Databank Gemeentelijk Groenbeheer

Transcriptie

1 v Nieuwsbrief Databank Gemeentelijk Groenbeheer Jaargang 2 nummer 2 oktober 2012 Klantenraad, Afscheid Marius Smits, Rapportages boekjaar 2011, Klantendag 2012, Beheer braakliggende grond door burgers, Buurtuinen als goedkoop en procedurevrij sociaal bindmiddel, Eikenprocessierups over heel Nederland verspreid, Even voorstellen Pagina 1

2 Nieuwsbrief De Nieuwsbrief Databank Gemeentelijk Groenbeheer geeft informatie over het project Databank Gemeentelijk Groenbeheer en ander onderzoek dat wordt uitgevoerd door Alterra en Wageningen Universiteit op het gebied van groenbeheer. De nieuwsbrief is gratis en verschijnt tweemaal per jaar. Daarnaast verschijnt er eenmaal per een extra nieuwsbrief waarin een gemeente centraal staat. DGG Databank Gemeentelijk Groenbeheer Klantenraad De Databank Gemeentelijk Groenbeheer wordt begeleid door de klantenraad. Deze bestaat uit vertegenwoordigers van deelnemende gemeenten De klantenraad heeft als doel om het project (mede) aan te sturen. Belangrijke taken van de klantenraad zijn het meedenken over de strategische ontwikkeling van het project, het jaarlijks beoordelen van het projectplan en van concepten van de rapportages, en het geven van adviezen (al dan niet gevraagd) aan het projectteam. Huidige leden zijn Erik ter Heide (voorzitter, Boxtel), Teun van Grinsven (Groesbeek), Daniëlle Gademan (Breda), Richard Veldman (Wageningen) en Angelique Meul (Amsterdam), dennis de Heer (Hoorn). Mede in verband met het pensioen van Marius Smits (zie hierna) is er in de klantenraad nog plek voor één of twee extra leden. Lijkt het u leuk om nog meer betrokken te zijn bij de Databank, dan kunt u contact opnemen met Joop Spijker ( ). De Databank Gemeentelijk Groenbeheer (DGG) is een benchmark met kengetallen over gemeentelijk groen en groenbeheer. De benchmark is in 1998 opgezet door Alterra (onderdeel van Wageningen University and Research centre) Contact Als u meer informatie wilt over de nieuwsbrief of de Databank Gemeentelijk Groenbeheer dan kunt u contact opnemen met: Ir. Joop Spijker Joop.Spijker@wur.nl De klantenraad Databank Gemeentelijk Groenbeheer (vlnr): Dennis de Heer (Hoorn), Daniëlle Gademan (Breda), Erik ter Heide (Boxtel), Teun van Grinsven (Groesbeek), Marius Smits (Oss lid tot mei 2012), Richard Veldman (Wageningen). Niet op de foto: Angelique Meul (Amsterdam) Afscheid Marius Smits Marius Smit heeft begin dit jaar afscheid genomen van de Klantenraad in verband met zijn pensionering bij de gemeente Oss. Marius heeft zich vanaf het begin ingezet voor de Databank. Als lid van de klantenraad heeft Marius vooral veel bijgedragen aan de kwaliteit van de algemene en individuele gemeentelijke rapportages. We willen Marius graag dank zeggen voor deze nuttige inbreng. Het is knap hoe Marius inzichten uit de Databank Gemeentelijk Groenbeheer wist in te zetten in zijn Oss. Door vele jaren consequent bij elke herinrichting en renovatie kritisch te kijken naar de opbouw en de keuze voor bepaalde beheercategorieën zijn in Oss de beheerkosten per vierkante meter relatief laag, terwijl het groen wel op een goede wijze zijn functies vervult. Rapportages boekjaar 2011 Op dit moment is de Algemene rapportage over 2011 gereed en wordt hard gewerkt aan de Individuele rapportages. Leden die naar de klantendag (13 november a.s.) komen, zullen de individuele rapportage nog voor de klantendag ontvangen. Pagina 2

3 Klantendag 13 november 2012 Een keer per jaar organiseert de Databank Gemeentelijk Groenbeheer een klantendag. Tijdens deze dag wordt informatie gegeven over het project, worden de cijfers toegelicht en wordt over plannen gediscussieerd. Dinsdag 13 november wordt de jaarlijkse klantendag van de Databank Gemeentelijk groenbeheer gehouden. s Ochtends worden er een aantal presentaties gehouden, onder andere over de waarde van groen. s Middags zijn er workshops waarin gediscussieerd kan worden over de resultaten van de benchmark en de producten van de benchmark. Van half een tot half twee is er een lunch en vanaf kwart over vier een borrel. Tijdens de lunch is er de gelegenheid om de leden van de Klantenraad nadere vragen te stellen, tevens is er een mogelijkheid om een rondleiding te krijgen over de Campus van Wageningen Universiteit. Het volledige programma: v.a uur uur Welkom Inloop met koffie uur Presentaties: uur Lunch v.a uur - Databank, resultaten boekjaar Waarde van het Groen tijdens de lunch is er de gelegenheid om de leden van de Klantenraad nadere vragen te stellen, tevens is er een mogelijkheid om een rondleiding te krijgen over de Campus van Wageningen Universiteit Workshops (in parallel sessies): 1. Introductie Databank Gemeentelijk Groenbeheer (voor niet-leden) 2. Hoe kun je de resultaten van de benchmark gebruiken? 3. Discussie producten Databank Gemeentelijk Groenbeheer uur Terugblik workshops en afsluiting Borrel Locatie: De klantendag is normaal alleen bedoeld voor deelnemers aan de Databank Groenbeheer. Dit jaar is het programma ook opengesteld voor medewerkers van gemeenten die nog geen lid zijn van de databank. De klantendag wordt gehouden de campus van Wageningen UR in gebouw 101 (Alterra Gaia) zaal 1 en 2. Droevendaalsesteeg 3a. Op de website van Alterra is een routebeschrijving te vinden: Meer informatie en aanmelding: Voor meer informatie kunt u kijken op de website Aanmelden kan bij: Rob Smidt Het is ook mogelijk een deel van de dag bij te wonen Pagina 3

4 Ander interessant onderzoek uit Wageningen Beheer braakliggende grond door burgers In Heerlen en Delfzijl Gemeenten waarbij het inwonertal krimpt, zijn vaak genoodzaakt om hun eigen rol bij het beheer te verkleinen. Bijvoorbeeld bij het beheer van braakliggende grond. Burgers zouden die taak van de gemeenten kunnen overnemen. In Heerlen en Delfzijl ligt veel grond braak na sloop van gebouwen. Deze steden zijn daarmee proeftuinen van het loslaten en een goede plek om te onderzoeken hoe burgers reageren op de verwachting dat zij meer gaan doen. In beide steden reageren bewonersorganisaties niet direct positief op de uitnodiging om zelf groen te beheren. Zij vinden het groenbeheer in eerste instantie een taak van de gemeente en staan niet direct te springen om het probleem van de gemeente op te lossen. Toch is er in beide steden toenadering tussen gemeente en bewoners over een grotere rol voor burgers bij het beheer van de openbare ruimte. Heerlen heeft enkele projecten in uitvoering die navolging krijgen. De inrichting van een pocketpark in de Colijnstraat bijvoorbeeld heeft veel in de buurt teweeg gebracht. Door actieve betrokkenheid bij het ontwerp wordt de plek nu veelvuldig gebruikt door de buurt. In Delfzijl-Noord heeft het wijkplatform zich ingezet voor het realiseren van een Avontureneiland in het Vestingpark bij het nieuwe winkelcentrum van de wijk. Recent heeft de gemeente het wijkplatform gevraagd om opdrachtgever te worden van inrichting en beheer van een groot braakliggend terrein. Meer informatie: Judith Westerink Buurtuinen als goedkoop en procedurevrij sociaal bindmiddel Buurtuinen zijn er in Nederland nauwelijks. Gek eigenlijk, want juist in deze barre financiële tijden zijn er kansen volop voor buurtuinen. Buurtuinen zijn groene ruimten in de stad die geschikt zijn gemaakt als ontmoetingsplek voor buurtbewoners. De buurtbewoners beheren zelf de tuin en kunnen er talrijke activiteiten ondernemen. De tuinen zijn voor de hele buurt toegankelijk. In principe zijn ze tijdelijk, aangelegd op terreinen die wachten op een andere bestemming. Zo maken ze deel uit van de stedelijke dynamiek. Zij zorgen op steeds wisselende plekken voor meer groen in de stad, iets wat anders niet mogelijk zou zijn. Ze zijn dus niet alleen voor de bewoners goed, maar ook voor de gemeenten. Ze vormen een oplossing voor het gebrek aan geld en mogelijkheden om meer groen in de stad te brengen. En het voorkomt dat terreinen onnodig langere tijd braak liggen in afwachting van soms ellenlange procedures. En, zegt Peter Visschedijk met een knipoog: net zoals de voormalige Franse jardins ouvriers (arbeiderstuinen, werktuinen) houden zij de mannen uit het café. In het boekje BUURTUIN, leren van de jardins partagés in Frankrijk beschrijven Jos Jonkhof, Matthijs Philippa en Peter Visschedijk de geschiedenis van de buurtuinen in Frankrijk en de Verenigde Staten. Zij gaan in op de (eerste) toepassingen in Nederland, onder andere op de eerste pilot met buurtuin6211 in Maastricht. Ook gaan zij in op de spelregels en (belangrijk voor gemeenten of buurten die het idee willen navolgen) geven zij een voorbeeldcontract en gaan ze in op de juridische inbedding van buurtuinen. Het boekje wordt afgesloten met (voor)beelden van buurtuinen en de vele mogelijkheden die zij bieden. Meer informatie: Peter Visschedijk Pagina 4

5 Eikenprocessierups over heel Nederland verspreid Sinds de eerste waarneming van rupsennesten in het zuiden van Nederland in 1991, breidt de eikenprocessierups zich gestaag uit in noordoostelijke richting. Deze toename wordt toegeschreven aan de warmere zomers in de afgelopen decennia. De mate van aantasting wordt ook steeds groter, zo blijkt uit meldingen vanuit het Waarnemersnet Insectenplagen van Alterra, onderdeel van Wageningen UR. Na de eerste vondst in Nederland in 1991 is de eikenprocessierups in aantal exponentieel toegenomen. Dat meldt Alterraonderzoeker Leen Moraal op basis van zijn Waarnemersnet Insectenplagen. Het aantal meldingen dat we krijgen verschilt van jaar tot jaar. De jaren 1996 en 2004 waren hoogtepunten; 2004 is tot nu toe het jaar met de meeste meldingen. Vanaf 2007 is het aantal vondsten stabiel hoog. De mate van aantasting, zoals nestgrootte, is tussen 2007 en 2010 steeds ernstiger geworden. In 2007 was zo'n 90 procent van de bomen licht aangetast, in 2010 was zo'n 90 procent matig aangetast. De eerste waarnemingen kwamen uit één wegbeplanting in Noord-Brabant. Sinds 2002 zit het beest ook boven de grote rivieren en treedt er een langzame verschuiving op, vooral in noordoostelijke richting. In 2010 was de meest noordelijke vindplaats het grensgebied van Drenthe en Groningen. Ook in het westen van het land wordt de eikenprocessierups steeds noordelijker aangetroffen. In 2010 is de rups regelmatig gevonden in de zuidelijke helft van Noord-Holland. De gegevens van 2011 zijn nog niet verwerkt. De eikenprocessierups is een warmteminnende soort, van oorsprong afkomstig uit Zuid- en Centraal-Europa, en de geografische uitbreiding ervan wordt toegeschreven aan de effecten van klimaatverandering. De rupsen geven de voorkeur aan eiken in warme eikenlanen boven de eiken in het koelere bos. Intussen is 2010 alweer het twintigste jaar van de plaag in Nederland. De soort lijkt hier dus volledig ingeburgerd te zijn. Leen Moraal: De eikenprocessierups is inmiddels in heel Nederland, in alle provincies vertegenwoordigd. Eiken staan vooral op zandgronden. In sommige westelijke en noordelijke streken komt de rups minder voor, want daar staan minder eiken en meer iepen en populieren. De intensiteit van de aantastingen zou mogelijk wel verder kunnen toenemen. Foto: Leen Moraal Meer informatie: Leen Moraal Pagina 5

6 Even voorstellen Dennis de Heer In Even voorstellen wordt iedere nieuwsbrief een groenbeheerder geïnterviewd van een gemeente die lid is van de Databank Gemeentelijk Groenbeheer. Deze keer Dennis de Heer van de gemeente Hoorn. Over zichzelf 1. Naam: Dennis de Heer 2. Geboren 30 november Woonplaats Blokker 4. Favoriete boom/struik In de gemeente Hoorn staan diverse monumentale beuken. De mooiste staat misschien wel in Blokker. Een Fagus sylvatica purpurea van ca. 200 jaar oud, 18 meter hoog en een stamomtrek van bijna 8 meter. In onze gemeente is dit toch wel mijn favoriete boom. 5. De mooiste groene plaats van Nederland Als je hieronder een stad verstaat dan scoort Arnhem erg hoog bij mij. Hier komen de groene longen van de Veluwe zo de stad in. Als ik kijk naar natuurgebieden dan vind ik Zuid- Limburg en de Oostvaardersplassen prachtig. Over zijn werk 6. Opleiding Natuur- en landschapstechniek aan de Hogeschool Larenstein in Velp ( ). 7. Werkzaam bij gemeente: Hoorn 8. Functie Beheerder groen, reiniging en afvalinzameling. Als beheerder houd ik me bezig met het opstellen van beleiden beheerplannen, plantoetsing en de beleidsmatige coördinatie van de afvalinzameling. 9. Jaren in het groenbeheer Ongeveer 13 jaar actief in het groenbeheer. Na Larenstein ben ik in 1999 begonnen als projectleider beheer en onderhoud bij het groenvoorzieningsbedrijf Van der Tol bv in Amsterdam. In 2007 heb ik de overstap gemaakt naar de gemeente Hoorn. We werken met een groep vakbekwame collega's in een prettige werksfeer. Veel mensen werken al lang bij de gemeente en kennen de stad als geen ander. Hierdoor realiseren we een goed product tegen relatief lage kosten. 10. Waarom groenbeheer? Al vroeg bracht mijn vader mij de passie voor de natuur bij door samen te wandelen of te fietsen in prachtige natuurgebieden. Ik vond het fascinerend om te zien wat er allemaal groeide en bloeide. Hier wilde ik ook graag werkzaam in zijn. Tijdens mijn opleiding kwam wel het besef dat de banen in deze sector niet voor het oprapen lagen. Mijn eerste functie als projectleider was dan ook een stap in een andere, meer commerciële, richting. Bij de gemeente Hoorn ben ik pas echt in het groenbeheer beland. Dit bevalt mij zeer goed en ik leer nog iedere dag nieuwe dingen. Omdat ik ben opgegroeid in Hoorn ken ik de stad op mijn duimpje. Dit maakt mijn werk extra leuk. Je kent de achtergronden van bepaalde gebieden en de effecten van plannen zie ik daadwerkelijk terug. Over de gemeente Ommen 11. Aantal inwoners Ca inwoners (peiljaar 2011) 12. Aantal m 2 groen per inwoner binnen de kom 55 m 2 per inwoner Over het beheer 13. Kwaliteit groen In 2013 maken we de overstap naar kwaliteitsgestuurd beheren. Als ambitie voor groen en reiniging wordt een basis-onderhoudsniveau (CROW-B) aangehouden. In de gemeente gaan we zichtlocaties vastleggen die een hoger onderhoudsniveau krijgen. Voorwaarde is dat we dit doen met de huidige financiële middelen. Dit wordt dus een uitdaging. Verder hebben we de afgelopen jaren arbeidsintensieve vakken omgevormd naar gazons of goed sluitende plantvakken. 14. Uitbesteding werk Een groot deel van de werkzaamheden voeren we met de eigen dienst uit. Dit geldt niet voor sommige specialistische werkzaamheden. Aanvullend boomonderzoek of het ecologisch beheer van het wijkpark Blokweer hebben we elders ondergebracht. Werkzaamheden die zorgen voor pieken in de arbeidsbehoefte besteden we ook uit. Het hagen knippen, klepelen van bloemrijk gras en de onkruidbestrijding van verharding zijn werkzaamheden die we stadsbreed uitbesteden. Daarnaast wordt een deel van de onkruidbestrijding in de plantvakken uitbesteedt aan de sociale werkvoorziening. Het beheer van de bedrijventerreinen is ondergebracht bij parkmanagement. 15. Uitgaven per jaar Op jaarbasis wordt ca. 3,6 miljoen euro voor het dagelijks onderhoud van het openbaar groen omgezet en ca. 2 miljoen euro voor de reiniging. 16. Meest trots op De afgelopen jaren heb ik hard gewerkt aan een beleidsplan kwaliteitsgestuurd beheren Groen en reiniging. Veel discussiëren, draagvlak creëren en presenteren. Het geeft voldoening als het plan dan uiteindelijk wordt gedragen door de gemeenteraad. 17. Minst trots op Soortenkennis van het groen moet ik nodig weer eens ophalen. Over de DGG 18. Hoe hoorde u van de DGG Via mijn collega Jens Tjalma. Hij nam het initiatief voor een introductiegesprek met Joop Spijker. We wilden beiden graag weten hoe onze gemeente presteerde ten opzichte van andere gemeentes. 19. Lid geworden in Waarom belangrijk? Deelname aan de databank geeft veel meer inzicht in het gemeentelijk groenbeheer. We weten nu hoe we het doen ten opzichte van andere gemeentes. Daarnaast ga je met een andere blik kijken naar de kosten en het beheerareaal. Zeker in tijden van bezuinigingen is het belangrijk dat je snel een antwoord hebt hoeveel het groenbeheer kost en waar je sterke en zwakke punten liggen. Tot slot 21. Tips voor gemeenten die overwegen lid te worden Twijfel niet te lang en wordt gewoon lid! Het lidmaatschapsgeld verdien je snel genoeg terug. Onlangs kreeg ik bijvoorbeeld de vraag vanuit de gemeenteraad hoe onze kosten per m2 zich verhouden tot andere gemeentes. Dankzij de databank kon ik deze vraag binnen 5 minuten beantwoorden. Pagina 6