Koppeling overschreidt grenzen

Transcriptie

1 JAARGANG 4 DECEMBER 2004 NUMMER 3 JONGAAN DE AMSTEL KORT Altra benadert wahtenden Altra wil 75 proent van de liënten die op de wahtlijst staat binnen een maand na aanmelding spreken. De overige liënten moeten in elk geval binnen twee maanden hun eerste gesprek krijgen. Zo wil Altra voorkomen dat de mensen op de wahtlijst hun motivatie voor hulp verliezen en afhaken. Sommige liënten in de jeugdzorg moeten lang wahten voordat de hulp begint. Die wahttijd kan voor sommige programma s oplopen tot meer dan een half jaar. Het gevaar is dan groot dat de liënten voortijdig afhaken. De belatie van Altra moet dit voorkomen. De organisatie biedt iedere liënt een kennismakingsgesprek, waarin ze het hulpaanbod toeliht en nagaat of dit aan de verwahtingen voldoet. Altra en de liënt bespreken verder welke vorm van ontat tijdens de wahtperiode gewenst is. Meer informatie: of Pleegzorgmathing op internet In januari 2005 start SaC-Amstelstad Jeugdzorg met de mathing van pleegkinderen op haar internetsite. In een afgeshermd gedeelte, alleen toegankelijk voor pleegouders van SaC-Amstelstad via een persoonlijke login en wahtwoord, kunnen pleegouders zien welke kinderen dringend op zoek zijn naar een gezin. Zodra er een potentiële mathing plaatsvindt, komen de onsulenten van het Serviepunt Pleegzorg in beeld en gaat de mathing op de gebruikelijke manier. SaC-Amstelstad hoopt dat door deze manier van mathen kinderen sneller een plek vinden. Tegelijkertijd wil SaC-Amstelstad pleegouders informeren over de atuele stand van zaken van kinderen voor wie ze een pleeggezin zoekt. SaC-Amstelstad werkt momenteel aan de opzet van dit afgeshermde gedeelte van haar website. Zo loopt er een test bij een groep pleegouders, zodat SaC- Amstelstad waar nodig de site nog kan aanpassen. Meer informatie: Conny Zeilstra, teammanager pleegzorg: Jeugdzorg moet met plan werken Staatsseretaris Clémene Ross-Van Dorp gaat jeugdzorginstellingen vanaf 1 januari 2005 verplihten om met een hulpverleningsplan te werken. Dit zal volgens haar de kwaliteit en de effetiviteit van de zorg verbeteren. De Amsterdamse jeugdzorginstellingen werken overigens al met hulpverleningsplannen. Goal! zoekt jongeren De Gemeente Amsterdam startte begin dit jaar samen met het adviesbureau Radar het projet Goal!. Doel was het bieden van een mentor aan jongeren die dreigden af te glijden omdat ze geen goede voorbeelden in hun omgeving hebben. De mentor moet dienen als positief rolmodel. Inmiddels meldden zih 400 vrijwilligers aan als mentor, maar het aantal jongeren bleef ahter. Goal! zoekt nu naarstig jongeren voor wie de mentoren zih kunnen inzetten. Meer informatie: Omar Ramadan van Radar Advies: N I E U W S B L A D O V E R D E J E U G D Z O R G I N D E A G G L O M E R A T I E A M S T E R DA M Okido steunt leidsters kinderopvang Jongeren kennen hun rehten sleht Verkorte route omzeilt wahtlijst D O O R : M A R T I N G E R R I T S E N De Koppeling. Zo heet het programma dat hulp gaat bieden aan jongeren met ernstige gedragsproblemen die nu nog in een justitiële jeugdinrihting zitten. Soms verblijven zij bijna een jaar bij riminele jongeren omdat er geen passend aanbod voor hen is. Shande, riep de pers. Jeugdzorg en jeugdpsyhiatrie sloegen de handen ineen. Vier instellingen komen met een programma voor opvang, toeziht, behandeling en onderwijs dat de traditionele grenzen overshrijdt. et probleem is natuurlijk dat deze jongeren ten Honrehte in een strafrehtelijke omgeving zitten, stelt Jolanda Buwalda, lid van de Raad van Bestuur van Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam. En dan moet je wel met reatieve oplossingen komen. Harrie van Leeuwen, lid van de Raad van Bestuur van de Basule valt haar bij: Het probleem had ook een dusdanige omvang gekregen dat we wel wat moesten doen. Het probleem is de detentie van jongeren met ernstige gedragsproblemen bij gebrek aan voldoende behandelapaiteit. Het was Andries Knevel die dit onderwerp dit voorjaar met een uitzending over de detentie van Tatjana in de Doggershoek op de agenda plaatste. Het was geen inident, zo bleek al snel. In 2003 werden 631 van dergelijke jongeren opgevangen in een justitiële jeugdinrihting, van wie 78 in de agglomeratie Amsterdam en 62 in de rest van Noord-Holland. Zij verbleven daar gemiddeld 126 dagen, met een uitshieter naar 335 dagen. Ontoelaatbaar, meende ook de politiek. Er moesten nieuwe programma s komen, stelde een door de landelijke overheid ingestelde werkgroep. Eigen expertise We werken hier al meer dan een half jaar aan, zegt Van Leeuwen. We zaten al bij elkaar voordat de landelijke overheid dit probleem signaleerde. Wij, dat zijn Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam, SaC-Amstelstad Jeugdzorg, Altra en de Basule. Zij presenteren samen het aanbod van De Koppeling, waaraan elke instelling bijdraagt vanuit de eigen expertise. Het is toh opzienbarend dat vier instellingen komen tot een programma voor opvang, toeziht, behandeling en onderwijs dat de traditionele grenzen overshrijdt, zegt Buwalda. Het programma kreeg de naam De Koppeling omdat 1 Thema: Crisishulp Loeiende sirenes en gierende banden. Bij het woord risis rinkelen alle toeters en bellen. Vaak ontereht, want bij een risis slaan niet altijd de vlammen uit het dak. Wel zal de jeugdzorg snel moeten ingrijpen. Hoe ze ingrijpt, hangt af van de aard van de risis. Elke risis vraagt namelijk een eigen oplossing. De jeugdzorg beshikt dan ook over veel programma s om een kind in een risissituatie bij te staan. Lees verder op blz. 5 Koppeling overshreidt grenzen FOTO: JOOST VAN DEN BROEK/HH Een begeleider springt ahter op de skelter van een jongere in de jeugdgevangenis. het de hulp vanuit vershillende setoren en instellingen verbindt. Het is de bedoeling dat hier jaarlijks honderd jongeren terehtkunnen. Ze worden in eerste instantie opgevangen in een justitiële jeugdinrihting. Wat dat betreft is de situatie niet fundamenteel anders dan nu. Ze worden ehter gesheiden opgevangen, de diagnostiek en behandeling begint diret op dag één en de jongeren krijgen ook onderwijs. De eerste periode riht zih op het reëren van rust en het duidelijk maken van de hulpvraag. De instelling streven ernaar deze eerste opvang te beperken tot drie tot zes weken, met een maximum van drie maanden. Daarna zijn er twee mogelijkheden. Zo kan de jongere een intensieve ambulante behandeling krijgen, waarbij het programma gebruik maakt van het reguliere aanbod en zorg, zoals soiale netwerkverkenning, family group onferene en funtional family therapy. Is dit niet mogelijk, dan komt de jongere in een nieuw op te zetten Unit besloten behandeling. De initiatiefnemers willen twee units, één in Amsterdam en één in Noord- Holland-Noord voor in totaal veertig jongeren. Zij verblijven hier maximaal negen maanden en krijgen een intensieve behandeling. Na deze negen maanden stromen ze door naar de reguliere hulpverlening. Het revolutionaire van het plan zit natuurlijk in deze Unit voor besloten behandeling. Er wordt namelijk jeugdzorg geboden in een besloten setting en dat is wettelijk niet toegestaan. De initiatiefnemers pleiten dan ook voor herziening van de Wet op de Jeugdzorg nog voordat deze is aangenomen. Lees verder op blz. 2

2 COLOFON Jong aan de Amstel is een gezamenlijke uitgave van vier instellingen voor de jeugdzorg in de agglomeratie Amsterdam: Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam, Altra, MOC t Kabouterhuis en SaC-Amstelstad Jeugdzorg. Jong aan de Amstel vershijnt vier keer per jaar. De artikelen in dit blad vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van de organisaties. Evenmin kunnen aan de inhoud van dit blad rehten worden ontleend. Overname artikelen Overname van artikelen uit Jong aan de Amstel is alleen toegestaan na voorafgaande shriftelijke toestemming van de redatie. Hoofdredatie Martin Gerritsen Kernredatie Sanne Bender (SaC-Amstelstad Jeugdzorg) Anita van Ewijk (Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam) Hans van der Jagt (Altra) Inez Zuiderveld (MOC t Kabouterhuis) Redatie Rik van Beijma (SaC-Amstelstad Jeugdzorg) Herbert Budde (Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam) Niola Offergelt (Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam) Vaste medewerkers Marnix de Bruyne, Mihel van Dijk, Tamara Franke, Corina de Feijter, Suzan Hilhorst, Jaap Maars, Sake Rijpkema, Wim Stevenhagen, Maarten Terlage en Linda van Wijk. Redatie-adres Jong aan de Amstel Fred. Roeskestraat EC Amsterdam jongaandeamstel@tisalimail.nl Ontwerp en DTP Roggeveen grafish ontwerp Vervolg van voorpagina Koppeling overshrijdt traditionele grenzen et probleem was zodanig dat we met een reatieve Hoplossing moesten komen. We moesten verder kijken dan het eigen vakgebied en de eigen subsidiestroom, vertelt Buwalda. Gelukkig was er al een samenwerkingsprojet, valt Van Leeuwen haar bij. Van Leeuwen doelt op het projet van de Derde Oever waarbij psyhiatrishe expertise wordt inzet bij de intake van liënten voor de jeugdrelassering. Dat projet loopt vanaf maart Het was de eerste keer dat werkers vanuit een andere ultuur en een andere manier van werken aan elkaar moesten wennen. Het was een pilot, zegt Buwalda. Met leermomenten. Nu kennen we elkaar en breiden we onze samenwerking uit, onder andere met de Funtional Family Therapy en nu dus De Koppeling. Van Leeuwen: Zonder die samenwerking zou De Koppeling er ook wel zijn gekomen, maar wel veel later. We weten elkaar nu sneller te vinden. Nieuwe wet De Koppeling is dus mede het resultaat van de goede samenwerking tussen jeugdzorg en jeugdpsyhiatrie in de regio Amsterdam. Dat is een belangrijk gegeven met het oog op de Wet op de Jeugdzorg die januari 2005 in werking treedt en stelt dat Bureau Jeugdzorg ook de voordeur vormt voor de jeugdpsyhiatrie. Van Leeuwen ziet de voordelen: Bureau Jeugdzorg levert straks de gegevens over de omvang van de problemen en de gaten in het zorgaanbod. Zij hebben de kennis van wat nodig is in de stad en willen hun liënten doorverwijzen. De D O O R : C O R I N A D E F E I J T E R Basule wil graag een dekkend aanbod in Amsterdam en omgeving. Er is dus sprake van een wederzijdse afhankelijkheid. Dat werkte in feite al zo bij het totstandkomen van De Koppeling, menen Buwalda en Van Leeuwen. Buwalda: Bureau Jeugdzorg signaleerde een onvoldoende aanbod aan zwaardere hulpvormen. Dat komt omdat onze subsidiegever veel nadruk legde op het zozo-zobeleid, waarbij jongeren zo snel mogelijk, zo diht mogelijk bij huis een zo lihte mogelijke vorm van hulp moesten hebben. Het gevolg was dat de ambulante hulp prioriteit kreeg en de residentiele hulp werd afgebouwd. We zijn te lang met het zo-zo-zobeleid het bos ingestuurd, want soms is een forse inzet noodzakelijk, zoals met de jongeren waar De Koppeling zih op riht. Gelukkig hebben we de tijdgeest mee en mogen we weer intensief ingrijpen. Taboes zijn weer bespreekbaar, ook op bestuurlijk niveau. Van Leeuwen: Ik wil hier nog wel een punt maken van de finaniering. Vaak wordt het als nadeel gezien dat we vanuit vershillende bronnen worden gefinanierd. Wij krijgen het geld vanuit de AWBZ en de jeugdzorg vanuit VWS en Justitie. Ik zie dat niet als nadeel, maar eerder als voordeel. Als onze finanier ons ook had gedwongen tot een zo-zo-zobeleid, dan hadden we geen residentiele instellingen gehad, maar alleen grote poliklinieken. Dankzij de andere insteek van onze finaniers hebben jeugdzorg en jeugdpsyhiatrie nu een aanvullend aanbod. En dat maakt De Koppeling nu juist zo interessant. Okido steunt leidsters kinderopvang Druk Rob Stolk BV JEUGDZORG De jeugdzorg in de agglomeratie Amsterdam Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam is verantwoordelijk voor de intake van liënten. Deze organisatie vormt als het ware de voordeur voor de jeugdzorg. Hier wordt ook vastgesteld welke hulp de jongeren en hun ouders nodig hebben. Als kan worden volstaan met kortdurende, eenvoudige hulp, dan wordt deze door Bureau Jeugdzorg verleend. Indien er meer nodig is, dan leidt Bureau Jeugdzorg de liënt naar een zorgprogramma. Deze programma s worden uitgevoerd door drie instellingen voor Hulp Op Indiatie (HOI): Altra, MOC t Kabouterhuis en SaC-Amstelstad Jeugdzorg. Zij bieden zowel ambulante als residentiële hulp. Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam Jan Luijkenstraat CT Amsterdam tel.: website: Altra Plantage Middenlaan DB Amsterdam tel.: website: seretariaat@altrajeugdzorg.nl MOC t Kabouterhuis Amsteldijk LK Amsterdam tel.: website: zuid@kabouterhuis.nl SaC-Amstelstad Jeugdzorg Fred. Roeskestraat EC Amsterdam tel.: fax: info@sa-amstelstad.nl website: Crèheleidsters die zih zorgen maken over de ontwikkeling van één van hun kinderen, kunnen voor hulp aankloppen bij Ondersteuning kinderen in reguliere dagopvang, kortweg Okido. Ook na 1 januari 2005, wanneer de Wet op de Jeugdzorg stelt dat soms een hulpindiatie nodig, kunnen leidsters diret bij Okido tereht. Okido kan rèheleidsters begeleiden of soms zelfs een extra leidster leveren, vertelt oördinator Botty Veenstra. Afhankelijk van de problematiek van het kind, kan een van onze partners de leidster adviseren. Die partners zijn: MOC t Kabouterhuis, MEE, IJlanden en Nifterlake/Omega. Veenstra: Zij geven pedagogishe adviezen, maar bijvoorbeeld ook adviezen op het gebied van fysiotherapie. Verder kunnen ze individuele begeleiding bieden voor kinderen met een verstandelijke beperking. Okido wil dat extra beetje ondersteuning bieden zodat deze kinderen in de reguliere kinderopvang kunnen blijven. Andere aanpak Wat houdt de Okido-hulp nu onreet in? Liesbeth Kluin van t Kabouterhuis bezoekt kinderdagverblijven die ondersteuning willen. Onlangs was ik bij een kind met een ontatstoornis, een autistish kind. Ik vertelde de leidsters wat autisme inhoudt, legde uit waarom dat kind een andere aanpak nodig heeft en hoe ze ervoor kunnen zorgen dat het kind hen begrijpt. Ik verriht geen onderzoek en stel geen diagnose, maar observeer het kind en geef gerihte adviezen. Soms hebben de leidsters genoeg aan enkele gesprekken, soms ben ik er langere tijd erbij betrokken. Nemen de leidsters de adviezen aan? Kluin: Ze zeggen soms dat ze geen uitzondering kunnen maken voor een kind, maar ik zeg dan dat het betreffende kind al een uitzondering is. Vaak mag het al bepaalde dingen, zoals tijdens het eten niet aan tafel zitten. Het gaat erom dat ze deze kinderen passende aandaht geven. Ik probeer leidsters anders te laten denken, zodat ze niet alleen FOTO: SAKE RIJPKEMA Een leidster stopt kinderen in bed in een Amsterdams kinderdagverblijf. Okido kan hen extra ondersteuning bieden. het storende gedrag zien, maar zih afvragen wat het kind wil zeggen en wat dat betekent. Daarna staan we stil bij hun eigen rol. Soms zet Okido een extra leidster in, gekoppeld aan pedagogishe ondersteuning. Veenstra: De extra leidster verliht de taken van de reguliere leidsters, zodat de gevraagde adviezen beter in de praktijk kunnen brengen of meer aandaht aan het kind kunnen geven. Zo hebben ze voldoende tijd om het kind die aandaht te geven die het nodig heeft. Nieuwe wet Op 1 januari 2005 wordt de nieuwe Wet op de Jeugdzorg van kraht. Dit betekent dat Bureau Jeugdzorg een indiatie moet afgeven voor de hulp van t Kabouterhuis. Kinderopvangleidsters zullen daar in praktijk weinig van merken. Zij melden hun kind gewoon aan bij Okido. Veenstra bepaalt dan net als nu of het kind voor hulp in aanmerking komt en welke hulp Okido kan inzetten. Is dit hulp van t Kabouterhuis, dan vraagt Okido de indiatie aan. Voor kinderopvangleidsters blijft dus vrijwel alles bij het oude. Veenstra: Okido blijft een laagdrempelige voorziening met een kort aanmeldingstrajet. Meer informatie: Okido, Pieter de Hooghstraat 80-II, 1071 EJ Amsterdam. Tel.:

3 D O O R : M I C H E L VA N D I J K Jongeren kennen hun rehten sleht Jongeren weten vaak niet eens dat hulpverleners hun post niet mogen openen, zegt Quintalle Nix. Ze is liëntvertrouwenspersoon bij het Advies- en Klahtenbureau Jeugdzorg (AKJ). Jongeren kunnen hier tereht met klahten over hun hulpverlener. Ze is er vooral voor drie dingen: als jongeren ontevreden zijn over de hulpverlening, als ze behoefte hebben aan informatie of advies, of wanneer ze een persoonlijk gesprek wensen. Jongeren willen vooral informatie over hun rehten, merkt Quintalle Nix. Hun plihten kennen ze meestal goed, maar ze zijn minder goed op de hoogte van hun rehten. Neem het reht op privay. Jongeren weten vaak niet eens dat hulpverleners hun post niet mogen openen, of zomaar hun kamer binnen mogen stormen. Het inzagereht of het reht op informatie is hen vaak evenmin bekend. Laat staan het reht om te klagen. Hulpverleners weten zelf soms niet eens dat jongeren deze rehten hebben. Ze dragen deze kennis daardoor onvoldoende over op de jongeren, stelt Nix. Sommige hulpverleners weten niet eens dat een liënt reht heeft op inzage. Ik heb meegemaakt dat een jongere zijn dossier niet moht lezen, maar dat de hulpverlener mij dat dossier wel wilde geven. Terwijl ik slehts een derde partij ben. Drempelvrees Jongeren komen bij haar langs wanneer ze het niet eens zijn met een beslissing van de instelling. De meeste klahten gaan ehter over bejegening, is haar ervaring. Jongeren moeten veel, zonder dat er ruimte is voor overleg. Vaak vanuit de beste bedoelingen. Hulpverleners denken te weten wat het beste is, maar besteden daardoor te weinig aandaht aan wat jongeren zelf willen. Als een jongere haar opzoekt, vraagt ze altijd eerst wat D O O R : M A R T I N G E R R I T S E N De verkorte indiatieroute bleek het middel om de wahtlijst voor de indiatiestelling te omzeilen. Het resultaat: kinderen krijgen sneller hulp en ouders haken minder snel af. Er is veel mogelijk, als je maar wil. et is een liht programma. Je moet je afvragen of je H daar zo n zware indiatieproedure op los moet laten. Dat zegt instroomfuntionaris Piet Alkemade op het kantoor van Altra Jeugdzorg in Amsterdam-Zuidoost. Het is een van de twee regio s waar Altra op verzoek van de sholen een programma voor ambulante hulp aan vier- tot zesjarigen startte. De shool was dus de hulpvrager. De kinderen komen wekelijks twee of drie dagdelen bij Altra onder shooltijd. Tevens kan het programma ondersteuning bieden aan ouders nij de opvoeding. Het projet startte dus twee jaar terug in Amsterdam- Oost en Zuidoost. Het probleem was alleen dat Bureau Jeugdzorg amper kinderen voor het projet aanmeldde, terwijl de sholen ouders hiertoe wel naar Bureau Jeugdzorg stuurden. Omweg Waar ging het mis? Alkemade: De sholen stuurden ouders en kinderen naar Bureau Jeugdzorg omdat die de indiatie moeten stellen voor ons projet. Dat mogen we niet zelf, vandaar die omweg. We zijn om de tafel hij zelf met de klaht heeft gedaan. Ze moeten er eerst zelf mee aan de slag. Jongeren vinden dat prima. Ze gebruiken me om te spuien, en lossen het daarna meestal zelf op. Pas als jongere en hulpverlener er samen niet uitkomen, kom ik in beeld. Het liefst bespreekt Nix de klaht dan met de persoon om wie het gaat, in plaats van dat ze naar diretie of klahtenommissie stapt. Tot nu toe heb ik de interne klahtenommissie nog niet in hoeven shakelen. De jongeren weten haar goed te vinden, al onstateert Nix wel een drempelvrees om daadwerkelijk te klagen. Logish. Ze zijn afhankelijk van de instelling waar ze wonen. Dat maakt ze voorzihtig. Verpliht Veel verandert er niet voor haar als per 1 januari 2005 de nieuwe Wet op de Jeugdzorg van kraht wordt. Elke instelling is dan verpliht om een liëntenvertrouwenspersoon te ontvangen. Nu is dat nog een vrije keuze. Ik kom ehter al bij alle residentiele jeugdzorginstellingen in Amsterdam. Alleen de naam van mijn funtie verandert. Per 1 januari heet ik vertrouwenspersoon voor jongeren. Dat wordt even wennen. Meer informatie: Advies- en Klahtenbureau Jeugdzorg (AKJ): Geldersekade 101, 1011 EM Amsterdam, Tel.: Website: Verkorte route omzeilt wahtlijst FOTO: SAKE RIJPKEMA Quintalle Nix: Jongeren moeten veel, zonder dat er ruimte is voor overleg. gaan zitten met de sholen en Bureau Jeugdzorg. Uit dat overleg bleek dat een deel van de ouders de drempel bij Bureau Jeugdzorg te hoog vond en een ander deel de wahtlijst te lang waardoor ze tussentijds afhaakten. De partijen kwamen met een verkorte route als oplossing. Hiervoor zou een pilot komen bij aht sholen. Deze sholen zouden de kinderen diret aanmelden bij Altra Jeugdzorg. Daar kwam een aanmeldfuntionaris Piet Alkemade die beoordeelde of de aanmelding tereht was. Zo ja, dan werd het kind diret geplaatst. Bureau Jeugdzorg fiatteerde ahteraf de door Alkemade gemaakte indiatie. Het was een sues. De aht sholen die op deze manier mohten aanmelden, plaatsten zeventien kinderen bij het projet. De overige vijftig sholen plaatsen slehts zes kinderen. JAT Omdat het suesvol is, wordt de verkorte route overgenomen door het JAT. Alkemade: Altra geeft hulp op indiatie en de wetgever stelt dat Bureau Jeugdzorg moet indieren. De verkorte route wordt niet overboord gegooid. De sreening en indiatiestelling komen nu bij het Jeugdzorg Advies Team (JAT) te liggen, een onderdeel van Bureau Jeugdzorg dat diht bij de sholen werkt. Ook de door het JAT gestelde indiatie wordt pas ahteraf formeel bekrahtigd. Alkemade heeft goede hoop dat dit suesvol blijft omdat het JAT net als hij outreahend werkt. Alkemade denkt dat de verkorte route breder toepasbaar is. Als je lihte vormen van hulp hebt, hoeven daar geen zware indiatietrajeten aan vast te zitten. Wat dat betreft is de huidige indiatiestelling soms te zwaar. KORT Moeizame instroom speiaal onderwijs De instroom van leerlingen in het speiaal onderwijs verloopt dit jaar moeizamer dan voorheen. Dit heeft waarshijnlijk te maken met de nieuwe aanmeldproedure die dit shooljaar van kraht werd. Kinderen voor speiaal onderwijs of een zogeheten rugzakje (leerlinggebonden finaniering) moeten sinds 1 augustus worden aangemeld bij de Commissie voor Indiatiestelling (CVI). Het CVI neemt pas een besluit waar een leerling wordt geplaatst als het leerlingdossier ompleet is. De ouders en de sholen waar de kinderen vandaan komen moeten veel meer informatie leveren dan zij vroeger gewend waren en die blijken dat lastig te vinden. Veel, met name allohtone ouders, begrijpen niet zoveel van de nieuwe proedure. Bij het Altra College, een shool voor kinderen met gedragsproblemen of een psyhishe stoornis, stonden op 1 oktober 2004, de teldatum voor het onderwijs, 558 leerlingen ingeshreven. Dat is 27 leerlingen minder dan vorig jaar. De verwahting is dat de komende maanden nog veel aanmeldingen bij het Altra College zullen binnendruppelen. De shool noemt het frustrerend dat er op dit moment kinderen thuis zitten of op straat rondzwerven die het onderwijs juist zo hard nodig hebben. Meer informatie: Altra College of Kindermishandeling Nederland 3 houdt van 14 tot en met 20 november 2004 een themaweek over kindermishandeling. Programma s als Nova, Buitenhof, Tegenliht, Zembla en B&W wijden hun zendtijd in die week aan de oorzaken, gevolgen en de omvang van kindermishandeling en de inspanningen van hulpinstanties en politiek om hier iets aan te doen. De Kindertelefoon zal deze week ook regelmatig in beeld zijn met spotjes, interviews of in kinderprogramma s. Via de Kindertelefoon kunnen kinderen en jongeren tot ahttien jaar met iemand praten over dingen die hen bezighouden. Dat kunnen zowel prettige zaken als problemen -zoals mishandeling - zijn. De week van het mishandelde kind gaat vooraf aan Wereldkinderdag, op 20 november Meer informatie: Eén diretie voor justitieel jeugdbeleid De diretie Jeugd en Criminaliteitspreventie van het ministerie van Justitie heet sinds 1 september 2004 diretie Justitieel Jeugdbeleid (DJJ). Onder de diretie Justitieel Jeugdbeleid (DJJ) valt het justitieel jeugdbeleid voor jeugdigen en gezinnen. De diretie ontwikkelt beleid dat zih riht op het met justitiële instrumenten en interventies voorkomen en aanpakken van jeugdriminaliteit, huiselijk geweld en (andere) bedreigende situaties voor kinderen. Meer informatie: of NIZW Jeugd start informatielijn Het Centrum Jeugd van het Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn (NIZW) startte 1 oktober 2004 met een informatielijn. Hier kunnen beroepskrahten tereht met vragen over onder andere jeugdwelzijn, jeugdzorg, opvoedingsondersteuning en kindermishandeling. De medewerkers van het NIZW beantwoorden de vragen diret of verwijzen naar inhoudelijke deskundigen van het NIZW of naar externe organisaties. De informatielijn is telefonish bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van uur. Tel.:

4 D O O R : TA M A R A F R A N K E Het kamertje op de Wildenborh waar kinderen soms noodgedwongen de dag doorbrengen bij gebrek aan risisopvangplaatsen. FOTO: SAKE RIJPKEMA Soms is er alleen een plek bij de dak- en thuislozen Maandagohtend op het Coördinatiepunt Crisisinterventie. Hier komen alle aanvragen binnen voor een risisplek voor kinderen en jongeren tot 23 jaar. Nog niet eens zo lang geleden krioelde het hier soms van de kinderen voor wie het oördinatiepunt niet diret een opvangplek kon vinden. Dat is nu nog maar zelden het geval. Hoewel: Het is shrijnend, maar voor jongeren vanaf vijftien jaar is er soms alleen een slaapplek bij de opvang voor dak- en thuislozen op de Elandstraat. elukkig valt het vanohtend mee, zegt Nanette GHeutink. Soms is het na het weekend heel druk. Heutink werkt als zorgbemiddelaar risis bij het Coördinatiepunt Crisisinterventie. Het gaat in golfbewegingen, zegt ze. Een periode waarin je makkelijk voor alle aanvragen passende opvang kunt vinden, wordt vaak gevolgd door een periode waarin dat moeilijk is... of helemaal niet lukt. Soms kunnen we alleen een plek voor de naht regelen. Nog maar een paar jaar geleden gebeurde het wel eens dat de gezinsvoogden de kinderen moesten opvangen op hun werkplek. Daar krioelde het soms van de kinderen, voor wie geen opvangplek was. Tegenwoordig gebeurt dat nog maar zelden, zegt Joke Steetzel. Zij is werkbegeleider van de gezinsvoogden op de loatie Wildenborh van Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam (BJAA). Zij kan zih nog wel herinneren dat er eens een hele dag een baby op kantoor was, maar tegenwoordig zijn er meestal wel plaatsen voor deze kinderen. Uiterst redmiddel Wat doet het Coördinatiepunt Crisisinterventie eigenlijk? Heutink: Wij krijgen hier de aanvragen voor een risisplaats. We overleggen dan in eerste instantie met de gezinsvoogd, want risisopvang is eht het uiterste redmiddel. Dat is voor kinderen met een bijzonder heftige ervaring. We kijken daarom altijd eerst of het kind toh niet bij de ouders kan blijven. Is dit niet mogelijk, dan zoeken we een plaatsje in het eigen netwerk, bijvoorbeeld bij familie of buren, met ondersteuning van de ambulante hulp. Als dat allemaal niet lukt zoeken wij een risisopvangplek. Die risisopvangplekken zijn op vershillende plaatsen, vertelt Steetzel. Baby s en kinderen tot zes jaar gaan naar Altra. Voor de kinderen boven de zes jaar zijn er de Kleinshalige Aute Opvang (KAO), Beter Met Thuis en de Crisispleeggezinnen van SaC-Amstelstad. Dak- en thuislozen Het klinkt allemaal ideaal, maar dat is het natuurlijk niet. Vooral voor pubers zijn er te weinig plekken, vertelt Heutink. Het is shrijnend, maar voor jongeren vanaf vijftien jaar is er soms alleen een slaapplek bij de opvang voor dak- en thuislozen op de Elandstraat. Je kunt je voorstellen dat we liever niet voor deze oplossing kiezen, maar soms kan het niet anders. Overdag gaan ze naar shool of hangen wat rond. En vanaf vijf uur s middags kunnen ze weer tereht op de Elandstraat. Wat gebeurt met jonge kinderen die overdag nergens terehtkunnen? Dan haalt de gezinsvoogd hen s ohtends van de slaapplek op, vertelt Steetzel. Vroeger gebeurde het inderdaad wel eens dat ze dan op de werkplek rondliepen, maar dat is nu niet meer het geval. We hebben namelijk speiaal voor deze kinderen beneden een speelkamer maar we laten het kind niet de hele dag aan zijn lot over. Meestal ontfermt een gezinsvoord of een stagiaire zih over hen en soms neemt iemand ze mee naar de MDonalds. Maar het blijven uitzonderingen. De instellingen hebben namelijk een aeptatiepliht. Dat betekent dat ze verpliht zijn een plaats voor het kind te zoeken. Zo kort mogelijk Crisisopvang is een zo kort mogelijke opvang, dat wil zeggen voor maximaal zes weken. Daarna gaan ze terug naar huis of stromen ze door naar de reguliere hulpverlening. Dat klinkt makkelijker dan het is, want doordat de jeugdzorg de nadruk legt op ambulante hulp, zijn er de laatste tijd veel plekken voor langdurige opvang verdwenen. Het gevolg hiervan is de kinderen op een risisplaats niet snel doorstromen naar de reguliere hulpverlening, waardoor de risishulp zwaarder wordt belast. Gezinsvoogden zijn daarom veel tijd kwijt met overleg. Ze moeten namelijk intern en met de zorgaanbieders bepalen wat de beste oplossing is voor een vervolgplek. Steetzel: Als de instellingen geen plek hebben, proberen we in het netwerk van de jongere een oplossing te vinden. En als er niets lukt, dan zoeken we in het uiterste geval een plek buiten Amsterdam. Maar daar gaat veel tijd in zitten, bovendien komen onze liënten in de gebieden buiten de agglomeratie Amsterdam onder aan de wahtlijst te staan. Hierdoor gaat een kind soms van de ene risisopvang van zes weken naar de volgende risisopvang... waarna de problemen weer van voren af aan beginnen. Om al deze problemen te voorkomen, riht de jeugdzorg zih dan ook op een plaatsing terug naar huis in ombinatie met ambulante hulpverlening. De ambulante hulpverlener komt dan minimaal drie maal per week bij de jongere. 4

5 THEMA. CRISISHULP Loeiende sirenes en gierende banden. Bij het woord risis rinkelen alle toeters en bellen. Vaak ontereht, want bij een risis slaan niet altijd de vlammen uit het dak. Wel zal de jeugdzorg snel moeten ingrijpen. Hoe ze ingrijpt, hangt af van de aard van de risis. De literatuur ondersheidt in elk geval de volgende typen: E de risis bij ingrijpende gebeurtenissen. Denk hierbij aan het plotseling overlijden van een dierbare of een huisuitzetting wegens huurshuld; E de risis bij een overgang naar een fase waarbij het gezin zih niet (voldoende) kan aanpassen. Hier gaat het onder andere om de geboorte van een kind of een nieuwe, veeleisende werkkring; E de risis bij struturele of meervoudige problemen. Denk hierbij aan verslaafde of zwakbegaafde ouders die over onvoldoende opvoedingsgezag of ompetentie beshikken; E de risis bij verzorgingsproblematiek. Hierbij gaat het om gezinnen die redelijk funtioneren dankzij de het bijspringen van een opa of oma. Als deze wegvalt, kan een risis ontstaan. E de risis bij aute psyhiatrishe problematiek, zoals een ouder bij wie een psyhose uitbreekt of bij wie zih ernstige voortekenen voordoen. Elke risis vraagt om een eigen oplossing. De jeugdzorg in de agglomeratie Amsterdam beshikt dan ook over een veelheid aan programma s om een kind in een risissituatie bij te staan. Je ziet van alles. Verwaarlozing, bedreiging, mishandeling, ruzies thuis, emotionele ontreddering. FOTO: JOOST VAN DEN BROEK/HH D O O R : L I N D A VA N W I J K Loopt de jongere shade als we niets doen? Voor de jeugd staat vierentwintig uur per dag een risisteam klaar om in te springen voor het geval het nodig is. Hoe meldt u een risis aan? En wat doen het Mobiel Crisis Team (MCT) en het Crisis Team Jeugd (CTJ) preies? Zodra een burger wordt geonfronteerd met een situatie waarin hij denkt: dit kind loopt gevaar, er is hulp nodig, en wel diret! belt hij 112, de dokter of de politie. Die shakelen een risisteam in. Professionals die in de gezondheidszorg, het onderwijs, de kinderopvang of bij de politie werken kunnen rehtstreeks ontat opnemen met de risisopvang. Voor de jeugd tot ahttien jaar in Amsterdam en omstreken staan er twee teams klaar: het Crisis Team Jeugd (CTJ) van Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam (BJAA) en het Mobiel Crisis Team (MCT) van Mentrum (Geestelijke Gezondheidszorg). De teamleiders leggen uit wat ze doen. Waarom twee risisteams? Marion Lommerse, teamleider van het MCT: Het MCT bestaat al 25 jaar voor risishulpverlening aan gezinnen met name buiten kantooruren. Het CTJ is er twee jaar geleden bijgekomen voor alle risismeldingen die binnen kantoortijden bij Bureau Jeugdzorg binnenko- men. De teams vullen elkaar aan. Beide teams rihten zih op direte hulpverlening aan gezinnen in risissituaties en daarnaast op het in kaart brengen van de problemen in het gezin om ze, zo nodig, naar de juiste hulpverleningsinstanties te kunnen doorverwijzen. Wanneer is er sprake van een risis? Eri Heusinkveld, projetleider van het CTJ: Oproepen beoordelen wij aan de hand van twee vragen die allebei met ja moeten worden beantwoord: Is de situatie dusdanig dat er vandaag iets moet gebeuren? En: loopt het kind shade op als we vandaag niets doen? Overdag komen de meldingen binnen via het aanmeldnummer van de Bureau Jeugdzorg, die ze filtert. Lommerse: s Avonds en s nahts krijgen we meldingen diret door en beshouwen we alle meldingen in prinipe als risis. Samen met onze ahterwaht bepalen we welke atie we moeten ondernemen. Kunt u praktijkvoorbeelden noemen? Heusinkveld: Je ziet van alles. Verwaarlozing, bedreiging, mishandeling, ruzies thuis, emotionele ontreddering. Lommerse: We komen steeds vershillende situaties tegen. Ouders die aangeven de zorg voor de kinderen niet meer alleen aan te kunnen. Kinderen die van huis weglopen. Problemen rond gezinnen met allohtone ahtergrond, het probleem van de tweede en derde generatie. Wat wij veruit het meest tegenkomen zijn risissen rondom uit de hand gelopen ruzies in huis, waarbij de kinderen of de buren de politie hebben gebeld. Vaak zijn het gezinnen met meerdere problemen tegelijk: slehte huisvesting, armoede en verslaving. Wat zijn de oplossingen die het CTJ en het MCT kunnen bieden? Lommerse: Wij gaan met de hulpverlener die heeft gebeld, de huisarts of de politie naar het gezin toe. Vaak zit een gezin al op het politiebureau. Met ondersteunende en bemiddelende gesprekken proberen we de situatie thuis rustig te krijgen. Negen van de tien keer is dat afdoende voor het gezin om de avond en naht door te komen. Zo niet, dan kunnen we noodonderdak regelen voor een naht. De volgende dag verwijzen we het gezin naar een hulpverlener, die ze verder kan helpen. Dat kan iemand van Bureau Jeugdzorg zijn, maar bijvoorbeeld ook iemand van een instantie voor de Geestelijke Gezondheidszorg (voorheen RIAGG), of het Maatshappelijk Werk Heusinkveld: Slehts 10 proent van de gevallen belandt in een opvanghuis. Dat is eht een laatste redmiddel. Moht er een kind (0-18 jaar) in gevaar zijn, bel dan overdag ( uur) het het Crisis Team Jeugd (CTJ) van Bureau Jeugdzorg: en s avonds en s nahts het Mobiel Crisis Team (MCT): of

6 THEMA. CRISISHULP Hulpaanbod agglomeratie Amsterdam Tenslotte biedt Altra aute hulp aan jonge moeders. Zij kunnen, met hun kind(eren), vrijwel diret tereht in de Opname- en Observatiegroep. In zes tot twaalf weken wordt samen met de liënt, familie en plaatsende instantie uitgezoht of en zo ja welke hulp preies nodig is. Een deel van de moeders stroomt door naar een leefgroep of een vorm van begeleid wonen. Meer informatie: of BUREAU JEUGDZORG AGGLOMERATIE AMSTERDAM Binnen Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam opereert het Crisis Team Jeugd (CTJ). Het CTJ kan snel en zo nodig ter plekke een risissituatie beoordelen. Daarnaast kan ze diret ingrijpen om de aute dreiging weg te nemen. Vervolgens zet ze zo nodig passende vervolghulp in. Dit kan zowel hulp van Bureau Jeugdzorg zelf zijn, als van andere instellingen. Het CTJ biedt daarnaast professionals onsultatie en advies. Zo biedt ze handvatten over hoe te handelen in speifieke risissituaties. Daarnaast kunnen professionals tereht met vragen over proedures en de (indiatie)route. Het CTJ is bedoeld voor het voortgezet onderwijs, het Jongeren Informatie Punt, de Raad voor de Kinderbesherming, Vangnet & Advies, het Mobiel Crisis Team, het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling, politie, artsen, en risisdiensten. Meer informatie: en ALTRA Altra biedt risishulp voor kinderen tot zes jaar die (tijdelijk) niet meer thuis kunnen wonen. Het doel is op de eerste plaats een veilige plek bieden. Tegelijk wordt de ontwikkeling en het gedrag van het kind geobserveerd en gekeken naar de opvoedingsmogelijkheden van de ouders. Duidelijk moet worden wat het kind nodig heeft en wat ouders wel of niet kunnen bieden. Op basis van observaties en gesprekken geeft Altra een advies over het toekomstperspetief van het kind. Families First biedt intensieve hulp aan gezinnen in risissituaties, waarbij een of meer kinderen uit huis geplaatst dreigen te worden. Doel is die uithuisplaatsing voorkomen. De hulp start binnen 24 uur, duurt maximaal vier weken en wordt bij het gezin thuis gegeven. De problematiek kan te maken hebben met pedagogishe verwaarlozing, gedragsproblemen van het kind, opvoedingsproblemen, mishandeling, psyhishe- of relationele problemen. SAC-AMSTELSTAD JEUGDZORG SaC-Amstelstad biedt vershillende vormen van spoedhulp. In eerste instantie wordt bekeken of er hulp thuis kan worden geboden door een ambulant hulpverlener van een van de spoedhulpteams. Als het kind of de jongere niet thuis kan blijven, dan is er tijdelijke opvang beshikbaar in een van de huizen voor Kleinshalige Aute Opvang. Ook is het mogelijk dat het kind of de jongere tijdelijk wordt opgevangen in een pleeggezin. SaC-Amstelstad biedt verder risisopvang speiaal voor meisjes. Daarnaast is er hulp aan dak- en thuisloze jongeren door kort- of langdurende nahtopvang. Ook heeft zij een Jongeren Crisisteam, dat jongeren ongeveer drie maanden intensief begeleidt bij problemen bijvoorbeeld op shool en thuis. In haar justitiële jeugdinrihting worden daarnaast jongeren opgenomen op ivielrehtelijke basis na een ernstige risissituatie in de thuissituatie. Meer informatie: of D O O R : S I G R I D S TA R R E M A N S Kinderbesherming kan binnen dag optreden Een verslaafde moeder die haar pasgeboren baby, tegen het advies van het ziekenhuis in, mee naar huis wil nemen. Een vader met zware psyhiatrishe problemen die weigert zijn mediijnen nog langer in te nemen. Het zijn situaties die levensbedreigend voor de kinderen kunnen zijn. Kinderen moeten in die gevallen soms per diret onder toeziht worden gesteld. Wat doet de Raad voor de Kinderbesherming in die gevallen? Zeker één keer per week hebben ze ermee te maken. Amsterdam is nu eenmaal een stad met veel problemen verzuht Ank van Meggelen, teamleider bij Regio Zuidoost van de Raad voor de Kinderbesherming. Wij krijgen meldingen binnen van mensen die zih ernstig zorgen maken over de situatie van een kind en daarom menen dat een ondertoezihtstelling op zijn plaats is. De Raad voor de Kinderbesherming is de enige instantie in Nederland die hiertoe bevoegd is. ILLUSTRATIE: WIM STEVENHAGEN Onderzoek De Raad voor de Kinderbesherming is geen hulpverleningsorganisatie. De medewerkers van de instelling doen veelal onderzoek in gezinnen met (zware) problemen en bekijken of kinderbeshermingsmaatregelen nodig zijn. Verzoeken voor dergelijke onderzoeken worden shriftelijk ingediend door Bureau Jeugdzorg of het Advies en Meldpunt Kindermishandeling (AMK). Normaal gesproken nemen de onderzoeken drie maanden in beslag. Soms zijn situaties ehter zo levensbedreigend voor kinderen dat direte atie noodzakelijk is. Van Meggelen: Het gaat bijvoorbeeld om een verslaafde moeder die haar pasgeboren baby uit het ziekenhuis mee wil nemen. In sommige gevallen heeft ze geen vaste verblijfplaats. Of de baby is ook verslaafd en moet in het ziekenhuis blijven om af te kiken. In ieder geval moet er sprake zijn van een situatie die voor het kind levensbedreigend kan zijn. Verder moet duidelijk zijn dat de ouder elke vorm van vrijwillige hulpverlening weigert. In die gevallen grijpen we op dezelfde dag nog in. Kinderrehter Crisismeldingen komen bij de Raad voor de Kinderbesherming meestal binnen via de politie, ziekenhuizen, Bureau Jeugdzorg of het AMK. Huisartsen, sholen of partiulieren die een melding doen, worden meestal doorverwezen naar het AMK of Bureau Jeugdzorg. Dit zijn geen hulpverleners, ze hebben meestal geen volledig inziht in de situatie verklaart Van Meggelen. Eerst moet men kijken of de reguliere hulpverlening de problemen kan oplossen. Ook als de Raad voor de Kinderbesherming wel ingeshakeld wordt, proberen we de ouder nogmaals te overreden om hulp te aepteren. In sommige gevallen lukt dat omdat ouders toh wel shrikken als ze horen dat ze anders van hun kind gesheiden worden.als ze weigeren, shakelen we de kinderrehter in. De Raad voor de Kinderbesherming vraagt de kinderrehter dezelfde dag nog om een voorlopige ondertoezihtstelling. Meestal wordt die toegewezen. Daarna hoort de kinderrehter de ouder(s) binnen twee weken. De ondertoezihtstelling wordt na drie maanden definitief gemaakt of, in sporadishe gevallen, teruggedraaid. In die tijd doet de Raad voor de Kinderbesherming haar reguliere onderzoek van drie maanden naar de omstandigheden in het betreffende gezin. 6

7 THEMA. D O O R : WA L D E M A R N O É CRISISHULP Ian van der Kooye: Het kan alleen maar beter gaan Ian van der Kooye is gezinsbegeleider bij Families First, dat voor praktishe hulp, begeleiding en ondersteuning zorgt wanneer er bij een gezin de uithuisplaatsing van een kind dreigt. et is de bedoeling dat wij binnen 24 uur na een aan- bij het bewuste gezin thuis zijn, vertelt Van Hmelding der Kooye. Dat lukt niet altijd, maar het is wel ons streven. Ik praat met het gezin en leg ze uit dat we met elkaar een maand de tijd hebben om uit te vinden wat er nodig is om het kind in huis te houden. Tijdens deze periode kom ik vier keer per week bij het gezin thuis. DE WERKER Hele verhaal Om te beginnen voer ik gesprekken met het hele gezin. Via het aanmeldingsformulier heb ik al gegevens over de risis, maar dat is vaak maar een gedeelte van het verhaal. Het is niet per sé hoe het gezin het zelf beleeft. Vervolgens praat ik met de afzonderlijke gezinsleden om met hen te kijken hoe we het verhaal om kunnen draaien. De gezinsleden moeten eerst kalmeren, want vaak is er sprake van hoog oplopende emoties. Er moet vertrouwen worden gewekt. Daarna kunnen we de vershillen en overeenkomsten in het onflit bekijken en de afzonderlijke doelen stellen. Als dat is gebeurd, kunnen we met het hele gezin afspraken maken en regels opstellen. Maar naast de gesprekken help ik ze ook bij de dagelijkse gang van zaken als de problemen daarmee te maken hebben. Feitelijke situatie Families First is een methodiek uit Amerika die in 1993 haar intrede in Nederland deed. Zoals de naam al aangeeft, heeft het als doel om een gezin bij elkaar te houden. Onderzoek wees uit dat Families First daarin behoorlijk suesvol is vanwege de snelle, onrete aanpak. Van der Kooye werkt in een team dat uit vijf begeleiders bestaat. Zij worden ondersteund en geoördineerd door een pedagoog/teamleider. Van der Kooye: Families First riht zih op de direte toekomst. Er komt natuurlijk wel een stukje psyhologie bij kijken, maar de oorzaken van de problemen binnen het gezin zijn voor ons eigenlijk niet zo heel interessant. Het is de feitelijke situatie, en die moeten we doorgronden. Wat moet er gebeuren dat deze risissituatie niet meer voorkomt? Dáár gaat het ons in de eerste plaats om. Hoe kunnen we het gezin bij elkaar houden. Ian van der Kooye: We kijken hoe we het verhaal kunnen omdraaien. Zwaar Ja, het is psyhish zwaar werk, beaamt Van der Kooye. Daarom hebben we ook om de vijf weken een biepervrije week, waarin we alleen maar administratief werk doen. Maar het werk geeft ook veel bevrediging. Het kan alleen maar beter gaan met het gezin als Families First langs is geweest. Ook al wordt het kind onverhoopt uit huis geplaatst. We weten dan in elk geval waaróm dit heeft moeten gebeuren. FOTO: SAKE RIJPKEMA D O O R : F R E E K K A L L E N B E R G KAO gaat uit van kraht jongeren Dit jaar startte SaC-Amstelstad Jeugdzorg met zogenaamde KAO s in haar regio s. Deze Kleinshalige Aute Opvang biedt jongeren tussen de vier en ahttien jaar hulp in risissituaties. De jongeren worden voor maximaal zes weken ondergebraht bij een KAO-paar dat hen bed, bad en brood biedt. Onze hulp is er op geriht jongeren zo snel mogelijk onder te brengen in het eigen netwerk, aldus Kenneth Louz, afdelingsmanager van het spoedhulpteam in regio Nieuw-West. Louz zou bijna zelf weer als hulpverlener aan de slag gaan, zo boeiend vindt hij de huidige werkwijze van zijn spoedhulpteam. We gaan er niet meer van uit dat we jongeren jarenlang hulp moeten bieden, vertelt Louz. De huidige instampmethodiek gaat uit van de kraht van de jongeren zelf en het probleemoplossend vermogen van zijn of haar netwerk. Dit netwerk van familie, vrienden en kennissen blijkt meestal zeer goed in staat en bereid de jongere op te vangen. Kaart Nadat een jongere is aangemeld bij het team, brengt een van de ambulante hulpverleners heel gestrutureerd en in korte tijd het netwerk van de jongere in kaart. Hij zoekt uit wie daarin de belangrijke mensen zijn, wat hun draagkraht is en op welke wijze ze een bijdrage kunnen leveren aan het oplossen van problemen. Binnen veertien dagen heb je meestal wel een beeld van wie er wel en niet kortdurend kan helpen. Je kunt dan samen met de jongere aan een oplossing werken of een doorverwijzing organiseren naar een passender programma, aldus Louz. In de tussentijd kan, indien noodzakelijk, de jongere voor maximaal zes weken bij een KAO-paar verblijven. Dit ouderpaar is 24 uur per dag het hele jaar door in dienst van SaC-Amstelstad Jeugdzorg. Ze krijgen hulp van een vaste invalkraht die inspringt als het paar op vakantie gaat of anderszins hulp nodig heeft. Het KAOpaar woont in een huis van SaC-Amstelstad Jeugdzorg en biedt aan vier jongeren bed, bad en brood. En een toetje!, benadrukt Sandra Polani. Samen met haar partner Tito Piñar en haar twee kinderen biedt ze al drie jaar jongeren in een risissituatie onderdak. Wij geven ze warmte, liefde en een beetje opvoeding. We proberen strutuur aan te brengen in hun leven en zorgen dat de kinderen tot rust komen, vertelt Polani. Geen hulpverleners Van een KAO-paar wordt niet verwaht dat ze een speifieke opleiding hebben genoten. Het zijn geen hulpverleners, zegt Louz. Ze worden wel getraind in hoe ze om moeten gaan met kinderen en er zijn thema-avonden over probleemgedrag. Eens in de twee weken komen ze langs bij het teamoverleg waar de ambulant hulpverleners de kinderen bespreken. Louz en Polani zijn zeer tevreden over de Kleinshalige Aute Opvang. De meeste jongeren kunnen na zes weken weer terug naar huis of naar familie met soms aanvullende ambulante ondersteuning. En dat is toh wat de meeste jongeren graag willen, aldus Polani. 7

8 D O O R : TA M A R A F R A N K E Er zijn meer plaatsen nodig T E K S T: M A R T I N G E R R I T S E N F O T O : S A K E R I J P K E M A DE CLIENT Nee, ik kende ze nog niet toen ik hier drie weken terug kwam. Ik woonde bij m n moeder, maar het ging niet zo goed thuis. M n oma heeft toen onze ontatpersoon van Bureau Jeugdzorg gebeld. Daar is mijn moeder naar toe gegaan en om vijf uur belden ze mij. Ik moest ook komen. Ze vertelden dat mijn moeder en ik even een adempauze nodig hadden en dat ik bij een ander gezin moest wonen. Ik kreeg drie uur om mijn spullen te pakken. Eigenlijk heb ik toen alleen mijn kleren gepakt en alle andere spullen liet ik thuis liggen. En toen het aht uur was, zat ik hier. Bij Yvonne. Eerst shrok ik ontzettend. Ik daht namelijk dat ik hier voor altijd moest blijven. Maar toen vertelden ze me dat het maar voor zes weken was. Ja, toen was alles anders. Toen vond ik het wel goed. Zo zouden mijn moeder en ik allebei de kans krijgen om even te rusten. Daarom vond ik Kimberley (12) woont in een risispleeggezin van SaC-Amstelstad Het is hier altijd gezellig het ook niet meer erg dat ik hier een tijdje moest blijven. Ik voelde me hier al snel op m n gemak. Eerlijk gezegd weet ik niet hoe dat preies kwam. Misshien kwam het wel omdat hier zoveel andere kinderen zijn. Het sheelt ook dat het Surinaamse mensen zijn. Ze hebben daarom bijna dezelfde regels als bij mij thuis. Ik zie m n moeder nu een tot twee keer per week. Telkens zit er iemand van de spoedhulp bij, behalve afgelopen zaterdag. Maar het gaat nu alweer beter. We praten er ook over hoe we het rustiger kunnen krijgen tussen ons. Ik denk ook wel dat ik over drie weken weer terug kan, want we weten allebei heel zeker dat zoiets niet nog eens mag gebeuren. En we weten ook zeker dat we niet zonder elkaar kunnen. Ondanks alles. De Amsterdamse jeugdzorg heeft de risisopvang sinds twee jaar een stuk beter geregeld. Toh blijft er een tekort aan risisplaatsen. Hoe komt dat en wat valt er aan te doen? Een gesprek met Gert Klijn, hoofd van de afdeling zorgaanbod bij SaC-Amstelstad Jeugdzorg. Er zijn niet altijd te weinig plaatsen, stelt Klijn. Het gaat om periodes, waarin we een tekort aan apaiteit hebben. Ik heb geen idee hoe het komt, maar de vraag naar risisplaatsen beweegt zih in golven. Soms is er veel vraag, soms niet. Maar er is over het algemeen gezien inderdaad te weinig apaiteit. Dat heeft vooral te maken met het feit dat SaC- Amstelstad sinds kort haar spoedhulp opnieuw heeft ingeriht. Hierdoor hebben we nog niet alle plaatsen kunnen realiseren die we willen hebben. Het gaat onreet om de risispleegzorg in Zaanstreek/Waterland en de Kortdurende Aute Opvang (KAO) in Amsterdam-Zuid. Hier zijn we nu druk mee bezig. Ambulant Klijn vermoedt overigens wel dat er in de toekomst minder risisplaatsen nodig zijn. Ik verwaht namelijk positieve gevolgen van het feit dat we ook in risisgevallen meer ambulant gaan werken. Wij vinden namelijk dat ambulante hulp een goed alternatief kan zijn voor een risisplaats. We merken dat veel gezinsvoogden nog aan dat idee moeten wennen. Zij kunnen kinderen veel vaker terugplaatsen in het gezin of in het netwerk dan ze tot nu toe doen. Dat gebeurt dan natuurlijk met de noodzakelijke ambulante ondersteuning, want het is niet de bedoeling dat we kinderen en hun ouders aan hun lot overlaten. Ze moeten een goede vervolghulpverlening krijgen. Klijn benadrukt nog eens het grote voordeel van de ambulante hulp: Het is niet altijd goed het kind ergens anders te plaatsen. Het gezin of het eigen netwerk zijn tenslotte zijn meest natuurlijke omgeving. Regiogeriht Niet alleen de ambulante hulp zal een positieve invloed hebben op het aantal risisplaatsen, ook het feit dat SaC-Amstelstad nu in tien regio s werkt zal volgens Klijn leiden tot een betere doorstroming in de risishulpverlening. Het voordeel van het regiogeriht werken is dat hulpverleners een grotere betrokkenheid hebben bij de eigen regio. Daardoor kunnen we binnen de regio sneller een oplossing vinden. Dat kan in het eigen netwerk zijn of in de risisopvang. Maar als die oplossing er niet is? Klijn: Natuurlijk is het zo dat wanneer er geen risisopvang in de eigen regio is, we het in een andere regio proberen. Maar dat is niet altijd even makkelijk en niet alle medewerkers gaan daar even soepel mee om. 8