Eindrapportage. Draadloos Digitaal Leren. Draadloos Digitaal Leren ICT&O ronde

Transcriptie

1 Eindrapportage Draadloos Digitaal Leren Projectcode: ICT&O 2003/4 Faculteit: FALW en FEWEB Projectperiode: september 2003 september 2004 Opgesteld door: Petra Wentzel Sytze Boschma Datum: october 2004 Contactadres: Onderwijscentrum VU afdeling ICT en Onderwijs De Boelelaan HV Amsterdam tel

2

3 INHOUD 1. Samenvatting Inleiding, opzet, doelen en structuur Beschrijving van de uitgevoerde activiteiten en resultaten Evaluatie van de activiteiten en van de resultaten Conclusies en aanbevelingen... 9 Bijlagen: 1) Originele projectaanvraag 2) Lijst van cursussen die gebruik maken van off-campus activiteiten 3) Project samenvatting WiDO (DU project) 4) The use of a mobile GIS system in hydrological fieldwork courses (dr. R. de Jeu, juni 2004) 5) Brochure Educa Berlin ) Leren van Draadloos Leren Ron van Lammeren, Aldo Bergsma, Mathilde Molendijk, Vi matrix 89, jaargang 12, nummer 5, September 2004.

4 1. Samenvatting Het project Draadloos Digitaal Leren is gestart op 1 september 2003 en afgerond 1 september 2004, en is uitgevoerd door het ICTO in samenwerking met het SPINlab. De testen met Blackboard Unplugged zijn niet gelukt omdat de software niet op tijd naar behoren functioneerde. Inmiddels zijn de technische problemen opgelost, en zijn de eerste testen hiermee in het onderwijs gepland voor januari Het draadloos leren (zonder Blackboard Unplugged) is in een aantal vakken op de VU toegepast. Tevens zijn er een behoorlijk aantal disseminatie activiteiten gerealiseerd. Er is eveneens voorzien in vervolg activiteiten rond draadloos leren op de VU. 2. Inleiding, opzet, doelen en structuur Het project is voor wat betreft de onderwijskundige uitvoering ingebed in een tweetal SURFprojecten; GIPSY (januari december 2003) en MANOLO (januari 2004 december 2005). Door het inbedden van het project kan gebruik gemaakt worden van expertise van medewerkers van de andere betrokken universiteiten en omgekeerd kon en kan de onderwijskundige kennis die wordt opgebouwd worden ingezet binnen beide SURFprojecten. Draadloos Digitaal Leren bouwt voort op het project Wireless Learning for Geoinformation dat als onderdeel van de ICTO-projectenronden werd uitgevoerd. Doelstelling van het project volgens de projectaanvraag is (zie verder bijlage 1): is het inzetten van nieuwe ICT producten, in het bijzonder de draadloze versie van Blackboard, bij vier cursussen, en het doen van aanbevelingen voor het gebruik van draadloze, mobiele technologie voor veldwerk en andere cursussen VU-breed. In de aanvraag werd dit verder uitgewerkt in: - Het opzetten, uittesten en evalueren van twee cursussen bij Economie (Netwerk- en Informatie Economie en het Marketing-GIS practicum in het eerste jaar) en twee cursussen bij Aardwetenschappen (Veldwerk Ootmarsum en Veldwerk Vechtstreek) waarbij studenten op mobiele devices via Blackboard togo en/of Blackboard Unplugged en met behulp van GIS technologie locatiegebonden veldwerk verrichten. Nadruk zal liggen op de inhoud, gebruik en didactiek, en niet op de technologie zelf (aangezien dit al gebeurd is vanuit de projecten Gipsy en w-learning). - Het verkrijgen van inzicht in locatiegebonden veldwerken bij FEWEB en FALW waarbij draadloos leren (Blackboard togo en/of Blackboard Unplugged, in combinatie met mobiele GIS technologie) toegevoegde waarde heeft, dat wil zeggen gebaseerd op een nauwkeurige analyse van het specifieke veldwerkproces en de bijbehorende leerdoelen. Afhankelijk van de resultaten daarvan, wordt een implementatievoorstel opgesteld. - Het verkrijgen van inzicht in cursussen op de VU waarbij draadloos leren toegevoegde waarde heeft. Resultaten hiervan dienen als input voor aanvragen voor additionele financiering, zoals het DU voorstel om met de Universiteit Twente aandacht te besteden aan het veranderend studielandschap als gevolg van deze technologieën (zie ook bijlage 3). - Uitdragen van ICTO/SPINlab kennis op dit gebied VU-breed In het navolgende zal blijken dat er door de beperkte beschikbaarheid van Blackboard Unplugged geen concrete implementatie van Blackboard Unplugged in de cursussen heeft plaatsgevonden.

5 3. Beschrijving van de uitgevoerde activiteiten en resultaten Binnen het project Draadloos Digitaal Leren zijn de volgende activiteiten daadwerkelijk uitgevoerd: a. Starten ontwikkeling Blackboard Unplugged voor Blackboard 6 b. Inventarisatie van cursussen aan de VU waarin off-campus activiteiten plaatsvinden die mogelijk met mobiel leren ondersteund kunnen worden c. Ontwikkeling van een learning object binnen de cursus Digitale Ruimtelijke Data d. Aanbieden van studiemateriaal op een PDA en onderzoek naar studentenreacties hierop e. Disseminatie binnen en buiten de VU ad a. Opstarten ontwikkeling Blackboard togo voor Blackboard 6 De ontwikkeling van Blackboard Unplugged en het uitproberen van deze nieuwe tool binnen een aantal vakken is niet voorspoedig verlopen. In het voorgaande project Wireless Learning for Geoinformation, is kennisgemaakt met Blackboard Unplugged voor Blackboard versie 5. Via een gastaccount op een Blackboard-server van een Amerikaanse Universiteit kon Blackboard Unplugged worden uitgeprobeerd. Blackboard Unplugged leek zeer bruikbaar, omdat het voor een leesbare weergave van enkele bestanden (HTML-supported) op zowel een computer als PDA zorgt. Het leek dan ook wenselijk om te onderzoeken in hoeverre Blackboard Unplugged kon worden uitgebreid, zodat ook andere bestandsformaten zoals Word, PDF, Powerpoint en Excel goed leesbaar op een PDA afgebeeld konden worden. In juli 2003 is de Vrije Universiteit overgestapt van Blackboard versie 5 naar Blackboard versie 6. Deze overstap was nodig om het steeds groter wordende aantal cursussen op Blackboard goed te kunnen blijven aanbieden. Daarnaast levert Blackboard 6 veel extra mogelijkheden en zijn veel hinderlijke fouten eruit gehaald. Helaas bleek dat de bestaande versie van Blackboard Unplugged alleen geschikt was voor Blackboard versie 5. Onderzoek wees uit dat door het nog beperkte gebruik van Blackboard Unplugged de firma Blackboard geen plannen had om een Blackboard Unplugged versie te gaan maken voor Blackboard versie 6. Dit betekende een terugslag voor zowel het project Draadloos Digitaal Leren als het GIPSY en Manolo project. Uiteindelijk is besloten dat de Vrije Universiteit en Stichting SURF ,- euro beschikbaar zouden stellen om Blackboard in februari 2004 de opdracht te geven om een versie van Blackboard Unplugged voor Blackboard 6 te ontwikkelen. Eind maart 2004 werd het contract ondertekend. Hierdoor had het project dus al een behoorlijke vertraging opgelopen. Eind april 2004 is Blackboard begonnen met de ontwikkeling van Blackboard Unplugged en was als doel gesteld de eerste testversie begin juni 2004 op te leveren, zodat gedurende de zomermaanden uitgebreid getest zou kunnen worden en in september 2004 de eerste praktijktest gedaan zou kunnen worden. Helaas bleek dit plan niet haalbaar, omdat Blackboard Unplugged begin juli 2004 niet op de Blackboard-server van de VU aan de praat te krijgen was; inloggen was niet mogelijk. De ontwikkelaars van Blackboard Unplugged konden wel een werkende versie laten zien op een eigen server, maar op de test- en ontwikkelserver van de VU ging het elke keer weer mis. Zelfs de Amerikaanse makers van de oorspronkelijke versie van Blackboard Unplugged stonden voor een raadsel. Hun voorstel om eind september 2004 de versie van Blackboard opnieuw op de VU-server te installeren, ten einde fouten die mogelijk bij de installatie gemaakt waren te ontdekken en op te lossen werd door de dienst IT van de VU als onhaalbaar van de hand gewezen. Begin oktober 2004 ontdekte de functioneel beheerder van de VU dat bij wijziging van één specifieke basisinstelling op het allerhoogste niveau het inlogprobleem zich niet voordeed. Verbazing alom dat de ontwikkelaars van Blackboard daar zelf niet achtergekomen waren. Inmiddels is deze instelling voor de testomgeving gewijzigd en functioneert Blackboard Unplugged nu wel goed in deze omgeving. Blackboard is nu gevraagd offerte uit te brengen

6 voor enkele functionele uitbreidingen opdat Blackboard Unplugged per 1 januari 2005 gebruikt kan worden voor enkele pilots binnen de VU en de Landbouw Universiteit Wageningen. De totale vertraging als gevolg van de overstap naar Blackboard 6, waardoor de oude versie van Blackboard Unplugged onbruikbaar bleek, bedraagt dus ongeveer driekwart jaar. Door deze oorzaken zijn er nog geen vakken beschikbaar waarbinnen gebruik wordt gemaakt van Blackboard Unplugged en zijn er ook nog geen praktijkresultaten beschikbaar naar het gebruik van deze applicatie binnen enkele vakken. Ad b. Inventarisatie van cursussen aan de VU waarin off-campus activiteiten plaatsvinden die mogelijk met mobiel leren ondersteund kunnen worden In bijlage 2 is een lijst opgenomen met vakken waarin veldwerk, veldonderzoek, excursie of excursie een onderdeel is. Deze lijst is tot stand gekomen door de beschikbare studiegidsen van de VU te doorzoeken aan de hand van (een combinatie van ) deze termen. De lijst laat zien dat er niet alleen veel biologisch en aardwetenschappelijk veldwerk bestaat, maar dat ook de Sociale Wetenschappen, Letteren en Godgeleerdheid gebruik maken van deze onderwijsvorm. De informatie uit deze inventarisatie is gebruikt om de twee vakken te selecteren voor het project Manolo. Eveneens heeft deze inventarisatie bijgedragen bij het formuleren van het projectvoorstel WiDO (bijlage 3), een projectvoorstel dat inmiddels is goedgekeurd door de Digitale Universiteit, en waarin de VU (ICTO en SPINlab), de Universiteit van Amsterdam (Onderwijsinstituut Geneeskunde van het AMC-UvA) en de Universiteit Twente samenwerken om inzicht en ervaring te verkrijgen in de onderwijskundige, organisatorische en beveiligingsaspecten van draadloos leren. Ad c. Ontwikkeling van een learning object binnen de cursus Digitale Ruimtelijke Data Omdat Blackboard Unplugged niet beschikbaar was is gezocht naar andere mogelijkheden om informatie die al op internetpagina s is te vinden om te zetten naar een bruikbaar formaat voor raadpleging op PDA s. Deze zogenaamde learning objects zijn kleine brokjes informatie met bijbehorende opdracht. Voordeel is dat de informatie niet overal op een website opgezocht hoeft te worden, maar in plaats daarvan direct bij elkaar staat. Omdat Blackboard het gebruik van learning objects, op de manier waarop de docent van het vak het wilde niet ondersteund, heeft deze docent zelf een learning object ontwikkeld op de manier die hij voor ogen had: a Delphi program that is able to collect pieces of text and images of lecture sheets into a viewer. The viewer allows students to select a part of an exercise and to view a series of lecture sheets explaining principles/concepts underlaying the exercise part. Via een viewer die de studenten kunnen downloaden en installeren kunnen de learning objects bekeken worden. Een voorbeeld van een learning object is hieronder afgebeeld.

7 De meeste studenten die met het learning object hebben gewerkt waren zeer enthousiast over de mogelijkheden. Enkele reacties: Het experiment is wat ons betreft geslaagd. Het is handig om de collegesheets bij de opgaven te hebben. Dit is handig en ik zou het vaker gebruikt hebben als het zou kunnen Hier mijn reactie over het experiment waar ik deel van uitmaakte tijdens het laatste RS practicum. Mijns inziens is dit experiment zeer geslaagd. Tijdens voorgaande practica moesten we meer dan eens op de begeleiders beroepen voor enige achtergrond informatie. Door de theorie en de sheets uit de colleges te koppelen aan de opdrachten en op zo'n manier dat je makkelijk tussen de twee kunt switches vind ik zeer geslaagd. En als ik u was zou ik doorgaan met dit experiment en dit bij volgende generaties RS studenten door voeren. De docent inventariseerde de volgende voor- en nadelen aan zijn systeem van learning objects: Voordelen je kunt het altijd opzoeken op Blackboard, dus je hebt de opdrachten altijd bij de hand. je hebt de lecture-sheets zo bij de hand,zodat je gemakkelijk dingen nog even na kunt kijken. Dit is ook handig voor mensen die niet bij het college waren. Nadelen je moet de hele tijd heen en weer klikken tussen de verschillende schermpjes. Dat is vervelend. Het is handiger om het op papier te hebben, dan kun je tegelijk de opdracht lezen en uitvoeren. En je kunt er nog dingetjes bijschrijven. grote stukken tekst, zoals de uitleg die erbij staat, zijn vervelend om digitaal te lezen de relatie tussen de lecture-sheets en de opdracht is niet altijd helemaal duidelijk.

8 Daarnaast geldt dat de learning objects nog niet bekeken kunnen worden op een PDA, omdat de viewer nog niet beschikbaar is voor het PDA-formaat. Ad d. Aanbieden van studiemateriaal op een PDA en onderzoek naar studentenreacties hierop Vijf studenten hebben tijdens de cursus Digitale Ruimtelijke Data (Remote Sensing en GIS), HD665 (BSc. vak Aardwetenschappen; januari 2004) de mogelijkheid gekregen om gedurende en hele cursus een PDA te gebruiken. Al het cursusmateriaal (zowel.doc,.pdf als.bmp formaten) dat in Blackboard stond is ook via de cradle op de PDA gezet. Er is daarbij op gelet om de indeling op de PDA zoveel mogelijk te laten lijken op de indeling die ook in Blackboard te vinden is, zodat de studenten makkelijk hun weg konden vinden in het cursusmateriaal. Studenten kregen het verzoek zowel het materiaal op de PDA als op Blackboard te gebruiken. Tijdens een groepsinterview hebben de studenten verteld over hun ervaringen met het gebruik van de PDA. In het algemeen vonden de studenten het een aantrekkelijk idee om alle cursusinformatie letterlijk bij de hand te hebben. Maar in de dagelijkse praktijk werd de PDA met cursusinformatie nauwelijks gebruikt. Argumenten daarvoor waren: een geprinte versie van de documenten is net zo makkelijk of misschien wel makkelijker te gebruiken. aantekeningen maken is bijna niet mogelijk, omdat formules niet herkend worden en het toetsenbord te klein is. de.pdf documenten waren alleen leesbaar door veel te scrollen de cradle gebruiken bleek moeilijk, met als gevolg dat studenten zelf geen extra materialen op de PDA konden zetten plaatjes in.doc documenten waren niet zichtbaar de PDA s hadden allerlei technische problemen waardoor het gebruik lastig was. het interne geheugen was beperkt en zorgde er soms voor dat de PDA erg traag werd Wanneer de studenten nadachten over mogelijkheden om de PDA bij reguliere onderwijsactiviteiten in te zetten, dan antwoorden ze dat deze versies van de PDA nog niet de mogelijkheden bieden die kleine laptopcomputers of tablets bieden. Zoals een student het zei: Ze zijn nog niet sophisticated genoeg. Ook is gebruik gemaakt van PDA s bij hydrologisch veldwerk bij Aardwetenschappen (zie voor een uitgebreide verslaggeving bijlage 4), en bij archeologisch veldwerk in Italië (Puglia veldwerk, Faculteit der Letteren). Ad e. Disseminatie binnen en buiten de VU Het project Draadloos Digitaal Leren viel samen met de laatste fase van GIPSY, en de eerste fase van het SURF vervolg project Manolo. In deze fase was er binnen GIPSY veel aandacht voor disseminatie. Op verschillende bijeenkomsten binnen de VU zijn de vorderingen op het gebied van mobiel leren onder de aandacht gebracht, bijvoorbeeld bij het ICTOcontactpersonenoverleg. Op een aantal internationale congressen zijn presentaties gegeven, bijvoorbeeld bij Educause 2003, Mobilearn 2004, EUGISES 2004 en ED-media Voor Educa Berlin 2003 is een informatiefolder gemaakt en aan belangstellenden uitgedeeld (zie Bijlage 5). Ook in een Nederlands niet-wetenschappelijke tijdschrift (Vimatrix) is aandacht geschonken aan draadloos leren (zie bijlage 6). 4. Evaluatie van de activiteiten en van de resultaten Terugkijkend op de projectaanvraag kan geconstateerd worden dat niet alle doelstellingen van het project zijn gehaald. Vooral door de grote vertraging bij het ontwikkelen van Blackboard Unplugged hebben er geen praktijktests met dit programma plaatsgevonden.

9 Daarnaast bleek dat de cursus van economie (Netwerk- en Informatie Economie) niet langer gegeven werd en een mogelijk vervangend vak pas in 2005 gaat starten. De onderdelen van de projectaanvraag die geen betrekking hadden op Blackboard Unplugged zijn grotendeels uitgevoerd en positief geëvalueerd. 5. Conclusies en aanbevelingen Het project Draadloos Digitaal Leren dat gekoppeld is aan de projecten Gipsy en Manolo, laat zien dat mobiel leren nog volop in ontwikkeling is, maar ook dat de technische ontwikkelingen nog niet optimaal benut kunnen worden. Blackboard heeft een afwachtende houding aangenomen bij de ontwikkeling van Blackboard Unplugged, waardoor we ervoor moesten kiezen om zelf een PDA-versie van Blackboard te gaan ontwikkeling. Deze ontwikkeling heeft buiten verwachting lang geduurd, waardoor delen van het project nog niet uitgevoerd konden worden. Wel zijn alternatieven voor Blackboard Unplugged uitgeprobeerd, maar deze bleken door de studenten nog niet bijzonder te worden gewaardeerd. In een aantal vakken is positieve ervaring opgedaan met draadloos (mobiel) leren: bij hydrologische veldwerken bij aardwetenschappen, bij de cursus Digitale ruimtelijke Data en bij archeologie (Puglia veldwerk). De werkplaats van Aardwetenschappen heeft zelf een aantal PDA s aangeschaft vanwege de bewezen diensten van deze nieuwe manier van leren. De inzet van pda s bij de economische vakken heeft geen doorgang gevonden, aangezien het vak Netwerk- en Informatie Economie niet meer in de oorspronkelijke vorm bestaat, en het vak Geo-marketing pas in 2005 voor het eerst gegeven zal worden. Er zijn verder vrij veel disseminatie activiteiten gerealiseerd, en ook de DU aanvraag rond draadloos leren is inmiddels gehonoreerd. Vervolgonderzoek naar draadloos en mobiel leren is gegarandeerd door middel van het door SURF gesubsidieerde project Manolo, het ICT-O project Biodiversiteit en ecologisch veldwerk (ronde ), het WiDO project (DU) en een BSIK projectaanvraag rond duurzame kennisoverdracht geo-informatie.