Jaargang 3 nummer 2 oktober Nieuwsbrief extra. Databank Gemeentelijk Groenbeheer. Groenbeheer in Hellevoetsluis. Pagina 1

Transcriptie

1 Nieuwsbrief extra Databank Gemeentelijk Groenbeheer Jaargang 3 nummer 2 oktober 2013 Groenbeheer in Hellevoetsluis Pagina 1

2 Nieuwsbrief De Nieuwsbrief Databank Gemeentelijk Groenbeheer geeft informatie over het project Databank Gemeentelijk Groenbeheer en ander onderzoek dat wordt uitgevoerd door Alterra en Wageningen Universiteit op het gebied van groenbeheer. De nieuwsbrief is gratis en verschijnt tweemaal per jaar. Daarnaast verschijnt er eenmaal per een extra nieuwsbrief waarin een gemeente centraal staat. DGG De Databank Gemeentelijk Groenbeheer (DGG) is een benchmark met kengetallen over gemeentelijk groen en groenbeheer. De benchmark is in 1998 opgezet door Alterra (onderdeel van Wageningen University and Research centre) Contact Als u meer informatie wilt over de nieuwsbrief of de Databank Gemeentelijk Groenbeheer dan kunt u contact opnemen met: Ir. Joop Spijker Joop.Spijker@wur.nl Databank Gemeentelijk Groenbeheer Extra nieuwsbrief Ieder jaar brengen we drie nieuwsbrieven uit. Eén daarvan is een special, waarin we kijken hoe één specifieke gemeente het groenbeheer heeft georganiseerd. In deze tweede special staat de gemeente Hellevoetsluis centraal. Een gemeente die het groen in vergelijking met de benchmark opvallend goedkoop beheert. Om deze nieuwsbrief te kunnen maken, hebben we veel hulp gekregen van Maarten Box van de gemeente Hellevoetsluis, die we daarvoor uiteraard hartelijk bedanken. Klantendag 2013 Eén keer per jaar organiseren wij een Klantendag. Afgelopen 5 november was het weer zover. Tijdens deze dag is informatie gegeven over het project, zijn de cijfers toegelicht en is over beheersystemen gediscussieerd. s Morgens werd gestart met een aantal presentaties. s Middags waren er workshops. Tijdens één van de workshops bespraken gemeenten onderling hun resultaten t.o.v. de benchmark en over de keuzes die ze maken bij het groenbeheer waardoor de cijfers (deels) verklaard kunnen worden. Dit leverde veel interessante inzichten op. In de volgende nieuwsbrief komen we hier nog uitgebreid op terug. Aanpassing tarieven lidmaatschap DGG De afgelopen jaren zijn de tarieven van het lidmaatschap van de Databank Gemeentelijk Groenbeheer niet aangepast. Per 1 januari 2014 worden de tarieven met ca. 3% verhoogd, zodat het project kostendekkend kan worden uitgevoerd. De tarieven worden (excl. BTW): Gemeenten < inwoners: Gemeenten van inw. Gemeenten > inwoners euro euro euro Rapportages boekjaar 2012 We zijn dit jaar vroeg (eind februari) gestart met het verzamelen van de gegevens over boekjaar Hierdoor waren we in staat de rapportages al eind oktober klaar te hebben. Inmiddels hebben alle deelnemende gemeenten de Algemene en hun Individuele rapportage ontvangen. Pagina 2

3 Groen en groenbeheer in de gemeente Hellevoetsluis Gemeente Hellevoetsluis Gemeentegegevens Hellevoetsluit is een gemeente op Voorne-Putten, een van Zuid- Hollandse eilanden aan het Haringvliet. Op de peildatum voor de laatst gepubliceerde rapportage van Databank Gemeentelijk Groenbeheer (over 2012) had de gemeente inwoners en valt daarmee in de grootteklasse inwoners. De oppervlakte was toen ha. De gemeente maakt deel uit van het samenwerkingsverband Stadsregio Rotterdam en de Metropoolregio Rotterdam-Den Haag. Politiek en beleid In Hellevoetsluis bestaat de gemeenteraad uit 25 leden. De raad bestaat uit Inwonersbelang Hellevoetsluis (8 zetels), VVD (7), PvdA (3), GroenLinks (2), CDA (2), D66 (1), Lijst Van Balen (1) en SP (1). Het college bestaat Inwonersbelang Hellevoetsluis en VVD. Geschiedenis Dankzij de gunstige en strategische ligging aan het Haringvliet werd Hellevoetsluis in het begin van de 17e eeuw een thuishaven voor de Hollandse oorlogsvloot. Een haven die later steeds meer werd versterkt, waardoor een unieke combinatie van vestingstad en oorlogshaven ontstond. In de achttiende eeuw liep de bedrijvigheid door een economische recessie aanzienlijk terug. Er werd nauwelijks geïnvesteerd in de vloot, zodat het stil werd in de marinehaven. De opening van het Droogdok in 1806 en de uitbreidingen van de werf in de negentiende eeuw brachten daar verandering in. De vesting en het droogdok bepalen nog steeds het beeld van het centrum van de gemeente. De oude marinestad werd in 1960 samengevoegd met de naastliggende gemeenten Nieuwenhoorn en Nieuw-Helvoet en de naam van de nieuwe gemeente werd Hellevoetsluis. Het groen in de gemeente (boekjaar 2012) Areaal groen In 2010 beheerde de gemeente Hellevoetsluis in totaal m 2 (219 ha) groen binnen de bebouwde kom. Het gaat bijna allemaal om basisgroen*. *Basisgroen zijn de bomen, struiken, gazon, ruw gras en plantenperken. Binnen de Databank Gemeentelijk Groenbeheer (DGG) wordt basisgroen onderscheiden om goede kostenvergelijkingen te maken. Niet in basisgroen zitten bos, speelterreinen, watergangen, paden e.d. Per inwoner heeft Hellevoetsluis ruim 54 m 2 basisgroen. Dat ligt 43% boven het gemiddelde in de eigen grootteklasse. Per huishouden is er in Hellevoetsluis 123,9 m 2 basisgroen (38% boven het gemiddelde in de eigen grootteklasse). Ruw gras 0,0% Planten 0,3% Struiken 26,3% Bomen 0,9% Gazon 72,6% Oppervlakte-aandelen van de verschillende beheercategorieën in het totale basisgroen. Pagina 3

4 Beheercategorieën Het basisgroen bestaat voor veruit het grootste gedeelte uit gazon (72,6%). Het aandeel struiken is ook groot (26,3%). De rest is bomen (0,9%) en plantenperken (0,3%). Het oppervlakte-aandeel gazon ligt duidelijk boven het gemiddelde van gemeenten uit de eigen grootteklasse en het gemiddelde van alle gemeenten uit de DGG. Een belangrijke reden is dat Hellevoetsluis volgens de definitie van de DGG geen ruw gras heeft. Het extensief beheerde gras van Hellevoetsluis wordt namelijk 4x per jaar gemaaid en is daardoor volgens de DGG-definitie extensief beheerd gazon. Maar ook als het gazon van Hellevoetsluis wordt vergeleken met het totaal aan gazon en ruw gras van andere gemeenten, valt op dat Hellevoetsluis er duidelijk meer van heeft dan de meeste andere gemeenten. Het oppervlak struiken is evenredig lager. Kwaliteit Het basisgroen in Hellevoetsluis heeft minimaal kwaliteit B volgens de CROW-beeldkwaliteitscatalogus (2010). In winkelgebieden e.d. is gekozen voor kwaliteit A en in de overige wijken voor kwaliteit A wat betreft het onkruidbeheer en kwaliteit B wat betreft het verwijderen van zwerfvuil. CROW kent 5 klassen: A+ (hoogste kwaliteit), A, B, C en D (laagste kwaliteit). Kanttekening bij CROW Maarten Box plaatst bij het kwaliteitssysteem van het CROW de kanttekening dat het gaat over de technische kwaliteit van groen: is er vuil, hoe is de bedekking? Die technische kwaliteit is maar een deel van wat kwaliteit van groen echt is. Het gaat het ook om compositie, afwisseling, soorten planten en struiken etc. Complicerend is bovendien dat kwaliteit vrij subjectief is. Mensen bepalen of ze het groen mooi vinden of niet. In een no-nonse gemeente als Hellevoetsluis zijn de burgers zeer tevreden met strakke gazonnen, wat bomen en struikenvakken. Maarten Box zelf vindt het groen daardoor wel wat saai. Dienst gemeentelijk groenbeheer In de gemeente Hellevoetsluis wordt het groenbeheer bijna geheel uitbesteed. De dienst bestaat uit 5 personen. Er is een groenbeheerder/ontwerper, een medewerker die gaat over het groenbeleid, een ecologe en twee toezichthouders. Het uitvoerende werk wordt geheel door aannemers uitgevoerd. Ook het maken van bestekken en het aanbesteden van het werk wordt uitbesteed, net zoals het uitvoeren van een aantal externe steekproeven om de kwaliteit van het werk objectief te kunnen beoordelen. De gemeente overweegt om de steekproeven zelf uit te gaan voeren. Kosten Aan het beheer van het groen binnen de bebouwde kom werd in 2012 ongeveer 1,65 miljoen euro uitgegeven. Voor het basisgroen waren de jaarlijkse kosten 1,44 miljoen euro. Per inwoner is dat 56,0 voor het totale groen binnen de bebouwde kom, en 54,40 voor het basisgroen. Struiken en gazon vragen het meest van het budget (beide ruim 45% van de kosten van het basisgroen). Ook bomen hebben een belangrijk aandeel in de kosten. Kostenverdeling van de beheercategorieën bij Hellevoetsluis als aandeel van de totale kosten van beheer van het basisgroen. Struiken 45,8% Ruw gras 0,0% Planten 1,4% Bomen 7,7% Gazon 45,1% Pagina 4

5 Kostenniveau In vergelijking met andere gemeenten besteedt de gemeente Hellevoetsluis relatief weinig geld aan het gemeentelijk groen. Wat betreft het basisgroen ligt het bedrag per inwoner aanzienlijk onder het gemiddelde. Hetzelfde geldt voor de kosten per vierkante meter. Kosten en verdeling groen De verdeling van het groen over de verschillende beheercategorieën is één van de redenen waarom de kosten voor het groenbeheer relatief laag zijn. De gemeente heeft een kleiner aandeel dure struiken en een groter aandeel goedkoop gazon. Daarnaast heeft Hellevoetsluis vaker gekozen voor een goedkope subcategorie. Zo heeft Hellevoetsluis bijna geen plantenbakken. En het gazon wordt voor een relatief groot deel extensief beheerd (3-7 keer maaien in plaats van bijvoorbeeld 20 keer). Kosten en organisatie De lage vierkante-meterprijs is een indicatie dat de organisatie efficiënt werkt. Blijkbaar wordt het werk zeer effectief uitbesteed. Een andere mogelijke verklaring is dat er bij keuzes over het beheer goed wordt nagedacht over de kosten. Zo wordt er gewerkt met klassieke, sterke soorten die goed bij de groeiplek passen. En bij vaste planten wordt gewerkt volgens het Green to Colour concept van Griffioen. Daarnaast wordt bij de onkruidbestrijding in beperkte mate chemische middelen toegestaan als dit kan en een duidelijk kostenvoordeel oplevert. [Kanttekening DGG: Op niet te lange termijn moet dit beleid wel worden heroverwogen, nu het Rijk onlangs heeft besloten dat het gebruik van chemische middelen in de openbare ruimte moet worden afgebouwd (Tweede Nota Duurzame Gewasbescherming). Green to Colour concept Bij het Green to Colour concept (vaste planten) draait alles om een snelle bedekking van de bodem. Met grondverbetering vooraf, een goede mestgift en precies op het goede moment terugmaaien, groeien de plantvakken snel dicht waarmee het onderhoud tot een minimum beperkt wordt. Kosten en uitbesteding De werkzaamheden buiten worden in Hellevoetsluis geheel uitbesteed. Dat gebeurt op basis van beeldbestekken, waarbij gebruik gemaakt wordt van de CROW-aanbestedingsregels. De aannemers schrijven scherp in. Er wordt gewerkt met een bestek voor 5 jaar. Dit is efficiënt en geeft continuïteit in het beheer, wat ook voor aannemers aantrekkelijk is. Ook het maken van de bestekken en het uitbesteden van het werk wordt door een extern bureau gedaan. extensief beheerd 23% intensief beheerd 77% Aandeel extensief en intensief beheerd gazon. Eenheidsprijzen Zeker zo belangrijk is dat Hellevoetsluis erg goedkoop werkt per vierkante meter. De gemeente Hellevoetsluis geeft in vergelijking met veel andere gemeenten ook per eenheid groen (meter, boom) minder uit. Dit is voor alle categorieën en bijna alle subcategorieën het geval. Bomen kosten in Hellevoetsluis bijv. 65% minder dan de benchmark. En binnen de categorie plantenperken zijn bijv. de kosten voor een vierkante meter eenjarigen 77% lager dan de benchmark. Pagina 5

6 Uitdagingen en oplossingen Ook in Hellevoetsluis staat het groenbudget onder druk. Bij bezuinigingen wordt vooral gekeken naar de groenverdeling. Maarten Box heeft een menukaart gemaakt waarin staat hoeveel bepaalde soorten groen kosten. Met behulp van deze menukaart kan de politiek zien wat bepaalde keuzes en bezuinigingen betekenen. Maarten Box geeft wel aan dat er aan deze oplossing een ondergrens zit. Hij is daarom zeer geïnteresseerd in verdienmodellen voor het groen en wil hij graag weten wat het oplevert. Voorbeelden van ontwikkelingen die hij interessant vindt, zijn stadslandbouw en bewoners die zelf bijdragen aan de inrichting van de openbare ruimte in ruil voor meer inspraak. In Hellevoetsluis beheren burgers op enkele plekken het openbaar groen. Het betreft bijv. speeltuintjes. De bewoners doen het beheer en de gemeente betaalt de kosten voor nieuwe planten etc. Dit soort bewonersparticipatie is volgens Maarten Box echter geen gouden ei. Het gebeurt maar op kleine schaal en in de praktijk neemt het enthousiasme na een paar jaar vaak af en moet de gemeente het groenbeheer weer terugnemen. Pagina 6