Kind mag vaker in pleeggezin

Transcriptie

1 JAARGANG 4 JUNI 2004 NUMMER 2 JONGAAN DE AMSTEL KORT Van Afra naar Altra Afra Boddaert PPI heeft sinds 1 mei een nieuwe naam: Altra. De Werkruimte, de zmok-shool die sinds vier jaar aan de organisatie is verbonden, heet vanaf die datum het Altra College. Afra Boddaert PPI was al langer op zoek naar een andere naam. Men vond de oude benaming te lang en te ingewikkeld. Bovendien wisten maar weinig mensen dat De Werkruimte ook onderdeel uitmaakt van de instelling. Met de ombinatie Altra en Altra College wordt nu benadrukt dat zowel jeugdzorg als onderwijs deel uitmaken van het aanbod. Adressen en telefoonnummers van de vestigingen zijn onveranderd. Meer informatie over Altra is te vinden op N I E U W S B L A D O V E R D E J E U G D Z O R G I N D E A G G L O M E R A T I E A M S T E R DA M Ontwikkelingsstoornis of slehtziend Cliënten jeugdzorg krijgen uniek nummer Toelatingsproedure speiaal onderwijs werkt averehts Thema: Voortgezet onderwijs In de kakofonie van stoere voorstellen over probleemleerlingen lijkt de preventie een ondergeshoven kind. Jongeren in het voortgezet onderwijs bevinden zih in een leeftijd waarop zij aan allerlei verleidingen bloot staan. De kunst is om hen in deze moeilijke leeftijdsfase op de rails te houden en zo snel mogelijk in te grijpen als het mis dreigt te gaan. Dat is in elk geval de aanpak die jeugdzorg en onderwijs de laatste jaren in de agglomeratie Amsterdam voorstaan. Lees verder op blz. 5 D O O R : M A R T I N G E R R I T S E N Kind mag vaker in pleeggezin blijven Lezers waarderen Jong De lezers waarderen Jong aan de Amstel bovengemiddeld, maar een groot deel van de exemplaren bereikt de doelgroep niet. Dat is de belangrijkste onlusie uit het lezersonderzoek dat onderzoeksbureau MediaTest in februari en maart deed naar Jong aan de Amstel. De lezers vinden Jong een goed medium om op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen in de jeugdzorg en hehten vooral aan informatie over waar je met welke problemen tereht kunt in de jeugdzorg. Ze waarderen het blad met een 7,2. Het probleem is ehter dat tweederde van de verstuurde exemplaren de potentiële lezer niet bereikt. Het blad verdwijnt ergens tussen brievenbus en lezer. Belangrijkste oorzaak hiervan is dat het blad niet op naam wordt verzonden. De uitgevers van Jong aan de Amstel Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam, Altra, SaC Amstelstad Jeugdzorg en MOC t Kabouterhuis zouden naar aanleiding van het lezersonderzoek een beslissing nemen over de voortzetting van Jong aan de Amstel. Ze hebben deze beslissing ehter voor zih uitgeshoven omdat ze eerst de mogelijkheden wilden onderzoeken om Jong aan de Amstel op naam te versturen. De definitieve beslissing was bij het ter perse gaan van dit nummer nog niet bekend. Het is daarom nog niet duidelijk of dit het laatste nummer van Jong aan de Amstel is. Veel ondertoezihtstellingen in Amsterdam Het aantal ondertoezihtstellingen ligt in Amsterdam fors hoger dan in de omliggende gemeenten. Dat onluderen PI Researh en Bureau Van Montfoort in het rapport Slehter Af in de Stad. Ze vergeleken hiervoor de ondertoezihtstellingen in Amsterdam, Rotterdam, de regio s Amstelland/Meerlanden en Zaanstreek/Waterland en de regio rond Rotterdam. Het aantal ondertoezihtstellingen per 1000 jongeren bedroeg respetievelijk 14, 11,7, 3,6 en 4,6. Dat wil dus zeggen dat er in Amsterdam bijna vier keer zoveel ondertoezihtstellingen zijn dan in De Raad voor de Kinderbesherming spreekt van een kanteling. Kinderrehters kiezen er de laatste tijd vaker voor een kind in een pleeggezin te laten in plaats van het terug te plaatsen naar de eigen ouders. De positie van pleegouders is steviger geworden. et is een golfbeweging, zegt Manon Tjoa van de Hdiretie Noordwest van de Raad voor de Kinderbesherming, de diretie waaronder de agglomeratie Amsterdam valt. We zagen nog geen tien jaar geleden dat kinderrehters een kind het liefst niet langer dan anderhalf jaar onder toeziht wilden stellen. Daarna plaatsten ze het terug naar de ouders. Vervolgens kwam er een periode waarin ze ondertoezihtstellingen telkens weer verlengden. Dit alles om de medewerking van ouders te behouden. Nu is er een kanteling, waarbij ze meer kijken naar het belang van het kind. Psyhologen en gedragswetenshappers erkennen nu ook dat een kind zih kan hehten aan pleegouders. Dat betekent dat de positie van pleegouders steviger is geworden. Volgens Tjoa beseffen pleegouders dat zelf ook. Zo maken ze volgens haar veel vaker dan voorheen gebruik van het blokkadereht. Dat wil zeggen dat een voogd een kind niet zonder toestemming van de pleegouders uit het gezin mag halen, als de pleegouders langer dan een jaar voor het kind hebben gezorgd. De voogd moet in dat geval eerst toestemming vragen van de kinderrehter. Varianten Tine Mens is afdelingsmanager Pleegzorg bij SaC- Amstelstad Jeugdzorg. Ze stelt dat het Amsterdamse pleegzorgbeleid twee hoofdvarianten kent. In eerste instantie is pleegzorg erop geriht dat het kind zo snel mogelijk kan worden teruggeplaatst naar de ouders. Daarom betrekken we die ouders ook steeds meer bij de plaatsing van hun kind. Pleegzorg is in dat geval onderdeel van een totaal pakket aan hulpverlening. Maar soms moet je onstateren dat terugplaatsing naar huis niet goed meer mogelijk is. In dat geval proberen we er in overleg met alle betrokkenen voor te zorgen dat het kind in het pleeggezin kan blijven. We zetten pleegzorg dan in als opvoedingsvariant. FOTO: SAKE RIJPKEMA Amsterdamse pleegkinderen bijeen tijdens een pleegouderdag. Kinderen kunnen zih ook hehten aan pleegouders. Kentering De kentering in het denken van de kinderrehters dateert van afgelopen jaar. Op 26 september 2003 stelde de Hoge Raad namelijk dat kinderrehters een verzoek tot terugplaatsing bij de ouders ook inhoudelijk mogen toetsen. Tot die tijd toetsten ze een verzoek alleen marginaal. Dat wil zeggen dat ze keken of de gezinsvoogdijinstelling in de meeste gevallen bureau jeugdzorg - de juiste proedure had gevolgd. Nu mogen ze ook kijken of een verzoek op juiste gronden is genomen. Frans van der Reijt, voorzitter van de werkgroep kinderrehters van de Nederlandse Vereniging van Rehtspraak, zei daarover 18 april 2004 in NRC: De weg is nu vrij om in volle omvang het belang van het kind te verdedigen tegen het belang van de ouders. Tine Mens merkt overigens nog geen nieuwe tendens bij de Amsterdamse kinderrehters. Evenmin heeft SaC- Amstelstad haar beleid bijgesteld naar aanleiding van de nieuwe ontwikkelingen. We hebben enkele jaren geleden ons beleid bijgesteld, waarbij pleegzorg als opvoedingsvariant een duidelijker plaats kreeg. Ook geen beleidswijzigingen bij de Raad voor de Kinderbesherming, vertelt Tjoa. Dat is sinds het arrest niet veranderd. Maar we zien wel de golfbeweging in de samenleving, waarbij het belang van het kind zwaarder weegt. En wij maken, net zoals kinderrehters, onderdeel uit van die samenleving. Wat dat betreft gaan we mee met de maatshappelijke ontwikkelingen. 1

2 COLOFON D O O R : M I C H E L VA N D I J K Jong aan de Amstel is een gezamenlijke uitgave van vier instellingen voor de jeugdzorg in de agglomeratie Amsterdam: Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam, Altra, MOC t Kabouterhuis en SaC-Amstelstad Jeugdzorg. Jong aan de Amstel vershijnt vier keer per jaar. De artikelen in dit blad vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van de organisaties. Evenmin kunnen aan de inhoud van dit blad rehten worden ontleend. Overname artikelen Overname van artikelen uit Jong aan de Amstel is alleen toegestaan na voorafgaande shriftelijke toestemming van de redatie. Hoofdredatie Martin Gerritsen Kernredatie Sanne Bender (SaC-Amstelstad Jeugdzorg), Anita van Ewijk (Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam), Hans van der Jagt (Altra), Inez Zuiderveld (MOC t Kabouterhuis) Redatie Rik van Beijma (SaC-Amstelstad Jeugdzorg), Herbert Budde (Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam), Niola Offergelt (Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam), Annette van der Poel (SaC-Amstelstad Jeugdzorg), Loeki Stoeller (Altra) Vaste medewerkers Marnix de Bruyne, Mihel van Dijk, Tamara Franke, Corina de Feijter, Suzan Hilhorst, Jaap Maars, Sake Rijpkema, Wim Stevenhagen en Maarten Terlage. Redatie-adres Jong aan de Amstel - Fred. Roeskestraat EC Amsterdam - jongaandeamstel@tisalimail.nl Ontwerp en DTP Roggeveen Grafish Ontwerp Druk Rob Stolk BV Detineren liënten is onrehtmatig Honderden kinderen wahten in jeugdgevangenissen op diagnostiek en behandeling. Onaeptabel, vindt letselshadespeialist Yme Drost. Om dit te veranderen, bereidt hij een juridishe zaak voor tegen lokale instellingen en rijksoverheid. et is een shande dat onze beshaafde samenleving H zo met de rehten van kinderen omspringt. Kinderen die nota bene behandeling nodig hebben. Voor Yme Drost is het duidelijk. De letselshadespeialist vindt het onaanvaardbaar dat kinderen die behandeling nodig hebben, wegens gebrek aan behandelapaiteit tijdelijk worden geplaatst in strafinrihtingen. Ik heb de stellige indruk dat de overwegingen die daarbij een rol spelen de juridishe toets der kritiek niet kunnen doorstaan. Er worden onrehtmatige redenen aangevoerd om kinderen te plaatsen in een jeugdgevangenis. Van een strafrehtelijk vergrijp is immers geen sprake. Dat we zo met onze kinderen omgaan, kan ik me menselijkerwijze niet voorstellen. Psyhish letsel Drost en zijn medewerkers toetsen nu per geval de afwegingen die hebben geleid tot zo n overplaatsing. Met een vergrootglas bekijken we elke asus, en onderzoeken we of de gekozen afwegingen juridish wel in orde zijn. Het aantal zaken dat Drost inmiddels op deze D O O R : S U Z A N H I L H O R S T manier ter hand neemt, stijgt snel. De jeugdzorg is een klein wereldje. Steeds meer gezinnen verzoeken me om juridishe ondersteuning. Die krijgen ze. Twee doelen staan Drost voor ogen met zijn zaak. Ik wil de Rijksoverheid dwingen voldoende behandelplaatsen te bieden. En voor iedere liënt die ik begeleid, wil ik een shadevergoeding afdwingen, voor het leed en psyhishe letsel dat hem of haar is aangedaan. Dat laatste is niet te overzien. Kinderen die psyhish ziek zijn en daarvoor behandeling nodig hebben, krijgen nog eens extra psyhish letsel te verduren door een ontereht verblijf in een jeugdgevangenis. Binnenkort, stelt Drost, kunnen enkele instellingen een aansprakelijkheidsstelling en shadelaim tegemoet zien. We hebben reeds onrete aanwijzingen dat een aantal instellingen onrehtmatig heeft gehandeld. Plan van aanpak Drost erkent dat een tekort aan behandelplaatsen, iets waarvoor de Rijksoverheid eindverantwoordelijk is, deze mogelijke misstand in de hand werkt. Maar dat mag voor instellingen geen exuus zijn, vindt hij. Iedere Nederlandse burger heeft zijn verantwoordelijkheid jegens de wet. Instellingen dus ook. Inmiddels hebben Rijksoverheid, provinies en betrokken instellingen een urgentieplan opgesteld, om een eind te maken aan deze ongewenste situatie. Een plan van aanpak dat een struturele oplossing moet bieden, wordt naar verwahting in juni aan de Kamer aangeboden. Ontwikkelingsstoornis of slehtziend? JEUGDZORG De jeugdzorg in de agglomeratie Amsterdam Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam is verantwoordelijk voor de intake van liënten. Deze organisatie vormt als het ware de voordeur voor de jeugdzorg. Hier wordt ook vastgesteld welke hulp de jongeren en hun ouders nodig hebben. Als kan worden volstaan met kortdurende, eenvoudige hulp, dan wordt deze door Bureau Jeugdzorg verleend. Indien er meer nodig is, dan leidt Bureau Jeugdzorg de liënt naar een zorgprogramma. Deze programma s worden uitgevoerd door drie instellingen voor Hulp Op Indiatie (HOI): Altra, MOC t Kabouterhuis en SaC-Amstelstad Jeugdzorg. Zij bieden zowel ambulante als residentiële hulp. Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam Jan Luijkenstraat CT Amsterdam tel.: website: Altra Plantage Middenlaan DB Amsterdam tel.: website: seretariaat@altrajeugdzorg.nl MOC t Kabouterhuis Amsteldijk LK Amsterdam tel.: website: zuid@kabouterhuis.nl SaC-Amstelstad Jeugdzorg Fred. Roeskestraat EC Amsterdam tel.: fax: info@sa-amstelstad.nl website: t Kabouterhuis is een medish orthopedagogish entrum voor kinderen met gedragsproblemen of ontwikkelingsproblematiek. De instelling biedt observatie, diagnostiek en behandeling in ombinatie met begeleiding van het gezin. Vershillende deskundigen zijn betrokken bij de hulpverlening. Carla de Lathouder neemt als jeugdarts de medishe invalshoek voor haar rekening. et is mijn taak te onderzoeken of er een medishe Hoorzaak is voor de ontwikkelingsproblemen van een kind, vertelt De Lathouder. Binnen het team vorm ik een beeld van het kind vanuit de medishe invalshoek om samen met de anderen tot een totaalbeeld te komen. Op grond van dat onderzoek kan het nodig zijn een kind, in overleg met de ouders, te verwijzen. Het multidisiplinaire team overlegt regelmatig met elkaar. De Lathouder: De gedragsproblemen die horen bij een bepaald ziektebeeld moeten worden meegenomen bij het onderzoek van anderen. Medewerkers van t Kabouterhuis komen ook met vragen. Dan willen ze bijvoorbeeld weten welke bijwerkingen een mediijn heeft of waar de vlekjes in het geziht van een kind vandaan komen. Een stoornis in de ontwikkeling kan volgens De Lathouder vershillende oorzaken hebben: De nadruk ligt vaak op het pedagogishe. Ik denk dat je eerst moet kijken of er niet iets anders aan de hand is. Ik herinner mij een kind dat erg aan zijn moeder hing. Al gauw werd er tegen de moeder gezegd dat ze het kind meer moest loslaten, maar na onderzoek bleek dat het kind slehtziend was en zih aan zijn moeder vastklampte omdat het niets zag. Doorverwijzen Na een diagnose kan De Lathouder een kind doorverwijzen naar het ziekenhuis. Dat gaat via de huisarts. Als Een diagnose stellen bij jonge kinderen is lastig: Ze kunnen nog niet praten, zijn niet gemakkelijk te onderzoeken en de problemen zijn omplex: dat vergt ervaring en feeling jeugdarts houd ik ontat met alle behandelaars. Zo kun je beter een diagnose stellen en weet iedereen wie wat doet. Daarnaast staat een probleem nooit alleen: als een kind spraakproblemen heeft, dan zal het ook een soiaal probleem hebben omdat het moeilijk kan ommunieren met zijn omgeving, legt De Lathouder uit. Een diagnose stellen bij jonge kinderen is lastig: Ze kunnen nog niet praten, zijn niet gemakkelijk te onderzoeken en de problemen zijn omplex: dat vergt ervaring en feeling, meent De Lathouder: Leuk is dat ze volop in ontwikkeling zijn. Hoe jonger je een kind kunt behandelen, hoe groter de kans dat je alles nog reht kunt breien. Het is fantastish te zien hoe een kind kan opbloeien als het eenmaal in behandeling is en dat ouders leren omgaan met hun kind om uiteindelijk óók weer te kunnen genieten. Meer informatie: MIA D ANGELOU/DIGITAL VISON 2

3 D O O R : L I N D A VA N W I J K Toelatings speiaal onderwijs werkt averehts Er zitten momenteel moeilijk opvoedbare kinderen thuis omdat de toelatingsproedure tot het speiaal onderwijs niet op tijd of helemaal niet wordt doorlopen. Wat is de kern van het probleem en wat is de oplossing? Sinds 1 augustus 2003 kunnen ouders leerlingen niet meer diret bij een ZMOK- of een ZMLK-shool aanmelden, maar moeten zij dit doen via een toelatingsproedure bij het REC4, waar deze sholen sindsdien onder vallen. Die proedure blijkt voor sommige ouders ehter een te hoge drempel. Gerard Gruppen, direteur van het Altra College, de voormalige Werkruimte, is voorzitter van het REC luster 4. Hij noemt de nieuwe toelatingsproedure voor probleemleerlingen een radiale verslehtering voor moeilijk opvoedbare kinderen. Gruppen: Ouders moeten nu een verzoek indienen bij de CvI (Commissie voor Indiatiestelling-red.) en die bepaalt of het kind in aanmerking komt voor een Cluster4-shool. Tot de CvI de papierwinkel heeft doorgeworsteld zit het thuis. Tijdrovend Josien Planje van het Gemeentelijk Pedagogish Instituut stelt de dossiers van probleemleerlingen samen die aan de CvI worden voorgelegd. Het samenstellen van een dossier is enorm tijdrovend, beaamt ze. Er worden erg hoge eisen gesteld. Wij moeten wahten op rapporten van vershillende hulpverleningsinstanties, zodat het vaak maanden duurt. Gruppen: Vroeger konden ouders zelf gaan kijken op een shool en hun kind ter plekke aanmelden. Dan zat een kind binnen een dag op een andere shool. Deze proedure staat snel handelen in de weg. Het moet drastish anders. Laat ontvangende sholen een kind aannemen, eht, iedere maand dat zo n kind thuis zit is er een te veel en loopt de onderwijsahterstand op. Laat de CvI ahteraf het dossier ontroleren. Op die manier gaat er geen tijd verloren. Van mij mogen ze me ahteraf afrekenen als blijkt dat mijn mensen een verkeerde beslissing hebben genomen. Leraren zien toh dat een kind gedragsstoornissen heeft, agressief is of anorexia heeft. Er zit zoveel expertise in het veld waar nu aan voorbij wordt gegaan. Rugzakje Na indiatiestelling zijn er twee mogelijkheden: het kind gaat naar een luster4-shool of vraagt een rugzakje aan. Met een rugzakje kan de leerling op een gewone shool D O O R : WA L D E M A R N O Ë Hoe effetief is de jeugdzorg? Om deze vraag te kunnen beantwoorden, werkt het bestuur van de agglomeratie Amsterdam (ROA) aan een systeem, waarbij iedere liënt vanaf de aanmelding bij Bureau Jeugdzorg een uniek registratienummer krijgt. blijven, terwijl er met geld uit het rugzakje extra middelen, zoals individuele begeleiding, wordt ingekoht. De rugzakjes worden vooral door witte ouders aangevraagd, vertelt Gruppen. Het speiaal onderwijs in Amsterdam wordt witter. Ook omdat Marokkaanse ouders weigeren om hun handtekening te zetten onder de verklaring van de CvI dat hun kind moeilijk opvoedbaar is. Zonder die handtekening wordt een kind niet geplaatst. Momenteel komen grote groepen allohtonen niet in het speiaal onderwijs tereht terwijl ze daar wel horen, beaamt Monique van Thienen, programmamanager Leerpliht. Daarbij komt dat de Indiatie strenger is dan vroeger. Dat heeft tot gevolg dat leerlingen die vroeger werden gezien als probleemgeval nu niet door de CvI komen. Hierdoor ontstaat de situatie dat er steeds meer probleemjeugd op gewone sholen blijft zitten. Ik heb deze maand geen aanvragen bij het Altra College, zegt Gruppen. Voor de probleemgevallen op gewone sholen wordt nu een nieuwe vorm van opvang gereëerd (strutuurklassen), terwijl het Altra College overapaiteit heeft. Bezuinigen Steven van Eijk, projetmanager van Operatie Jong en door het ministerie van VWS aangesteld om knelpunten in het veld te lokaliseren, trok in februari aan de bel bij Minister van der Hoeven over deze kwestie. Tot op heden is er geen struturele oplossing geboden. Na de moord op het Terra College zouden we toh wakker moeten worden, zegt Gruppen. Maar wat gebeurt er? Op het budget van 31 miljoen per jaar dat onderwijsahterstandsbeleid in Amsterdam te besteden heeft wordt volgend jaar 12 miljoen euro bezuinigd. Cliënten krijgen nummer FOTO: JAAP MAARS Overblijfkinderen op de Mr. de Jonghshool, een van de Amsterdamse REC-sholen. Het ROA formuleerde het al in het Regionaal Uitvoeringsprogramma Jeugdzorg 2004: de jeugdzorg gaat werken met een liëntnummer. Paul Nota, seretaris Jeugdzorg van het ROA: Het gaat om de verhoging van de kwaliteit van het hele stelsel, daar is dit liëntnummer voor bedoeld. Als de vershillende partijen beter ziht hebben op het volledige trajet dat de liënten afleggen, en hoe lang dat duurt, dan kunnen we met elkaar besluiten of het goed gaat of dat het beter kan. Kortom, ze kunnen zien hoe effetief de jeugdzorg nu eigenlijk is. Daarnaast kan men door middel van het liëntnummer ook zien hoeveel herintreders er zijn, en of men van zogenaamde draaideurliënten kan spreken: jongeren die het blijkbaar niet redden zonder onstante begeleiding. Basale gegevens Tot nu toe sluiten de nummers van Bureau Jeugdzorg en de geïndieerde zorg niet op elkaar aan. Dat probleem wordt verleden tijd met het nieuwe liëntnummer. Bureau Jeugdzorg en de zorgleveraniers gaan het systeem vormgeven, het ROA zorgt voor de finaniering. In de toekomst zal het zo gaan dat de naam van de liënt wordt ingetoetst, waarna de omputer het nummer genereert. Nota: Het gaat puur om de basale gegevens, voor persoonlijke gegevens en de invulling van de zorg is zo n nummer niet relevant. Het heeft niets te maken met persoonregistratie, de liënt merkt er verder niets van en blijft bijvoorbeeld voor ons, het ROA, anoniem. De enige doelstelling is om door middel van deze maro-informatie nu eens goed te zien hoe de liënten door het hele zorgstelsel heengaan. 3 KORT Jeugdsportfonds op internet Het jeugdsportfonds heeft sinds mei 2004 een eigen website: Het jeugdsportfonds is een organisatie die kinderen in een ahterstandsituatie de mogelijkheid wil bieden om te sporten. Hiertoe verstrekt ze subsidies, zodat kinderen sportattributen kunnen kopen en het lidmaatshapsgeld van een sportvereniging kunnen betalen. Het jeugdsportfonds is een Amsterdams initiatief dat inmiddels landelijk funtioneert. Zo maken de Zaanse burgemeester Ruud Vreeman en NOC*NSF-voorzitter Eria Terpstra deel uit van het Comité van Aanbeveling. Meer informatie: Harrie Postma Nazorg voor Harde Kern Jeugd De Amsterdamse wethouder Jeugd, Ahmed Aboutaleb, en de voorzitter van de Raad van Bestuur van SaC-Amstelstad Jeugdzorg, Theo Binnendijk tekenden 14 april een onvenant over de nazorg van de Harde Kern Jeugd. SaC-Amstelstad zal jaarlijks nazorg bieden aan dertig Amsterdamse jongeren die terugkeren uit de resoialisatieprojeten Den Engh of de Glen Mills Shool. Voorwaarde is dat ze op dat moment geen justitiële maatregel meer hebben. De nazorg wordt geboden door de nieuw opgerihte nazorgunit van SaC- Amstelstad voor een periode van negen maanden. Zij beginnen al met de begeleiding op het moment dat de jongere nog in detentie zit. De nazorgoördinator bekijkt samen met de jongere wat er geregeld moet worden voordat de jongere vrij komt. Als blijkt dat de jongere geen woonplek heeft om naar terug te keren, dan wordt er eenvoudige woonruimte beshikbaar gesteld. De gemeente heeft hierover afspraken gemaakt met HVO/Querido. Ook moeten de jongeren onderwijs volgen of worden ze aan het werk gezet bij een van de projeten van Maatwerk. Zij worden hierin strikt begeleid, ook bij het vinden van regulier werk. Maatwerk zal de jongeren detaheren bij een gewone werkgever, die hen na maximaal één jaar in dienst neemt. Bij het verlaten van de instellingen zijn de shulden van de ex-gedetineerden in prinipe gesaneerd. Moht dit niet zo zijn, dan wordt dit alsnog door de gemeente geregeld. SaC-Amstelstad zal dit nazorgtrajet gedurende twee jaar uitvoeren. Daarna volgt een evaluatie. Vrijwilligers gaan risiojongeren oahen Amsterdamse jongeren die veel spijbelen of die moeite hebben om een baan te vinden, kunnen vanaf mei 2004 begeleiding krijgen van een mentor. De mentoren worden geleverd via het mentorprojet Goal! dat is opgezet in opdraht van de gemeente Amsterdam. Het doel van het projet is om jongeren te stimuleren een diploma te halen of regulier werk te vinden. De mentoren zijn vrijwilligers. Zij rihten zih op de risiojongeren. Deze zijn volgens Goal! tussen de zestien en 23 jaar en niet of deels leerplihtig. Goal! in een persberiht: Het is een zeer diverse doelgroep, variërend van de jongen die twijfelt tussen zijn riminele vrienden en de shool, tot het meisje dat prima soort in de klas maar worstelt met haar strenge opvoeding thuis. In veel gevallen missen de jongeren een positief rolmodel in hun omgeving. Een mentor kan zo n persoonlijke oah zijn.

4 OPINIE D O O R : TA M A R A F R A N K E E N M A R T I N G E R R I T S E N Mediijnen geen tovermiddel bij gedragsproblemen Uit onderzoek blijkt dat kinderen steeds vaker mediijnen krijgen voorgeshreven. Voor kinderen met ADHD lijkt Ritalin het wondermiddel en kinderen die lijden aan depressie, slikken steeds vaker antidepressiva. Gedragsproblemen lijken ook steeds vaker een medishe oorzaak te hebben. Tot voor kort kreeg een kind met gedragsproblemen al snel het label ADHD. Nu dat aan slijtage onderhevig is, zien hulpverleners ineens een spetaulaire toename van kinderen met een stoornis in het autistish spetrum. Wat is er aan de hand? Medialiseren we gedragsproblemen omdat het nu eenmaal makkelijker is ergens een pilletje voor te geven in plaats van de oorzaak van de problemen met behulp van therapie aan te pakken? De mening van drie deskundigen. Ellen Bos behandeloördinator van MOC t Kabouterhuis De diagnoses zijn nu preiezer Ik hoor wel berihten uit het veld over een toenemend gebruik van mediijnen, maar ik wil meteen duidelijk stellen dat ik er zelf weinig van merk. Dat heeft waarshijnlijk te maken met de leeftijdsgroep van de kinderen die bij het MOC t Kabouterhuis worden behandeld. Bij kinderen tot en met zes jaar worden niet snel mediijnen voorgeshreven. Maar in een heel uitzonderlijk geval gebeurt het ook hier wel eens. Dan betreft het Ritalin voor een ADHD kind. Maar we gaan daar zeer terughoudend mee om. De kinderpsyhiater start met een proefbehandeling van drie weken waarbij een van die weken plaebo s worden voorgeshreven. Alleen de apotheek weet welke periode dat is. In die tijd wordt het kind zeer zorgvuldig gemonitord en alleen wanneer er sprake is van een duidelijk vershil kan er besloten worden voor verdere behandeling met mediijnen. Bos heeft de indruk dat er sprake is van een toename in de medialisering. Wat wel opvalt is dat er sprake is van een zekere vershuiving van minder ADHD naar meer stoornissen in het autistish spetrum zoals PDD-NOS. Maar dat heeft alles te maken met het feit dat er de afgelopen jaren heel veel onderzoek naar stoornissen bij kinderen is gedaan. Er is dus veel meer bekend waardoor de diagnostisering preiezer is, waar voorheen misshien te makkelijk ADHD werd gezegd. Een ander punt is dat ouders graag duidelijkheid willen hebben. Problemen met kinderen zijn makkelijk te aepteren als er een labeltje op geplakt kan worden en er een mediijn voor is. Dan voelen ouders zih minder shuldig. Misshien dat dat ook een oorzaak is van het toenemend gebruik van mediijnen. Maar nogmaals, hier in t Kabouterhuis merk ik het zelf niet. Max Güldner, psyholoog en psyhotherapeut bij De Basule Veel kinderen krijgen ten onrehte stempel Het is Max Güldner opgevallen dat de diagnose Stoornis in het autistish spetrum of Autistish Spetrum Stoornis (ASS) steeds vaker wordt gesteld. Die toename zit vooral in de groep Persuasieve Ontwikkelingsstoornis Niet Anders Omshreven (PDD NAO). Güldner spreekt in dit geval van een overgediagnostieerde groep. Ik denk dat veel kinderen ten onrehte dit stempel krijgen. Het gaat vaak eerder om kinderen die zih onvoldoende hebben kunnen hehten, kinderen die onvoldoende hebben geleerd zih soiaalemotioneel te uiten of van wie de ouders onvoldoende responsief waren. Güldner denkt dat de reden waarom deze diagnose zo vaak ontereht wordt gesteld te maken heeft met de neiging om ons te speialiseren. Als je uitsluitend mensen uit één stoornisgroep behandelt, interpreteer je al snel alles vanuit dat perspetief. Nog niet zo lang geleden kreeg bijna elk kind dat een beetje druk was het stempel ADHD. Güldner trekt zelf de vergelijking met de diagnose Borderline. Bij PDD NOA ontbreken de duidelijke kenmerken die we wel hebben bij Autisme en Asperger. Hierdoor krijg je dezelfde situatie als we een tijdje geleden hadden met de diagnose Borderline : elk kind dat een beetje eigenaardig is, kreeg toen het stempel Borderline. En verwijzers die kinderen bij ons aanmelden, kennen vaak ook maar drie zaken; gedragsproblemen, ADHD en autistish spetrum. Ontwikkelingspsyholoog Cees de Wit Ik ben voor voorzihtigheid Ontwikkelingspsyholoog Cees de Wit doet al 25 jaar onderzoek naar depressie bij kinderen en pubers. Hij verriht dit onderzoek aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. In een interview in NRC Handelsblad van 20 maart zegt hij: Kinderpsyhiaters, maar ook huisartsen, shrijven de laatste tien, vijftien jaar steeds vaker antidepressiva voor aan kinderen onder de twaalf jaar. Er is geen landelijke registratie, maar elke apotheker zal het bevestigen. Verder stelt hij: We weten niet wat de langetermijneffeten van het gebruik van antidepressiva zijn op de ontwikkeling van het entrale zenuwstelsel van kinderen. Uit onderzoek blijkt dat bepaalde soorten antidepressiva de kans op suïidaal gedrag vergroten. Ik ben voor grote voorzihtigheid bij het voorshrijven van mediijnen. Vooral omdat psyhotherapie net zo effetief blijkt en de oorzaak kan oplossen. ILLUSTRATIE: WIM STEVENHAGEN 4

5 THEMA. VOORTGEZET ONDERWIJS MAURICE BOYER/HH Leerlingen van het Amsterdamse Esprit College ontroleren een sms-beriht op hun mobiele telefoon. Sinds de moord op onretor Hans van Wieren, rollen politii over elkaar heen met vergaande voorstellen voor de aanpak van probleemleerlingen. Zo wil minister Van der Hoeven van Onderwijs elk jaar 4500 probleemleerlingen buiten de shool plaatsen, ommissaris jeugd- en jongerenbeleid Steven van Eijk vindt dat sholen samen met de politie probleemleerlingen moet aanpakken, terwijl de onderwijsraad nieuwe opvang wil voor leerlingen die zih op shool misdragen. In de kakofonie van stoere voorstellen lijkt de preventie een ondergeshoven kind. Jongeren in het voortgezet onderwijs bevinden zih in een leeftijd, waarop zij aan allerlei verleidingen bloot staan. De kunst is om hen in deze moeilijke leeftijdsfase op de rails te houden en zo snel mogelijk in te grijpen als het mis dreigt te gaan. Dat is in elk geval de aanpak die jeugdzorg en onderwijs de laatste jaren in de agglomeratie Amsterdam voorstaan. D O O R : C O R I N A D E F E I J T E R Sholen staan er niet alleen voor Een jongere die niet naar shool gaat, verliest strutuur in zijn leven. Shoolverzuim verstoort het dag- en nahtritme. Een leerling mist de gezelligheid en de positieve prikkels van shool, hij hoort er niet meer bij. Dat zegt Frits Louwersheimer. Hij is als psyholoog bij het Bureau Jeugdzorg inhoudelijk verantwoordelijk voor de besluiten die de onderwijshulpverleners nemen. Het is onze pliht sholen te ondersteunen in de zorg voor hun leerlingen. Als een kind het kan volhouden op shool, is de kans op problemen kleiner. We kunnen niet genoeg investeren in shool. Leerkrahten staan er niet alleen voor, benadrukt Louwersheimer. We bieden een luisterend oor. Ze kunnen hun verhaal kwijt bij de onderwijshulpverlener die de juiste vragen stelt en gewend is om zware verhalen te horen. Op die manier krijgt de shool een helder beeld van wat er aan de hand is met een leerling. De sholen hebben zelf ook een interne zorgstrutuur, waar Bureau Jeugdzorg op aansluit. De zorgbreedteommissie noemt de psyholoog een prima instrument om atief aan de slag te gaan. Gezamenlijk nemen we beslissingen en bedenken we een strategie. Onze stelregel daarbij is dat we pas met een liënt praten als de ouders hiervan op de hoogte zijn. We beshouwen de ouders als bondgenoot in de opvoeding en proberen de zorgen rondom hun kind te delen. De onderwijshulpverlener kan kortdurende pedagogishe hulp geven, geriht op gedragsverandering. Ook kan een liënt een ompetentietraining volgen, geriht op het verbeteren van de soiale vaardigheden. Het streven is om deze training zo vroeg mogelijk in te zetten. Volgens Louwersheimer zou het een goede zaak zijn als alle sholen deze training aanbieden, zoals ze dat ook doen met huiswerkbegeleiding. Shoolbinding Louwersheimer pleit voor een verdere professionalisering van de leerlingenzorg. Het zou goed zijn als mentoren van alle brugklasleerlingen een risioprofiel maken en een plan voor de komende vier jaar. Dan weet een leerkraht welke leerlingen kwetsbaar zijn. Sholen reageren nu op inidenten, terwijl als je de risio s kent, je weet welke kinderen kwetsbaar zijn en hoe groot hun kans van slagen is. Als kinderen naar het voorgezet onderwijs gaan moeten ze zih eerst aanpassen en hun plek vinden. Het is belangrijk dat we de eerste jaren flink investeren in de binding met shool. Voor een leerling is shoolbinding erg belangrijk. Het gevoel erbij te horen, geeft een jongeren identiteit en houvast. Arrangementen Momenteel probeert Louwersheimer de aanpak van de onderwijshulpverlening te kwantifieren. Hij laat een lijst zien met daarop diverse problemen waar leerlingen mee kampen. Met daarnaast de gekozen aanpak van de hulpverleners. Deze lijst maakt duidelijk waar we het over hebben, welke interventie we kiezen en welke strategie haalbaar is. Op die manier kunnen we via de sholen leerlingen en hun ouders bepaalde arrangementen aanbieden, bijvoorbeeld persoonlijke oahing en systeembegeleiding of training in agressieregulatie en nashoolse opvang. 5

6 THEMA. VOORTGEZET ONDERWIJS Voor het voortgezet onderwijs Hulpaanbod agglomeratie Amsterdam Drie van de vier Amsterdamse instellingen voor jeugdzorg hebben een divers hulpaanbod voor leerlingen in het voortgezet onderwijs. Slehts MOC t Kabouterhuis heeft geen hulpaanbod. Zij riht haar hulp immers op jongere kinderen. Hieronder een overziht van het hulpaanbod van Altra, Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam en SaC-Amstelstad Jeugdzorg. Altra Altra heeft vanouds een aanbod voor sholen die extra begeleiding willen voor hun leerlingen. De belangrijkste projeten zijn momenteel het Time-Out-Projet en Swith. Het Time-Out-Projet (TOP) kan worden gezien als een vorm van risisopvang voor het onderwijs. De vier TOP s in Amsterdam vangen leerlingen op die op shool niet te handhaven zijn. Een TOP is een tijdelijke uitwijkmogelijkheid voor leerlingen als hun aanwezigheid op shool te grote spanningen met zih meebrengt. De leerlingen volgen op het TOP zoveel mogelijk het onderwijsprogramma van de shool van herkomst. De shool blijft verantwoordelijk voor het lespakket. De TOP s besteden veel aandaht aan soiale vaardigheden. Het TOP is uitsluitend toegankelijk voor leerlingen uit het reguliere voortgezet onderwijs. Altra is ook betrokken bij time-out-projeten die de vosholen zelf uitvoeren. In deze zogeheten STOP s blijven de leerlingen op hun eigen shool, maar krijgen ze wel onderwijs is een speiale groep. Het Swith-projet wil uitval voorkomen van risio- volle shoolwisselaars. Dat zijn leerlingen binnen het voortgezet onderwijs die in korte tijd meerdere keren van shool wisselen omdat ze het op hun shool steeds niet redden. Vaak hebben deze leerling en een shoolverleden van spijbelen, problemen met andere leerlingen of doenten, afstroom van een hoger onderwijsniveau of een ombinatie van deze fatoren. Shoolwisseling met een dergelijk ahtergrond is vaak een voorbode van uitval. Het Swith-projet begeleidt leerlingen op hun nieuwe shool zodat de kans op sues daar groter wordt. De zorgbreedteommissie meldt de risiovolle shoolwisselaars aan. De hulp bestaat uit individuele begeleiding en groepstrainingen en wordt op shool geboden. Soms onder shooltijd, soms na shooltijd, maar altijd in overleg met de shool. Huisbezoeken aan ouders zijn een vast onderdeel van het projet. De hulp duurt in prinipe een jaar. Meer informatie: of Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam De onderwijshulpverlening van Bureau Jeugdzorg is bedoeld om de jeugdzorg in de shool te brengen, dihtbij degenen die hulp nodig hebben. Op alle sholen voor voortgezet onderwijs in de agglomeratie Amsterdam zijn onderwijshulpverleners één of meer dagen per week aanwezig. Tot de vaste taken van de onderwijshulpverlener behoren: het bepalen van de aard en ernst van problemen bij leerlingen; het deelnemen aan het zorgoverleg van de shool; het shrijven van indiaties voor onderwijsgerelateerde jeugdzorg; helpen bij het verwijzen naar Bureau Jeugdzorg en andere instellingen voor hulp; bemiddelen tussen de shool en hulpverleners. Bureau Jeugdzorg heeft verder een op shool toegespitst ondersteunend aanbod ontwikkeld dat de shool kan inkopen: kortdurende hulpverlening. Hierbij gaat het er om in een beperkt aantal gesprekken de leerling voldoende steun te geven om problemen zelf de baas te blijven. Ook is het mogelijk met ouders en leerlingen gezamenlijk gesprekken te voeren om hun verstandhouding te verbeteren; jongereninformatie en advies. Leerlingen hebben behoefte aan informatie en advies. Wanneer daarin wordt voorzien, kunnen veel problemen worden voorkomen; het geven van trainingen in groepsverband: soiale vaardigheden, faalangstredutie en girl power. De trainingen in groepsverband zijn bedoeld om de leerling beter voor zihzelf te laten opkomen. Hij/zij leert onfliten verstandiger aan te pakken. Er wordt zoveel mogelijk in samenwerking met leerkrahten getraind, waarbij expertise wordt overgedragen en behouden blijft binnen de shool; D O O R : M A A R T E N T E R L A G E Hassan El Kahlaoui geeft maatshappijleer aan drie gedetineerden in t Nieuwe Lloyd. Geen riminelen maar beshadigde kinderen FOTO: JAAP MAARS Ik leer ze een hulpzinnetje, bijvoorbeeld: Ik wil geen problemen. Dat assoiëren ze met rustig blijven, rustig luisteren naar de ander en dan pas reageren. Aan het woord is Toine Krauth, soiale vormingstrainer op de Rijksinrihting voor Jeugdigen t Nieuwe Lloyd in Amsterdam. Erik (16) shrijft op een A4-papier met grote letters vrede. Mohammed (18) heeft gekozen voor het woord rust. Jamal (18) en Mehmet (15) verven samen met Oost-Indishe inkt de letters van hun woord goed. Terwijl de vier met hun werk bezig zijn, doet Jafer (15) zijn beklag bij soiale vormingstrainer Toine Krauth. Een trillende en geëmotioneerde Jafer: De groepsleider heeft mijn rereatie én mijn TV afgenomen. Ik heb geshreeuwd en gesholden. Ik deed niks. Toine: Vertel eens rustig. Wat is er preies gebeurd? Stap voor stap reonstrueert Toine met Jafer de aanvaring met de groepsleider in de gevangenis. Jafer heeft zihtbaar grote moeite om zijn aandeel in het onflit in te zien. Het ontbreekt hem aan zelfinziht. Zware misdrijven De vijf jongeren in de klas van Toine volgen het vak soiale vaardigheden in de Rijksinrihting voor Jeugdigen t Nieuwe Lloyd in Amsterdam. In deze jeugdinrihting verblijven 66 jongens in de leeftijd van twaalf tot ahttien jaar wegens zware misdrijven, zoals vernieling, geweldpleging, beroving, moord en zedenmisdrijven. Ze verblijven hier gemiddeld drie maanden met een maximum tot één jaar. Gedurende de detentie- 6

7 THEMA. VOORTGEZET ONDERWIJS deskundigheidsbevordering van leerkrahten: signaleren en gesprekvoering, soiale vaardigheden in studielessen, leraren minder gek ; De deskundigheidsbevordering bestaat uit trainingen waarin een leerkraht oefent in het signaleren van problemen en gespreksvaardigheden, of leert de soiale vaardigheden van leerlingen te versterken. (bemiddeling bij) ursus Omgaan met pubers (voor ouders). Ouders hebben vaak behoefte aan ondersteuning bij de opvoeding van hun kinderen. De puberursus biedt dat. Meer informatie: of D O O R : C O R I N A D E F E I J T E R Duidelijkheid belangrijk voor leerling Rimke ter Heege werkt als onderwijshulpverlener van Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam (BJAA) op vijf sholen voor het voortgezet onderwijs. Ze is op vaste tijdstippen aanwezig en vormt een vraagbaak voor leerkrahten en zorgoördinatoren. Ook kan ze verdere hulp voor leerlingen en hun ouders oördineren. DE WERKER SaC-Amstelstad Jeugdzorg SaC-Amstelstad voert net als Altra het Time-Out- Projet uit. Ze doet dit in de regio s Zaanstreek/ Waterland en Amstelland/De Meerlanden. Dit projet biedt hulpverlening en een lesprogramma buiten de eigen shool, aan leerlingen die niet meer op hun shool te handhaven of te begeleiden zijn. Doel is het verbeteren van hun soiaal gedrag en het ermee samenhangende verantwoordelijkheidsgevoel, zodat ze na maximaal drie maanden weer naar hun shool terug kunnen keren. Meer informatie: of periode krijgen de jongens onderwijs waarbij de lestabel van het VSO-ZMOK als leidraad dient. Voor iedere jongen maken we een individueel handelingsplan, liht onderwijsoördinator Jurjen Slootstra toe. Daarbij staat de vraag voorop welk beroep ze na hun detentie willen gaan uitoefenen. Wij kijken welke vaardigheden ze daarvoor missen en sluiten ons onderwijs daarop aan. Het is dus allemaal heel praktijkgeriht. Basisshoolniveau Op het dagelijkse vier uur durende lesprogramma staan vakken als informatia, houtbewerking, wereldoriëntatie, muziek, maatshappijleer, fitness, tehniek en algemeen vormend onderwijs zoals rekenen en taal. We proberen grofweg het eindniveau van de basisshool te halen, aldus Slootstra. Wij merken dat de jongens het leuk vinden om te leren als we ze opdrahten geven die net iets boven hun niveau liggen. Als ze dan met iets slagen zijn ze zo trots als een pauw. Toine Krauth ligt na de les zijn werkwijze toe: Ik probeer de jongens elementaire soiale vaardigheden aan te leren en hun agressie te reguleren. Dat gebeurt meestal aan de hand van onrete voorvallen: onderlinge onfliten of een ruzie met een groepsleider of leerkraht. Ik probeer ze te laten inzien dat je ook anders kunt reageren, dat er meer mogelijkheden zijn dan een grote bek geven en erop slaan. Ik zie de jongens niet als riminelen, maar als beshadigde kinderen. Als ze voor elkaar de deur openhouden, dan ben ik blij. Dan hebben ze geleerd aan een ander te denken. Ik doe het voor dit soort kleine gedragsveranderingen. De namen van de gedetineerden zijn om redenen van privay gefingeerd. Leerlingen met faalangst of leer- of onentratieproblemen, jongeren die vaak verzuimen of te maken hebben met een vervelende thuissituatie. Het is maar een greep uit de zaken die Ter Heege op haar bord krijgt. Leerkrahten en zorgoördinatoren kunnen bij haar tereht voor advies of vragen over een leerling. Soms heb ik vooraf enige informatie over de leerling, maar het komt ook voor dat ik niet weet wat er aan de hand is. Ik ga eerst met de leerling praten. De ouders zijn altijd op de hoogte van het feit dat ik ontat heb met hun kind. Vervolgens nodig ik de ouders uit om hun verhaal te horen. Zo krijg ik een goed beeld van de problemen. Ze neemt ook deel aan het overleg van de zorgbreedteommissie die leerlingen bespreekt waarover betrokkenen zih zorgen maken. Via de onderwijshulpverlener kan er snel zo ontat gelegd worden met de jeugdzorg. Verwijzen In het gesprek bepaalt Ter Heege de aard en de ernst van de problemen van de leerling. Bij zogenaamde lihte problemen kan ik zelf kortdurende hulp geven, ira vijf gesprekken. Bijvoorbeeld met iemand die moeilijk ontaten aangaat met leeftijdgenoten of iemand met faalangstklahten. Zijn de problemen te zwaar, dan shakel ik hulpverleners in van andere instellingen. Ik heb onvoldoende tijd en middelen om zelf alle hulp te verlenen en eht te behandelen. Ik kan doorverwijzen naar bijvoorbeeld het voordeurteam van Rimke ter Heege: Ik treed op als intermediair en probeer het ontat tussen de shool en de hulpverleners te intensiveren. Bureau Jeugdzorg of naar andere instellingen. Ook kan ik een indiatie shrijven voor onderwijsgerelateerde jeugdzorg als nashoolse hulp die Altra biedt. Ik heb een goed beeld van alle verwijsmogelijkheden. Intermediair Ter Heege vervult een belangrijke rol van bij het oördineren van de hulp en het regelen van het ontat tussen de shool, de leerling, de ouders en de (externe) hulpverleners Ik treed op als intermediair en probeer het ontat tussen de shool en de hulpverleners te intensiveren. Doenten lopen tegen bepaald gedrag van een leerling aan. Ik probeer de jongere inziht te geven in zijn gedrag en geef hem tips over hoe hij zih anders kan opstellen. Ook probeer ik de ouders mee te krijgen om op één lijn te gaan zitten, zodat zij hun kind ondersteunen bij gedragsveranderingen. Soms heeft een leerling behoefte aan steun van de shool. Het is goed als doenten dat weten. Ze benadrukt dat het van belang is dat een leerling duidelijkheid heeft. Iedereen wil een jongere met problemen helpen. Soms duiken meerdere leerkrahten erop en dat kan voor een leerling verwarrend zijn. Een leerling moet weten bij welke doent hij tereht kan, meestal is dat de mentor, en welke hulp hij krijgt. FOTO: SAKE RIJPKEMA 7

8 D O O R : M A R N I X D E B R U I J N E Zorgbreedte ommissie is onmisbaar Bijna elke middelbare shool heeft een zorgbreedteommissie die leerlingen bespreekt waarover de shool zih zorgen maakt. Eerst daht ik: zo n ommissie hebben wij toh niet nodig? Twee stemmen uit de praktijk. Ze vergaderen ongeveer eens in de zes weken, de zorgbreedteommissies van Amsterdam. De shoolarts van de GGD shuift aan, de leerplihtambtenaar, de shoolpsyholoog of de leerlingbegeleider en iemand van jeugdzorg. De doenten of mentoren bespreken er de kinderen die zoveel problemen hebben dat een gesprek met klassendoent of mentor niet meer genoeg is en hulp van buiten nodig is. Sommige kinderen blijven drie jaar op de agenda staan van de ommissie, soms blijkt een goed gesprek toh voldoende om een kind na één vergadering van de lijst af te voeren, vertelt Joy Bijleveld (30), shoolpsyholoog en zorgoördinator op het VMBO-Oost. Op haar shool met 270 leerlingen zijn er bij de laatste vergadering van de zorgbreedteommissie 45 kinderen besproken, vertelt ze. Het kunnen kinderen zijn die herhaaldelijk spijbelen, worstelen met blowproblematiek, nooit luisteren, liegen of zih verzetten tegen de doenten. Maar het kunnen ook teruggetrokken leerlingen zijn die elke pauze alleen in de gang staan. T E K S T: M A R T I N G E R R I T S E N F O T O : S A K E R I J P K E M A DE CLIENT Lamyae Moukatari (15), leerling van het TOP Ik ga niet over alles meer in disussie Ze vonden me op shool te druk. Ik ging overal over in disussie shreeuwde door de klas. Dat was de reden dat de oördinator me hier naar toe stuurde. Het ging dit jaar ook allemaal vreemd op shool. Ze hadden namelijk het begin van het shooljaar twee klassen gemaakt met leerlingen die wat moeilijker zijn, maar halverwege het jaar hebben ze de klassen opnieuw ingedeeld in een klas voor leerlingen met slehte ijfers en een klas voor drukke leerlingen. Ja, toen ging het mis Ze hebben er pas een psyhiater bijgehaald en een ateur van Goede Tijden Slehte Tijden. Die speelde de leerlingen na, want ze vonden van zihzelf dat ze helemaal niets deden. Ik heb het gemist, want ik zat toen al hier. Wel jammer, want ik kijk altijd naar Goede Tijden. Slehte Tijden. Hier gaat het goed. Ik maak in een kleine groep mijn huiswerk en kan een leraar van alles vragen als ik iets niet snap. En ze vertellen me hier ook dat ik niet overal over in disussie moet gaan. Ik leer andere manieren. Bijvoorbeeld door na de les met de leraar te praten als ik het ergens niet mee eens ben. Ik vind ze hier wel goed. Als ik iets niet van wiskunde begrijp en de leraren weten het zelf ook niet, dan halen ze er een ander bij. En we hebben hier leuke vakken, zoals koken, kleding, it en textiel. Het is alleen jammer dat we om de dag andere leraren hebben. En dat het lang duurt voordat ik toetsen kan maken en ze zijn nagekeken. Want dat gaat nog gewoon via mijn shool. Ik zit nu in 2HAVO en als het meezit doe ik over drie jaar examen. Dan wil ik het HBO doen, maar ik weet nog niet welke rihting. Eht niet. Ik weet ook nog niet wat ik later wil worden. Afstromers Bijleveld: Als VMBO-shool in Oost krijgen we veel kinderen die op andere sholen niet meekomen of niet funtioneren. We hadden dit jaar tientallen van zulke afstromers. Zij hebben vaak al een dossier, waardoor ze vanzelf worden besproken in de ommissie. We kunnen de meeste kinderen helpen met mentorgesprekken, faalangsttrainingen of gesprekken met de psyholoog. Bijleveld noemt de ommissie noodzakelijk, maar niet voldoende. Met de zorgbreedteommissie ben je er niet. Het is puur een hulpmiddel om afspraken te maken. Uiteindelijk hangt het af van het vermogen van individuele doenten en mentoren af om tijdig problemen te signaleren. Ze worden daarin goed geshoold, maar het komt voor dat we ad ho een kind bespreken. Dan hebben we het probleem niet zien aankomen of konden we het niet voorkomen. Overtuigd Helen Andriessen (47) is adjunt-direteur van het Amsterdams Lyeum. Ze werkt daar al tijdens de oprihting van de zorgbreedteommissie, nu vijftien jaar geleden. Ik daht toen: dat hebben wij toh helemaal niet nodig? Inmiddels is ze overtuigd van het nut van de ommissie. Bij de laatste vergadering hebben we 35 kinderen besproken. Dat lijkt veel, maar we bespreken problemen heel vroeg. Zodra een doent denkt dat er iets aan de hand is, shakelt hij de zorgbreedteommissie in. Het kan al gaan om een leerling die erg vaak hoofdpijn heeft. Met de zorgbreedteommissie heeft het Amsterdams Lyeum volgens Andriessen juist wel voldoende in huis om bij problemen bijtijds in te grijpen of door te verwijzen. Maar de ommissie heeft een grens: de leerling zelf. Hij of zij bepaalt zelf of hij wordt geholpen. Andriessen: De ommissie werkt nauw samen met de ouders en de leerling. Als de ouders een probleem zien maar de leerling wil niet meewerken, houdt het op. Als een kind geen zin heeft, krijgt het geen hulp. 8