Voogden krijgen meer tijd voor kinderen

Transcriptie

1 JAARGANG 5 JUNI 2005 NUMMER 2 JONGAAN DE AMSTEL KORT Amsterdam start Transferium voor probleemleerlingen Leerlingen uit het voortgezet onderwijs die (tijdelijk) niet meer op shool gehandhaafd kunnen worden, gaan volgend shooljaar naar een Transferium. Een Transferium biedt onderwijs en hulp en zorgt voor een passend vervolg van de shoolloopbaan. Het verblijf op een Transferium duurt niet langer dan een half jaar. De Transferia starten in elk geval in Amsterdam-Oost en in Amsterdam-West. Hier komen leerlingen die niet meer teruggaan naar hun shool. Het Transferium plaatst ze door naar een andere shool binnen het reguliere voortgezet onderwijs, naar een shool voor speiaal onderwijs, een leer/werktrajet of een Shool Time-Out Projet (STOP). De Time-Out Projeten van Altra vangen deze ategorie leerlingen nu nog op. Altra is ook nauw betrokken bij de opzet van de Transferia en krijgt een belangrijke rol in de uitvoering. Amsterdamse jeugdbesherming onder de loep Minister Donner van Justitie ontving op 19 april 2005 uit handen van de Commissaris jeugd- en jongerenbeleid, Steven van Eijk, het rapport Jeugdbesherming onder de loep, een asestudie van de regio Amsterdam. Daarbij deed Van Eijk een beroep op Donner om er op aan te sturen dat de doorlooptijden in de jeugdbesherming worden verkort. Kinderen die in hun ontwikkeling worden bedreigd, moeten sneller op hulp kunnen rekenen. Op basis van het rapport adviseerde Van Eijk de minister om meer duidelijkheid te sheppen over de gronden en doelen voor de Onder toezihtstelling (ots) van een kind. Het Bureau Jeugdzorg, de Raad voor de Kinderbesherming, de kinderrehter en de gezinsvoogdij hebben dit hard nodig om hun werk beter op elkaar te kunnen afstemmen. Daarnaast adviseerde hij harmonisatie van de kwaliteitsriteria voor deze shakels van de ots-keten, zodat ze effiiënter kunnen werken en dubbele informatieverzameling niet meer nodig is. Tenslotte moet worden nagegaan of de rol van de Raad van de Kinderbesherming bijgesteld kan worden. Die zou, in die gevallen dat dat mogelijk is, alleen het proes van een ots-aanvraag moeten toetsen. De Raad zou niet langer standaard een inhoudelijke toets moeten uitvoeren via een eigen onderzoek, terwijl de benodigde gegevens al beshikbaar zijn door het onderzoek van het Bureau jeugdzorg. Het rapport stelt dat de betrokkenheid bij de liënten over het algemeen zeer groot is en dat zorgvuldigheid bij de instellingen voorop staat. De betrokken professionals moeten omgaan met het spanningsveld tussen enerzijds ingrijpende justitiële maatregelen die het ouderlijk gezag beperken en anderzijds het beshermen van kinderen en het reëren van een veilige opvoedingssituatie. De praktishe uitwerking leidt ehter tot lange doorlooptijden voor de liënten. Het proes vanaf de aanvraag voor een ots door het Bureau jeugdzorg tot aan de uitspraak van de kinderrehter duurt 8 tot 15 maanden. Voor de kinderen betekent dit in de praktijk dat zij vaak te lang moeten wahten voor ze kunnen rekenen op hulp of maatregelen om hen te beshermen. Meer informatie: N I E U W S B L A D O V E R D E J E U G D Z O R G I N D E A G G L O M E R A T I E A M S T E R DA M Gezamenlijke aanpak shoolverzuim Ketenunits werken dadergeriht Drie Amsterdamse pleegouders D O O R : M A R T I N G E R R I T S E N Het Deltaplan zal de gezinsvoogdij in de regio Amsterdam een grote impuls geven. Dat stelt Jolanda Buwalda, lid van de Raad van bestuur van Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam. Een gezinsvoogd kan substantieel meer aandaht besteden aan een liënt. De dood van Savannah braht veel zaken in een stroomversnelling. Zo zegde minister van Justitie Jan Hein Donner op 13 april 2005 toe dat hij 14 miljoen euro uit zou trekken om het Deltaplan Gezinsvoogdij in te voeren. Dat plan waarvan in vier regio s al een pilot draait gaat uit van een lagere aseload van de gezinsvoogd en een resultaatgerihte en toetsbare manier van werken. Dat heeft een enorm effet op de gezinsvoogdij, vertelt Jolanda Buwalda. De aseload komt uit op vijftien liënten per gezinsvoogd, hoewel de laatste berihten uitgaan van zeventien liënten. Dat betekent dat een gezinsvoogd vijf tot aht zaken minder krijgt. Hij of zij kan dus substantieel meer aandaht besteden aan een liënt. Net zo belangrijk is de nieuwe werkwijze. Buwalda: Er komt een methodishe manier van werken die uitgaat van duidelijk geformuleerde doelen en toetsbare resultaten. De doelen zijn gekoppeld aan de gronden van de ots (ondertoezihtstelling red.). Dat betekent dat het kind reht heeft op een veilige en ontwikkelingsgerihte opvoedsituatie. En worden de doelen niet gehaald, dan volgen verdere maatregelen. Het lijkt voor de hand te liggen, maar dat is volgens Buwalda niet zo. De hulpverlening inlusief de kinderrehters - keek vooral naar de opvoedingsapaiteiten van volwassenen. De ots stelt weliswaar het belang van het kind entraal, maar de rehtspositie van ouders is in Nederland erg sterk. Anders denken De nieuwe werkwijze betekent ook dat gezinsvoogden anders moeten leren denken, meer resultaatgeriht. Buwalda: Die ontwikkeling begon in Amsterdam al enige tijd terug. Onze gezinsvoogden werken nu in een maatshap, waaraan een resultaatverantwoordelijk manager, een gz-psyholoog en een juridish werkbegeleider zijn verboden. Gezinsvoogden worden hier dus kwalitatief en kwantitatief ondersteund. Amsterdam zette dus een duidelijke stap voorwaarts, 1 Thema: Jeugdgezondheidszorg Alle kinderen hebben reht op een goede gezondheidszorg. De GGD is hiervoor verantwoordelijk. Ze zorgt onder andere voor preventie, signalering en vroegtijdige verwijzing bij gezondheidsproblemen. Een nauwe samenwerking met andere werkvelden is hierbij noodzakelijk omdat gezondheidsproblemen niet zelden samen gaan met emotionele en gedragsproblemen. Het is daarbij belangrijk om tijdig en adequaat op deze problemen in te springen. De jeugdzorg en de jeugdgezondheidszorg zijn derhalve belangrijke partners. Lees verder op blz. 5 Voogden krijgen meer tijd voor kinderen FOTO: PATRICK POST/HH Gezinsvoogden demonstreerden 23 maart 2005 in Amsterdam onder andere tegen de hoge aseload. maar is er nog niet. Buwalda noemt drie knelpunten. Er moet meer aandaht komen voor de psyhishe problematiek van veel van onze liënten. Gezinsvoogden zouden eigenlijk een pluis/nietpluis-gevoel hiervoor moeten ontwikkelen, zodat ze een juiste risiotaxatie kunnen maken. Bureau Jeugdzorg gaat daar in elk geval samen met de Basule aan werken. Het tweede knelpunt is het zorgaanbod dat in de regio Amsterdam te laag is. Wat dat betreft zijn we in Amsterdam het stiefkindje, stelt Buwalda. Zowel het ambulante en residentiele aanbod is hier te gering. We kampen in Amsterdam met de langste wahtlijsten van Nederland. Tenslotte noemt Buwalda als derde knelpunt de lange keten in de jeugdbesherming. Hierdoor werken we nog niet effiiënt genoeg. De tussenshotten moeten uit de keten verdwijnen. Realistish Buwalda is overigens realistish genoeg om te stellen dat met al die maatregelen een zaak als die van Savannah nooit voor 100 proent is te voorkomen. Kijk bijvoorbeeld naar de gezondheidszorg waar ondanks alle waarboren het toh ook wel eens misgaat. We zijn er niet altijd bij, maar we gaan wel systematisher en toetsbaar werken, met duidelijke doelen en een duidelijke bottom line waarbij we ingrijpen. Dat maakt de kans op dit soort zaken gelukkig een stuk kleiner. Jong aan de Amstel zal in het volgende nummer uitgebreider ingaan op de gezinsvoogdij in Amsterdam.

2 COLOFON Jong aan de Amstel is een gezamenlijke uitgave van vier instellingen voor de jeugdzorg in de agglomeratie Amsterdam: Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam, Altra, MOC t Kabouterhuis en Spirit. Jong aan de Amstel vershijnt vier keer per jaar. De artikelen in dit blad vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van de organisaties. Evenmin kunnen aan de inhoud van dit blad rehten worden ontleend. Overname artikelen Overname van artikelen uit Jong aan de Amstel is alleen toegestaan na voorafgaande shriftelijke toestemming van de redatie. Hoofdredatie Martin Gerritsen Kernredatie Sanne Bender (Spirit), Anita van Ewijk (Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam), Hans van der Jagt (Altra) Inez Zuiderveld (MOC t Kabouterhuis) Redatie Rik van Beijma (Spirit), Herbert Budde (Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam), Vinent Fafieanie (Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam) Vaste medewerkers Marnix de Bruyne, Mihel van Dijk, Tamara Franke, Corina de Feijter, Suzan Hilhorst, Jaap Maars, Sake Rijpkema, Wim Stevenhagen, Maarten Terlage en Linda van Wijk. Redatie-adres Jong aan de Amstel - Fred. Roeskestraat EC Amsterdam - jongaandeamstel@tisalimail.nl D O O R : L I N D A VA N W I J K Gezamenlijke aanpak shoolverzuim Het kabinet wil voorkomen dat leerlingen vroegtijdig de shool verlaten, zodat ze later niet buiten de boot vallen. Amsterdam erkende dit probleem twee jaar terug en ondernam atie. Maar de taakverdeling tussen Bureau Jeugdzorg en leerplihtambtenaren was niet altijd even helder. Reden voor duidelijke afspraken. Twee jaar geleden rihtte de gemeente Amsterdam de stuurgroep LRV op, die meer aandaht moest geven aan shoolverzuim en voortijdige shoolverlaters. Deze stuurgroep en het bestuur van Bureau Jeugdzorg gaven de programmamanager leerpliht van de Samenwerkende Amsterdamse Stadsdelen Monique van Thienen en beleidsmedewerker van Bureau Jeugdzorg Vinent Fafieanie vorig jaar de opdraht om de organisaties Leerpliht en Bureau Jeugdzorg beter op elkaar af te stemmen. Start bij uitvoering Om dat te bewerkstelligen hielden zij bijeenkomsten in de vershillende zorgregio s. Het bijzondere aan deze aanpak is dat we bij de uitvoering zijn gestart, vertelt Van Thienen. We keken naar de praktijk, inventariseerden knelpunten en stelden oplossingen voor aan het management en bestuur van de Samenwerkende Amsterdamse Stadsdelen, zodat die het kunnen omzetten in beleid. Tijdens het bespreken van praktijkvoorbeelden kwam naar voren dat zowel Bureau Jeugdzorg als Leerpliht bij bepaalde situaties aannamen dat iets de taak was van de ander, aldus van Van Thienen. Zo ging Bureau Jeugdzorg er - om maar een voorbeeld te noemen - van uit dat het de taak was van de leerplihtambtenaar om een nieuwe shool te zoeken voor een leerling, terwijl dat in feite de taak van de ouders is en van de vertrekkende shool. Op het moment dat organisaties van elkaar denken dat iets de taak is van de ander, kan het proes stil komen te liggen. Bureau Jeugdzorg en Leerpliht hebben nu afspraken gemaakt over wat Leerpliht doet en wat Jeugdzorg. En wat niet. Winst De winst van de afspraken ligt vooral in de betere afstemming van de taakverdeling en het uitwisselen van informatie. Om de samenwerking verder te optimaliseren komen er jaarlijkse bijeenkomsten in de zorgregio s. Medewerkers van Bureau Jeugdzorg en leerplihtambtenaren werken nu dan ook niet langer langs elkaar heen en kunnen sneller optreden bij shoolverzuim. Voor meer informatie over shoolverzuim en voortijdig shoolverlaten: Ontwerp en DTP Roggeveen Grafish Ontwerp Druk Rob Stolk BV THHEMANUMMERS Jong aan de Amstel behandelt elk nummer een bepaald thema. Hierin beliht ze het onderwerp vanuit vershillende hoeken en geeft daarbij een overziht van het hulpaanbod van de jeugdzorg op dit terrein. Tot nu toe kwamen de volgende thema s aan bod: 2003/1 Vroegtijdige signalering maart /2 De harde kern juni /3 Kindermishandeling september /4 Basisonderwijs deember /1 Jeugdpsyhiatrie maart /2 Voortgezet onderwijs juni /3 Crisishulp november /1 Huiselijk geweld maart /2 Jeugdgezondheidszorg juni 2005 Oude nummers van Jong aan de Amstel zijn zolang de voorraad strekt op te vragen via het adres van de redatie: jongaandeamstel@tisalimail.nl D O O R : L I N D A VA N W I J K Ketenunits werken dadergeriht Begin dit jaar openden in Amsterdam de eerste ketenunits hun deuren. De units zorgen voor een verdere integratie van straf en zorg. Linda van Wijk peilt de stand van zaken op de werkvloer. Wat zijn ketenunits? Een ketenunit is een samenwerkingsverband van het Openbaar Ministerie, politie, gemeente, Bureau Jeugdzorg, Raad voor de Kinderbesherming, Bureau Halt, Relassering Nederland, Jellinek, Leger des Heils en GGD. Doelstelling is het vergroten van de veiligheid op straat door een effetieve aanpak van rimineel gedrag van jeugdigen tot 18 jaar en volwassen veelplegers tot 25 jaar. Wat doen ketenunits? Een dag op de ketenunit begint met een briefing waarbij in ieder geval iemand van het OM, politie, een zorgoördinator, Raad voor de Kinderbesherming en Bureau Jeugdzorg om de tafel zitten, vertelt René Smit, unitseretaris ketenunit West. We bespreken de proessen verbaal van minderjarige verdahten en kijken wat we kunnen doen. We sreenen en zien alle first offenders en we maken een ketenkaart van de veelplegers en hardekerners; een dossier dat alle ketenpartners in kunnen zien. Dan is er een afdoeningsoverleg, waarin de aanwezige offiier van justitie snel beslissingen neemt. In het senario-overleg bespreken we strafrehtelijke trajeten, waarna de ketenunit klaar is en de zaak naar de rehter gaat. Wat zijn de voordelen? De aanpak van de ketenunits (Centrum, Zuid-Amstelveen-Aalsmeer-Uithoorn, Oost-Zuidoost, West en Noord) wijkt af van de rest van Nederland, waar de organisaties zelfstandig opereren. Smit: Het voordeel voor justitie is dat er sneller wordt ingegrepen in een riminele loopbaan. We werken dadergerihter. Door de informatie- uitwisseling zijn de lijnen korter zodat het proes nu sneller gaat. Jos van der Horst, politieagent ketenunit Zuid: Op de ketenunit kunnen de instanties elkaar aansporen informatie aan te leveren om een dossier rond krijgen. Het hele trajet wordt transparanter. Er kan op maat worden gestraft. De politie is beter geïnformeerd over de verdahten, zodat ze krahtdadiger kan optreden. En sneller. Miranda Zwiers, zorgoördinator ketenunit Noord en Miriam Goudsmit, Bureau Jeugdzorg ketenunit Oost, zijn beiden van mening dat vooral de jongere is gebaat bij de ketenunit. Zwiers: De winst ligt in de snelheid en de persoonsgerihte aanpak. We kunnen sneller reageren en dat is bij kinderen erg belangrijk. Vroeger versheen een kind vaak pas na anderhalf jaar voor de rehter. Dat is te lang. Dan weet een kind nauwelijks meer een verband te leggen tussen wat hij heeft gedaan en de straf. Meer informatie: en ILLUSTRATIE: WIM STEVENHAGEN 2

3 D O O R : M A R T I N G E R R I T S E N Drie Amsterdamse pleegouders Kinderen zijn het leukste wat er is Een pleegkind verrijkt je leven, zo luidt het thema van de ampagne die Spirit voert om pleegouders te werven. Feit is dat pleegouders een onmisbare shakel vormen in de jeugdzorg. Zij kunnen namelijk kinderen die tijdelijk niet thuis kunnen wonen toh een gezinsleven bieden. Wat drijft hen? Khiva Hoogdorp en haar twee zussen: We zijn zussen, maar er zijn ook regels. Bedtijd is bedtijd, het huiswerk moet af en we eten elke dag om halfvijf. k geniet er nog elke dag van, zegt Truus Geel uit I Amsterdam-Noord. Ze ving in zes jaar bijna twintig pleegkinderen op. Drie van hen wonen er al lange tijd. En Geel daht in eerste instantie nog wel dat ze helemaal geen pleegouder kon worden. Ik ben namelijk alleenstaand, zegt ze. En ik meende dat je als pleegouder een ompleet gezin moest hebben. Bovendien is mijn huis nogal klein. Ik heb twee kamertjes met stapelbedden. Ze zouden me volgens mij nooit aepteren. Maar toen ik die ellende om me heen zag, daht ik: Nee heb je, ja kun je krijgen. Met die ellende bedoelt ze de verslavingsproblematiek in Amsterdam-Noord. Ze werd ermee geonfronteerd op de shool van haar kinderen. Alohol, drugs Hoe is het toh mogelijk dat al die dingen gebeuren? Als ik dat allemaal zag, besefte ik dat ik het in mijn eentje met mijn drie kinderen helemaal niet zo sleht had gedaan. Liefdevol Natuurlijk werd Geel geaepteerd als pleegouder. Het vermogen om kinderen liefdevol op te vangen is een belangrijker riterium dan het al dan niet hebben van een relatie. Martin Shrage uit Amsterdam-Zuid wist dat al. Hij is net als Geel alleenstaand, met dat vershil dat hij geen eigen kinderen heeft. Zijn motivatie om pleegkinderen op te vangen is ook ietwat anders: Ik heb het altijd leuk gevonden om met kinderen te werken. Ik zat om die reden ook bij de souting. Daar begeleidde ik de verkenners. Het omgaan met kinderen lag me gewoon goed. Nu ik voor een belangrijk deel met de souting ben gestopt, heb ik tijd voor pleegkinderen. Zussen Waar de keuze voor het pleegoudershap voor Geel en Shrage een bewuste was, ging het bij Khiva Hoogdorp min of meer vanzelf. Nadat haar moeder was overleden en haar vader verslaafd raakte, ving een tante haar twee zusjes Niole (14) en Gail (13) op, terwijl Khiva in Curaçao ging studeren. De tante kon het ehter niet aan en de meisjes kwamen tereht in een risisentrum. Hierop kwam Khiva naar Nederland: We hadden een gesprek op het risisentrum, waar de mogelijkheid van een pleeggezin ter sprake kwam. Dat wilde ik niet, want dan zouden m n zusjes weer uit elkaar worden gehaald. Goed, zei ik toen. Ik wil ze heel graag bij me hebben. Maar ik had geen huis. Ik had een kamer van dertien vierkante meter en daar kun je niet met zijn drieën wonen. Uiteindelijk wist ze via via aan een woning te komen, zodat ze pleegouder werd van haar eigen zusjes. Wurmpie Een van de pleegkinderen van Geel komt even om de hoek kijken, terwijl een hond op shoot springt. Kinderen zijn het leukste wat er is, vertelt ze. Elk kind is weer anders. Je moet altijd even kijken wie ze zijn. Mijn mooiste zaak is een ouveusebaby. Baby Niola Het was zo n klein wurmpie toen ze hier kwam zo shattig. Haar moeder was een Pools meisje die even niet voor haar kon zorgen. Ze kwam hier een paar keer op bezoek en ik had een Poolse vriendin van me ingeshakeld om met haar te praten. Het meisje ging logeren bij mijn vriendin en het ontat werd steeds beter. We hielpen haar met alles een kinderwagen, een bedje want ze had niets. En op een zomerse dag hebben we hier in de tuin afsheid van elkaar genomen. Een paar maanden terug kreeg ik nog een brief van haar uit Polen. Alles gaat nog steeds goed. Dat is toh fantastish. Weekendkinderen Shrage heeft inmiddels twee kinderen in huis gehad. Weekendkinderen, vertelt hij. Ik heb daar bewust voor gekozen omdat ik door de week vaak s avonds weg ben voor mijn werk en dat lijkt mij geen ideale situatie voor een pleegkind. Zijn eerste pleegkind kreeg hij ongeveer een jaar terug, een jongen die om het weekend kwam. Shrage: Maar het liep niet zo fantastish. Ik wilde graag dingen doen en blijf het weekend bijna nooit thuis. Ik ga op stap of bijvoorbeeld zeilen met mijn vrienden. Maar hij wilde alleen maar internetten en televisie kijken. Je moest hem eht meetrekken. Hierna kreeg ik een andere jongen. Een ideaal kind. Hij vindt alles leuk. Hij heeft alleen wat positieve aandaht nodig. We doen ook van alles in het weekend. Pas hebben we in Purmerland nog kikkers gevangen. Shakeljaar Met haar zussen gaat het nu goed, vertelt Khiva. Niole zit nu in het shakeljaar van de HAVO terwijl twee jaar geleden uit een test bleek dat ze een IQ van 81 zou hebben. Zo zie je maar dat die testen niet altijd kloppen, want ze werkt zih steeds verder naar boven. Heeft Khiva geen moeite met haar dubbelrol als moeder en zus? Ik heb het altijd zo gedaan, zegt ze. Ik ben niets anders gewend. We zijn zussen, maar er zijn ook regels. Bedtijd is bedtijd, het huiswerk moet af en we eten elke dag om halfvijf. Wie het eerste uit shool komt, moet koken. Gail gaat om halfnegen naar bed en Niole om half tien. Ik ga meestal met haar mee, want ik ben dan vaak al heel moe. We hebben ook niet veel regels. Je stelt regels als het fout gaat, maar hier gaat alles goed. Meer informatie over pleegoudershap: Spirit, informatiepunt pleegzorg of 3 KORT Starthulp van t Kabouterhuis. De gemeente Amsterdam heeft voor 2005 geld beshikbaar gesteld voor de aanpak van wahtlijsten in de jeugdzorg. t Kabouterhuis kan hierdoor op korte termijn een hulpverleningsaanbod (starthulp) doen aan liënten die anders langere tijd zouden moeten wahten op dagbehandeling. De starthulp van t Kabouterhuis is een ambulante hulpvorm waarin naast begeleiding in de thuissituatie, de expertise van t Kabouterhuis ook op andere wijze kan worden ingezet. Zo kan er onsultatie plaats vinden in de kinderopvangsituatie of op de shool van het kind. Het is ook mogelijk om alvast te starten met onderzoek en diagnostiek bij het kind. Bureau Jeugdzorg moet vooraf aangeven welke liënt belang heeft bij starthulp, in afwahting van de geïndieerde dagbehandeling. Hierna kan de starthulp meteen aanvangen. Meer infomatie: Jeugdzorg op weg naar ertifiering De Stihting Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling Zorgsetor (HKZ) presenteerde april 2005 het zogenaamde ertifieringshema voor de jeugdzorg. Dit shema bevat ongeveer 300 eisen waaraan jeugdzorginstellingen moeten voldoen. De eisen betreffen in hoofdzaak de hulpverlening, maar er zijn eveneens eisen gesteld aan het management, beleid, personeel, onderzoek en ontwikkeling, doumenten en de materiele voorzieningen. Als de instellingen intern hun zaken op orde hebben gebraht kunnen ze een toetsing door een onafhankelijk bureau aanvragen. Als men de toets doorstaat krijgt men voor een aantal jaren het ertifiaat HKZ. De ROA Commissie heeft al laten weten dat in ieder geval zorgaanbieders in 2006/2007 aan de riteria zullen moeten voldoen. De kwaliteitsfuntionarissen van Spirit, Altra, MOC t Kabouterhuis, de Basule, HVO-Querido en Bureau Jeugdzorg nemen inmiddels deel aan een platform om de samenwerking op di gebied te bevorderen en gegevens uit te wisselen. Andere tijden, andere meiden Honderd jaar geleden werd in Amsterdam Tehuis Annette geopend, een opvanghuis voor ongehuwde moeders. Het tehuis was de neutrale tegenhanger van het gereformeerde Beth Palet en het rooms-katholieke Hubertus. De drie tehuizen gingen begin jaren negentig van de vorige eeuw op in de stihting Afra die weer fuseerde tot het huidige Altra. Annette biedt aanstaande moeders hulp en begeleiding tijdens de laatste maanden van hun zwangershap, rondom de bevalling en bij het beginnend moedershap. Onder de titel Andere tijden, ander meiden..? wordt op 23 september in het Gemeente Arhief een symposium gehouden waarin de veranderingen in de hulp aan jonge moeders door de jaren heen entraal staan. Onder dezelfde titel verzorgt Uitgeverij SWP een uitgave waarin vershillende deskundigen hun liht laten shijnen op het fenomeen jonge moeders en waarin ook de meiden zelf aan het woord komen. Meer informatie: Altra, Roelof Arends, Kabouterhuis 60 jaar MOC t Kabouterhuis bestaat dit jaar zestig jaar. In het liht hiervan houdt zij 13 oktober een symposium over de ontwikkeling van en de zorg voor het hele jonge kind. Monia Osgood is een van de sprekers. Zij is gedragswetenshapper uit de Verenigde Staten, gespeialiseerd in het aanleren van soiale vaardigheden bij kinderen met een stoornis in het autistish spetrum. Theo Doreleijers, kinderpsyhiater en hoogleraar aan de VU-Amsterdam geeft een lezing over de noodzaak van vroegtijdige signalering. t Kabouterhuis zal vershillende aspeten van haar zorgprogramma s tijdens workshops presenteren. Bent u geïnteresseerd in het bijwonen van het symposium dan kunt u ontat opnemen met Esther van Dreumel esthervd@kabouterhuis.nl

4 Jeugdzorg in de regio Amsterdam Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam (BJAA) is in en rond Amsterdam dé organisatie waar iedereen tereht kan met vragen en problemen over opgroeien en opvoeden. De medewerkers geven informatie, advies en hulp aan kinderen, jongeren, ouders/verzorgers, professionals en betrokkenen. Dit gebeurt vanuit tien loaties in Amsterdam, Amstelveen, Hoofddorp, Purmerend en Zaanstad. Jeugdhulpverlening Wanneer er geen indiatiestelling nodig is, biedt Bureau Jeugdzorg hulp- en adviesgesprekken (gemiddeld vijf gesprekken). Indien er wél een indiatiebesluit is genomen, helpt Bureau Jeugdzorg de liënt desgewenst bij het vinden van de bij de indiatie passende hulp. Ook zorgt Bureau Jeugdzorg voor asemanagement tijdens de hulp bij de zorgaanbieder. Gezinsvoogdij De gezinsvoogd ondersteunt een gezin als een kind door de situatie thuis niet meer goed en/of veilig kan opgroeien. Deze begeleiding start na een uitspraak van de kinderrehter. De gezinsvoogd geeft de ouder(s) ondersteuning bij de verzorging en opvoeding van het kind en kan de ouder(s) bindende aanwijzingen geven. Voogdij In de Nederlandse wet staat dat iedereen die jonger is dan 18 jaar onder ouderlijk gezag moet staan. Als er geen ouder (of familielid) is die het gezag kan uitoefenen (of daarin ernstig tekortshiet), wordt in de agglomeratie Amsterdam de voogdij opgedragen aan Bureau Jeugdzorg. De voogdijwerker behartigt dan namens Bureau Jeugdzorg de belangen van de minderjarige en neemt de belangrijke beslissingen. Jeugdrelassering Als een jongere in aanraking komt met de politie en er proes-verbaal wordt opgemaakt, dan kan na een beslissing van een bevoegde justitiële instelling de jeugdrelassering worden ingeshakeld om herhaling te helpen voorkomen. De jeugdrelasseringswerker betrekt de situatie op werk of shool, de vrijetijdsbesteding, vriendenkring en de thuissituatie bij de begeleiding, en zal de jongere intensief motiveren en ontroleren. Opvoedondersteuning Bureau Jeugdzorg biedt ouders en professionals ondersteuning bij vragen over opgroeien en opvoeden. Hiertoe verzorgt Bureau Jeugdzorg trainingen en kan men tereht bij diverse Opvoedwinkels en de Opvoedtelefoon. Voor een overziht van het totale aanbod van Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam: Spirit Spirit helpt opvoeders en jeugdigen met oplossen van problemen bij opvoeden en opgroeien. De meeste hulp biedt Spirit in elke regio van Amsterdam en omstreken. Naast dit basisaanbod, biedt zij diverse andere hulpvormen. Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam is verantwoordelijk voor de toegang tot de jeugdzorg. Deze organisatie vormt als het ware de voordeur voor de jeugdzorg. Hier wordt ook vastgesteld welke hulp de jongeren en hun ouders nodig hebben. Als kan worden volstaan met kortdurende ambulante hulp, dan wordt deze door Bureau Jeugdzorg verleend. Is er meer nodig, dan neemt Bureau Jeugdzorg een indiatiebesluit op grond waarvan de liënt reht heeft op een zorgprogramma. Zorgprogramma s worden onder andere uitgevoerd door drie instellingen voor Hulp Op Indiatie (HOI): Altra, MOC t Kabouterhuis en Spirit. Zij bieden zowel ambulante als residentiële hulp. Daarnaast neemt Bureau Jeugdzorg ook indiatiebesluiten voor de geestelijke gezondheidszorg voor jeugdigen en voor zorgprogramma s elders in de jeugdzorg. Het aanmeldnummer van Bureau Jeugdzorg is: AANMELDING Artsen Sholen Politie Maatshappelijk werk Kinderopvang overigen Ambulante spoedhulp met kleinshalige aute opvang Als er auut hulp nodig is, geeft een hulp verlener intensieve hulp bij het gezin thuis. Zonodig vindt daarnaast diret opvang plaats van een jeugdige voor een paar nahten in een huis voor Kleinshalige Aute Opvang of in een pleeggezin. Hulp van de regionaal ambulante teams Bij deze intensieve, ambulante hulpverlening zoekt Spirit met de jeugdige en de gezinsleden uit, wat er voor hem of haar nodig is om de problemen die er zijn op te lossen door middel van vershillende methodieken, praktishe ondersteuning en advies. Pleegzorg Voor een jeugdige die tijdelijk niet in zijn of haar eigen gezin kan wonen, maar voor wie opvang in een gezinssituatie wel het beste zou zijn, zoekt Spirit een passend pleeggezin in het soiale netwerk van het gezin en anders in haar pleeggezinnenbestand. Beter met Thuis Beter met Thuis biedt ambulante hulp en hulp met verblijf, bij de opvoeding van kinderen van zes tot en met vijftien jaar die tijdelijk niet onstant thuis kunnen wonen. Aan deze hulp is vaak al andere hulp vooraf gegaan en is het noodzakelijk gebleken dat het kind tijdelijk ergens anders verblijft. Samen met de ouders of andere opvoeders, werkt Spirit aan de terugkeer naar huis of anders naar een andere gezinssituatie helpt opvoeders en jongeren van zestien en zeventien jaar samen problemen op het gebied van opgroeien en opvoeden aan te pakken. De hulp wordt thuis in het gezin gegeven. De jongere kan tijdelijk in een woonruimte van Spirit verblijven. De hulp riht zih op terugkeer naar huis. Als terugkeer niet meer kan, dan wordt naar een andere oplossing gezoht, bij voorkeur bij familie of vrienden. TOEGANG EN INDICATIE Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam Jeugdbesherming Jeugdrelassering Advies- en Meldpunt Kindermishandeling Raad voor de Kinderbesherming ZORGAANBOD Altra Jeugdzorg MOC t Kabouterhuis Spirit Jeugdpsyhiatrie en overige instellingen Eht-reht Conferentie Wanneer jeugdigen verantwoordelijkheid willen nemen voor een wandaad die zij hebben gepleegd, kan een Eht-reht Conferentie worden georganiseerd. Hier kunnen de dader, het slahtoffer zijn of haar familie en vrienden de gebeurtenis bespreken en een plan maken hoe de aangerihte shade enigszins hersteld kan worden. Voor meer informatie: of Altra Jeugdzorg Altra biedt hulp aan kinderen en jongeren die zijn vastgelopen of dreigen vast te lopen in hun ontwikkeling en aan ouders die steun nodig hebben bij de opvoeding. Deze hulp is onlosmakelijk verbonden met de hulp aan hun ouders en meestal ook met hulp op shool. Want de driehoek kind-ouder-shool is de basis voor praktish alle hulp van Altra. Programma s De hulp van Altra valt uiteen in een groot aantal programma s. Voor baby s en jonge kinderen kent Altra onder andere daghulp, leefgroepen en risisopvang. Voor de shoolgaande jeugd tot 12 jaar is er ambulante hulp in diverse vormen en voor tieners en jongeren de zogeheten Boppi-hulp. Aanstaande tienermoeders krijgen hulp bij de opvoeding van hun kind en worden geholpen op weg naar zelfstandigheid. Shool Steeds meer hulpverlening vindt op of vanuit de sholen plaats. Altra introdueerde shoolgerihte projeten zoals Swith (voor shoolwisselaars) en het time-outprojet (voor leerlingen die door hun gedrag tijdelijk niet op shool te handhaven zijn). En steeds meer basissholen in Amsterdam shakelen shoolmaatshappelijk werkers van Altra in. Speiaal onderwijs Behalve hulpverlening geeft Altra speiaal onderwijs aan kinderen die door gedragsproblemen en/of psyhiatrishe problemen geen normale shoolloopbaan kunnen volgen. Deze vorm van onderwijs wordt gegeven op het Altra College, voorheen De Werkruimte. Om de hulp diht bij huis te kunnen geven, werkt Altra vanuit meer dan dertig loaties verspreid over Amsterdam, Zaanstreek/Waterland en Amstelland en de Meerlanden. Voor meer informatie: of Medish Orthopedagogish Centrum t Kabouterhuis MOC t Kabouterhuis biedt hulp aan jonge kinderen tot aht jaar met ernstige gedragsproblemen of omplexe ontwikkelingsproblematiek en hun ouders en andere opvoeders. Ze biedt multidisiplinair onderzoek en behandeling van het kind en begeleiding van het gezin. Uitgangspunt daarbij is: Samen met ouders zorgen voor een optimale ontwikkeling van het kind. Dagbehandeling voor kinderen Van anderhalf tot zeven jaar. Voltijd of deeltijd in ombinatie met intern onderwijs en begeleiding van het gezin. Er zijn speiale groepen voor jonge kwetsbare kinderen tot vier jaar, die zowel lihamelijk als soiaal-emotioneel extra kwetsbaar zijn. Binnen de dagbehandelinggroepen bestaat de mogelijkheid voor een kortdurende observatieplaatsing van drie tot zes maanden. Ambulante gezinsbehandeling Voor gezinnen met kinderen tot aht jaar waarbij de kinderen gewoon naar shool of de kinderopvang gaan. De behandeling vindt plaats in de thuissituatie eventueel in ombinatie met advies aan andere opvoeders in de shool- of opvangsituatie van het kind. Okido Begeleiding op het kinderdagverblijf of de peuterspeelzaal van het kind. Een medewerker van MOC t Kabouterhuis komt naar de opvang toe om begeleiding te bieden aan de leidsters van het kind. Diagnostiek - via een onsultatieplaatsing, een observatieplaatsing van zes weken op een van de dagbehandelinggroepen inlusief onderzoek. - via de uitzoekmodule, observatie (thuis/ op shool of in de opvang) en onderzoek binnen zes weken. - via VTO- oördinatie (vroegtijdige onderkenning ontwikkelingsproblemen bij kinderen t/m vier jaar) VTO-oördinatie kan onderzoeken aanvragen bij t Kabouterhuis. Voor meer informatie: of 4

5 THEMA. JEUGDGEZONDHEIDSZORG Tijdig en adequaat helpen Alle kinderen hebben reht op een goede gezondheidszorg. De GGD zoals de GG&GD sinds 1 mei 2005 heet is hiervoor verantwoordelijk. Ze zorgt onder andere voor preventie, signalering en vroegtijdige verwijzing bij gezondheidsproblemen. Een nauwe samenwerking met andere werkvelden is hierbij noodzakelijk omdat gezondheidsproblemen niet zelden samen gaan met emotionele en gedragsproblemen. Het is daarbij belangrijk om tijdig en adequaat op deze problemen in te springen. De jeugdzorg en de jeugdgezondheidszorg zijn derhalve belangrijke partners. We kijken in dit nummer van Jong aan de Amstel per leeftijdsategorie hoe deze samenwerking in praktijk gestalte krijgt. FOTO: SAKE RIJPKEMA Jeugdgezondheidszorg is er voor alle kinderen tot negentien jaar. We blijven het kind volgen. D O O R : C O R I N A D E F E I J T E R Ieder kind heeft reht om gezond op te groeien De afdeling Jeugdgezondheidszorg (JGZ) van de Amsterdamse GGD zet zih in voor een gezonde ontwikkeling en opvoeding van alle kinderen. De JGZ voert een aantal landelijk verplihte basistaken uit en daarnaast kunnen stadsdelen extra zaken inkopen. We zijn een vindplaats en hebben een voorportaalfuntie voor andere instellingen, zegt Luuk van Weert, jeugdarts bij de GGD. Het werk van de JGZ bestaat uit kinderen gezond houden, voorkomen dat het mis gaat of erger voorkomen. We zijn een voor- en ahterdeur. We onderzoeken de kinderen en gaan de thuissituatie na. We geven advies, maar behandelen niet. Als een kind een probleem heeft verwijzen we door naar een andere instelling. We blijven het kind volgen en moht blijken dat de hulp geen of onvoldoende resultaat oplevert, dan praten we opnieuw met alle betrokkenen en zoeken naar een oplossing, vertelt Van Weert. Basistakenpakket Voor alle kinderen in Nederland is er jeugdgezondheidszorg (0-19 jaar). Er bestaat een landelijk basistakenpakket dat een uniform deel bevat en een maatwerkdeel. Alle kinderen krijgen op een bepaalde leeftijd een programma aangeboden, waaronder pre- ventief onderzoek en vainaties. Het uniforme deel is vooral medish en preventief geriht. Er wordt ook gekeken naar hoe het thuis gaat en hoe het kind zih emotioneel ontwikkelt. Van Weert: Dankzij het basistakenpakket worden alle kinderen vanaf de geboorte nagekeken, ongeaht waar ze wonen en onafhankelijk van de mogelijkheden en kennis van de ouders. Ieder kind heeft er reht op om zo gezond mogelijk op te groeien. Dankzij dit basispakket is dat reht gegarandeerd. Een ander voordeel is dat we dit niet ieder jaar opnieuw hoeven te bevehten, het is strutureel. Er zijn ook kinderen die extra zorg nodig hebben. Daar is het maatwerkdeel voor bedoeld. Sommige stadsdelen willen meer zorg dan het basistakenpakket en zij hebben extra zaken ingekoht. Als voorbeelden noemt Van Weert extra ondersteuning voor het speiaal onderwijs, logopedie voor het basisonderwijs en de voorshool en begeleiding bij ziekteverzuim. Er zijn ook zaken die de stadsdelen gezamenlijk hebben ingekoht, zoals extra inzet voor overleg in het zorgplatform of de zorgbreedte ommissie. Het voordeel van dit maatwerk is dat kinderen die tijdelijk extra zorg nodig hebben of die in hun ontwikkeling worden bedreigd, hulp krijgen. Dezelfde taal Het streven is om meer een netwerk rondom een kind op te bouwen. Het is belangrijk dat we zo vroeg mogelijk hulp inzetten. Er zijn veel instellingen die goede hulp bieden, daar moeten we ook optimaal gebruik van maken. Problemen bij jeugdigen kunnen we alleen oplossen als we de koppen bij elkaar steken. Dat levert het meest op voor een kind. Vandaar dat de JGZ samenwerkt met onder meer de jeugdzorg. Van Weert merkt op dat het belangrijk is dat de JGZ en de jeugdzorg dezelfde taal spreken. Gelukkig hebben we iemand die ons helpt bij het VTO-team (vroegtijdige onderkenning ontwikkelingsstoornissen), bijvoorbeeld met de indiatiestelling. We moeten goed vertellen wat er aan de hand is met een kind. Anders wordt het kind opnieuw onderzoht en dat is voor het kind en de ouders heel vervelend. Die krijgen dan het gevoel dat ze van het kastje naar de muur worden gestuurd. Ook is het belangrijk dat er goed teruggerapporteerd wordt, zodat wij weten hoe het gaat met een kind dat hulp krijgt. Het moet duidelijk zijn wat we van elkaar verwahten. Meer informatie: tel: , jgzalgemeen@gggd.amsterdam.nl 5

6 THEMA. JEUGDGEZONDHEIDSZORG D O O R : TA M A R A F R A N K E OKC, de plek voor opvoeding en gezondheid Eén plek waar ouders en opvoeders terehtkunnen met al hun vragen, zorgen en twijfels. Dat is het uitgangspunt van het ouder- en kindentrum. FOTO: SAKE RIJPKEMA Verloskundigen, kraamverzorgenden, onsultatiebureaus, opvoedondersteuning en ontwikkelingsstimulering bundelden hun krahten in Ouder- en Kindentra (OKC). Dat is dan ook dé plek waar ouders en opvoeders terehtkunnen voor vragen over opvoeding en gezondheid. én plek waar ouders en opvoeders terehtkunnen Emet al hun vragen, zorgen en twijfels. Dat is het uitgangspunt. En zo laagdrempelig mogelijk, dat is ook heel belangrijk, zegt Anneke Kesler, arts en medewerkster van het Stedelijk Projet Team. Elke ouder of opvoeder heeft af en toe twijfels. Dat begint al tijdens de zwangershap. Er komt dan zoveel op je af, maar ook hele praktishe zaken, bijvoorbeeld hoe je de kraamzorg moet regelen. En als je kindje er eenmaal is, komt de twijfel ontwikkelt het kindje zih goed, wat doe je Volgens Doets komt het vaak voor dat de kinderen tussen wal en ship vallen. Coördinatie is dan ook absoluut nodig. Met name allohtone ouders hebben de neiging om af te haken. Zij hebben vaak moeite met de wirals het niet wil slapen, hoe handel je bij agressief gedrag. Het is dan prettig als je daar op een makkelijk toegankelijke manier een antwoord op krijgt. Zonder het gevoel te krijgen dat je bij de hulpverlening moet aankloppen. Vandaar de samenwerking in het OKC. Enthousiast In de wahtkamer van het onsultatiebureau van het OKC in de Krayenhoffstraat in het entrum van Amsterdam zit een moeder met een baby van aht maanden. Zij is enthousiast over het OKC. Ik heb ook een dohtertje van drie en zij deed steeds heel naar tegen de baby. Ik voelde me een slehte moeder omdat ik boos werd en niet wist wat ik ermee aan moest. De vorige keer dat ik op het onsultatiebureau was, zei de verloskundige dat ik even bij het Pedagogium, die kamer daar verderop in de gang, moest binnenlopen. En daar heb ik toen met iemand gepraat en dat luhtte enorm op. Zij war aan instanties en afspraken. Wij zorgen dat de onderzoeken gedaan worden en als een kind niet komt opdagen kunnen we Vangnet en Advies van de GGD vragen om op huisbezoek te gaan, want anders verdwijgaf me een aantal tips en een folder. En nu gaat het veel beter, gelukkig! Taboe Dat is preies hoe een OKC moet werken, zegt Kesler. Natuurlijk kun je alle vragen bij het onsultatiebureau stellen, maar die hebben niet overal een antwoord op. Dus dan is het goed als je in datzelfde gebouw even bij een opvoedkundige kunt binnenlopen. In Nederland heerst er nog een taboe op om over opvoedingsproblemen te praten, terwijl je twijfels en kleine problemen vaak met één gesprek kunt wegnemen en oplossen. Het is voor de arts bovendien makkelijker om ouders te adviseren om een deur verder aan te kloppen, dan dat ze naar een bureau elders in de stad moeten verwijzen. Meer informatie: of D O O R : E V E L I E N H O E K S T R A VTO: Snel ingrijpen is nodig Tijd is zo belangrijk voor jonge kinderen met een omplexe ontwikkelingsstoornis, daarom moeten we er zo snel mogelijk bij zijn. Bert Doets is kinderpsyholoog van het VTO-team voor vroegtijdige onderkenning van ontwikkelingsstoornissen. Samen met twee jeugdartsen, een psyholoog en een medewerker van Bureau Jeugdzorg Amsterdam oördineren zij het diagnostish onderzoek van kinderen van 0 tot 4 jaar en adviseren zij behandelaars en ouders. nen deze kinderen gemakkelijk uit het ziht. Niet duidelijk Een extra probleem is dat een kind niet altijd een duidelijk probleem heeft. Als een kind doof is of visueel gehandiapt dan is er een helder hulpverleningstrajet. Dat ligt moeilijker als er sprake is van een omplexe problematiek. Zo werd laatst een jongetje van bijna vier jaar aangemeld door een kinderdagverblijf. Hij at sleht, maakte veel ruzie, had slaapproblemen, luisterde niet goed en had vaak huidproblemen. Het VTO-team heeft toen alle informatie van de huisarts, het onsultatiebureau en het kinderdagverblijf verzameld en adviseerde een psyhologish onderzoek. Dit resulteerde in een verwijzing naar een basisshool voor speiaal 6

7 THEMA. JEUGDGEZONDHEIDSZORG D O O R : M I C H E L VA N D I J K D O O R : S U Z A N H I L H O R S T Laagdrempelige hulpverlening in voortgezet onderwijs Vrijwel alle leerlingen waarmee op de middelbare shool iets aan de hand is, hebben ook al op jongere leeftijd problemen. In het zorgbreedteoverleg wordt voor deze leerlingen hulpverlening georganiseerd. Pubers zijn ongelooflijk geïnteresseerd in zihzelf. onderwijs. Door de vroegtijdige signalering en het inzetten van een diagnostish trajet kun je voorkomen dat de problematiek erger wordt. Meteen atie ondernemen is noodzakelijk voor de ontwikkeling van het kind. Laagdrempelig Het VTO-team heeft het redo om laagdrempelig te zijn. Professionals krijgen meteen een van de artsen of een psyholoog aan de telefoon. Bovendien kan het team diret doorverwijzen naar kinderartsen, audiologishe entra, GGZ-instellingen, logopedie, fysiotherapie en werken zij nauw samen met ondermeer MOC t Kabouterhuis, de IJlanden en MEE Amstel en Zaan. Het werkveld weet het team dan ook goed te vinden, het Shoolarts Annemieke van Woudenberg: We volgen de kinderen al vanaf het onsultatiebureau en de basisshool. FOTO: SAKE RIJPKEMA Annemieke van Woudenberg heeft een drukke baan als shoolarts op het Bernard Nieuwentijtollege in Amsterdam-Noord, een sholengemeenshap van vijf vmbo-sholen en twee havo-vwo sholen. Bij alle leerlingen wordt het tweede klas onderzoek uitgevoerd, waarin aandaht is voor de lihamelijke, psyhishe en soiale toestand van de leerling. Meestal vinden ze dat leuk. Pubers zijn ongelofelijk geïnteresseerd in zihzelf. Daarnaast doet Van Woudenberg onderzoek op indiatie. 30 Proent van de leerlingen komt hiervoor in aanmerking. Soms is dat een inventarisatie van psyhishe problemen, maar het kan ook gaan om obesitas of mishandeling. Of ouders vragen onderzoek aan, bijvoorbeeld wanneer ze zih zorgen maken over hun kind. Ouders hebben veel vragen over hun jonge pubers. Het is mijn taak die vragen serieus te nemen, hen gerust te stellen of zo nodig passende hulp te organiseren. Zorgbreedte Van Woudenberg neemt ook deel aan het zorgbreedteoverleg van de sholen. Daarin bespreken we alle leerlingen met wie iets aan de hand is en bepalen we welke hulp nodig is. Dat is een flinke klus, stelt ze. We komen eens per zes weken bij elkaar en bespreken dan in twee uur tijd veertig kinderen. Vrijwel alle middelbare sholen in Amsterdam hebben een zorgbreedteoverleg, een multidisiplinair overleg met een vertegenwoordiger van de shoolmentoren, een leerplihtambtenaar, de shoolarts en een onderwijshulpverlener. Jongens die voor het zorgbreedteoverleg worden aangemeld vertonen meestal externaliserend gedrag, zoals agressie, liegen of onhandelbaarheid. Bij meisjes zien we vooral naar binnen geriht gedrag, zoals vermagering, depressie of zihzelf krassen. Daarnaast zijn ook spijbelen, ziekteverzuim of slehte ijfers indiatoren voor verwijzing. In dit overleg organiseren we vervolgens hulpverlening, liefst op shool zelf. Dat is het meest effetief, omdat het laagdrempelig is. Zowel shoolarts als onderwijshulpverlener voeren bijvoorbeeld gesprekken met de leerlingen op shool. De onderwijshulpverlener bespreekt vooral soiale onderwerpen, en ik kijk naar problemen op het snijvlak van lihaam en geest, zoals mishandeling of seksueel misbruik. De aangemelde leerlingen zijn vaak geen onbekenden voor Van Woudenberg. We volgen de kinderen al vanaf het onsultatiebureau en de basisshool. Van alle kinderen houden we een longitudinaal dossier bij, een belangrijke taak van de jeugdgezondheidszorg. Elke zomer sreenen we de dossiers van kinderen die overgaan naar de middelbare shool. Met de meeste kinderen die we in het zorgbreedteoverleg zien, was ook al op jongere leeftijd iets aan de hand. Al zie ik gelukkig lang niet alle risiokinderen van de basisshool terug. Meer informatie: of afgelopen jaar werd het team 200 maal geonsulteerd en werden 103 kinderen aangemeld. Behalve de ouder- en kindentra hebben kinderdagverblijven en voorsholen steeds meer een signalerende funtie, vindt Doets. Ouders lopen er niet mee te koop wanneer kinderen een ontwikkelingsstoornis hebben. Toh is het zaak om er zo vroeg mogelijk bij te zijn en helpt het de kinderen enorm als professionals en hulpverleners vroegtijdig stoornissen en problemen signaleren en ons daarvan op de hoogte stellen. Meer informatie: GGD. Tel.: (van 9.00 tot uur). jgzvto@gggd.amsterdam.nl. Hulp en advies is gratis. Besnijdenis: preventie belangrijker dan opsporing Naar shatting worden er per jaar minstens vijftig meisjes besneden die in Nederland wonen. Op verzoek van minister Hoogervorst van Volksgezondheid braht de Raad voor de Volksgezondheid een advies uit over deze problematiek. Amsterdam wordt genoemd als een van de pilotregio s. Myra ter Meulen heeft een eigen adviesbureau op het gebied van jeugdbeleid en kindermishandeling. De adviesommissie vroeg haar een pilot te beshrijven: In grove lijnen ziet het er zo uit: voorlihting en deskundigheidsbevordering voor professionals en de doelgroep, signalering en - als het meisje al besneden is - het strafbaar stellen van de ouders. Maar het allerbelangrijkste is preventie. Probleem daarbij is dat professionals volgens Ter Meulen te weinig weten van meisjesbesnijdenis: Als je niet weet waar je op moet letten, kan je het óók niet tegen gaan. Voorkomen Besnijdenis is dus te voorkomen? Ter Meulen: Je moet weten uit welk land een meisje komt. Eritrea, Somalië, Ethiopië, Egypte, Soedan en soms Nigeria en Ghana zijn risiolanden. Paula van Velsen, stafverpleegkundige Jeugdgezondheidszorg, voegt toe: Als een meisje op vakantie gaat naar zo een land, moet je dus op je hoede zijn. Praten met de ouders en kinderen van risiogroepen is belangrijk. Het vershil met gewone kindermishandeling is dat deze ouders besluiten tot besnijdenis omdat ze denken dat ze daarmee iets goeds doen voor hun kind, vertelt Ter Meulen. Een gesprek met de ouders en het kind waarin je vertelt dat een besnijdenis grote gevolgen kan hebben én dat het strafbaar is in Nederland, kán helpen. Voorlihting Volgens Van Velsen zijn veel ouders sleht voorgeliht: Veel mensen denken dat besnijdenis met de islam te maken heeft. Daarom is het is goed te benadrukken dat het daar niets mee te maken heeft. Je moet als beroepskraht dus veel weten over besnijdenis, zodat je dit soort misverstanden uit de wereld kan helpen. Preventie is belangrijker dan opsporing. Bij opsporing kun je wel zorgen dat er medishe nazorg komt en hopenlijk de jongere meisjes in het gezin beshermen. Als het pilotprojet groen liht krijgt, zullen jeugdhulpverleners, doenten en andere beroepskrahten worden ondersteund door sleutelfiguren: Mensen uit de eigen doelgroep, dus bijvoorbeeld Somaliërs die met Somaliërs gaan praten. Zij weten veel meer van het onderwerp en daar moet je je voordeel mee doen, aldus Ter Meulen. Meer informatie: of myratermeulen@s.om. 7

8 F O T O S : S A K E R I J P K E M A D O O R : M I C H E L VA N D I J K Het is goed om de zorg te delen DE CLIENT ouder- en kindentrum in de Kraijenhoffstraat Het belang van het kind kan in het gedrang komen door problemen op de basisshool of in het gezin. Het zorgteam signaleert en bespreekt deze problemen. Niet alle Amsterdamse stadsdelen hebben een zorgteam. Stadsdeel Osdorp wel. Soiaal verpleegkundige Saskia Kraak, die als shoolverpleegkundige werkt op basissholen in Osdorp, sprak vroeger vooral met de leerkraht over kinderen waar iets mee aan de hand was. Dat is veranderd. Sinds vijf jaar neemt Kraak deel aan het zorgteam in Osdorp. Dit multidisiplinaire zorgbreedte-overleg, dat nu aht jaar bestaat, bestrijkt alle veertien basissholen in Osdorp. Het is een initiatief van de leerplihtambtenaar. Ze kreeg er genoeg van dat ze voor informatie over een kind eindeloos moest rondbellen. Met het zorgteam is rondbellen niet meer nodig. Kinderen met problemen op de sholen in Osdorp worden besproken in dit team, dat bestaat uit een intern begeleider van de betreffende shool, de leerplihtambtenaar, de buurtregisseur, het shoolmaatshappelijk werk en een soiaal verpleegkundige van de jeugdgezondheidszorg. Iedereen in het zorgteam weet wel iets van het kind. De buurtregisseur kent de wijk, het maatshappelijk werk weet of het gezin soiale of finaniële problemen heeft, de leerplihtambtenaar heeft overziht over te laat komen of shoolverzuim. Al deze informatie komt samen in het zorgteam. Leerplihtwet Iedere deelnemer aan het zorgoverleg kan kinderen inbrengen, dus ook de shoolarts of shoolverpleegkundige. Zij zien de kinderen standaard als deze vijf of tien jaar zijn. Ernstige problemen, zoals gedragsproblemen, leerproblemen of regelmatig ongeoorloofd verzuim, bespreken we na toestemming van de ouders in het zorgteam. Daarnaast kan ook de shool zelf signalen of vermoedens doorgeven en kunnen ook politie, leerplihtambtenaren of jeugdhulpverleningsinstanties een melding doen. Het team bespreekt vrijwel altijd meldingen die samenhangen met de leerplihtwet of met problemen op shool of in het gezin, waarbij het belang van het kind in het geding is. We brengen de problemen in kaart en vragen ons vervolgens af hoe we voor kind en gezin extra hulp kunnen inzetten. Je kunt dan denken aan gezinsondersteuning, maar ook aan verwijzing of extra pedagogishe begeleiding. Zorg delen Natuurlijk gaat niet alles naar het zorgteam. Sholen doen veel op eigen kraht. Ze hebben intensief ontat met de ouders, en kunnen ook intern begeleiders van de shool of de shoolbegeleidingsdienst inshakelen. Bovendien lossen leerkrahten met hun inzet en betrokkenheid veel zelf op. Pas als de shool er niet uitkomt, verwijzen ze door naar het zorgoverleg. Kraak is blij met dit overleg. Het is goed om de zorg voor het kind te delen en te verbreden. Dat is ook ons gemeenshappelijk belang. We kunnen het kind daardoor beter helpen en voorkomen dat problemen erger worden. Kind én ouders zijn daarbij gebaat. Meer informatie: Lenie Mulders, leerplihtambtenaar Osdorp,