde in afstemming met CNV Onderwijs, CBOO en CBOO. EduDivers nam in oktober 2010 deel aan een landelijk symposium van de Start Foundation over de impact van maatschappelijke projecten. Daarbij werd gekeken naar de Social Return of Investment (SROI) oftewel de business case van zulke projecten. Het Ministerie van OC&W stelde EduDivers ook de vraag om de business case van homo-emancipatie op scholen hard te maken. Op dit moment is het nog te vroeg om deze case economisch echt hard te maken. EduDivers streeft er wel naar om de harde en ook economische noodzaak van homo-emancipatie in scholen een dezer dagen aan te tonen. In 2011 werkte EduDivers met bureau BeThink Advies & Onderzoek aan een plan om de business case van LHBT-beleid op scholen in cijfers aan te tonen. De AOb heeft tijdens gesprekken met SBO/CAOP aangegeven dat diversiteitsbeleid niet alleen beleid voor vrouwen en allochtonen inhoudt, maar tevens homobeleid. SBO/CAOP staat hier open voor en heeft, in samenwerking met de AOb, een onderdeel over de Hetero-Homo Onderwijsalliantie in de diversiteitsmonitor opgenomen, die in december 2010 is verschenen. Op 8 oktober 2010 organiseerde EduDivers in samenwerking met de Onderwijsalliantie een nationaal symposium Meer dan een lesje, waar diverse hoogleraren en de voorzitter van de VOraad spraken over de noodzaak voor betere onderbouwing en inbedding van homo-emancipatie in het onderwijs. Rob Tielman, Ton Mooij en Ineke van der Vlugt gingen dieper in op vooroordelen over seksuele diversiteit, asociaal en prosociaal gedrag van leerlingen en de handelingsverlegenheid van docenten. In elke toespraak kwamen suggesties naar voren voor waarop methoden zich het best zouden kunnen richten. EduDivers signaleert dat het beleid terecht stevig inzet op mobilisering van maatschappelijke krachten, maar dat de losgemaakte krachten nog relatief richtingloos zijn. Zo was het onderzoeksresultaat dat Ton Mooij naar effectiviteit van homobeleid in scholen buitengewoon interessant en met grote consequenties voor effectief beleid. Volgens zijn onderzoek moet scholen in de eerste 3 weken van het schooljaar duidelijke afspraken maken over hoe men met elkaar en homo s omgaat en deze afspraken consequent nakomen. Uitstel van zulke afspraken of andere interventies hebben weinig tot geen zin. Een dergelijk onderzoeksresultaat geeft een duidelijke richtlijn voor zinvolle interventies. Er waren ruim 100 deelnemers. 15

16 Op de conferentie verscheen een boekje met vragen en tips om na te denken over wat werkt en wat niet werkt op scholen ( 20aan%20acceptatie%20van%20seksuele%20diversiteit%20in%20het%20VO.pdf). Na de conferentie zijn COC Nederland en de regering door de alliantie geadviseerd om meer aandacht te schenken aan onderzoek op dit punt. COC Nederland heeft dit niet meegenomen in haar brieven aan de regering en politici. De regering heeft wel initiatief genomen door het ITS opdracht te geven om een LHBT-indicator te ontwikkelen en door een serie proefprojecten rond effectieve methoden te plannen. Er is door EduDivers en CNV Onderwijs deelgenomen aan de ronde tafel conferentie van het Ministerie van OC&W op 13 april 2010 en door CNV Onderwijs aan een kleine ronde tafel conferentie in EduDivers en CNV Onderwijs namen in 2011 deel aan de OC&W boot op de Canal Parade en spraken daar onder meer met de minister over de implementatie van verplichte voorlichting op scholen. De alliantie is gaan anticiperen op de eventuele invoering van gewijzigde kerndoelen. Hierover is door EduDivers in 2011 overleg gevoerd met het Instituut voor Leerplanontwikkeling SLO en is een voorzet voor een plan gemaakt. De minister is van het plan op de hoogte gesteld. In 2010 stuurden de alliantiepartners een gemeenschappelijke brief naar de Tweede Kamer met adviezen over het LHBT-beleid. In de brief werd gepleit voor meer aandacht voor onderzoek en het basisonderwijs. De brief heeft geen politieke effecten gehad, maar de adviezen zijn wel door het Ministerie meegenomen in haar activiteiten. Na de nulmeting door EduDivers uit 2009 over het LHBT-emancipatiebeleid van schoen (gepubliceerd in het rapport Mooie woorden ) besloot de Onderwijsalliantie dit onderzoek niet op dezelfde wijze te herhalen omdat onderzoek door middel van een enquête te kwetsbaar is voor sociale wenselijkheid. In plaats daarvan werd besloten om binnen het kader van de Mijn ID Campagne de Mijn ID ambassadeurs te inspireren en te ondersteunen om interactief een diagnose van hun school te maken. Als ondersteuning daarvan werd in 2011 een plan gemaakt om de EduDivers online database van scholen geschikt te maken voor gebruik door vrijwilligers en het documenteren van de situatie op scholen. Eind 2011 werd de opdracht voor de technische bouw verstrekt aan webontwikkelaar YPOS. De database kan door meerdere personen tegelijk gebruikt worden. Scholen worden gemachtigd om hun eigen gegevens in te zien en te wijzigen. Vrijwilligers kunnen een eigen profiel aanmaken en hun contacten met scholen beheren. De database bevat onder meer een schoolbarometer, een vrijwilligersbeheersysteem en een track record van scholen. Het systeem zal in het voorjaar van 2012 gereed komen en getest worden, en in augustus 2012 volledig operationeel zijn. 16