Samenwerking jeugdbeleid geen kwestie van geld. Maakt geld gelukkig? Nieuw crisisteam werkt buiten conventies

Transcriptie

1 JAARGANG 2 DECEMBER 2002 NUMMER 6 JONGAAN DE AMSTEL KORT Kouwenberg ondernemer van het jaar De werkgeversorganisatie MOGroep koos Peter Kouwenberg op 21 november 2002 tot ondernemer van het jaar. Kouwenberg is tot januari 2003 direteur van Bureau Jeugdzorg Amstelland Meerlanden/Zaanstreek Waterland (AMZW). De jury loofde vooral de integrale werkwijze van dat Bureau Jeugdzorg. AMZW werkt namelijk intensief samen met onder andere de jeugdggz, ouder- en kindentra, onderwijs en welzijn. AMZW bereikt met deze integrale werkwijze 10 proent van de jeugdigen. Bij andere bureaus ligt dat bereik van 2 tot 5 proent. Zie ook: Bureau Jeugdzorg wil meer tevreden klanten, blz 2. Wahtlijsten Amsterdam nemen af De wahtlijsten bij de Bureaus Jeugdzorg nemen toe. Dat meldde de Taskfore Wahtlijsten op 25 oktober 2002 aan de Tweede Kamer in haar tweede rapport. De agglomeratie Amsterdam was ehter een van de weinige plaatsen waar de wahtlijsten afnamen. Belangrijkste oorzaak van de groeiende wahtlijsten is dat het aantal aanmeldingen sterk is gestegen. Zo kregen de Bureaus Jeugdzorg in de eerste helft van 2002 ruim aanmeldingen binnen. Dat is ruim 24 proent meer dan in dezelfde periode van het vorige jaar. Als gevolg hiervan steeg het aantal mensen dat langer dan vijf dagen op hulp moest wahten met 31 proent. De ijfers voor de agglomeratie Amsterdam wijken enigszins af van het landelijk beeld. Zo is het aantal liënten van Bureau Jeugdzorg met 57 proent sterker toegenomen dan het landelijk gemiddeld, maar het aantal liënten dat langer dan vijf dagen op hulp moet wahten is afgenomen met 14 proent. Verder nemen de wahtlijsten voor verdere hulpverlening toe. Zo wahten in de agglomeratie Amsterdam 566 liënten langer dan 45 dagen voordat hen de geïndieerde hulp kan worden geboden. De wahtlijsten zijn het langst bij de ambulante hulp (192), de residentiële hulp (164) en de pleegzorg (105). Demissionair staatsseretaris Ross-Van Dorp zei in een reatie dat het nog niet duidelijk was waardoor de wahtlijsten groeiden. Ze sprak het vermoeden uit dat dit kwam door de grotere bekendheid van de Bureaus Jeugdzorg. Ze had wel een verklaring voor de langere wahtlijsten bij pleegzorg. Deze zouden zijn veroorzaakt door de introdutie van nieuwe vormen van pleegzorg, zoals part-time pleegzorg. Steeds meer hulpverleners zien pleegzorg hierdoor als mogelijke optie. Het probleem is alleen dat vraag en aanbod hier nog niet synhroon lopen. Bureau Jeugdzorg krijgt 0900-nummer Per 1 maart 2003 heeft Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam (BJAA) een nieuw telefoonnummer: BJAA is de fusieorganisatie van Bureau Jeugdzorg Amsterdam en Bureau Jeugdzorg Amstelland Meerlanden/Zaanstreek Waterland. De laatste organisatie maakt al gebruik van dit entrale nummer. Er zal een overloopperiode zijn waarin bellers naar het oude nummer van Bureau Jeugdzorg Amsterdam toh nog doorgeshakeld worden. N I E U W S B L A D O V E R D E J E U G D Z O R G I N D E A G G L O M E R A T I E A M S T E R DA M Samenwerking jeugdbeleid geen kwestie van geld Maakt geld gelukkig? Nieuw risisteam werkt buiten onventies D O O R : TA M A R A F R A N K E Niet straffen, maar heropvoeden De roep om hardere straffen klinkt luid in de huidige verkiezingsampagne. Veiligheid staat voorop, de tolerantie is voorbij. Die tendens is bij de aanpak van jongeren al een langer zihtbaar. Zo gingen er de laatste tijd drie trajeten van start, waarbij jongeren keihard worden aangepakt; de Glenn Mills Shool, Overstag (Den Engh) en de Uitdaging. Ik vind het nog te vroeg om te zeggen hoe suesvol de trajeten zijn, maar ik heb er wel veel vertrouwen in. et gaat niet om straffen, maar heropvoeden, zegt HJelte Zondervan, projetleider bij het Amazone Atieentrum van de Amsterdamse politie. Alleen straffen heeft geen zin. Deze jongens moeten normen en waarden leren, ze moeten leren om hun leven weer rihting te geven. Op een ship De drie projeten hebben een gesloten of semi-gesloten karakter en kenmerken zih door een bijzonder streng regime met de nadruk op disipline. Onderdeel van de trajeten zijn een opleiding, baangarantie en intensieve begeleiding na afloop. Overstag is een gesloten uithuisplaatsing van één jaar. Twaalf jongens beginnen tegelijk aan het gefaseerde trajet, waarbij ze de eerste drie maanden werken aan groepsvorming en motivatie. Vervolgens zitten ze met elkaar zes maanden op een ship. In de slotfase volgt een kamertraining. De Uitdaging is een training van drie maanden op een militaire kazerne, bedoeld voor de iets minder riminele jongeren vanaf zeventien jaar. De meeste komen hier via de relassering en Bureau Jeugdzorg. De jongens mogen in het weekend naar huis en ze krijgen een salaris. Kenmerkend is de militaire disipline. De Glenn Mills Shool is gebaseerd op het Amerikaanse ampussysteem en duurt ahttien maanden. In prinipe is de shool niet gesloten, maar de jongens hebben zelf een krijtstreep getrokken. Je komt binnen met helemaal niets en je mag ook niets. Je moet op de grond zitten, een stoel moet je verdienen evenals verlof. Vanaf het eerste moment krijgt een nieuweling een begeleider 1 Jeugdzorg gaat Zaanse buurten in Samenwerking met de andere instellingen in de wijken. Dat was een van de uitgangspunten van Bureau Jeugdzorg in de Buurt, dat sinds augustus van dit jaar met sues draait in buurthuis De Exter in Zaandam-Zuid. De hulp is nu beter toegankelijk. Lees verder op blz. 5 Jongeren op de rijksinrihting Den Engh in Den Dolder. Hier werken ze de eerste drie maanden aan groepsvorming en motivatie. toegewezen, die al een stuk hoger in de hiërarhie staat en die wijkt niet van zijn zijde. Niemand kan alleen rondlopen, iedereen houdt doorlopend toeziht op elkaar. Sleht gedrag wordt meteen afgestraft met minder privileges. En hoe hoger in de hiërarhie hoe meer verantwoordelijkheden je hebt, ook voor het gedrag van de andere jongens. Groepsnormen Groepsdynamiek en groepsgedrag zijn voor deze jongens heel belangrijk en de trajeten maken er op een vershillende manier gebruik van, zegt Henry Janssen, die namens de jeugdrelassering deze trajeten bij Bureau Jeugdzorg oördineert. Bij Overstag en De Uitdaging is de groepsnorm van bovenaf opgelegd. Bij de Glenn Mills Shool worden de groepsnormen door de jongeren zelf bepaald. Elke nieuweling wordt verbaal zijn plek gewezen. Je mag elkaar niet aanraken omdat je zo signalen kunt doorgeven. En je mag geen vrienden worden omdat er dan subulturen binnen de groep kunnen ontstaan. Ik vind het nog te vroeg om te zeggen hoe suesvol de trajeten zijn, maar ik heb er wel veel vertrouwen in. Juist omdat de jongens strutuur in hun leven krijgen en een opleiding. Ook Zondervan is enthousiast. Volgens hem is de uitstraling van deze harde aanpak nu al zihtbaar op straat. Ik hoor van de jeugdrelassering dat jongens die anders nooit op hun afspraken komen opdagen, nu opeens op tijd komen. Vanuit de gedahte dat ze anders daarheen moeten. Dus het mes snijdt aan twee kanten. FOTO: EVELYNE JACQ/HH

2 KORT D O O R : C O R I N A D E F E I J T E R Geen steun voor Marokkaans internaat Het Komitee Marokkaanse Arbeiders in Nederland (KMAN) liep al tijden rond met het plan om een internaatahtige voorziening op te zetten voor Marokkaanse jongeren. Het KMAN liet een studie verrihten naar de wenselijkheid en haalbaarheid van het plan. Hierbij werden ook enkele instellingen uit de jeugdzorg en het onderwijs betrokken. Zij wezen het idee van een internaat ehter van de hand. Wel maakten ze een plan voor een dag- en avondprogramma voor jonge leerlingen op het voortgezet onderwijs. Belangrijkste doel: het voorkomen van shooluitval en het behalen van een diploma. De ROA het bestuur van de agglomeratie Amsterdam - liet ehter weten dit soort initiatieven niet te willen steunen. De ROA wil alleen projeten steunen die geriht zijn op integratie. Hulpverlening bereikt meer zwerfjongeren Er moet een betere afstemming komen tussen vraag en aanbod van de hulp aan zwerfjongeren. Dat was een van de onlusies op de werkonferentie Dakloos op de Woningmarkt die 30 oktober 2002 in Amsterdam werd gehouden. De onferentie maakte onderdeel uit van het projet Bestek voor een keten, dat in 1999 startte. Toen sloten een tiental instellingen een Convenant van Samenwerking voor Samenhangende Hulpverlening aan Dak- en Thuisloze Jongeren. De eerste twee jaar werkte Bestek voor een Keten aan een inventarisatie van de hulpvormen en entrale registratie van de eerste ontaten met de dak- en thuisloze jongeren, en aan de zorgtoewijzing op basis van geïnventariseerde hulpvragen. Tijdens de werkonferentie bleek onder andere dat de instroom van jongeren stukken beter verloopt. Zo is het aantal jongeren dat voor geïndieerde zorg in aanmerking komt, twee keer zo hoog als gedaht. Een belangrijk knelpunt bleek te liggen op de door- en uitstroom. Het blijkt voor dak- en thuisloze jongeren niet makkelijk om na de hulpverlening door te stromen op de reguliere woningmarkt. Hierbij werd dan op de onferentie ui tgebreid stilgestaan. De Stedelijke Woningdienst stelde zih op dit punt welwillend op. Meer informatie: Henk Shipper, projetleider Bestek voor een Keten : Opvoedwinkel kiest Feest als thema De Opvoedwinkel in Zaandam heeft Feest als thema gekozen voor de deembermaand. De Opvoedwinkel heeft iedere maand een ander thema. Er is dan een speiale thematafel met folders, artikelen en boeken over het onderwerp. Tevens is er iedere derde dinsdag van de maand een informatieohtend met een deskundige spreker. In de Opvoedwinkel in Zaandam kunnen zowel ouders als professionele opvoeders tereht met hun vragen over de opvoeding van kinderen tot 18 jaar. Ouders kunnen binnenlopen voor een folder, maar ook een vraag voorleggen aan een van de medewerkers. Zij hoeven geen afspraak te maken, want de Opvoedwinkel wil een laagdrempelige voorziening zijn. De Opvoedwinkel houdt zih verder bezig met het organiseren van ouderavonden op sholen. Doenten kunnen themakoffers lenen over bijvoorbeeld pesten, waarde(n)vol opvoeden, tweetalig Opvoeden en weerbaarheid. Ook bestaat de mogelijkheid om via de Opvoedwinkel een gastdoent in te huren. Meer informatie: Peter Kouwenberg: Vanaf de start heb ik me ingezet voor een breed integraal Bureau Jeugdzorg. We hebben ons aangesloten bij het lokale jeugdbeleid en bij de lokale voorzieningen. We streven naar meer tevreden klanten Jongeren hebben het grootste gelijk van de wereld als ze willen dat hulpverleners beter naar hen luisteren en respet tonen. Dat vindt Peter Kouwenberg, voorzitter van het Landelijk Platform Jeugdzorg (LPJ) en tot 1 januari 2003 direteur van het Bureau Jeugdzorg Amstelland Meerlanden/Zaanstreek Waterland (AMZW), dat binnenkort gaat fuseren met het Bureau Jeugdzorg Amsterdam. Ik weet alleen niet of ik het erg vind dat jongeren de Bureaus Jeugdzorg niet kennen. Ik streef niet naar meer bekendheid, maar naar meer tevreden klanten. Ik zou ook niet weten hoe ik die extra jongeren moet helpen met ons huidige budget. Jongeren kennen de Bureaus Jeugdzorg niet en ze weten niet wat deze en andere instellingen in de jeugdzorg voor hen kunnen doen of waar ze deze kunnen vinden. Dat stelt het LPJ in het onderzoek Nu Doen. Voordat Peter Kouwenberg ingaat op de uitkomsten van dit onderzoek, zegt hij: Momenteel speelt zih een disussie af tussen de bureaus en de overheid over de vraag wat een Bureau Jeugdzorg nu preies moet zijn. Is het een indiatieorgaan of een hulpverleningsinstantie? Ik zeg wel eens: zijn we een reisbureau of een huisarts? Zelf denk ik dat we een hulpverleningsinstantie zijn. Maar elke provinie vult de opdraht die we van de overheid hebben gekregen anders in. Er is tot op dit moment nog geen wet, geen kader en geen finaniële grondslag die als basis dient voor ons werk. Het ene Bureau Jeugdzorg is het andere niet. Hij meldt vervolgens dat uit een reent liënten-satisfatieonderzoek bij het Bureau Jeugdzorg AMZW blijkt dat het bureau gemiddeld een 7,5 soort. We springen er goed uit. En dat heeft te maken met de keuzes die we hebben gemaakt, met hoe we ons gepositioneerd hebben en met onze visie op het werk. Vanaf de start heb ik me ingezet voor een breed integraal Bureau Jeugdzorg. We hebben ons aangesloten bij het lokale jeugdbeleid en bij de lokale voorzieningen. En we bieden preventieve ativiteiten aan. Niet erg Over de onderzoeksuitkomst dat de jeugdzorg weinig bekendheid geniet onder hun doelgroep, merkt hij op dat hij niet weet of hij dat erg vindt. Veel van onze liënten zijn doorverwezen door intermediairs, zoals huisartsen, jeugdartsen of onderwijzers. Deze intermediairs kennen ons en zij zien vrijwel alle jongeren. We helpen nu samen met Bureau Jeugdzorg Amsterdam ira 35 duizend kinderen en jongeren per jaar, dat is landelijk gezien een hoog aantal. Meer jongeren bereiken, dat kunnen we niet aan, dat zou ik niet aandurven. Ik zou niet weten hoe ik hen zou kunnen helpen. Daarvoor ontbreekt het geld. Ik ben wel van mening dat we ons meer moeten affiheren en profileren. Jongeren klagen ook over de slehte bereikbaarheid van de hulpverleners. Deze serieuze kritiek moeten we ons aantrekken. De bereikbaarheid moet gewoon goed geregeld zijn. In de ROA komt volgend voorjaar één telefoonnummer voor het gefuseerde Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam (BJAA). Voor risissituaties wordt er 24 uur per dag en zeven dagen per week hulp geregeld. Klanten moeten weten waar ze terehtkunnen. Er moet één aanmeldpunt zijn. De lange wahttijden waar sommige bureaus mee kampen zijn volgens hem ingewikkeld. Als een klant zih aanmeldt, mag er geen wahttijd zijn. We moeten beoordelen wat er aan de hand is en hoe ernstig de situatie is. Dat is onze taak en dat doen we ook. Maar als er erg veel aanmeldingen in een week zijn, dan moeten ook wij keuzes maken en prioriteiten voor vervolghulp stellen. De wahttijd voor de geïndieerde zorg is een apaiteitsvraagstuk. Luisteren Over hulpverleners zeggen jongeren dat ze meer moeten luisteren, meer respet moeten tonen en hulp moeten verlenen op basis van gelijkwaardigheid. Ze hebben het grootste gelijk van de wereld, vindt Kouwenberg. De bureaus en de hulpverleners moeten aan allerlei kwaliteits- en systeemeisen voldoen. Ik denk dat we daarbij soms vergeten dat jongeren bij ons om hulp komen. Als we niet uitkijken duwen we de hulpverleners in hokjes en gaan we ze reguleren. We moeten bijvoorbeeld niet opleggen dat een intake twintig minuten mag duren, we moeten niet doorslaan zoals bij de thuiszorg is gebeurd. Aan een ongemotiveerde klant moeten we bijvoorbeeld meer tijd besteden. We moeten de hulpverleners sturen, maar dat kan niet op een niveau waar onze klanten er last van hebben. Het meest essentiële van hulp verlenen is goed luisteren. Een klant moet zih begrepen en serieus genomen voelen, vertrouwen hebben in de hulpverlener en merken dat deze voor hem open staat. Ons doel is zo goed mogelijk, zo snel mogelijk en zo kort mogelijk hulp verlenen. Dat kun je in ijfers uitdrukken en daar mag de diretie op worden aangesproken, maar dat kun je niet naar individuele klanten vertalen. Dan krijg je hulpverleners die tijdens het gesprek op hun horloge kijken. FOTO: SAKE RIJPKEMA 2

3 D O O R : TA M A R A F R A N K E Lankhorst: Samenwerking geen kwestie van geld Organisaties die zih met jongeren bezig houden, moeten beter samenwerken. Die onlusie trok de Commissie Lankhorst na de rellen die in het voorjaar van 1988 plaatsvonden in Slotervaart/Overtoomse Veld. Nu, 4 1 /2 jaar later, meent Peter Lankhorst dat die samenwerking in Nieuw-West nog niet eht op gang is gekomen. et is niet zo dat de samenwerking niet van de grond Hkomt. Het gebeurt wel, maar heel langzaam, zegt Peter Lankhorst, adviseur Jeugdbeleid en Jeugdzorg. Volgens Lankhorst is er in eerste instantie een mentaliteitsverandering nodig. Speialisten moeten eerst het nut van samenwerking inzien, voor henzelf, voordat ze zih realiseren dat samenwerken moet. En ze moeten elkaar beter leren kennen. Het is gênant, maar veel instanties weten helaas niet waar anderen zih mee bezighouden. D O O R : TA M R A F R A N K E JIT voorbeeld van goede samenwerking Het jongeren Interventie Team (JIT) in Amstelveen is een voorbeeld van hoe vershillende instellingen op een goede manier kunnen samenwerken. Alle instellingen die zih in Amstelland met jongeren bezig houden werken er in samen. e samenwerking verloopt nu goed en iedereen ziet Der het nut van in, zegt JIT-oördinator Mirjam Vollenbroek. Maar dat heeft lang geduurd. Na vijf jaar is het JIT eindelijk de projetfase voorbij en werkt het nu bij Bureau Jeugdzorg Amstelland Meerlanden. Alle deelnemende instellingen tekenden een onvenant waarmee ze zih verbinden aan de samenwerking. Daarmee verplihten ze zih onder andere atief deel te nemen aan het tweewekelijks overleg. De afgevaardigde is verantwoordelijk voor de informatiestroom vanuit de instelling naar het overleg en visa versa. Preventief Het JIT werkt preventief en de jongeren worden vooral aangemeld door politie en sholen. Het team doet het intakegesprek met de jongere en de ouders op basis van vrijwilligheid. Vervolgens kijken zij welke instelling het FOTO: BERT VERHOEFF/HH De jongere moet het uitgangspunt zijn van het jeugdbeleid. We moeten vanuit de jongere kijken wat nodig is. Ook over de finaniële grenzen heen. Een probleem is natuurlijk dat instellingen worden afgerekend op wat ze presteren. Dus als ze geld vrijmaken voor samenwerking, dan wordt dat al snel gezien als geld dat ergens anders aan wordt onttrokken. Maar dat is een verkeerd uitgangspunt. Natuurlijk kost het geld, maar de oplossing ligt zeker niet in meer geld. Het gaat om een herverdeling van de geldstromen. Ketenbenadering Organisaties moeten zih samen vooral rihten op preventie en vroegtijdige signalering. Maar hoe moet dat gebeuren? Lankhorst noemt ketenbenadering het sleutelwoord. Buurtnetwerken vindt hij een stap in de goede rihting, maar het belangrijkste zijn volgens Lankhorst netwerken in en rondom de shool. Het onderwijs kan niet alleen de problemen oplossen. Bovendien moet je doen waar je goed in bent en in het geval van de shool is dat dus lesgeven. Maar de shool heeft absoluut een signalerende werking. Het vormt een shakel tussen het kind en de eventuele hulpverlening. Zuilen Vroeger waren er de zuilen die hulp boden. Als de leraar zag dat het niet goed ging, dan kon hij de ouders aanspreken of binnen de kerk iets organiseren. De lijnen waren kort, bekend en informeel. Nu is de weg van de hulpverlening ondoorzihtig en bureauratish. Daarom ben ik blij met de terugkeer van het shoolmaatshappelijkwerk. Lankhorst meent dat de visie er ondertussen wel is en dat de samenwerking langzaam ook op gang komt. Het moet nu alleen nog op grotere shaal en onsequent worden toegepast. De kinderrehter bezoekt het stadsdeel Slotervaart/ Overtoomse Veld naar aanleiding van de rellen met Marokkaanse jongeren. beste hulp kan bieden. De JIT-medewerker zet het trajet in gang en houdt ontat met de jongere, de ouders en de instelling. Het team zorgt voor de praktishe begeleiding, dus zowel motiveren als stimuleren en bijvoorbeeld hulp bij het vinden van een bijbaantje. Tweewekelijks Vollenbroek: Het JIT is zo suesvol omdat we elke twee weken met alle instellingen om de tafel zitten. We kennen elkaar en weten van elkaar wat we doen. We kunnen een trajet vanuit de liënt opstellen omdat we overleggen wat er nodig is en wie dat het beste kan bieden. Maar de grootste meerwaarde is volgens Vollenbroek dat ze preventief werken en er een vroege signalering van problemen plaatsvindt. Als een kind bijvoorbeeld veel spijbelt, wordt dat gemeld in ons overleg. Dan blijkt meteen of het kind ook met andere instanties in aanraking is geweest. Gezamenlijk zoeken we dan oplossingen. Zo kunnen kleine problemen worden aangepakt voordat het kind van kwaad tot erger vervalt. De deelnemende partijen aan het JIT zijn: wijkteams politie, Bureau Halt, Ambulant Jongerenwerk, Bureau Jeugdzorg, GGD, Jongeren Crisisteam, leerplihtambtenaren, Jeugdrelassering en de Brijder Stihting. 3 KORT Jeugdzorg Amsterdam krijgt nieuwe bestuurder Otto Oosterveld is niet langer de hoogst politiek verantwoordelijke voor de jeugdzorg in de agglomeratie Amsterdam. Oosterveld was portefeuillehouder jeugdzorg in het bestuur van het Regionaal Orgaan Amsterdam (ROA). Hij moest zijn zetel in het ROAbestuur opgeven nadat hij 7 november 2002 ontslag had genomen als wethouder van Zaanstad. Oosterveld zat namens de Zaanse Onafhankelijke Groepering (ZOG) in het College van Burgemeester en Wethouders. De ZOG was met elf zetels de grote winnaar van de gemeenteraadsverkiezingen van Zaanstad. De partij ging ehter aan interne ruzies ten onder, met als dieptepunt de raadsvergadering van 7 november Oosterveld en drie raadsleden besloten uit de ZOG te stappen en de partij Demoratish Zaanstad te vormen. Oosterveld besloot diret zijn wethouderszetel op te geven omdat hij nog onvoldoende politieke steun in de raad zou hebben. Bij het ter perse gaan van dit nummer was nog onduidelijk wie Oosterveld in het ROA-bestuur zou opvolgen. De Purmerendse burgemeester Van Dam was hiervoor de eerst aangewezene, maar het was nog onduidelijk of hij de portefeuille jeugdzorg ook daadwerkelijk zou overnemen. Pilot samenwerking gehandiaptenzorg Enkele instellingen die zih bezig houden met liht verstandelijk gehandiapten hielden 10 oktober 2002 een werkonferentie in Amsterdam onder de titel Sesam, Open u!. Tijdens de onferentie werd onder andere gesproken of het mogelijk is de indiatiestelling van Bureau Jeugdzorg te ombineren met die van de gehandiaptenzorg. Het gaat hier om een geomplieerd proes, omdat beide setoren hun eigen indiatieommissies en zorgtoewijzingsorganen hebben. Verder werd tijdens Sesam. Open U gekeken hoe de samenwerking kon worden verbeterd tussen de vershillende instellingen op het gebied van de jeugdzorg en de gehandiaptenzorg. De resultaten van de onferentie worden nu gebruikt in een pilotprojet van het miniserie van VWS dat 3 november 2002 van start ging. De agglomeratie Amsterdam is een van de drie pilotgebieden. VWS stelt zih daarbij op het standpunt dat jeugdigen met een verstandelijke handiap en opvoed- en opgroeiproblemen voorlopig dubbel geïndieerd moeten worden door zowel het Bureau Jeugdzorg als de indiatieommissie voor de gehandiaptenzorg. Alleen is het nog onduidelijk welke groep een dubbele indiatie nodig heeft, hoe groot die groep is en welke hulp geboden is. VWS hoopt dat de pilots meer duidelijkheid vershaffen. De pilots lopen tot september Aantal JAT-teams stijgt snel Bureau Jeugdzorg biedt met de Jeugdzorgadviesteams (JAT) hulp op lagere sholen. Het aantal teams is in korte tijd uitgebreid van één naar vier. Het eerste JAT-team, in Amsterdam-West, is al langere tijd atief. In september en november 2002 startten eveneens JAT-teams in Amsterdam-Zuid, -Zuidoost en -Noord. Volgend jaar start in Amsterdam-Oost het vijfde team. Sholen kunnen het JAT-team binnen hun regio benaderen voor vragen, onsultatie en aanmeldingen voor kinderen met psyhosoiale problemen. Het JAT zal de shool adviseren bij de aanpak van deze kinderen. Verder wil het JAT ouders en kinderen vroegtijdig, snel en adequaat helpen.

4 OPINIE Maakt geld gelukkig? Gebrek aan geld belemmert veel kinderen in hun ontplooiing. Het Jeugdsportfonds biedt kinderen in de jeugdzorg daarom de mogelijkheid te sporten. Het Nationaal Fonds Kinderhulp geeft kinderen in de jeugdhulpverlening met de atie pepernoot deze maand een adeaubon. Samenwerkende Bijzondere Noden springt in de bres als gezinnen het water tot aan de lippen staat. Maar biedt finaniële hulp werkelijk een oplossing voor de problemen? Of is het slehts het vullen van gaten? D O O R : R E N AT E C U R F S Ger den Heijer Hoofd van Stihting Samenwerking Bijzondere Noden Amsterdam Ik heb niet de illusie dat de problemen van een liënt door een gift allemaal opgelost kunnen worden. Toh zou het volgens mij wel een stapje in de goede rihting zijn. Onze stihting probeert in aute noodsituaties te helpen. Als iemand werkelijk met zijn rug tegen de muur staat en uit geen enkele hoek hulp te verwahten heeft, lossen wij dat ene probleem voor hem op. Maar vaak blijkt dit toh slehts een tijdelijke oplossing. De liënten blíjven namelijk in dezelfde finanieel kwetsbare positie verkeren. Ton ter Braak Stihting Nationaal Fonds Kinderhulp Geld zie ik niet als definitieve oplossing voor de probleemsituaties waar jongeren soms in verkeren. Wij zien ons fonds als een organisatie die probeert zoveel mogelijk op te komen voor de belangen van het kind. Maar we kunnen niet meer voor hem of haar doen, dan voor finaniële ondersteuning zorgen. De rest zal hij of zij zelf moeten doen. Hopelijk geven we wel net dat symbolishe druppeltje olie dat de zaak weer soepel kan maken. Hanke de Boer Wetenshappelijk medewerkster bij het NIBUD ren een baantje hebben, maar nog steeds thuis wonen bij hun ouders. Deze jongeren geven hun geld alleen maar uit aan leuke dingen en kennen de waarde van het geld nog niet. Ik denk niet dat in alle gevallen de oplossing te vinden is in het bieden van finaniële hulp. Nee, ik denk dat je met budgetteringslessen op shool en het moeilijker maken om rood te staan bij een bank, meer bereikt. Jongeren moeten veel bewuster leren om met geld om te gaan. ILLUSTRATIE: WIM STEVENHAGEN D O O R : R E N AT E C U R F S Te weinig geld maakt wel ongelukkig Hij gaat uit van het positieve in de mens en ziet het als zijn missie inkomensvershillen tussen mensen te verkleinen. Dit in een verwoede poging voor kinderen gelijke soiale ontwikkelingsmogelijkheden te reëren. Harrie Postma, auteur van het Handboek Geldzaken, over jongeren en geld. Ongeveer een derde van alle kinderen in Amsterdam leeft onder het landelijke bestaansminimum. Geld om de kinderen naar een sportlub te doen, is er in deze gezinnen niet. Ook nieuwe kleding en een jaarlijkse vakantie zitten er voor hen niet in. Om de positie van die kinderen te verbeteren, zijn er in de loop der jaren allerlei fondsen opgeriht. Harrie Postma van het Jeugdsportfonds: Voor die kinderen is het van het grootste belang dat er fondsen zijn die aangesproken kunnen worden. Om bijvoorbeeld toh op voetbal te kunnen of om een nieuwe fiets te krijgen. Om hulpverleners te informeren over het bestaan van allerlei fondsen, kreeg Postma van de diretie Bureau Jeugdzorg Amsterdam de opdraht om het Handboek Geldzaken te shrijven. Als een van de weinigen wist ik steeds de juiste wegen te bewandelen als ik geld nodig had voor een projet. Omdat ik bijna alle essentiële kennis in huis had, was ik voor velen ook een soort vraagbaken. Wat ik zelf nog niet wist, heb ik voor het handboek uitgeplozen. Niet alleen praktish Het boek bevat niet alleen praktishe informatie, maar gaat ook in op de positie van de liënt. Hoe raakt iemand in finaniële problemen? Postma: De jongeren die geldproblemen hebben, zijn meestal de kinderen van ouders die een lager opleidingsniveau hebben. De ouders verdienen minder geld, terwijl de kinderen wel alles willen wat hun vriendjes ook hebben. Een ander probleem is dat jongeren tegenwoordig allemaal een baantje hebben. Door de jeugd wordt zo n miljard euro per jaar besteed. Met de hoogonjuntuur kon dit goed, maar nu de eonomie inzakt, zijn er minder baantjes. En als je als jongere eenmaal gewend bent aan het uitgeven van een bepaald bedrag per maand, wil je Statistish gezien kampen steeds meer jongeren met geldproblemen. Ik denk dat dat komt omdat veel jongeper se niet met minder toekomen. Dus waarshijnlijk zullen er ook jongeren proberen om op een andere manier aan hun geld te komen. Bijdrage Is geld dan de oplossing voor hun problemen? Postma: Natuurlijk lost dat niet alle problemen op. Het is niet het ei van Columbus. Dat pretendeer ik ook niet. Maar het levert wel een bijdrage aan de oplossing. Neem nu de voetballub: als zo n jongere ineens wel kan gaan sporten, zal zijn gedrag ook langzaamaan veranderen. Hij leert zih spelenderwijs aan regeltjes te houden en komt dan in heel andere soiale groepen tereht. Dat is waar ik het allemaal voor doe, deze jongeren een opening bieden. Postma vindt verder de hulpverlener geld vooral methodish moet inzetten: Als je het als hulpverlener lukt geld te krijgen, zodat iemand lid kan worden van een voetbalvereniging, dan verbetert dat de vertrouwensrelatie met de liënt. Je bent niet meer alleen de hulpverlener die alleen maar praat, je krijgt ook eht zaken voor elkaar. 4

5 D O O R : M A R T I N G E R R I T S E N Jeugdzorg gaat Zaanse buurten in Samenwerking met de andere instellingen in de wijken. Dat was een van de uitgangspunten van Bureau Jeugdzorg in de Buurt, dat sinds augustus van dit jaar met sues draait in buurthuis De Exter in Zaandam-Zuid. De hulp is nu beter toegankelijk. e zijn nu dihter bij de mensen, zegt Riadh WYahiaoui. Hij is ondersteuningsfuntionaris bij het Bureau Jeugdzorg Amstelland Meerlanden /Zaanstreek Waterland en als projetleider verantwoordelijk voor Bureau Jeugdzorg in de Buurt. Het is allemaal laagdrempeliger. Als iemand langs de peuterspeelzaal loopt, kan hij een folder pakken. Of een van de leidsters stuurt iemand door. We zijn toh in de buurt, waardoor de hulp nu beter toegankelijk is. Bovendien voeren de medewerkers vaker gesprekken bij de mensen thuis in plaats van op kantoor. Daar praten de liënten toh makkelijker. Geen toeval Het Bureau Jeugdzorg zit niet bij toeval in Zaandam- Zuid. Het gebied met inwoners kent een hoog perentage soiale minima, allohtonen en mensen met weinig sholing. Een gebied dus met veel potentiële liënten voor de jeugdzorg. Alleen bleek de drempel van het D O O R : S U Z A N H I L H O R S T tel je een ziekenhuis voor zonder verplegers. Dat Swerkt niet. Die eerstelijnshulp is noodzakelijk. De jeugdhulpverlening is zo n ziekenhuis. Er zijn een hoop instituten die zih bezig houden met de zware gevallen. Een normaal funtionerend gezin dat in de opvoeding ondersteund wil worden, stuit op de wahtlijst van Bureau Jeugdzorg. Ik zou graag een instantie zien die zorgt dat zulke gezinnen binnen twee weken hulp krijgen. Paradox Dat de jeugdzorg de laatste jaren de ouders juist bij de zorg betrekt is paradoxaal meent Cuyvers. Pas als het mis gaat komt de rol van de ouders entraal te staan. Dan is het ineens belangrijk. De tijd voor de esalatie wordt ehter genegeerd. Cuyvers wijt veel aan de samenwerking tussen instanties. Het is vaak onduidelijk wie verantwoordelijk is. Met zoveel vershillende instanties verloopt de hulp traag. Problemen die tijdig aangepakt moeten worden blijven te lang liggen. De gezinsoah, die in de nieuwe Wet op de Jeugdzorg Riadh Yahiaoui voor buurthuis De Exter in Zaandam-Zuid: Bureau Jeugdzorg in de Buurt moet toegankelijk zijn voor alle bewoners. kantoor aan de Westzijde in het entrum van Zaandam voor veel mensen te hoog. Ook de gemeente Zaanstad onderkende de problemen en wilde in het kader van het grote-stedenbeleid in Zaandam-Zuid de soiale infrastrutuur versterken en de leefbaarheid vergroten. Breed aanbod Bureau Jeugdzorg in de Buurt moet toegankelijk zijn voor alle bewoners, stelt Yahiaoui. Vandaar dat ze in buurthuis De Exter een breed aanbod vinden, variërend van het steunpunt opvoeding en het straathoekwerk tot onderwijshulpverlening en integrale zorg en preventie. Daarnaast kreeg de samenwerking met andere partners in de buurt hoge prioriteit. We moeten elkaar niet beonurreren, maar gebruik maken van elkaars deskundigheid. Yahiaoui investeerde daarom in de voorbereiding veel tijd in het opbouwen van een samenwerkingsverband met onder andere het algemeen maatshappelijk werk, het buurtnetwerk, politie en kinderopvang. Hoe loopt dat nu in praktijk? Yahiaoui: De politie meldt ons dat ze een kind op het bureau hebben zitten voor bijvoorbeeld een diefstal. Wij gaan dan naar het bureau toe en proberen in overleg met de ouders tot hulp te komen. Het gebeurt ook dat een onderwijzer ons meldt dat er problemen zijn met een kind. Wij maken dan een afspraak op de shool. Bureau Jeugdzorg in de Buurt - Buurthuis De Exter Sluispad 35, Zaandam - Tel.: Jeugdzorg moet ouders leren vertrouwen FOTO: SAKE RIJPKEMA Vertrouw (de) ouders. Die titel gaf pedagoog Peter Cuyvers zijn voordraht tijdens de Nationale Jeugdlezing op 6 november in Amsterdam. Cuyvers, eigenaar van het advies- en ontwikkelingsbedrijf Family Fats en organisator van het VN-Jaar van het Gezin in Nederland, vindt dat de overheid gezinnen nog niet genoeg ondersteuning biedt. Een gezin met een lihte hulpvraag kan bijna nergens tereht, aldus Cuyvers. wordt geïntrodueerd, kan volgens Cuyvers minder ernstige gevallen een oplossing bieden. Een gezin klopt aan bij een instantie. Die zorgt vervolgens voor een oah om het gezin te ondersteunen voor zolang het nodig is. Cuyvers: Als het probleem uiteindelijk te groot blijkt, kan een gezin alsnog worden doorverwezen. Waar het om gaat is dat er diret hulp wordt geboden voor het eht uit de hand loopt. Dorp Cuyvers vindt dat alleen ouders zih met de opvoeding moeten bezig houden. Het idee van de gezamenlijke pedagogishe opdraht kent geen grond. Sholen en andere instanties die veel met jeugd te maken hebben dienen alleen een signalerende funtie te vervullen. Men zegt wel eens: Er is een dorp nodig om een kind op te voeden. Ik zeg liever: Er zijn ouders nodig om een kind op te voeden en het dorp kan hen daarin ondersteunen. 5 KORT Bureau Jeugdzorg gaat atief optreden bij signalen Als er onrete signalen over ernstige gezins- of jeugdproblemen zijn, moet de jeugdzorg eerder en atiever ingrijpen. Dat stelden minister van Justitie Donner en staatsseretaris van VWS, Ross-Van Dorp op 11 november Om dit atieve ingrijpen mogelijk te maken, krijgt het Bureau Jeugdzorg de taak om deze gezinnen atief te benaderen. Daarnaast moet in gezinnen met meervoudige problemen en waarbij vershillende instanties betrokken zijn, een gezinsoah komen die het gezin ondersteunt en samenhang aanbrengt in de hulp. Donner en Ross-Van Dorp maakten over deze veranderingen in de jeugdzorg afspraken met provinies, gemeenten en de werkgeversorganisatie MO-Groep. Het Bureau Jeugdzorg krijgt de taak om bij signalen van derden atief op te treden en ontat op te nemen met het gezin. Het bureau gaat dus zelf gezinnen benaderen bij signalen van ernstige opvoed- en opgroeiproblemen. Dit is een belangrijke verbetering ten opzihte van de huidige situatie waarbij de bureaus doorgaans pas in atie komen als er onreet door ouders of jeugdigen om hulp wordt gevraagd. De bewindslieden gaan voor een deel van deze wijzigingen de nieuwe Wet op de Jeugdzorg aansherpen. Jongeren hebben positieve relatie met hulpverleners Hoewel jongeren zih nauwelijks betrokken voelen met Bureau Jeugdzorg en de naamsbekendheid van het Bureau Jeugdzorg gering is, beoordelen jongeren de relatie met hun hulpverlener over het algemeen als positief. Dat onludeert Stihting Alexander die onderzoht hoe jongeren het Bureau Jeugdzorg in Purmerend en het Bureau Jeugdzorg Friesland waardeerden. Het onderzoek naar de mening van jongeren wint aan geldigheidswaarde doordat jongeren hun leeftijdsgenoten in hun eigen taal kunnen aanspreken: jongeren worden betrokken bij de uitvoering van het onderzoek, bij de interpretatie van de gegevens en bij het omzetten van de resultaten in een advies. Zo adviseerden de jongeren om meer te doen aan PR teneinde de naamsbekendheid te vergroten. Dit kan naar hun mening vooral door meer voorlihting te geven op sholen. Ook het onderwerp wahtlijst kwam aan de orde. De jongeren waarderen het beleid van Bureau Jeugdzorg om de wahttijd te vershuiven tot na de sreening, omdat je dan weet dan waar je op waht, maar om de wahttijd nog verder te verkorten zijn er meer hulpverleners nodig. Het rapport is op te vragen bij Bureau Jeugdzorg Amstelland/Meerlanden en Zaanstreek/Waterland: Bureau Jeugdzorg Diemen opent maart 2003 De nieuwe loatie van Bureau Jeugdzorg aan de Wildenborgh 9 in Diemen kon niet in oktober in gebruik worden genomen. Het pand vertoonde dusdanige gebreken dat de opening is uitgesteld tot maart Vanaf maart 2003 zullen ruim 200 medewerkers het gebouw bevolken. Zij behoren tot de loatie Zuidoost van Bureau Jeugdzorg, het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) en het FIOM. Daarnaast verhuizen de afdelingen Zorgtoewijzing en het team Intensieve Trajet Begeleiding (ITB)/CRIEM en het JAT-team Zuidoost naar Diemen.

6 COLOFON Jong aan de Amstel is een gezamenlijke uitgave van vijf instellingen voor de jeugdzorg in de agglomeratie Amsterdam: Bureau Jeugdzorg Amsterdam, Bureau Jeugdzorg Amstelland Meerlanden en Zaanstreek Waterland (AMZW), Afra Boddaert PPI, MKD t Kabouterhuis en SaC- Amstelstad Jeugdzorg. Jong aan de Amstel vershijnt zes keer per jaar. De artikelen in dit blad vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van de organisaties. Evenmin kunnen aan de inhoud van dit blad rehten worden ontleend. D O O R : H A N S VA N D E R J A G T Iedereen is tegen, maar er gebeurt zo weinig Per jaar worden in ons land zeker kinderen fysiek of geestelijk ernstig mishandeld. Vijftig van hen overleven het niet. En waarshijnlijk is dit nog maar het topje van de ijsberg. RAAK, de kleinste atiegroep van Nederland, trekt aan de bel. Overname artikelen Overname van artikelen uit Jong aan de Amstel is alleen toegestaan na voorafgaande shriftelijke toestemming van de redatie. Hoofdredatie Martin Gerritsen Kernredatie Sanne Bender (SaC-Amstelstad Jeugdzorg) Anita van Ewijk (Bureau Jeugdzorg Amsterdam) Hans van der Jagt (Afra Boddaert PPI) Redatie Rik van Beijma (SaC-Amstelstad Jeugdzorg) Herbert Budde (Bureau Jeugdzorg Amsterdam) Esther van Dreumel (MKD t Kabouterhuis) Niola Offergelt (Bureau Jeugdzorg AMZW) Annette van der Poel (SaC-Amstelstad Jeugdzorg) Loeki Stoeller (Afra Boddaert PPI) Vaste medewerkers Marnix de Bruyne, Tamara Franke, Corina de Feijter, Suzan Hilhorst, Dorine Mobron, Maarten Terlage en Ellen de Vries. Redatie-adres Jong aan de Amstel - Fred. Roeskestraat EC Amsterdam - jongaandeamstel@tisalimail.nl Ontwerp en DTP Roggeveen Grafish Ontwerp Druk Rob Stolk BV JEUGDZORG De jeugdzorg in de agglomeratie Amsterdam Bureau Jeugdzorg Amsterdam en Bureau Jeugdzorg Amstelland/Meerlanden Zaanstreek/Waterland (AM/ZW) zijn verantwoordelijk voor de intake van liënten. Deze organisaties vormen als het ware de voordeur voor de jeugdzorg. Hier wordt ook vastgesteld welke hulp de jongeren en hun ouders nodig hebben. Als kan worden volstaan met kortdurende, eenvoudige hulp, dan wordt deze door Bureau Jeugdzorg verleend. Indien er meer nodig is, dan leidt Bureau Jeugdzorg de liënt naar een zorgprogramma. Deze programma s worden uitgevoerd door drie instellingen voor Hulp Op Indiatie (HOI): Afra Boddaert PPI, MKD t Kabouterhuis en SaC-Amstelstad Jeugdzorg. Zij bieden zowel ambulante als residentiële hulp. Bureau Jeugdzorg Amsterdam Jan Luijkenstraat CT Amsterdam tel.: website: Bureau Jeugdzorg AM/ZW Westzijde EB Zaandam tel.: website: seretariaat@bjz-amzw.nl Afra Boddaert PPI Plantage Middenlaan DB Amsterdam tel.: website: seretariaat@abppi.nl MKD t Kabouterhuis Amsteldijk LK Amsterdam - tel.: website: zuid@kabouterhuis.nl SaC-Amstelstad Jeugdzorg Fred. Roeskestraat EC Amsterdam tel.: fax.: info@sa-amstelstad.nl website: Tienduizenden Nederlanders liepen de afgelopen jaren mee in stille tohten als er weer eens een slahtoffer was gevallen door zinloos geweld. Maar de publieke afkeuring over kindermishandeling bleef vrijwel onzihtbaar. Ook de politiek leek zih er nauwelijks druk om te maken. Tot voor kort tenminste, want een handjevol atievoeders, verenigd in RAAK (Refletie- en Atiegroep Aanpak Kindermishandeling), wist met een even korte als effetieve ampagne het thema weer op de politieke agenda te krijgen. RAAK benaderde zeer doelgeriht kabinet, kamerleden en hoogleraren en voerde met de hulp van enkele relamemensen een landelijke dagbladampagne onder het motto: Het is erger dan we denken. Exessieve gevallen Professor Dries van Dantzig is de prominente woordvoerder van RAAK. Als psyhiater zag hij honderden slahtoffers van kindermishandeling aan zih voorbijtrekken. Waarom gebeurt er toh zo weinig, terwijl iedereen tegen is? Er gebeurt wel veel, orrigeert Van Dantzig, maar het is allemaal lokaal en inidenteel. Wat ontbreekt is het generaliseren van suesvolle projeten. Als voormalig psyhiater maakt hij graag vergelijkingen met de somatishe zorg. Als ergens een nieuw geneesmiddel voor suikerziekte wordt uitgevonden, wordt dat meteen overal ingevoerd. Maar in de jeugdzorg gaat dat anders. Als hier een projet zinvol blijkt, wordt er hooguit een aardig verslagje over geshreven. Verder gebeurt er niets. RAAK wenst een struturele aanpak van het probleem. De huidige inidentele benadering, waarbij kindermishandeling alleen wordt bestreden door opsporing van exessieve gevallen, implieert dat het elders goed gaat. En dat is dus niet het geval, stellen Van Dantzig s, wijzend op de verontrustende ijfers. Als de gemeenshap ouders bij wet de opvoedingstaak toewijst, heeft zij de dure pliht ervoor te zorgen dat ouders die taak ook kunnen waarmaken, vinden de atievoerders. Door opvoedingshulp te bieden als vast onderdeel van de reguliere zorg. Van Dantzig: Iedereen vindt het vanzelfsprekend dat er een leerpliht is, dat er onsultatiebureaus zijn, dat er medishe zorg is. Maar op het gebied van persoonlijkheidsontwikkeling ontbreekt die servie van de gemeenshap nagenoeg. Wij willen dat die zorg net zo vanzelfsprekend wordt als die voor de lihamelijke en intelletuele ontwikkeling. Proefregio Vanuit het besef dat zoiets nooit in één keer landelijk kan worden ingevoerd, pleitte RAAK voor een beperkt proefgebied waar de voorgestelde aanpak kan worden uitgeprobeerd. Van Dantzig meldt tevreden dat hij zojuist heeft gehoord dat die proefregio er nu eht komt. Het wahten is op een laatste handtekening bij VWS. De jeugdzorg en de jeugdgezondheidszorg krijgen FOTO: JAAP MAARS 6 Dries van Dantzig: Als een projet zinvol blijkt, wordt er hooguit een aardig verslagje over geshreven. Verder gebeurt er niets. in het gebied drie jaar lang de middelen en mogelijkheden om alles te doen waarvoor ze in feite bestaan en waaraan ze om duizend-en-een redenen niet toekomen. Denk daarbij aan hele gewone dingen die al lang geregeld hadden moeten zijn. Zoals onsultatiebureaus die aandaht kunnen gaan besteden aan de persoonlijkheidsontwikkeling van kinderen. Of hulpverleners die zih daadwerkelijk met gezinnen kunnen gaan bemoeien en niet langer belemmerd worden door gebrek aan tijd en geld, aldus Van Dantzig. De aanwijzing van een proefregio is het tweede belangrijke wapenfeit van RAAK. Eerder al werd een speifieke passage over kindermishandeling in het regeerakkoord opgenomen. Is RAAK overbodig geworden, nu de belangrijkste doelen zijn bereikt? Van Dantzig: In tegendeel, het spel begint pas. We blijven druk uitoefenen. En aan het eind van de proefperiode willen we dat alles wat goed is gebleken landelijk wordt ingevoerd. Een proefregio is het begin van een ontwikkeling, niet het eind.

7 FOTO: PETER HILZ/HH D O O R : TA M A R A F R A N K E Nieuw risisteam werkt buiten onventies Op 1 oktober startte het Coördinatiepunt Crisisinterventie- en CrisisTeam Jeugd (CCTJ). Dat is een ambulant risisteam voor de jeugdhulpverlening tussen 9.00 en uur. Wat voegt het toe aan het al bestaande risisteams? Een gesprek met projetleider Eri Heusinkveld. e werken met een speialistish team met mensen met vershillende ahtergronden, vertelt W Heusinkveld. Dat maakt het CCTJ bijzonder. Wij rihten ons puur op de ambulante risishulpverlening. Daardoor kunnen we snel uitrukken en outreahend werken. Het grote probleem van de risishulpverlening was namelijk dat het altijd tussen het reguliere werk door gebeurde. Medewerkers bij Bureau Jeugdzorg moesten bij elke risismelding afwegen of de risissituatie zo ernstig was dat de afspraak met liënt x moest worden afgezegd. Alle meldingen lopen nog steeds via het Aanmeld- en Consultatieteam (AC) of de bureaudiensten van de Bureaus Jeugdzorg. Zij bepalen of iets een risis is of niet. Zo ja, dan komt de melding bij het CCTJ. D O O R : M A R T I N G E R R I T S E N Video als bindend element Video-hometraining (VHT) en Video-interatiebegeleiding (VIB) kunnen de jeugdzorg helpen op regionaal niveau hun hulpaanbod af te stemmen met organisaties als de thuiszorg, de riaggs en het algemeen maatshappelijk werk. Dat meent Marjan Hoogland, oördinator landelijk bureau van de Assoiatie Intensieve Thuisbehandeling (AIT). Regionalisering is het toverwoord in de jeugdzorg. De organisaties gaan op regionaal niveau werken om hun liënten beter te kunnen helpen. Ze kunnen de hulp dan immers bieden in de eigen soiale omgeving, samen met andere organisaties in de buurt. Maar hoe pak je dat preies aan? Die samenwerking is er voor een deel al, meent Marjan Hoogland. Organisaties die zih bezig houden met opvoedproblemen sloegen namelijk enkele jaren geleden de handen ineen om samen te werken op het gebied van VHT en VIB. Aanleiding was het feit dat de overheid de subsidie voor de ontwikkeling van deze methodiek stopzette. De organisaties wilden ehter een eenduidige en kwalitatief goede methodiek behouden. Ze besloten daarom tot een gezamenlijk aanbod van opleiding, ertifiering en werkontwikkeling. Werkontwikkeling Die samenwerking werpt haar vruhten af: VIB en VHT zijn de enige methodieken die de jeugdgezondheidszorg, de jeugdzorg, de thuiszorg, de geestelijke gezondheidszorg, de gehandiaptenzorg en het algemeen maatshappelijk werk op een eenduidige manier gebruiken. Hoogland: Er is geen andere methodiek die deze partners allemaal gebruiken. Dat maakt VIB en Crisisdienst in Utreht. Een psyholoog praat met een verwarde vrouw in een el om te kijken of ze direte hulp nodig heeft. Buiten kantooruren Voor buiten de kantooruren is er het Mobiel CrisisTeam (MCT). En dat blijft ook zo. Heusinkveld: We werken intensief met elkaar samen. Wanneer er aan het eind van de dag een melding binnenkomt, kijken we eerst wat in het belang van de liënt is: of wij handelen de melding af of we dragen hem over aan het MCT. Wanneer is iets een risis? Heusinkveld: Ons eerste riterium is dat de situatie van het kind of de jongere dermate verontrustend is dat we vandaag nog wat moeten doen. Het tweede riterium is de vraag of de jongere shade oploopt als we vandaag niets doen. Zo ja, dan komt het CCTJ in atie. We hebben daarbij meer mogelijkheden, meent Heusinkveld. Dat komt omdat we een klein en mobiel team zijn en buiten de onventies van de instanties op de vaste loaties kunnen werken. Dat maakt ons ook reatiever bij het vinden van praktishe oplossingen. Eigenlijk kunnen wij alles doen wat we bedenken, mits het methodishe en therapeutish verantwoord is. VHT zo n handig hulpmiddel om lokaal op elkaar aan te sluiten. Die aansluiting gebeurt vooral in de zogeheten werkontwikkelingskringen. Daar wisselen mensen uit vershillende setoren hun ervaringen met VHT en VIB uit. Hoogland: Je kunt daar veel van elkaar leren. Zo werkt de jeugdhulpverlening ook met liht verstandelijk gehandiapte liënten. Vroeger ontwikkelde men daarbij veel methodieken binnen de eigen muren, maar in de werkontwikkelingskringen kan de jeugdzorg leren van de ervaringen van de SPD. Groot voordeel daarbij is dat ze de werkwijze van de SPD niet alleen te horen krijgen, maar ook zien op de video s. Beeld van elkaar Deze werkwijze leidt ook tot bijstelling van het beeld dat men van elkaar heeft, meent Hoogland. Tot voor kort daht de jeugdzorg dat de thuiszorg zih alleen met het huishouden bezig hield, terwijl de thuiszorg meende dat de jeugdzorg absoluut geen aandaht besteedde aan het huishouden. Dat blijkt genuaneerder te liggen. De thuiszorg geeft soms ondersteuning bij het opvoeden, terwijl de jeugdzorg bij haar hulpverlening de huishouding niet vergeet. KORT Aanbodboek komt in januari 2003 Jeugdzorg Advies en Ondersteuning werkt momenteel hard aan het Aanbodboek 2003, waarin al het aanbod in de jeugdzorg in de agglomeratie Amsterdam op een rijtje wordt gezet. Het aanbod wordt daarbij ingedeeld uitgaande van de funties, omdat de nieuwe Wet op de Jeugdzorg daar ook vanuit gaat. Een omplierende fator is dat het aanbod flexibel moet zijn: het aanbod moet aan de vraag van de liënt worden aangepast en niet (meer) andersom. Dat zou betekenen dat er een oneindig aantal ombinaties in het boek zouden moeten komen. Jeugdzorg Advies en Ondersteuning gaat daarom hulpvormen lusteren. Het nieuwe Aanbodboek komt in januari beshikbaar voor de instellingen en de zorgtoewijzing. Meer informatie: Jeugdzorg Advies en Ondersteuning: Kabouterhuis gaat ompetentievergrotend werken MKD t Kabouterhuis start met de implementatie van Competentievergrotend Werken. Doel van deze methodiek is liënten vaardiger, ompetenter te maken. Dat wil zeggen dat medewerkers proberen een goed evenwiht te bereiken tussen taken en vaardigheden van de liënten. Empowerment, het geloof in eigen kunnen, speelt hierbij een belangrijke rol. De methodiek is ontwikkeld door de afdeling gedragstherapie van het Paedologish Instituut en kan niet alleen als uitgangspunt worden gebruikt voor de behandeling van liënten, maar ook als basisvisie bij het leiding geven aan en samenwerken met medewerkers. Nauwkeurige observatie, assessment, het faseren van de behandeling, het formuleren van onrete, herkenbare werkpunten en het geven van speifieke, adequate feedbak die een positief zelfbeeld versterkt, zijn belangrijke speerpunten van deze methodiek. Een aantal medewerkers van MKD t Kabouterhuis heeft inmiddels de interne training Competentievergrotend werken gevolgd. Dit als start van een implementatietrajet van deze methodiek in de instelling. INGEZONDEN Tienervaders In het laatste nummer van jong aan de amstel (oktober 2002) las ik een artikel over een tienervader die wèl betrokken wilde worden bij de opvoeding van zijn aankomende kind. De teneur van het verhaal was dat er voor deze jongen geen passend hulpaanbod zou zijn: zowel bij Afra-Boddaert PPI als bij de voordeur van BJA leek niet bekend te zijn dat het Fiom-team zih niet alleen riht op zwangere meisjes en vrouwen, maar ook hulp kan verlenen aan jongens en mannen die begeleiding nodig hebben bij hun aanstaande vadershap. De hulp riht zih op zowel de praktishe/materiële als op de psyho-soiale aspeten. Bas van der Linden, FIOM-team, tel.:

8 T E K S T: M A R T I N G E R R I T S E N F O T O : S A K E R I J P K E M A D O O R : R E N AT E C U R F S Merlyn Smith: Niemand is gebaat bij medelijden Vier jaar werkte ze in een buurthuis, maar omdat ze een nog intensiever ontat met jongeren wilde, stapte Merlyn Smith anderhalf jaar geleden over naar de hulpverlening. Inmiddels heeft ze als mentor in het BOPPIprojet van Afra Boddaert PPI haar draai volledig gevonden. innen dit projet begeleid ik jongeren die door hun Bgedrag in de problemen dreigen te raken of dat al zitten. Ze komen hier binnen via onderwijshulpverleners op shool of via Bureau Jeugdzorg. Soms ook zijn de ouders de drijvende kraht ahter de aanmelding. Deze jongvolwassenen hebben allerlei problemen die bijvoorbeeld kunnen leiden tot rimineel gedrag. Of tot heel slehte shoolprestaties. Soms zijn ze al eens in aanraking geweest met Justitie. Voor deze jongeren probeer ik een soort vertrouwenspersoon te zijn, iemand die naar ze luistert en ze aandaht geeft. Ik vind het belangrijk ze het gevoel te geven dat ze met al hun problemen bij mij tereht kunnen. DE WERKER Laag zelfbeeld Ik doe mijn werk uit idealisme, zeker. Ik wil iets betekenen voor deze jongeren, ervoor zorgen dat ze de verantwoordelijkheid voor hun eigen leven oppakken, zodat ze weer op het goede pad terehtkomen. Zelf heb ik een fijne jeugd gehad en ik weet dat dit een welhaast onmisbare basis is voor een gelukkig leven. Omdat je er de juiste dosis zelfwaardering aan over houdt. En deze zelfwaardering is natuurlijk ontzettend belangrijk. Pas als je jezelf respeteert, kun je ook een ander opreht waarderen. FOTO: JAAP MAARS Merlyn Smith: Pas als je jezelf respeteert, kun je ook een ander opreht waarderen. DE CLIENT Kimberly Fokké (20 jaar) woont in een pleeggezin Ik wil met rust gelaten worden Binnenkort ga ik naar Begeleid Wonen. Ik weet nog niet preies wanneer, maar ik heb er wekelijks gesprekken over. Het wordt ook tijd dat ik mijn eigen stekkie ga zoeken. Ik vind het hier bij m n pleegmoeder wel heel leuk, maar ik woon hier al sinds m n elfde. Het bevalt me hier goed, maar de eerste tijd voelde ik me hier niet zo op mijn gemak. Ik wilde het liefst terug naar mijn moeder. Maar na die eerste tijd ging het steeds beter. Alleen twee jaar geleden had ik het nog even moeilijk. Toen kwam hier een pleegkindje dat nogal moeilijk was in de omgang. Ze had bijna elke dag ruzie. Niet met mij, maar met m n pleegmoeder. Ze luisterde gewoon niet. Ik kon er niet tegen Maar sinds ze in therapie is, gaat het stukken beter. Ik heb in de negen jaar dat ik hier zit vier vershillende hulpverleners gehad. Ik weet niet meer of ze van de pleegzorg of de jeugdzorg waren. Voor mij is dat allemaal één pot nat. De een was wel beter dan de ander. Soms was het een drama. Dan moest ik mijn voogd eht ahter de broek aanzitten, want anders gebeurde er niets. Hij moest mijn shool- en boekengeld regelen, maar ik moest er steeds ahteraan bellen. In het begin regelden ze ook allerlei dingen buiten mij om. Dat kan misshien wel als het om shool gaat, maar niet bij persoonlijke dingen. Zo hadden ze besloten dat ik in therapie moest omdat ik te gesloten zou zijn. Dat ben ik misshien ook wel voor anderen, maar ik bespreek alles wel met mijn moeder en pleegmoeder. Ik ben ook niet naar die therapie gegaan. Ga toh op het dak zitten Kijk, de meeste hulpverleners zijn als mens wel aardig. Het probleem zit in hun manier van werken. Ik heb liever niet dat mensen mij teveel op m n huid zitten. En naarmate ik ouder werd, lieten ze me ook meer met rust. Het gaat nu dan ook allemaal een stuk soepeler. Competentiemethode Mijn baan als mentor doet me vaak terugdenken aan mijn eigen tijd als puber. Omdat ik sommige problemen waar jeugdigen tegen aan lopen, herken. Zoals de identiteitsrisis waar je als jongvolwassene in belandt. Al die veranderingen en niet weten hoe daarmee om te gaan. Zelf geloof ik dat het goed is jongeren een plek te bieden waar ze zih even kunnen ontspannen. Een plek waar ze andere leeftijdsgenoten kunnen ontmoeten die in hetzelfde shuitje zitten. Ik denk dat ze dat absoluut stimuleert. Ons projet werkt vanuit de ompetentiemethode. Dat houdt in dat je uitgaat van het positieve. We omplimenteren vaak. En proberen daarnaast altijd duidelijk en eerlijk te zijn. In de praktijk blijkt deze ombinatie goed te werken. Zo zijn er met onze ondersteuning al een aantal jongeren geslaagd voor hun eindexamen, terwijl zij al jaren sleht soorden op shool. Geen terugval Over het algemeen lukt het me wel de deur ahter me diht te trekken als mijn werkdag erop zit. Dat is maar goed ook, want anders zou dit werk me waarshijnlijk snel teveel worden. Bovendien: niemand is gebaat bij medelijden. Natuurlijk trek ik me soms zaken persoonlijk aan. Sommige liënten van me vergeet ik nooit, zoals een jongen die bij ons kwam omdat hij in aanraking was gekomen met Justitie. Hij kon de spanningen, die al zijn problemen met zih meebrahten, niet meer aan. Ik probeerde hem na te laten denken over wat de gevolgen van zijn gedrag. Uiteindelijk is het me gelukt. Hij is veranderd. Het doet me eht goed dat hij sindsdien niet meer teruggevallen is in de riminaliteit. 8