Zwerfjongeren moeten op adem komen

Transcriptie

1 JAARGANG 3 DECEMBER 2003 NUMMER 4 JONGAAN DE AMSTEL KORT Invoering Wet Jeugdzorg uitgesteld Het kabinet besloot begin november de invoering van de nieuwe Wet op de Jeugdzorg uit te stellen. De bedoeling was dat de wet op 1 januari 2004 zou worden ingevoerd, maar de Eerste Kamer vroeg meer tijd om een eindoordeel te geven. De senaat zette vooral vraagtekens bij de finaniering. Had het kabinet wel voldoende finaniële middelen uitgetrokken om het reht op jeugdzorg te garanderen? De ministeries van VWS en Justitie zoeken ondertussen naar het beste moment van invoering. De voorkeur gaat uit naar 1 juli 2004, maar het is nog onduidelijk welke problemen het oplevert om de wet halverwege een boekjaar in te voeren. De datum van 1 januari 2005 is daarom ook een optie. Zie ook bladzijde 4. Kabinet verkwanselt veiligheid en jeugd Het Jongeren Opvang Centrum (JOC) van SaC- Amstelstad Jeugdzorg was een van de ondertekenaars van de open brief aan het kabinet, waarin aht justitiële jeugdinrihtingen protesteren tegen het voornemen van Justitie om 17 proent te bezuinigen op de justitiële inrihtingen. Zij moeten tegelijk hun apaiteit met 600 plaatsen uitbreiden, terwijl daar nauwelijks extra middelen tegenover staan. Volgens de jeugdinrihtingen gaat het daarom om een bezuiniging van meer dan 30 proent. Dit beleid staat haaks op de wens van het kabinet om de samenleving veiliger te maken, stellen de organisaties in hun brief. Juist de justitiële jeugdinrihtingen vangen in de jeugdzorg de zwaarste gevallen op. De bezuinigingen kunnen volgens de aht instellingen dan ook niet zonder gevolgen blijven: Wanneer de regering deze ingrijpende politieke keuze maakt, zien wij ons genoodzaakt om apaiteit te sluiten. Anders kunnen wij onze doelstelling om jongeren weer in de maatshappij te laten funtioneren niet waarmaken en het reidiverisio niet terugbrengen tot een aanvaardbaar niveau. De Tweede Kamer bleek gevoelig voor dit argument en besloot 19 november de bezuiniging ongedaan te maken. Cliëntpartiipatie SaC-Amstelstad Jeugdzorg zet in drie regio s een proef op met klankbordgroepen om zo invulling te geven aan de liëntenpartiipatie. Dit omdat de wettelijk voorgeshreven liëntenraad niet funtioneert. De wetgever heeft taken en bevoegdheden van liëntenraden gekopieerd van die van ondernemingsraden. Het probleem is ehter dat liënten te kort verbonden blijven aan de instellingen, zodat verkiezingen niet funtioneren en bijeenkomsten sleht worden bezoht. Met de klankbordgroep wil SaC-Amstelstad een eigentijds antwoord geven op de liëntenraad. Retifiatie Jong aan de Amstel plaatste in het verleden nummer een artikel over vondelingen. Hierbij meldden we per abuis het oude nummer van het FIOM-team, waar zwangere meisjes en vrouwen met problemen terehtkunnen. Het nieuwe en orrete telefoonnummer is: N I E U W S B L A D O V E R D E J E U G D Z O R G I N D E A G G L O M E R A T I E A M S T E R DA M Nahtdetentie: zitten en toh naar shool Pleegzorg stelt opnamestop in Start ambulante hulp voor tienermoeders D O O R : M A R N I X D E B R U I J N E In Nederland verdienen slehts negen gemeenten een voldoende voor de opvang van zwerfjongeren. Amsterdam is er een van, zo blijkt uit het reente rapport van de Algemene Rekenkamer. Is de situatie hier ideaal? We hebben hard een jongerenpension nodig. Begin november onludeerde de Algemene Rekenkamer dat het aantal zwerfjongeren in Nederland in twee jaar met 500 was gestegen tot 3200, terwijl er slehts 320 opvangplaatsen waren. Het rapport kreeg veel aandaht. Maar een van onze onlusies bleef onderbeliht, namelijk dat in 35 van de 43 onderzohte gemeentes de opvangketen van preventie tot nazorg niet is gesloten, zegt Vivienne Sheltema, woordvoerder van de Rekenkamer. Sommige gemeentes sturen hun zwerfjongeren zelfs naar gemeentes die wel goede opvang hebben, in plaats van zelf orde op zaken te stellen. Bestek Amsterdam haalde wel een voldoende, mede dankzij het jeugdzorgprojet Bestek voor een Keten dat de hulp aan dak- en thuisloze jongeren op elkaar afstemt. Maar het aantal van 300, 350 zwerfjongeren neemt niet af. Henk Shipper, projetleider Bestek voor een Keten, is ehter blij dat er geen stijging is. In 2002 kreeg de jeugdzorg tahtig nieuwe liënten die voldeden aan de definitie zwerfjongeren, maar zij verdwenen uit het totaalijfer omdat ze een begeleidingstrajet ingingen. Ondanks de voldoende, onstateert Shipper wel een leemte in de eerste opvang. Shipper: Het gaat om een plek waar jongeren even wat langer tijd hebben om op adem te komen, waar ze kunnen wennen aan een vaste plek. Amsterdam kende zo n jongerenpension, Zeeziht, dat in 1995 sloot nadat grootshaligheid en sleht beleid tot veel problemen hadden geleid, inlusief agressie en drugsoverlast. Wij ontwikkelen nu een plan voor 24 bedden, verdeeld over drie tot vier loaties, zegt Shipper. Nieuwe wet De finaniering is een ander probleem. Als gevolg van de Wet op de Jeugdzorg moet de gemeente straks de verantwoordelijkheid overnemen voor zwerfjongeren boven de ahttien. Maar juist bij de ategorie van 18- tot 23-jarigen kan de hulpverlening veel bereiken. Een goede begelei- 1 Thema: basisonderwijs Natuurlijk gaat het met de meeste Amsterdamse sholieren goed, maar het blijft belangrijk tijdig problemen te signaleren bij die leerlingen waar het wel mis mee dreigt te gaan. Juist in het basisonderwijs, want daar doen problemen zih veelal het eerst voor. Tijdige hulpverlening kan dan voorkomen dat problemen op latere leeftijd esaleren. Lees verder op blz. 5 Zwerfjongeren moeten op adem komen FOTO: JEAN-PIERRE JANS/HH Amsterdamse zwerfjongeren in een opvanghuis in Amsterdam-Zuidoost. De opvang van Amsterdamse zwerfjongeren kreeg onlangs een voldoende van de Algemene Rekenkamer. ding kan ervoor zorgen dat deze mensen hun leven weer op de rails krijgen. Shipper: De gemeente heeft toegezegd tahtig extra plaatsen te reëren voor maatshappelijke opvang. Begin volgend jaar overleggen we hoeveel plaatsen ze voor de groep zwerfjongeren reserveren. De bestaande opvang voor gewone daklozen, is niet ingesteld op de begeleiding van de oudere zwerfjongere. De jeugdzorg is dat wel. Hoe moet dat straks na invoering van de Wet op de Jeugdzorg? Volgens Shipper zal de gemeente de jeugdzorg inhuren om de 18- tot 23-jarige zwerfjongeren te begeleiden. Shipper: De gemeente zei vorig jaar dat ze niet zonder de expertise van de jeugdzorg kunnen. AWBZ Daarnaast ziet Shipper mogelijkheden voor preventieve hulp, ook al omdat er niet snel voldoende opvangplaatsen zullen zijn. Dit kan volgens hem worden gefinanierd met AWBZ-geld. Shipper: Uit onderzoek blijkt dat van alle dak- en thuislozen 20 tot 25 proent zwakbegaafd is. We laten nu onze dossiers onderzoeken in hoeverre dat geldt voor zwerfjongeren: hun opvang valt dan onder geestelijke gezondheidszorg. Waarom dat niet eerder is gebeurd? Persoonlijk heeft mij dat ook verbaasd. Meer informatie over Bestek voor een Keten bij Henk Shipper:

2 COLOFON Jong aan de Amstel is een gezamenlijke uitgave van vier instellingen voor de jeugdzorg in de agglomeratie Amsterdam: Bureau Jeugdzorg agglomeratie Amsterdam, Afra Boddaert PPI, MKD t Kabouterhuis en SaC-Amstelstad Jeugdzorg. Jong aan de Amstel vershijnt vier keer per jaar. De artikelen in dit blad vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van de organisaties. Evenmin kunnen aan de inhoud van dit blad rehten worden ontleend. Overname artikelen Overname van artikelen uit Jong aan de Amstel is alleen toegestaan na voorafgaande shriftelijke toestemming van de redatie. Hoofdredatie Martin Gerritsen Kernredatie Sanne Bender (SaC-Amstelstad Jeugdzorg) Anita van Ewijk (Bureau Jeugdzorg Agglomeratie A dam) Hans van der Jagt (Afra Boddaert PPI) Inez Zuiderveld (MKD t Kabouterhuis) Redatie Rik van Beijma (SaC-Amstelstad Jeugdzorg) Herbert Budde (Bureau Jeugdzorg Agglomeratie A dam) Niola Offergelt (Bureau Jeugdzorg Agglomeratie A dam) Annette van der Poel (SaC-Amstelstad Jeugdzorg) Loeki Stoeller (Afra Boddaert PPI) Vaste medewerkers: Marnix de Bruyne, Mihel van Dijk, Tamara Franke, Corina de Feijter, Suzan Hilhorst, Jaap Maars, Sake Rijpkema, Wim Stevenhagen en Maarten Terlage. Redatie-adres Jong aan de Amstel - Fred. Roeskestraat EC Amsterdam - jongaandeamstel@tisalimail.nl Ontwerp en DTP Roggeveen Grafish Ontwerp Druk Rob Stolk BV D O O R : M A R T I N G E R R I T S E N Pleegzorg stelt opnamestop in SaC-Amstelstad Jeugdzorg stelde september een tijdelijke opnamestop in voor de pleegzorg in de agglomeratie Amsterdam. De subsidie was namelijk niet meer toereikend voor de begeleiding en de wettelijke pleegoudervergoeding. Pleegzorg nam de laatste jaren sterk in populariteit toe. Het biedt kinderen namelijk hulp diht bij huis, terwijl het vergeleken met een opname in een tehuis een relatief goedkope vorm van hulpverlening is. Pleegzorg werd zo populair dat het geld op is. SaC-Amstelstad Jeugdzorg heeft dit jaar minstens euro te kort op de begroting van pleegzorg. Het gaat hier overigens niet om een typish Amsterdams probleem. Zo stelden onder andere pleegzorginstellingen in Groningen, Rotterdam, Zeeland en Limburg al eerder een opnamestop in. De reden is telkens hetzelfde: er komen steeds meer aanvragen voor pleegzorg, maar het beshikbare budget blijft hetzelfde. Het Bureau Landelijk Voorlihting Pleegzorg: De druk op de pleegzorg nam afgelopen jaren toe. Pleegzorg heeft de grenzen van haar mogelijkheden bereikt door finaniële beperkingen. Dat wil zeggen een beperkt budget voor de betaling van pleegouders van de pleegzorgvergoeding en de begeleiding van pleegouders. Het finaniële probleem zit hem vooral in het feit dat pleegzorginstellingen een geoormerkt budget krijgen. Zij krijgen van de provinie een budget voor een bepaald aantal pleegzorgplaatsingen. Daarbinnen moeten ze hun hulp bieden. In het geval van SaC-Amstelstad Jeugdzorg gaat het om dagen per maand. Meer dagen moeten op een andere manier worden gefinan- ierd. SaC-Amstelstad Jeugdzorg zit inmiddels op dagen per maand en moet dus een flink bedrag toeleggen op de pleegzorg. Brief De stijgende vraag naar pleegzorg en het gelijkblijvende budget zorgden er dus voor dat SaC-Amstelstad een opnamestop moest afkondigen. Ze formuleerde dit in een brief aan Bureau Jeugdzorg als volgt: Dit betekent dat wij de zorgtoewijzingsbesluiten voor de volgende programma s per 1 september niet meer kunnen uitvoeren. Het betreft de programma s partiële pleegzorg, tijdelijke pleegzorg, pleegzorg met intensieve begeleiding, opvoedingsarrangement. Een uitzondering wordt gemaakt voor risispleegzorg voor jonge kinderen. Wij vinden het belangrijk dat kinderen niet in onveilige situaties blijven. SaC-Amstelstad Jeugdzorg, Bureau Jeugdzorg agglomeratie Amsterdam en het ROA-bestuur zoeken ondertussen naar een oplossing. Ze kijken daarbij onder andere naar alternatieve finanieringsbronnen, zoals de kinderbijslag en de bijzondere bijstand. Meer informatie: en JEUGDZORG De jeugdzorg in de agglomeratie Amsterdam Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam is verantwoordelijk voor de intake van liënten. Deze organisatie vormt als het ware de voordeur voor de jeugdzorg. Hier wordt ook vastgesteld welke hulp de jongeren en hun ouders nodig hebben. Als kan worden volstaan met kortdurende, eenvoudige hulp, dan wordt deze door Bureau Jeugdzorg verleend. Indien er meer nodig is, dan leidt Bureau Jeugdzorg de liënt naar een zorgprogramma. Deze programma s worden uitgevoerd door drie instellingen voor Hulp Op Indiatie (HOI): Afra Boddaert PPI, MKD t Kabouterhuis en SaC-Amstelstad Jeugdzorg. Zij bieden zowel ambulante als residentiële hulp. Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam Jan Luijkenstraat CT Amsterdam tel.: website: Afra Boddaert PPI Plantage Middenlaan DB Amsterdam tel.: website: seretariaat@abppi.nl MKD t Kabouterhuis Amsteldijk LK Amsterdam - tel.: website: zuid@kabouterhuis.nl SaC-Amstelstad Jeugdzorg Fred. Roeskestraat EC Amsterdam tel.: fax.: info@sa-amstelstad.nl website: D O O R : O L A F S T O M P Nahtdetentie: zitten en toh naar shool s Nahts in de gesloten inrihting doorbrengen en overdag gewoon naar shool of werk. Negentig Amsterdamse jongeren kregen de afgelopen jaren in jeugdinrihting JOC nahtdetentie. Zo hielden ze gedurende hun voorlopige hehtenis een band met hun maatshappelijke bestaan. Justitie voert het projet nu landelijk in. Met harde ijfers aantonen dat het projet geslaagd is, kan hij niet. Feit is wel dat maar een enkeling van de negentig jongens die aan het projet nahtdetentie deelnamen reidiveert. Maar ah, zegt Jaap van der Geest, direteur van de jeugdinrihting Jongeren Opvang Centrum (JOC), reidive vind ik zo n modeterm. We staren ons daarop blind. Hoe valt nu aan te tonen dat er een ausaal verband bestaat tussen nahtdetentie en de geringe reidive? Toh is Van der Geest overtuigd van de zin van de proef. En met hem justitie. Want ze voert de nahtdetentie nu landelijk in. Overigens partiipeerde niet alleen het JOC in het projet, ook rijksinrihting De Hartelborgt in Rotterdam deed mee. Simpel Het prinipe van nahtdetentie is simpel. Een jongere in voorlopige hehtenis kan overdag zijn opleiding gewoon vervolgen. Heeft hij werk, dan kan hij naar zijn baas. De maatshappelijke banden blijven daarmee intat en hierdoor is de kans groter dat de jongere op het rehte pad blijft. Van der Geest: Stel dat zo n jongen het goed doet op shool, dan ontinueer je dat in ieder geval. Dat vergroot ook zijn zelfvertrouwen. En bovendien: er zit soms een behoorlijke tijd tussen het delit en het oppakken. Vaak heeft zo n jongen zijn leven maatshappelijk gezien alweer aardig op de rails. Volledige detentie doorkruist dat, waardoor hij soms zijn shool niet kan afmaken. Het mag simpel ogen, nahtdetentie heeft in de praktijk organisatorish behoorlijk wat voeten in de aarde. Zo is een hehte samenwerking nodig tussen het JOC en de shool waar de jongere heen gaat. Van der Geest: We moeten preies weten waar ze zijn. Valt er een lesuur uit, dan mag zo n jongen niet zomaar weg. De shool moet dat opvangen. Het hele dagprogramma is uitgestippeld, we hebben hier een oah en er is op shool een ontatpersoon. Niet iedere jongere die in het JOC verblijft, komt voor nahtdetentie in aanmerking. Voor de voorgeleiding aan de rehter wordt op basis van de verslagen van de vershillende partijen de rehtbank, de Raad voor de Kinderbesherming en het JOC afgewogen of een jongere de vrijheid en de verantwoordelijkheid aankan. Van der Geest: We maken risiotaxaties. Is zo n jongen betrouwbaar? Vallen er afspraken met hem te maken? Ook praktishe omstandigheden kunnen een beletsel zijn voor nahtdetentie. Bijvoorbeeld als de reisafstand tussen JOC en shool of werk te groot is. Het JOC is een justitiële jeugdinrihting voor jongens vanaf twaalf jaar. Er is apaiteit voor 79 jongens. Als een minderjarige wordt opgepakt wegens een strafbaar feit, komt hij in het JOC in voorlopige hehtenis. Meestal duurt dat een paar weken. Pas daarna legt de rehter mogelijk de straf op waarvoor hij moet zitten. In het JOC verblijven overigens ook jongens in jeugddetentie. Zij zitten hun straf uit na de uitspraak van de rehter. Het JOC vormt een onderdeel van SaC-Amstelstad Jeugdzorg:

3 Toh jeugdzorg voor illegale minderjarige Minister Donner van Justitie besloot 13 november 2003 dat illegale minderjarigen alsnog toegang tot de jeugdzorg krijgen. Hiermee kwam hij terug op een eerdere beslissing om deze groep juist uit te sluiten van de jeugdzorg. Het ministerie van justitie shreef op 20 februari van dit jaar nog: Bureaus Jeugdzorg moeten zih in de eerste plaats houden aan het vreemdelingenreht. De Vreemdelingenwet gaat boven de taak van de jeugdzorg om kinderen te beshermen. Illegale minderjarigen werden in de nieuwe Wet op de Jeugdzorg zelfs expliiet van de hulp uitgesloten: Cliënten, behoudens niet rehtmatig in Nederland verblijvende vreemdelingen, hebben aanspraak op jeugdzorg. Dit kwam de overheid op veel kritiek te staan, vooral van de kinderrehtenorganisatie Defene for Children International (DCI). Donner kwam dus 13 november op zijn besluiten terug. D O O R : S U Z A N H I L H O R S T e hulpvorm is voor jonge moeders en zwangere Dmeisjes met een geshikte woonplek, maar die wél begeleiding nodig hebben, vertelt Esther van der Meulen, stafmedewerker van de nieuwe methodiek. De moeders kunnen bij ons worden aangemeld door Bureau Jeugdzorg. Na de aanmelding kijkt een van de twee hulpverleners naar de situatie van de tienermoeder en stelt een plan van aanpak op. Welke begeleiding er komt, is afhankelijk van de fase waarin de jonge moeder zit. Zo zal de begeleider een aankomende moeder voorbereiden op de komst van de baby. Dan gaan we bijvoorbeeld kijken of de moeder al weet waar en hoe ze wil bevallen. Het emotioneel voorbereiden op het moedershap speelt een belangrijke rol. Na de geboorte Ook na de geboorte van het kind begeleidt de hulpverlener de moeder op emotioneel gebied. Eens per week komt er een begeleider langs om de moeder te leren met haar pasgeborene om te gaan. Een kraamhulp leert de moeder de praktishe kanten van het oudershap, wij kijken naar de manier waarop de moeder met haar kind Hij stuurde die dag het oneptbesluit aanspraken vreemdelingen jeugdzorg naar het parlement. Daarin stelt de minister onder andere dat het niet verantwoord is jeugdigen met ernstige problemen jeugdzorg te onthouden, ook al is hun verblijf in Nederland niet rehtmatig. Zij kunnen maximaal een half jaar gebruik maken van de jeugdzorg. Normaal gesproken is dat een jaar. De bedoeling is dat het oneptbesluit samen met de nieuwe Wet op de Jeugdzorg van kraht wordt. Meer informatie: Start ambulante hulp voor tienermoeders Een tienermoeder die thuis wil blijven wonen, kon tot een paar maanden geleden niet tereht bij Afra Boddaert PPI. Haar enige mogelijkheid was een residentieel verblijf in het tienermoederentrum. Voor sommige moeders een hoge drempel en de vraag naar ambulante hulp werd dan ook steeds groter. Op 1 september kwam Afra Boddaert PPI met hulp aan huis voor tienermoeders. Tienermoeders in Amsterdam Zuidoost. Een kraamhulp leert de moeder de praktishe kanten van het oudershap, wij kijken naar de manier waarop de moeder met haar kind omgaat. omgaat. We proberen een stabiele basis te leggen voor de relatie tussen moeder en kind op langer termijn. Tijdens de ambulante hulp staat de soiale omgeving van de tienermoeder entraal. Een jonge moeder woont vaak bij haar ouders of bij de vader van het kind, legt van der Meulen uit. Ze vervolgt: Na een jaar moet de moeder het alleen aankunnen. Het is dan belangrijk dat ze een netwerk heeft waar ze op terug kan vallen. Op 1 oktober startte Afra Boddaert PPI ook een Shool- en Werkprojet, speiaal voor tienermoeders. Het projet is bedoeld voor gemotiveerde moeders die moeite hebben met het vinden van een baan of die verder willen leren. Annelies Mulder is oördinator van het projet. Moeders kunnen zih diret aanmelden bij de begeleiders van het projet. Wij geven géén hulp aan huis, maar laten de moeders naar ons toe komen. De begeleiders van het Shool- en Werkprojet geven praktishe steun. Mulder: We hebben veel ontaten in Amsterdam met ROC s en uitzendbureaus. We kunnen dus voor ze bemiddelen. Belangrijk is dat een moeder werk of shool leert ombineren met het oudershap. Dat doen we onder andere door de moeders te helpen met het zoeken naar kinderopvang, een keertje mee te gaan naar de rèhe of ze te helpen met solliiteren. FOTO: KLAAS FOPMA/HH Voor meer informatie over de ambulante hulp aan tienermoeders kunt u bellen met Esther van der Meulen. Tel.: Om een tienermoeder diret aan te melden voor het Shool- en Werkprojet belt u met een van de begeleiders, Marjo of Ed. Tel.: KORT SaC-Amstelstad en Waterinkshool werken samen Het Medish Kinderdagverblijf De Kleine Prins van SaC-Amstelstad Jeugdzorg in Purmerend werkt sinds 1 augustus samen met de nabijgelegen Prof. Waterinkshool, een onderdeel van het Paedalogish Instituut uit Duivendreht. De shool verzorgt het onderwijs aan kinderen vanaf vier jaar die naar het MKD gaan. De vierjarigen kunnen vier dagdelen naar shool, terwijl de vijfjarigen al zes dagdelen onderwijs kunnen volgen. Shool en MKD proberen onderwijs en zorg zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen, waarbij de ouders nauw worden betrokken. Sinds de start van de samenwerking krijgen twaalf kinderen van het MKD onderwijs van de Prof. Waterinkshool. De eerste ervaringen zijn positief. Zowel ouders, kinderen, shool als MKD zijn tevreden over de startfase. Doumentaire over tienervaders Jongens - Mannen Vaders. Dat is de naam van een doumentaire van Nina Pieters over tienervaders. De doumentaire duurt veertig minuten en laat Andy en Roy aan het woord over hun verwahtingen. Hoe is het om zo jong vader te worden? Beide jongens wonen samen met hun vriendin in bij hun ouders. Bij Andy komt daar later niet alleen een baby, maar ook een in het geheim gekregen andere zoon van een andere vrouw bij in wonen. Roy woont met zijn vriendin in bij zijn vader, die hij zelf pas heeft leren kennen. Pieters volgde voor haar doumentaire ook nog Regildo. Hij is voor zover hij weet nog geen vader, maar hij heeft vele vriendinnen die ook wel eens zwanger van hem zijn. Tenslotte komt ook nog Boyke aan het woord. Hij wilde graag vader worden, maar zijn vriendin liet het kind weghalen zonder dat hij het wist. De video is voor vijftien euro te bestellen bij Nina Pieters. Voor meer informatie: of pinanieters@hetnet.nl Tevreden kabouters MKD t Kabouterhuis meet de tevredenheid van haar liënten gedurende het hulpverleningsproes en in een tweejaarlijks algemeen onderzoek. Dat laatste onderzoek vond plaats in mei van dit jaar. t Kabouterhuis stuurde 207 ouders en verzorgers een lijst met stellingen en open vragen. Hiervan reageerde 37,7 proent. Het onderzoek liet zien dat ouders tevreden zijn over het verloop en het resultaat van de hulpverlening, over de medewerkers en over de voorzieningen. Zij gaven t Kabouterhuis een gemiddelde rapportijfer van 8,3. Verder kwamen door de open vragen onrete zaken naar voren waar ouders tevreden en ontevreden over zijn. Zij droegen bovendien ideeën voor verbetering aan. t Kabouterhuis gaat daarmee aan de slag. 3

4 OPINIE Wat biedt de Wet op de Jeugdzorg? Het kabinet Balkenende besloot november 2003 de invoering van de Wet op de Jeugdzorg opnieuw uit te stellen. Dat betekent dat deze wet niet zoals gepland op 1 januari 2004 in werking zal treden. Belangrijkste reden hiervoor waren de vragen in de Eerste Kamer over de uitvoerbaarheid van de wet. Kan de overheid het in deze wet verankerde reht op jeugdzorg wel garanderen met de toegezegde finaniële middelen? Dreigt de jeugdzorg een stuurloos ship te worden, nu de invoering van de wet voor de tweede maal is uitgesteld? En wat betekent de wet eigenlijk voor mensen die met de jeugdzorg te maken hebben? Jong aan de Amstel peilde de mening van drie insiders over de voordelen van de Wet en de nadelen van het uitstel. D O O R : TA M A R A F R A N K E Paul Nota, topambtenaar jeugdzorg van de ROA Uitstel is meer dan vervelend De Eerste Kamer krijgt de behandeling niet tijdig afgerond. Dat is meer dan vervelend. Drie jaar lang werkten de instellingen in onze regio samen met het ROA (Regionaal Orgaan Amsterdam, het bestuur van de agglomeratie Amsterdam red.) aan de voorbereidingen. En zes weken voor de daadwerkelijke invoering komt er weer een jaar uitstel. Zo wordt de overheid onbetrouwbaar voor burgers. Ze heeft kinderen en opvoeders wel voorgehouden dat ze een reht op jeugdzorg krijgen. Al sinds 1994 is duidelijk dat we de jeugdzorg anders moeten inrihten. In die tijd is er in de regio veel veranderd en verbeterd. De instellingen maakten nieuwe zorgprogramma s en werken nu intensiever samen. De jeugdzorg kan hierdoor steeds beter laten zien wat ze doet. Zo melden zih vorig jaar kinderen aan bij het Bureau Jeugdzorg. Het bureau gaf voor 4000 van hen een indiatie af, waarna de zorginstellingen aan het werk gingen. Ondanks het uistel van de wet, gaan de jeugdzorginstellingen verder op de ingeslagen weg. Maar het blijft onfatsoenlijk dat de landelijke overheid een en ander niet tijdig voorziet van een wettelijke basis. Hierdoor staan de kinderen en hun opvoeders met lege handen. Wij hebben die Wet nodig om ons te kunnen verantwoorden. Wij willen laten zien dat we doen wat van ons wordt verwaht, dat we kinderen een reht op jeugdzorg bieden. Dat blijft nu weer een jaar in de luht hangen. Adri van Montfoort van Adviesbureau Van Montfoort De overheid faalt met dit uitstel Het is niet alleen ontzettend jammer dat de invoering van de Wet weer een jaar is uitgesteld. Ik zie het ook als een falen van de overheid. De grote meerwaarde van de nieuwe Wet op de Jeugdzorg is natuurlijk dat het prinipe van het reht op jeugdzorg eindelijk wettelijk wordt vastgelegd en dat de jeugdbesherming in Bureau Jeugdzorg wordt geïntegreerd. Het is natuurlijk niet zo dat de wet alle problemen oplost. In de praktijk fungeert Bureau Jeugdzorg al als de toegang tot de jeugdzorg, als het brede loket. Daar moeten mensen naar toe die signaleren dat er iets mis gaat met een kind. Maar proessen die daarbij nu stroef verlopen, blijven na de invoering van de wet nog wel even stroef verlopen. Juist omdat Bureau Jeugdzorg nog zoekende is naar een positie. Het grote vershil is dat er nu een wettelijke basis komt. Hiermee kunnen ouders druk uitoefenen op de overheid, eventueel gesteund door onder andere onderwijzers en leidsters in de kinderopvang. Verder moeten de instellingen in de jeugdzorg zorgen voor kortere wahttijden. Ze worden mede hierdoor gedwongen om effiiënter samen te werken. Een nadeel van de nieuwe wet is dat het risio bestaat dat de flexibiliteit verdwijnt. Juist omdat de wet slehts een raamwerk is waarbinnen bijvoorbeeld de finaniën nog moeten worden ingevuld met algemene maatregelen van bestuur. Voor je het weet zit iedereen weer op zijn eigen eilandje om de eigen geldstromen te beshermen. Het belangrijkste is dat overheid en instellingen samen vraaggeriht gaan werken. Ze moeten eerst bedenken wat deze groep jeugdigen nodig heeft om de problemen op te lossen. Vervolgens moeten ze daar samen de verantwoordelijkheid voor nemen en samen de taken verdelen. Daar zijn de instellingen en de medewerkers zelf verantwoordelijk voor, ongeaht wanneer de nieuwe Wet op de Jeugdzorg wordt ingevoerd. Jan Brouwer de Koning, woordvoerder ministerie van VWS ILLUSTRATIE: WIM STEVENHAGEN Jeugdzorg werkt al volgens nieuwe wet Wat verandert de nieuwe Wet op de Jeugdzorg nu voor mensen die werken in setoren als het onderwijs, de kinderopvang en de gezondheidszorg? Nou, je spreekt hier over zogenaamde voorliggende voorzieningen, dat wil zeggen voorzieningen met een preventieve en signalerende taak bij opvoed- en opgroeiproblemen. Zij signaleren als er iets mis gaat bij kinderen en jongeren en kunnen vervolgens de jeugdzorg inshakelen. Deze voorzieningen behouden wat dit betreft gewoon hun taak. Maar de Wet op de Jeugdzorg bepaalt wel dat ze te maken krijgen met een andere partner, namelijk het Bureau Jeugdzorg. Deze instelling verzorgt nu in de praktijk, maar straks ook wettelijk de indiatie in geval van ernstige opgroei- en opvoedproblemen. Een huisarts kan dus bijvoorbeeld niet meer diret een jongere doorsturen naar een jeugdzorginstelling. Dat gaat nu altijd via Bureau Jeugdzorg. Bureau jeugdzorg moet samenwerkingsafspraken maken met onder andere sholen en de jeugdgezondheidszorg. Verder heeft Bureau Jeugdzorg de taak om de voorliggende voorzieningen te versterken. Ze kan hen onsultatie en advies geven. En ze kan deelnemen aan netwerken. Overigens gebeuren deze dingen deels al in praktijk, omdat de jeugdzorg zih voorbereidt op de invoering van de nieuwe wet. De invoering van de wet is uitgesteld omdat de behandeling in de Eerste Kamer meer tijd vergt. Hierdoor is de inwerkingtreding op 1 januari 2004 niet meer haalbaar. Dit laat onverlet dat het draagvlak voor het wetsvoorstel groot is: de Tweede Kamer heeft de wet unaniem aangenomen en het IPO (Interproviniaal overleg red.) stuurde onlangs een brief aan de Eerste Kamer waarin het ze stelt voorstander van de Wet te zijn. Door de latere inwerkingtreding van de Wet op de Jeugdzorg heeft het veld meer tijd om zih hier op voor te bereiden. Het wettelijk kader is immers duidelijk. 4

5 THEMA. BASISONDERWIJS Vroegtijdige hulp voorkomt problemen Natuurlijk gaat het met de meeste Amsterdamse sholieren goed, maar het blijft belangrijk tijdig problemen te signaleren bij die leerlingen waar het wel mis mee dreigt te gaan. Juist in het basisonderwijs, want daar doen problemen zih veelal het eerst voor. Tijdige hulpverlening kan dan voorkomen dat problemen op latere leeftijd esaleren. De shool hoort een voorpost te zijn van Bureau Jeugdzorg. Dat zei Jaap van der Aa anderhalf jaar geleden in Jong aan de Amstel. De toenmalige wethouder jeugdbeleid van Amsterdam vond dat hulpverleners destijds nog teveel langs elkaar heen werkten. De jeugdzorginstellingen slaagden er ehter binnen korte tijd in een goede zorgstrutuur rond het basisonderwijs te bouwen. Onder andere met de Jeugdzorg Advies Teams (JAT s) en het shoolmaatshappelijk werk. Kinderen van een Amsterdamse basisshool: Als we niet op een vroeg moment interveniëren, krijgen we later de rekening gepresenteerd van een geësaleerde problematiek. FOTO: SAKE RIJPKEMA D O O R : C O R I N A D E F E I J T E R JAT s funtioneren als eerste hulppost De Jeugdzorg Advies Teams (JAT s) beogen toegankelijk te zijn, snel en zorgvuldig te werken, onrete hulp te bieden aan sholen en ouders, en goed te kijken hoe de leer- en leefomgeving van een kind samenhangt. Op deze punten soren ze een volle 8, blijkt uit onderzoek. Dat stelt Dolf van Veen, hoofd van het Landelijk Centrum Onderwijs en Jeugdzorg. Hij signaleert ehter nog wel een tekort in hulpverleningsaanbod. Hulpverleners moeten dat aanbod ook flexibeler kunnen inzetten. Aansluiten op de leerlingenzorg, shoolnabij werken en een betere samenwerking tussen Bureau Jeugdzorg, de jeugdgezondheidszorg en het algemeen maatshappelijk werk. Met die doelstellingen startte het eerste JAT verleden jaar. Inmiddels werken vijf teams voor alle 200 Amsterdamse sholen in het basis- en het speiaal basisonderwijs. Van Veen onderzoht onlangs de werkwijze van het JAT. Volgens hem boeken de JAT s de beoogde resultaten: Tot voor kort kwamen verwijzingen vanuit het onderwijs in bijna de helft van de gevallen niet aan bij het Bureau Jeugdzorg. Nu lukt dat in nagenoeg alle gevallen. Ouders worden niet langer van het kastje naar de muur gestuurd. Het JAT kan veelal diret hulp bieden door probleemverheldering en korte hulpverlening. In andere gevallen ativeert ze lokale ondersteuningsmogelijk- heden of leidt ze toe naar de geïndieerde jeugdzorg. Een belangrijk voordeel van de JAT s is dat kinderen al op jonge leeftijd worden aangemeld. Van Veen: Die vroege signalering werkt preventief. Als we niet op een vroeg moment interveniëren en niet goed kijken wat kinderen, ouders en hun sholen nodig hebben, krijgen we later de rekening gepresenteerd van een geësaleerde problematiek. Eerste Hulp Voor de sholen zit de toegang tot Bureau Jeugdzorg bij het JAT. Van Veen: Zo heeft de jeugdzorg nu een geziht voor de sholen en de ouders. Het bereik is vergroot. De sholen voelen zih nu ondersteund en hoeven niet meer ahter hulpverleners aan te zitten om te horen wat er gebeurt. We hebben inmiddels ook geleerd dat het voor het Bureau Jeugdzorg effiiënter werkt. De kwaliteit van de advisering gaat erop vooruit. Ze kunnen nu in een kort tijdsbestek informatie en kennis bundelen. Van Veen ziet het JAT als een eerstehulppost waar goede probleemtaxatie en snelle toeleiding naar hulp entraal staan. De JAT s moeten zih inbedden in de regionale strutuur. Als bepaalde ondersteuning er niet is, kan het JAT een dergelijk gat niet opvullen. In sommige stadsdelen ontbreken bijvoorbeeld voorzieningen voor opvoedingsondersteuning of zijn er wahtlijsten voor geïndieerde jeugdzorg. De doorstroom kan dan stagneren en dat kan tot verstopping leiden. Van Veen heeft meer noten op zijn zang: Ik vind dat we het huidige aanbod niet flexibel genoeg kunnen inzetten. Verder moeten we de regionale opvangapaiteit voor jonge risiokinderen verbeteren. Er vindt namelijk geen goede overdraht van informatie plaats op risiovolle momenten. Eén loket Vraaggeriht werken is een term die Van Veen bewust niet gebruikt. De JAT s moeten er eer in sheppen om samen met de ouders te onderzoeken wat er aan de hand is, zodat ouders hun ondersteuningsbehoefte kunnen formuleren. Dat is de fundamentele taak van een JAT. Vroeger was één loket het adagium. Maar dat kan niet verbloemen waar het eigenlijk om gaat: in de basisvoorzieningen toegangsfunties inzetten, interprofessioneel samenwerken, vroegtijdige signalering, onrete atie en goede onderwijsgerelateerde jeugdzorgprogramma s aanbieden. 5

6 THEMA. BASISONDERWIJS Hulpaanbod voor basisonderwijs Jeugdzorgadviesteam (JAT) Het Jeugdzorgadviesteam helpt basissholen met kinderen die problemen hebben waarvoor het zorgsysteem van de shool niet toereikend of bedoeld is. Of met problemen waarbij ouders soms moeilijk te bewegen zijn hulp te zoeken. Het JAT adviseert bij de aanpak van kinderen met psyhosoiale problemen. Dit doet zij door de shool werk uit handen te nemen en te ondersteunen als het gaat om het vinden en bieden van de juiste hulp aan kinderen en hun ouders. Het JAT is een samenwerkingsverband van reeds bestaande instellingen voor jeugdzorg en hulpverlening, waarbij het Bureau Jeugdzorg een entrale rol heeft. Het bestaat uit medewerkers met vershillende deskundigheden: orthopedagogen/psyhologen, gezinsmaatshappelijk werkers, algemeen maatshappelijk werkers, een jeugdarts en een soiaal-psyhiatrish deskundige. Het JAT werkt nauw samen met de shool en maakt gebruik van de kennis en informatie van de shool en houdt de shool op de hoogte van de stappen die ze met en ten behoeve van ouders en kinderen zet. Verder baant het JAT voor de shool een weg naar instellingen voor jeugdzorg en bemiddelt ze als de shool problemen ondervindt in de relatie met deze instellingen. Verder kan het JAT de shool bijstaan in risissituaties, bijvoorbeeld door het organiseren van hulp aan het kind en/of het gezin en het geven van advies aan de shool over de juiste aanpak. Het JAT is bereikbaar op werkdagen van 9.00 tot uur voor het maken van afspraken. Tussen en uur biedt een inhoudelijk medewerker telefonishe onsultatie. Sholen kunnen een beroep doen op het JAT in hun eigen regio, AMSTERDAM NOORD Buikslotermeerplein 260, 1025 GB Amsterdam Tel: AMSTERDAM OOST EN DIEMEN Helmholzstraat 61, 1098 LE Amsterdam Tel: AMSTERDAM WEST Overshiestraat 17, 1062 HN Amsterdam Tel: AMSTERDAM ZUIDOOST Wildenborh 9, 1112 XB Diemen Tel: AMSTERDAM ZUID EN CENTRUM IJsbaanpad 9, 1076 CV Amsterdam Tel: CCTJ VOOR CRISISSITUATIES Eri Heusinkveld: Shoolmaatshappelijk werk Afra Boddaert PPI biedt shoolmaatshappelijk werk op vijftig Amsterdamse basissholen. Leerkrahten shakelen de shoolmaatshappelijk werkers in als een kind gedragsproblemen in de klas heeft, er in een gezin duidelijk opvoedingsproblemen bestaan, bij plotseling verslehterde leerprestaties of bij problemen tussen ouders en shool. Hulp en ondersteuning van de ouders moeten leiden tot een beter funtioneren van het kind op shool. Het shoolmaatshappelijk werk biedt kortdurende ondersteuning. Als er meer hulp nodig is, verwijst het shoolmaatshappelijk werk naar Bureau Jeugdzorg of naar andere instanties zoals buurthuizen, opvoedursussen, maatshappelijk werk, de huisarts of het speiaal onderwijs. Meer informatie: Ambulante begeleiding De Prof. Waterinkshool, verbonden aan het Paedologish Instituut Duivendreht, verzorgt onder andere het onderwijs voor de kinderen van MKD t Kabouterhuis. Zie hiervoor het artikel hieronder. Na afloop van de dagbehandeling in ombinatie met onderwijs, wordt ieder kind verwezen naar een passende onderwijsvoorziening. De kinderen die naar het (speiaal) basisonderwijs gaan worden nog een jaar lang gevolgd door de ambulante begeleiding vanuit de Prof. Waterinkshool. De ambulante begeleiding is bedoeld om de leerkraht te ondersteunen in de omgang met het desbetreffende kind. Meer informatie: Annerieke van der Hulst (oördinator ambulante begeleiding) SaC-Amstelstad Jeugdzorg SaC-Amstelstad Jeugdzorg heeft voor het basisonderwijs het volgende zorgaanbod: Het Medish Kinderdagverblijf De kleine prins in Purmerend biedt intensieve dagbehandeling aan kinderen van anderhalf tot zes jaar en begeleidt kinderen en hun ouders ook thuis. De Boddaertentra in Zaanstreek/Waterland bieden intensieve dagbegeleiding voor kinderen van 6 tot 15 jaar na shooltijd in een Boddaertentrum en ambulante hulp aan huis. Kinderen kunnen met hun ouders begeleiding krijgen in shoolgerelateerde zaken, zoals huiswerkbegeleiding. Meer informatie: D O O R : M A A R T E N T E R L A G E Wij dragen onze expertise steeds meer over Op het medish kinderdagverblijf t Kabouterhuis zitten jonge kinderen met ernstige gedrags- en ontwikkelingsproblemen. Wanneer zij ouder dan vier jaar zijn en toe zijn aan onderwijs gaan zij naar de Prof. Waterinkshool. Na maximaal twee jaar stromen ze door naar het reguliere of speiale basisonderwijs of naar vershillende vormen van speiaal onderwijs. De ambulant begeleider zorgt ervoor dat de speifieke deskundigheid aan de basisshool wordt overgedragen. oms hebben jonge kinderen zulke ernstige gedrags- of ontwikkelingsstoornissen dat zij niet Sproblemen kunnen funtioneren op een peuterspeelzaal, kinderdagverblijf of onderbouw van een reguliere of speiale basisshool, zegt Dagmar Peet, groepsleidster op t Kabouterhuis in Amsterdam-Zuid. Zij kunnen dan naar één van de Kabouterhuizen worden doorverwezen. Wij geven de kinderen een intensieve dagbehandeling in groepen van maximaal negen kinderen. Als kinderen op t Kabouterhuis vier jaar oud worden en toe zijn aan onderwijs, gaan ze vier tot zes dagdelen naar een kleutergroep van de Prof. Waterinkshool. Wenshema De Prof. Waterinkshool is een shool voor zeer speiaal basisonderwijs, verbonden aan het Paedologish instituut. De kinderen krijgen les in groepen van maximaal tien leerlingen. In nauw overleg met de groepsleidster van t Kabouterhuis wordt allereerst een wenshema opgesteld, aldus groepsleerkraht Willeke van de Ven. Daarna hou ik dagelijks ontat met de groepsleidster van t Kabouterhuis, zodat het onderwijs goed blijft afgestemd op de hulpverlening. Verder hebben we regelmatig een breed overleg waarbij alle betrokkenen, inlusief ouders, spreken over de ontwikkelingen van het kind. Een leerkraht van de Prof. Waterinkshool op de loatie van t Kabouterhuis in Amsterdam-West vertelt een spookverhaal aan haar leerlingen. Goede afsteming t Kabouterhuis heeft in Amsterdam en Amstelland/De Meerlanden vier loaties. Op het terrein van drie van de vier Kabouterhuizen bevindt zih een vestiging van de Prof. Waterinkshool wat een goede afstemming tussen dagbehandeling en onderwijs moet waarborgen. Op de Waterinkshool krijgen leerlingen les in groepen van maximaal tien leerlingen en wordt de groepsleerkraht bijgestaan door een klassenassistent. Na één of maximaal twee jaar moeten kinderen worden teruggeplaatst naar het onderwijs. Hierbij is een belangrijke rol weggelegd voor ambulant begeleider Annerieke van der Hulst: Samen met de teams van de Waterinkshool, t Kabouterhuis en de ouders bekijken we wat de beste vervolgshool voor het kind is. Dat kan regulier basisonderwijs zijn, maar ook speiaal basisonderwijs of speiaal onderwijs. Wanneer het kind naar een (speiale) basisshool gaat, is het mijn taak de overdraht te regelen. Vervolgens blijf ik gedurende één jaar atief als ambulant begeleider op de nieuwe shool. Ik bezoek dan regelmatig de shool en overleg daar met vooral de leerkraht en de intern begeleider over de voortgang van het kind. Wanneer er problemen zijn kan ik handelingsgerihte adviezen aan de leerkraht geven. Op deze manier dragen wij onze speifieke expertise steeds meer over aan andere vormen van onderwijs. Dat is belangrijk, ook omdat er steeds meer kinderen in het regulier basisonderwijs worden teruggeplaatst. FOTO: JAAP MAARS 6

7 THEMA. BASISONDERWIJS D O O R : M I C H E L VA N D I J K De shool wil het kind niet kwijt Leerlingen uit groep 1 en 2 met soiaal-emotionele problemen krijgen in Amsterdam-Oost hulp van het Afra Boddaert-PPI. Ouders en shool zijn tevreden over de resultaten. De leefgroep van Afra Boddaert PPI in Amsterdam-Oost: We willen de kinderen weerbaarder maken, zodat ze zih prettiger gaan voelen en steviger in hun shoenen staan in de klas. De hulpverleners streven er daarom naar dat de ouders hun aanpak overnemen. Als het kind thuis minder faalangst voelt, zal het daar op shool vervolgens ook minder last van hebben. FOTO: SAKE RIJPKEMA en deel van de kinderen dat hier komt is erg intro- vertelt Joke Baidjoe, orthopedagoog van de Evert, groep Vier tot Zes van Afra Boddaert PPI in de Tweede Oosterparkstraat. Ze zijn vaak zo verlegen dat ze niet voor zihzelf durven op te komen in de klas. Daardoor worden ze belemmerd in hun funtioneren. Vaak ontbreekt het sholen aan tijd om deze kinderen extra aandaht te geven. Vandaar dat veel sholen in Oost de kinderen aanmelden bij de hulpverleners in de Tweede Oosterparkstraat. Baidjoe: Met ons hulpaanbod proberen we de kinderen weerbaarder te maken, zodat ze zih prettiger gaan voelen en steviger in hun shoenen staan in de klas. Bereidwillig De kinderen gaan enkele middagen per week naar de leefgroep van Afra Boddaert PPI. Daar worden zij en hun ouders begeleid door drie mentoren en een maatshappelijk werkende. De aanmelding van het kind vindt plaats in overleg met de ouders. Baidjoe: De meeste ouders zijn heel bereidwillig. Ze zien dat er iets aan de hand is, maar weten niet wat ze moeten doen. Snelle aanmelding Doent en mentor vormen de shakel in het ontat tussen shool en Afra Boddaert. Ze voeren regelmatig overleg over het kind, en bezoeken elkaar in de klas en op de leefgroep. Ze vullen elkaar mooi aan, vindt Yvonne Karels, hoofd van de vestiging in Oost. Karels is blij dat ze kinderen uit deze leeftijdsgroep kan helpen. De shool doet vanaf groep 3 een steeds groter appèl op de kinderen. Voor doenten is dat vaak een reden om een kind bij ons aan te melden. Ze zijn bijvoorbeeld bang dat het kind het in groep 3 niet zal volhouden zonder extra ondersteuning. Een snelle aanmelding is een belangrijk suesfator in de opvang, benadrukt Karels. Vandaar dat Afra Boddaert PPI het afgelopen jaar, samen met vier sholen in Oost en Zuidoost, een verkorte route startte, waaraan in totaal 22 kinderen deelnamen. Karels: De shool meldt het kind diret bij ons aan. Bureau Jeugdzorg kent pas ahteraf de zorgtoewijzing toe. Dat sheelt tijd, en dat moet ook. Je kunt deze kinderen niet jaren laten wahten. Het hulpaanbod voor kinderen uit groep 1 of 2 is volgens Karels overigens minimaal in Amsterdam. We kennen het ZMOK en het Medish Kleuterdagverblijf voor kinderen met ernstige gedragsproblemen. Zij komen meestal tereht in het speiaal onderwijs. Onze kinderen daarentegen gaan gewoon naar de basisshool. De shool wil het kind niet kwijt. Daarom is iedereen bereid om er wat aan te doen. D O O R : C O R I N A D E F E I J T E R Jan Hus: Basisonderwijs heeft niets aan koopmansgedrag Jan Hus is voorzitter van het College van Bestuur van het Protestants Christelijk en Oeumenish Onderwijs in Amsterdam (PCOOA) en de Stihting Samenwerkende Christelijke Sholen (SSCS). Voor leerkrahten geldt: shoenmaker, blijf bij je leest. Het onderwijs is een belangrijke vindplaats van kinderen en ouders die hulp nodig hebben. Voor jeugdzorg was dit wel een eye-opener, onstateert Hus. De oprihting van de Jeugdzorg Advies Teams (JAT s) verkleinde de kloof tussen jeugdzorg en basisonderwijs, maar het kan beter. De voordeur van het Bureau Jeugdzorg gaat alleen open als je aanbelt. Voor sommige ouders is de drempel nog te hoog. En de hulp komt traag op gang. Wat hem ergert is het feit dat sommige instellingen zih eigengereid opstellen en moeilijk over te halen zijn om te partiiperen in de JAT s. Ze zeggen dat ze de visie en werkwijze van het JAT niet delen. Het lijkt wel of ze zih meer rihten op hun eigenbelang dan op het gezamenlijk belang. Het onderwijs heeft niets aan dit soort koopmansgedrag. Als we eht een ontinuüm aan zorg willen reëren, dan vind ik het jammer dat sommige organisaties menen - omwille van hun zelfstandigheid - zih te kunnen onttrekken aan een gemeenshappelijk doel. Ze moeten elkaar niet beonurreren, maar de krahten bundelen. Adequate ondersteuning Volgens Hus heeft het basisonderwijs baat bij het onder handbereik hebben van adequate ondersteuning, bijvoorbeeld deskundigheid op het vlak van gedrag. Sholen moeten beshikken over een bepaald aantal uren ondersteuning per week. Leerkrahten signaleren wel dat er met een kind iets mis is. Het komt voor dat ze niet weten wat ze met een kind aanmoeten, ze kunnen er soms letterlijk niet bij komen. Het is belangrijk om de ouders er in een vroeg stadium bij te betrekken. Het is niet zo dat we de ouders niet meer op hun verantwoordelijkheid mogen aanspreken. Maar sommige ouders zijn pedagogish onmahtig en geven hun kind op. Voor leerkrahten geldt wel het prinipe: shoenmaker, blijf bij je leest. Het zijn geen gedragsdeskundigen. Leerkrahten beshrijven niet wat er aan de hand is, maar plakken vaak diret een etiket op het kind. Ze moeten leren waar te nemen: wat gebeurt er, hoe reageert het kind, hoe reageer ik. Sommige sholen gebruiken video-interatie begeleiding. Dan zien leerkrahten wat er gebeurt. Door hierover te praten met een orthopedagoog leren ze anders om te gaan met een kind en negatief gedrag niet langer te belonen. Het gaat erom dat de leerkraht zih bezighoudt met de groep en niet alleen geriht is op het individuele kind. 7

8 T E K S T: M A R T I N G E R R I T S E N F O T O : S A K E R I J P K E M A D O O R : M A R T I N G E R R I T S E N Jeugdzorg Advies Team: Je moet hulp niet foreren Wil Willems, jeugdarts bij de GGD en Astrid Caubo, maatshappelijk werker bij het Algemeen Maatshappelijk Werk, zijn beiden gedetaheerd bij het Jeugdzorg Advies Team, het JAT. Zij buigen zih in een multidisiplinair team over de kinderen die de basissholen bij het JAT aanmelden. Caubo: Vaak gaat het om gedragsproblemen op shool, maar ook in de thuissituatie. Willems: En om soiaal-emotionele problemen. Caubo: We werken met korte lijnen. Willems: Als een shool een kind bij ons aanmeldt, nemen we binnen twee dagen ontat op met shool. Caubo: En we werken eht outreahend. We gaan naar de ouders toe en als ze dat niet willen bezoeken we ze op shool. We verzamelen ook andere gegevens, zoals de jeugdgezondheidskaart en een eventueel rapport van ABC O n d e r w i j s b e g e l e i d i n g. Willems: Zo kunnen we aansluiten op eerdere hulp en Astrid Caubo en Wil Willems: We gaan naar de voorkomen dat we hulp gaan ouders toe en als ze dat niet willen bezoeken bieden die in het verleden al we ze op shool. eens is misgelopen. Caubo: Soms willen we eerst meer informatie om te zien welke hulp nodig is. Willems: Dat kan bijvoorbeeld aan de hand van gedragsvragenlijsten. FOTO: JAAP MAARS DE WERKER DE CLIENT Violetta Rayen Gitte Yonez Inalleo, 12 jaar. De dokter stelde allerlei rare vragen Ik moest naar een andere shool, want het ging niet meer op mijn oude shool. De juf deed daar niet zo aardig tegen me. Zo kwam ik bij het JAT, bij Astrid en Wil. Ze hebben eerst nog gekeken of ik terugkon naar m n oude shool, maar dat wilde ik niet meer. Ik heb namelijk een huidziekte, waardoor ik niet alles even snel kon. Maar de juf vond gewoon dat ik niet goed mijn best deed. Ik heb een huidziekte waarbij ik allemaal blaren krijg op mijn voeten. Dat heb ik van m n moeder geërfd. Astrid en Wil kwamen toen op het idee om me naar een andere shool te sturen, een shool voor kinderen die ziek zijn. Ze zijn toen ook met mij en m n moeder meegegaan naar die nieuwe shool. En toen moht ik naar die shool. Maar dat ging niet zomaar. Ik moest nog wel met allerlei mensen praten. Met een dokter, een psyholoog, een intern begeleider en een soiaal verpleegkundige. De dokter wilde preies weten welke ziekte ik had, maar stelde soms ook rare vragen. Bijvoorbeeld of ik vieze poep had. Ik vond het eht goor. Ik zit nu sinds de zomervakantie op mijn nieuwe shool. Daar gaat het nu wel beter. Alleen doen de kinderen wel eens minder leuk tegen me. Dan zeggen ze bijvoorbeeld dat ik stink. Maar m n moeder heeft daarover gesproken met de juf en nu gaat het beter. Ik vond ze wel aardig van het JAT. Het is in elk geval hartstikke goed dat ze een nieuwe shool hebben geregeld. Je kon ook goed met ze praten. Astrid zat dan hier op de bank en praatte met mij, maar Wil praatte vooral met m n moeder. Die zat dan daar op die andere bank. 8 Invalshoeken Willems: We bespreken een jongere vervolgens in het multidisiplinair team. Daar kijken mensen vanuit vershillende invalshoeken naar het probleem. Zo komen we samen tot een integratief beeld. Caubo: Soms is er een onflit tussen shool en ouders over het kind. Willems: We proberen dan te bemiddelen. Zo moeten we ouders wel eens uitleggen dat het kind zih thuis heel anders gedraagt dan op shool. Je kunt dat laten zien door het gedrag op video op te nemen. Zo probeer je de shool en de ouders weer on speaking terms te krijgen. Caubo: We geven zelf ook lihte vormen van hulpverlening, zoals opvoedingsondersteuning. Willems: En we kunnen doenten handelingsadviezen geven. Caubo: Maar we kunnen het kind ook verder doorverwijzen voor hulp. Zo werken we samen met Boddaert, Boppi en de GGZ, Soms is er ook sprake van intensieve thuisbehandeling, soiale vaardigheidstrainingen, video-hometraining en pedagogishe ondersteuning. Aansluiten Caubo: Onze hulp sluit aan bij hetgeen de ouders willen. We kunnen wel een plan bedenken, maar daar heb je niet veel aan als de ouders niet willen meewerken. We kijken daarom vooral naar wat haalbaar is, tenzij de thuissituatie zo ernstig is dat we de Raad voor de Kinderbesherming moeten inshakelen. Willems: Haalbaarheid is belangrijk. Sommige gezinnen zijn al bij veel instanties geweest en hebben telkens afgehaakt. Daarom is het belangrijk dat wij ze niet uit het oog verliezen. Caubo: Het heeft geen zin om hulp te foreren. Dan haken mensen toh af. Meningsvershil Willems: Neem Violetta. Zij verzuimde veel wegens haar huidziekte en meningsvershillen tussen shool en thuis over de huidverzorging. We wilden haar weer terug naar shool plaatsen, maar dat lukte niet. Vanuit mijn invalshoek als jeugdarts ben ik toen gaan kijken naar andere mogelijkheden. Zo kwam ik bij een shool voor hronish zieke kinderen, maar de moeder wilde daar aanvankelijk niet aan. Caubo: Ze had in het verleden negatieve ervaringen met het speiaal onderwijs. Willems: We hebben toen samen de shool bezoht, zodat de moeder zag dat de sholen van nu niet meer die van vroeger zijn. Caubo: Nu zit Violetta op die shool en bloeit ze helemaal op.