ONDERZOEK HANDHAVING VAN DE OPENBARE BUITENRUIMTE

Transcriptie

1 R E K E N K A M E R C O M M I S S I E P U R M E R E N D ONDERZOEK HANDHAVING VAN DE OPENBARE BUITENRUIMTE

2 Handhaving openbare buitenruimte Onderzoek naar de handhaving van de openbare buitenruimte in de gemeente Purmerend September 2011 Rekenkamercommissie Purmerend

3 Inhoudsopgave Inleiding Rekenkamercommissie onderzoekt handhaving openbare buitenruimte Het zijn van regelgever gaat hand in hand met het zijn van handhaver Gemeente handhaaft om naleving van regels te bevorderen Gemeente maakt keuzes Burgers staan achter de regels of gemeente dwingt naleefgedrag af Interventies voor het bevorderen van naleefgedrag; mogelijkheden Tafel van Elf Controle en sancties of overtuigen van nut en noodzaak Communicatie, wegnemen barrières of handhavend optreden Rekenkamercommissie hanteert definitie handhaving in ruime zin Overkoepelende ontwikkelingen handhaving openbare ruimte Van handhavingsspecialisten naar integrale handhaving Integrale handhaving in de gemeente Purmerend Politie terug naar kerntaken; groter beroep op BOA Politie terug naar kerntaken in de gemeente Purmerend BOA steeds meer bevoegdheden strafrechtelijke handhaving BOA steeds meer bevoegdheden in de gemeente Purmerend Van vergunning naar algemene regel Basisgegevens handhaving openbare buitenruimte Beleidsvelden die vallen onder handhaving openbare buitenruimte Huidige organisatie handhaving openbare buitenruimte Sturing op inkomsten parkeren en afhandeling klachten Extra aandacht voor uitvoering hennepconvenant en fietswrakken Visie op handhaving en inzet programmatisch handhaven strandt in reorganisatie De doorwerking van de sturing door de raad Raad stuurt op inkomsten en op afhandeling klachten Wanneer stuurt de raad Norm van de straat is norm van de raad College en team handhaving prioriteren Handhaving in de cyclus van beleid Kwaliteit beleid is basis voor kwaliteit handhaving Sanctie op overtreding niet toereikend voor beleidsveld...19 Pagina 1 van 37

4 6. Conclusies Organisatie handhaving openbare buitenruimte heeft efficiëntieslag gemaakt Raad laat prioritering over aan het college en de afdeling VTH De norm van de straat is de norm van de raad? Aantal klachten groeit; dit gaat ten koste van proactieve handhaving Link tussen beleid en handhaving ontbreekt vaak Aanbevelingen Bouw een paraplu Gebruik de Tafel van Elf ten behoeve van de handhavingsstrategie Sla een brug tussen de beleidscyclus en handhaving Onderzoek of technologie kan ondersteunen bij handhaving Bestuurlijke reactie Nawoord Rekenkamercommissie...30 Bijlagen Bijlage 1: Literatuurlijst...32 Bijlage 2: Interviews...33 Bijlage 3: Toelichting Tafel van Elf...34 Pagina 2 van 37

5 Inleiding Voor u ligt het onderzoek Handhaving openbare buitenruimte gemeente Purmerend dat is uitgevoerd door de rekenkamercommissie. In het rapport beschrijven wij eerst het taakveld van de handhaving openbare buitenruimte en de samenhang tussen regelgeving en handhaving. Handhaving in brede zin is het doen naleven van regelgeving. Dit kan door inwoners te overtuigen van het nut en noodzaak van regelgeving of door het uitdelen van boetes bij niet-naleving. In het rapport schetsen wij kort aan de hand van de Tafel van Elf 1 alternatieven op het gebied van handhaving. Die worden vervolgens gebruikt om te kijken naar de huidige organisatie van de handhaving openbare buitenruimte. In de analyse wordt ook aandacht besteed aan het organisatorische systeem. Welke keuzes heeft het bestuur gemaakt en welke doorwerking hebben deze keuzes op de uitvoering van de handhaving? De rekenkamercommissie doet op basis van het onderzoek een aantal aanbevelingen. Wij hopen de raad met dit rapport concrete en praktische handvatten te bieden voor de doorontwikkeling van een doeltreffende en doelmatige handhaving van de openbare buitenruimte. 1 De Tafel van elf is een op de gedragswetenschappen gebaseerd model, opgebouwd uit elf dimensies. Met elkaar zijn deze dimensies bepalend voor de mate van naleving van regelgeving. De elf dimensies zijn geformuleerd met het oog op een zo groot mogelijke bruikbaarheid voor de praktijk van de beleidsontwikkeling en de rechtshandhaving. Het instrument is ontwikkeld door het ministerie van Justitie Pagina 3 van 37

6 Nota van bevindingen

7 1. Rekenkamercommissie onderzoekt handhaving openbare buitenruimte 1.1 Het zijn van regelgever gaat hand in hand met het zijn van handhaver De overheid maakt beleid voor het bereiken van gewenste maatschappelijke doelstellingen. Dit beleid hangt samen met regelgeving waar burgers en bedrijven zich aan moeten houden, zodat de maatschappelijke doelen daadwerkelijk bereikt worden. De naleving van wet- en regelgeving is sterk gebaat bij een actieve handhaving hiervan door de gemeente. Handhaving is daarmee onlosmakelijk verbonden met de beleidscyclus van de gemeente. Stelt de gemeente regelgeving vast om bepaalde beleidsdoelen te realiseren, dan moet zij ook nadenken over de handhaving van deze regels. Regelgeving en handhaving zijn daarmee twee kanten van dezelfde medaille. Regelgeving wordt daarbij gedefinieerd als het opstellen van algemene verbindende voorschriften met als doel het gedrag van burgers, bedrijven en overheden te beïnvloeden. Handhaving is de keten van activiteiten die gericht is op het doen naleven van regels en voorschriften voor burgers, bedrijven en overheden. Binnen handhaving wordt onderscheid gemaakt tussen bestuursrechtelijke handhaving en strafrechtelijke handhaving. De kern van bestuursrechtelijke handhaving ligt bij de gemeente waarbij de politie als achtervang fungeert bij escalatie. Bij strafrechtelijke handhaving gaat het om het opsporen en vervolgen van strafbare feiten. De primaire verantwoordelijkheid van strafrechtelijke handhaving ligt bij het Openbaar Ministerie dat de politie aanstuurt. De gemeente heeft vanuit het oogpunt van handhaving met name te maken met wet- en regelgeving op het gebied van veiligheid, openbare buitenruimte, milieu, ruimtelijke ordening, bouwen en wonen. Dit onderzoek gaat in op de handhaving van het beleid betreffende de openbare buitenruimte. 1.2 Gemeente handhaaft om naleving van regels te bevorderen Handhaving op de naleving van regels is nodig om het naleefgedrag van de regels te vergroten. Immers, een hoge score op de naleving van de regels leidt tot realisatie van de in het beleid en de regelgeving geformuleerde doelen. Ter illustratie: de gemeenteraad wil de verkeersstroom in het centrum reguleren. Hiervoor heeft zij onder andere het parkeerbeleid centrum vastgesteld. Een aantal inwoners zal zich uit zichzelf aan deze regels houden, een aantal echter ook niet. De gemeenteraad besluit om door middel van handhaving van de regels het naleefgedrag te vergroten. Handhavers lopen dagelijks door het centrum. Als zij constateren dat burgers zich niet aan de regels van het parkeerbeleid houden, spreken zij hen aan en/of delen zij boetes uit. In de loop der tijd weten inwoners dat de gemeente de regels van het parkeerbeleid handhaaft, hierdoor zullen meer inwoners zich aan de regels houden. Door het hogere naleefpercentage bereikt de gemeenteraad maatschappelijke doelstellingen als een goede doorstroom, ontmoedigen van autogebruik naar het centrum en lang parkeren. 1.3 Gemeente maakt keuzes De handhavingstaak van de gemeente ligt op de meest uiteenlopende beleidsterreinen. Daarbij is er een beperking in de inzet van mensen en middelen. De gemeente kan onmogelijk alle regels van alle beleidsterreinen 24 uur per dag, 7 dagen per week handhaven. Dit betekent dat de gemeente keuzes moet maken. Keuzes betreffende welk beleid en welke regels zij actief wil handhaven, maar ook keuzes in de intensiteit en vorm waarin bepaalde regels worden gehandhaafd. Pagina 5 van 37

8 1.4 Burgers staan achter de regels of gemeente dwingt naleefgedrag af Het bevorderen van het naleefgedrag is een complex vraagstuk. Wat maakt eigenlijk dat burgers en bedrijven de ene regel uit zichzelf naleven, terwijl ze de andere regel negeren? Hoe kun je als gemeente op het gedrag van inwoners sturen? Het meest gebruikte model voor gedragsanalyse is de Tafel van Elf. De Tafel van Elf biedt inzicht in verschillende beweegredenen voor niet-naleven. Vervolgens is er een passend palet van interventies dat de gemeente in kan zetten voor het bevorderen van het naleven van regels. Ter illustratie: een groepje jongeren gaat op oudejaarsdag carbid schieten, niet wetende dat dit volgens de APV van de gemeente verboden is. Als zij worden aangesproken door een handhaver ruimen zij de spullen op en gaan naar huis. Het volgende jaar gaan zij niet weer carbid schieten, zij vertellen hun vrienden op school dat carbid schieten in Purmerend verboden is. De interventie in deze casus, aanspreken en het bekend maken van inwoners met de regels die gelden in de gemeente, verschilt van de interventie die nodig is bij een bedrijf dat zich willens en wetens niet aan de sluitingstijd van zijn terras houdt, omdat hij weet dat de boete lager is dan de extra omzet die hij maakt. 1.5 Interventies voor het bevorderen van naleefgedrag; mogelijkheden Tafel van Elf De Tafel Van Elf bestaat uit elf factoren die samen verklaren waarom wetgeving al dan niet wordt nageleefd. De factoren bieden aanknopingspunten voor gerichte interventies. Met een onderscheid in spontane nalevingsdimensies en handhavingsdimensies. Dimensies voor spontane naleving, bestaande uit de bepalende motivaties van de doelgroep voor het nalevingsgedrag, indien er geen overheidscontrole zou plaatsvinden. Handhavingsdimensies, (de perceptie van) de pakkans door overheidscontrole en het sanctieregime van de overheid beïnvloeden het nalevingsgedrag. De uitgebreide uitleg van de verschillende dimensies staat in bijlage 3. Spontane nalevingsdimensies T1: Kennis van de regels T2: Kosten/baten van (niet-) naleving T3: Mate van acceptatie van beleidsdoel en uitwerking T4: Normgetrouwheid van de doelgroep T5: Niet-overheidscontrole Handhavingsdimensies T6: Meldingskans T7: Controlekans T8: Detectiekans T9: Selectiviteit T10: Sanctiekans T11: Sanctie-ernst Deze dimensies, vertaald naar redenen waarom burgers regels naleven of niet, leiden tot een indeling op hoofdlijnen van typen nalevers en typen overtreders. Onbewuste nalevers: degenen die de regels niet goed kennen en dan zonder het te beseffen naleven (bijvoorbeeld door gedrag te kopiëren). Onbewuste overtreders: degenen die de regels overtreden, omdat ze de regels niet goed kennen. Pagina 6 van 37

9 Spontane nalevers: degenen die de regels kennen en uit zichzelf zouden naleven, zelfs in het (theoretische) geval dat er geen enkele vorm van handhaving zou zijn. Calculerende nalevers: de mensen die de regels kennen en die deze zouden willen overtreden, maar met het oog op de handhavingsactiviteiten besluiten dat (toch maar) niet te doen. Bewuste of calculerende overtreders: de mensen die willens en wetens overtreden en daarbij bewust het risico nemen om gepakt te worden. Daarnaast is er nog een groep die zich niet of heel slecht laat beïnvloeden, deze groep kan heel gezagsgetrouw zijn of juist heel gezags-ontrouw. Doeltreffendheid wordt geborgd door passende handhaving; het inzetten van een palet aan interventies die een zo breed en zo lang mogelijk effect hebben. De ene regel zal een hoog naleefpercentage hebben als de gemeente helder communiceert dat de regel er is en welk maatschappelijk doel de regel dient. De andere regel zal een veel lager spontaan naleefpercentage hebben, ook al zijn inwoners op de hoogte van de regels. Neiging tot naleven Motivatie (T2-T5) Neiging tot overtreden Overtreedt Leeft na Kennis van de regels (T1) Spontane nalevers: Leven uit zichzelf regels na Per ongeluk overtreders: Overtreden zonder te weten of door vergissing Afgeschrikt: Leeft regels na nadat controle en sancties zijn ingezet Controle en sancties (T6-T11) Bewust overtreders: Maken kostenbatenanalyse incidenteel of structureel Figuur 1: Redenen van niet-naleven en passende interventies De doelmatigheid ligt in het feit dat de ene interventie veel meer capaciteit en middelen kost dan de andere. Als inwoners te bewegen zijn tot spontane naleving betekent het dat zij zich alleen aan de regel zullen houden door de handhavingsdimensies. Deze handhavingsdimensies moeten dan consequent en structureel worden ingezet. Immers als de meldingskans, controlekans en detectiekans wegvallen zullen inwoners de regel overtreden. Het bewegen van inwoners tot spontane nalevingsdimensies is de basis van een efficiënte handhaving. Ter illustratie: een inwoner kent de regel dat de container altijd op de aanbiedplaats (in lijn met de andere containers) moet worden aangeboden. De inwoner vindt deze regel van de gemeente onzin. In gesprek met de buurman komt de inwoner tot de conclusie dat de gemeente doorslaat als er al regels zijn over de rolemmer?. De inwoner bewegen om de container toch volgens de regel aan te bieden kan door het inzetten van controle en sancties op het aanbieden van container. De inwoner zal zeer waarschijnlijk de container juist aanbieden als hij denkt dat de gemeente regelmatig in zijn straat controleert en de boete aanzienlijk is. Zodra hij echter weet dat er geen controle en/of sancties meer zijn, is het zeer aannemelijk dat hij niet meer zijn best zal doen om de container volgens de regel neer te zetten (immers hij vindt deze onzin). Vanuit dit oogpunt blijft de inwoner zich alleen aan de regel houden als de gemeente consequent en structureel blijft handhaven Pagina 7 van 37

10 op de regel. Een andere interventie die de gemeente in kan zetten is om te proberen de inwoner te bewegen tot spontane naleving. Dit kan bijvoorbeeld door de inwoner te overtuigen van het nut en de noodzaak van de regel. De gemeente plaatst artikelen in de krant waarin wordt uitgelegd waarom de gemeente regels heeft ingesteld betreffende het aanbieden van containers. Door verkeerde aanbieding wordt de stoep onbegaanbaar voor inwoners in rolstoelen, minder valide inwoners en inwoners die met kinderwagens over de stoep lopen. De betreffende inwoner leest het artikel in krant, hij heeft drie huizen verderop een buurman in een rolstoel en beseft nu dat hij met het verkeerd aanbieden van de container de stoep blokkeert voor deze buurman. Vanaf dit moment biedt de inwoner de container altijd juist aan; ook als hij weet dat de gemeente deze regel niet meer controleert. 1.6 Controle en sancties of overtuigen van nut en noodzaak Foto: Advertentie als verschenen in het RTV NH op 20 oktober 2010 Bewerkte foto: ter illustratie van een ander type interventie 1.7 Communicatie, wegnemen barrières of handhavend optreden Op hoofdlijnen kan de gemeente drie soorten interventies inzetten: 1. Communicatief: dit soort interventies is vooral gericht op informatie geven en kennis overdragen. Daardoor is de doelgroep beter in staat zich aan de regels te houden. Met op het hoogste niveau het overtuigen van inwoners van het nut en de noodzaak van regels zodat zij zich deze regels eigen maken (norm-internalisatie). 2. Ondersteunend: dit zijn interventies die erop gericht zijn barrières weg te nemen, waardoor een deel van degenen die bewust regels overtreden gemakkelijker overgaat tot naleving van de regels. Pagina 8 van 37

11 3. Handhavend: deze interventies zijn gericht op degenen die ondanks voldoende kennis, kunde en ondersteuning niet tot naleving zijn te brengen. Handhaving in de vorm van controleren en sanctioneren is het uiterste middel. Ervaring leert dat effecten slechts duren zolang de handhaving actief blijft. 1.8 Rekenkamercommissie hanteert definitie handhaving in ruime zin In de vakliteratuur worden verschillende definities van handhaving geformuleerd. Het voornaamste onderscheid ligt in de ruime of de enge definitie van handhaven. Handhaving in ruime zin is elke handeling die er op is gericht de naleving van rechtsregels te bevorderen of een overtreding te beëindigen. Handhaving in enge zin is het door toezicht en het toepassen van bestuur(srechte)lijke, strafrechtelijke, of privaatrechtelijke middelen bereiken dat de algemene rechtsregels en individueel geldende voorschriften worden nageleefd (Raad voor Openbaar Bestuur, 1998). Als uiteengezet in voorgaande paragrafen ziet de Rekenkamercommissie een sterke samenhang tussen communicatieve interventies en strikt handhavende interventies om naleefgedrag te bevorderen. In dit onderzoek heeft de commissie dan ook gekozen voor een ruimte definitie van handhaving waarbij elke handeling die er op gericht is de naleving van regels te bevorderen of een overtreding te beëindigen binnen de scope van het onderzoek valt. Pagina 9 van 37

12 2. Overkoepelende ontwikkelingen handhaving openbare ruimte In dit hoofdstuk wordt een aantal meer algemene ontwikkelingen in de taak van de gemeente bij de handhaving van de openbare buitenruimte uiteen gezet. 2.1 Van handhavingsspecialisten naar integrale handhaving Over de afgelopen tien jaar zien we landelijk de ontwikkeling van specialistische handhaving naar meer integrale handhaving. Had vroeger ieder beleidsveld eigen handhavers - milieuinspecteurs, parkeercontroleurs, hondeninspecteurs - en iedere organisatie alleen oog voor de eigen regels, nu zie je dat organisaties die handhaven meer samenwerken en afstemmen en dat binnen organisaties de handhavers zijn ondergebracht in één team. Doelstelling achter deze ontwikkeling is meer casusgericht werken en een efficiëntieslag maken. Ter illustratie: een horecagelegenheid moet aan een scala van regels voldoen. Het terras staat als vergund, de nooduitgangen zijn in orde, de bar sluit op tijd, jongeren onder 16 krijgen geen alcohol, het afval wordt juist aangeboden, leveranciers staan goed geparkeerd voor het laden en lossen en de inzet van personeel valt binnen de arbeidstijdenwet. Vanuit de oude opzet van handhaving kwam (bijna) voor iedere regel een andere handhaver aan de deur. Gezien vanuit het totaal van de handhavingscapaciteit van de overheid een inefficiënte opzet. Daarbij kwam het voor dat de regels tegenstrijdig waren. Had de ene handhaver als eis dat een deur naar buiten moest draaien, had de volgende handhaver de eis dat de deur naar binnen moest draaien. Met de invoering van meer integrale handhaving worden zowel de regels als de uitvoering meer op elkaar afgestemd/samen uitgevoerd. Dit heeft als consequentie dat handhavingsorganisaties meer moeten samenwerken en dat de handhavers een bredere blik moeten hebben, ze kennen het terrassenbeleid en de regels vanuit brandveiligheid. Integrale strategievorming Voor de belangrijkste onderwerpen kan een integrale analyse uitgevoerd worden met als doel het naleefgedrag te verbeteren. Vanuit verschillende disciplines kan gekeken worden naar de mogelijke inbreng op het gebied van informeren, motiveren en sanctioneren bij verschillende doelgroepen. De strategievorming wordt uitgevoerd met afdelingen, ketenpartners en eventueel met ervaringsdeskundigen. Voorbeeld van een analyse instrument voor integrale strategievorming is de Tafel van Elf. Integrale uitvoering Integrale uitvoering kan plaatsvinden op drie niveaus: Signaleren voor elkaar: betreft het signaleren aan de hand van checklisten, het registreren en doorgeven van meldingen aan andere diensten. Dit wordt ook wel meervoudig kijken of oog- en oorfunctie genoemd. Signaleren voor elkaar vraagt om afspraken over signalering en registratie. Uitvoeren met elkaar: het betreft hier integrale handhavingsacties van meerdere organisaties bij bijvoorbeeld de horeca, kinderopvang, of evenementen. Gezamenlijke uitvoering vraagt om een gezamenlijke programma (planning e.d.) op integrale onderdelen. Uitvoeren voor elkaar: afdelingen of organisaties voeren taken van elkaar uit. Dit vraagt om opleiding en in sommige gevallen om overdracht van bevoegdheden. 2.2 Integrale handhaving in de gemeente Purmerend In 2005 heeft de gemeente Purmerend besloten om de handhavers van de gemeente onder te brengen in een handhavingspool. Tot dan had iedere beleidsafdeling eigen handhavers. Doelstelling van de reorganisatie was een professionele en integrale handhaving van de gemeente. Tot 2005 vond er geen afstemming plaats op het terrein van de openbare Pagina 10 van 37

13 buitenruimte. Medio 2006 was het besluit uitgevoerd en de handhavingspool een feit. Sinds medio 2006 is het team handhaving steeds meer integraal gaan werken. In de eerste fase hebben de handhavers hun blik verbreed tot het moment dat zij alle beleidsvelden in de openbare buitenruimte konden handhaven. In 2010 is het team nog een stap verder gegaan in de ontwikkeling van integraal werken. Op de teambuildingdag van 2010 hebben handhavers van de openbare buitenruimte kennis en kunde gedeeld met collega s van bouwen en wonen. Door elkaar te informeren over de belangrijkste regels binnen het vakgebied kunnen handhavers elkaars ogen en oren zijn op straat: signaleren voor elkaar. Ter illustratie: een handhaver van de gemeente loopt s ochtends een ronde door het centrum met name voor de controle op parkeren. Op haar parkeerronde ziet de handhaver een weg die is afgesloten, in de straat staat een grote takelwagen die een dakkapel over een huis takelt. Door de nieuwe ontwikkeling van Signaleren voor elkaar weet de handhaver met wie zij contact op moet nemen om na te vragen of er een bouwvergunning is afgegeven. Ook belt de handhaver naar een collega om te vragen of er een vergunning is afgegeven voor het afzetten van de weg. 2.3 Politie terug naar kerntaken; groter beroep op BOA Behalve de handhavers van de openbare ruimte houdt ook de politie toezicht op de naleving van wetten en regels. De bevoegdheden van de politie zijn uitgebreider dan die van de handhavers openbare ruimte. Een landelijke ontwikkeling is dat de politie zich steeds verder richt op de kerntaken: het opsporen van strafbare feiten, het creëren van openbare orde en veiligheid in het publieke domein en het verlenen van (nood)hulp. Dit heeft tot gevolg dat de politie aan niet-kerntaken, zoals het controleren van de sluitingstijd van de horeca of het fietsen in een wandelgebied een lagere of geen prioriteit geeft. De keuze is vervolgens aan de gemeente of zij de handhaving van deze regels actief overneemt. 2.4 Politie terug naar kerntaken in de gemeente Purmerend De geïnterviewden in het onderzoek herkennen deze ontwikkelingen en zien de gevolgen daarvan ook in de gemeente Purmerend. De politie laat handhaving van de openbare buitenruimte steeds meer aan de gemeente over. Denk hierbij aan fietsen in het wandelgebied in het centrum of overlast van hangjongeren. Het overnemen van taken van de politie vraagt op sommige onderdelen om meer bevoegdheden voor de handhaver van de gemeente. Dit is de achtergrond van het opleiden van de gemeentelijke handhavers tot BOA: Buitengewoon Opsporingsambtenaar in de functie van Gemeentelijk Opsporingsambtenaar. BOA is de officiële aanduiding voor een ambtenaar die niet in dienst is van de politie of de Koninklijke Marechaussee, maar wel opsporingsbevoegdheid heeft. De opleiding Buitengewoon Opsporingsambtenaar is gericht op het signaleren van strafbare feiten en het treffen van maatregelen binnen de wettelijke mogelijkheden. 2.5 BOA steeds meer bevoegdheden strafrechtelijke handhaving Met het loslaten van taken door de politie neemt het takenpakket van de gemeentelijke handhaver toe. In samenhang met taken die van de politie naar de gemeentelijke handhaver gaan, nemen ook de bevoegdheden van de handhaver toe. In het bestel van de Buitengewoon Opsporingsambtenaar (BOA) komen steeds meer strafrechtelijke bevoegdheden te liggen. De laatste ontwikkeling is de invoering van de vernieuwde bestuurlijke strafbeschikking per 1 januari BOA steeds meer bevoegdheden in de gemeente Purmerend In Purmerend zijn alle handhavers opgeleid tot BOA. Met de implementatie van de nieuwe bestuurlijke strafbeschikking zijn zij nu verantwoordelijk voor het hoor en wederhoor bij een proces verbaal. Pagina 11 van 37

14 Ter illustratie: er is een grote bult afval geplaatst naast een ondergrondse container. De BOA van de gemeente Purmerend constateert dit feit en maakt proces verbaal op. Tot 1 januari 2011 viel het vervolgproces buiten het takenpakket van de gemeente. Sinds 1 januari 2011 moet de BOA ook het hoor en wederhoor verzorgen. Dit betekent dat de BOA bij een proces verbaal alle betrokkenen fysiek moet spreken. 2.7 Van vergunning naar algemene regel In september 2009 heeft de gemeenteraad het actieplan Vermindering lastendruk gemeente Purmerend vastgesteld. Onderdeel van het actieplan is het omzetten van vergunningen naar algemene regels dan wel het vergroten van het aantal vrijstellingen. Het omzetten van een vergunning naar een algemene regel of een vrijstelling betekent minder administratieve lasten voor de inwoners. De inwoner kijkt op de website van de gemeente wat de regels zijn. Vanuit een oogpunt van handhaving betekent het dat een handhaver niet weet waar welke werkzaamheden plaatsvinden. Kon de handhaver vroeger langsrijden bij een inwoner die onlangs een vergunning had gekregen voor het kappen van een boom, nu moet de handhaver zelf constateren dat er op een bepaalde plaats eerst een boom stond die nu weg is. Voor alle vergunningen die om worden gezet in een algemene regel of vrijstelling geldt dat er niet meer specifiek kan worden gehandhaafd. Pagina 12 van 37

15 3. Basisgegevens handhaving openbare buitenruimte 3.1 Beleidsvelden die vallen onder handhaving openbare buitenruimte De beleidsvelden die vallen onder handhaving openbare buitenruimte zijn: Parkeerbeleid & Verkeer - Parkeerverordening Purmerend - Wegenverkeerswet - Reglement Verkeersregels en Verkeerstekens Hondenbeleid Evenementen Reclame Afvalstoffenverordening Terrassen en uitstallingen Algemene plaatselijke verordening (APV) De regels die onder deze beleidsterreinen vallen zijn zeer uiteenlopend; het handhaven van het dumpen van afval in de openbare buitenruimte, afhandelen van bijtincidenten honden, handhaving van terrassen, controleren van naleving van regels bij evenementen, parkeercontrole in blauwe zones en betaald parkeren, caravans en karretjes die langdurig op de openbare weg staan, samenscholing en uitdagend gedrag, hinderlijke beplanting of voorwerpen, bekrassen/bekladden van onroerende zaken, hinderlijk drankgebruik, geluidshinder door motorboten, etc. 3.2 Huidige organisatie handhaving openbare buitenruimte De organisatie handhaving openbare buitenruimte bestaat uit een coördinator en 12,7 fte handhavers. Op straat werken de handhavers in verband met de veiligheid altijd in duo s. Het werken in duo s komt voort uit het agressieprotocol. De 12,7 fte handhavers is in uren uitgedrukt uur. Deze uren zijn in de planning als volgt verdeeld over de beleidsvelden. Beleidsveld Aantal uren Percentage van capaciteit Parkeren en verkeer ,2% APV en Hondenbeleid ,4% Afvalstoffen en Terrassen ,7% Thema s/projecten ,7% Totaal % 3.3 Sturing op inkomsten parkeren en afhandeling klachten De raad stuurt binnen de handhaving van de openbare buitenruimte op twee zaken: Afhandeling van klachten binnen een termijn van 8 werkdagen of 10 dagen Genereren van inkomsten uit gelden betaald parkeren. De klachten zijn geen apart onderdeel in de planning van de capaciteit. In de praktijk constateren wij dat het aantal klachten in de afgelopen jaren is toegenomen, waardoor de tijd die gemoeid is met het afhandelen van de klachten is gestegen. Pagina 13 van 37

16 Jaar Aantal klachten Prognose De klachten hebben betrekking op alle beleidsvelden van de openbare buitenruimte. De stijging van de klachten in 2010 en 2011 ten opzichte van 2009 is vooral te wijten aan de introductie van het nieuwe afvalinzamelsysteem en de ondergrondse containers. De raad stuurt naast de afhandeling van klachten op de inkomsten van parkeren. De tijd die gemoeid gaat met het afhandelen van klachten gaat daarmee in de praktijk af van de geplande uren op alle overige beleidsterreinen dan parkeren. De precieze verdeling van de capaciteit is niet weer te geven, maar wordt door de geïnterviewden als volgt ingeschat: 55% parkeren 30% klachten afhandelen 10% overige beleidsvelden: hondenbeleid, APV, Afvalstoffen, Terrassen 5% jaarlijkse thema s (2011: fietswrakken, hennepconvenant) Hierbij moeten twee kanttekeningen worden gemaakt. Ten eerste werken de handhavers integraal. Dat wil zeggen dat als zij de straat op gaan voor parkeren, zij hun ogen en oren open hebben voor het naleefgedrag van andere beleidsvelden. Echter primair richten zij hun aandacht op parkeren. Ten tweede betreft het afhandelen van klachten alle beleidsterreinen binnen de openbare buitenruimte. Als er klachten binnenkomen over loslopende honden in een aanlijngebied wordt er dus indirect tijd gemaakt voor het hondenbeleid. Door de sturing op afhandeling van de klacht is de handhaving van in dit geval het hondenbeleid per definitie reactief en ad hoc. Ter illustratie: Voor alle beleidsvelden behalve parkeren is 10 % van de capaciteit actief beschikbaar. 10% van de capaciteit staat gelijk aan uren per jaar. Handhaving vindt plaats in een duo dus het aantal uren dat een duo op straat is voor alle overige beleidsvelden is 984,5 uur. Dit betekent feitelijk dat er minder dan één duo is dat fulltime handhaaft op alle regels voortvloeiend uit de afvalstoffenverordening, verkeer, de Algemene plaatselijke verordening, hondenbeleid, evenementenbeleid, reclamebeleid en het terrassenbeleid. Berekend over hele dagen betekent dit dat er twee van de drie kalenderdagen geen controle is op deze beleidsvelden. 3.4 Extra aandacht voor uitvoering hennepconvenant en fietswrakken Vijf procent van de capaciteit is voor specifieke thema s en projecten. Dit betreft vaak projecten gerelateerd aan nieuw beleid, zoals in 2010 de extra aandacht voor het nieuwe afvalinzamelsysteem of grote of terugkerende problemen zoals het dumpen van grote aantallen kranten en folders. Voor 2011 heeft het college twee thema s benoemd waarvoor in 2011 capaciteit beschikbaar wordt gesteld. Dit is de uitvoering van het hennepconvenant en fietswrakken. De raad heeft geen input gegeven voor de prioritering van de handhaving of aandacht voor specifieke thema s. 3.5 Visie op handhaving en inzet programmatisch handhaven strandt in reorganisatie Op dit moment heeft de gemeente Purmerend geen overkoepelende visie op handhaving of een kader voor prioritering anders dan de twee eerdergenoemde uitgangspunten namelijk het afhandelen van klachten en het genereren van inkomsten uit parkeergelden. In het verleden is er veel aandacht geschonken aan een overkoepelende visie en criteria voor prioritering. Pagina 14 van 37

17 Naar aanleiding van diverse maatschappelijke gebeurtenissen zoals de brand in Volendam en de vuurwerkramp in Enschede vraagt de burgemeester van Purmerend in 2002 om een gemeentebrede visie op handhaving. Naar aanleiding van dit verzoek stelt de organisatie het plan van aanpak Programmatisch handhaven op. De gemeente sluit in de aanpak aan bij het actieprogramma Handhaven op niveau van het ministerie van Justitie. In dit programma stimuleert het ministerie overheden om de handhavingstaak verder te professionaliseren. Het ministerie ontwikkelt in dit actieprogramma een methodiek die gebruikt kan worden om in de eigen organisatie de handhaving stap voor stap te analyseren en te professionaliseren. Het ministerie van Justitie start op 1 mei 2000 het actieprogramma Handhaven op niveau. Aan de professionalisering van de handhaving wordt handen en voeten gegeven door het opstellen van een standaard plan van aanpak voor programmatisch handhaven. De aanpak bestaat uit de volgende stappen: 1. Bestuurlijke uitgangspunten vaststellen (afbakening handhaving) 2. Quick scan en risico-inventarisatie 3. Bestuurlijk prioriteiten stellen op basis van risico-inventarisatie 4. Bestuurlijk ambitieniveau per geprioriteerd schema vaststellen 5. Uitvoeringsprogramma handhaving opstellen op basis van de gemaakte keuzes De gemeente Purmerend heeft tot en met 2003 veel energie en tijd gestoken in de gestructureerde aanpak van handhaving. De stappen 1 tot en met 4 worden voltooid. Prioriteit krijgen die thema s die een hoog risico hebben. Risico wordt hierbij gedefinieerd als de ernst van niet naleving in relatie tot de mate waarin de regels worden nageleefd. De door de raad vastgestelde prioriteiten in 2003 zijn een afspiegeling van de risicoanalyse. De rekenkamercommissie heeft na het basisstuk programmatische handhaving waarin de raad de prioriteiten vaststelt geen documenten meer kunnen vinden betreffende programmatisch handhaven. In de interviews kwam naar voren dat het project naar de achtergrond is verdwenen door de plannen voor de organisatiebrede reorganisatie. Vervolgens heeft de commissie onderzocht of de besluiten voor prioritering, de doelstellingen per beleidsveld en de analyse doorgewerkt hebben in de verschillende achterliggende beleidsplannen. Dit blijkt niet het geval. In het hondenbeleid of horecabeleid staat geen verwijzing naar de analyse of de doelstellingen als vastgesteld in het project programmatisch handhaven. Naast een geïnterviewde, die zelf in de toenmalige projectgroep zat, was geen van de geïnterviewden op de hoogte van de uitkomsten van het project programmatisch handhaven. Vanuit het project programmatisch handhaven is de organisatie van de handhaving veranderd. Voor de uitvoering van het programmatisch handhaven werd besloten tot het instellen van een handhavingspool en een integraal handhavingsoverleg. Het uitgewerkte plan tot inrichting van deze pool is in 2005 door het college vastgesteld. Pagina 15 van 37

18 4. De doorwerking van de sturing door de raad 4.1 Raad stuurt op inkomsten en op afhandeling klachten Op een hoog aggregatieniveau ziet het proces van sturing van de raad op handhaving openbare buitenruimte er als volgt uit. De raad kan sturen op input door kaders te stellen voor beschikbare middelen voor het team of door het vaststellen van de formatie van het team handhaving. De raad kan ook sturen door kaders te stellen voor de uitvoering van handhaving; hoe wordt er in Purmerend gehandhaafd. Denk hierbij aan proactieve handhaving of reactieve handhaving, nadruk op preventieve of op repressieve handhaving. Vervolgens kan de raad sturen op de resultaten van handhaving op zaken als naleefnormen, en inkomsten. Als laatste is er het effect van de handhaving. Dit is in feite het effect van het beleid waarvoor de regels zijn opgesteld. In het Uitvoeringsbesluit horende bij de Algemene plaatselijke verordening staat bijvoorbeeld dat honden aangelijnd moeten worden in een bepaald park. Het bovenliggende doel is om overlast te voorkomen. Het gewenste effect van handhaving op het aanlijnen van honden is dan dat de overlast van loslopende honden afneemt. De verschillende vormen van sturen zijn in onderstaande figuur uitgewerkt. Figuur 2: Modelmatige weergave van onderdelen in het proces waar de raad op kan sturen De volgende situatie heeft de Rekenkamercommissie waargenomen. De gemeenteraad heeft wat betreft de handhaving openbare buitenruimte de volgende kaders gesteld. De raad heeft gekozen voor scenario 1, dit scenario omvatte het minste aantal fte s van de voorgelegde varianten. De resultaten die het proces op moet leveren zijn de begrote opbrengsten van parkeren en de afhandeling van alle klachten binnen een termijn van 8 dagen. Figuur 3: Kaders gesteld door de raad in het proces handhaving Er is geen document gevonden waarin de gemeente de beoogde effecten van het handhavingsproces heeft vastgelegd. 4.2 Wanneer stuurt de raad Het aantal stukken dat bij de raad voorligt over handhaving is beperkt. Er zijn geen overkoepelende beleids- en of prioriteringsstukken. Vorig jaar heeft de raad een besluit genomen over de omvang van het team Handhaving in samenhang met de taken die konden worden opgepakt in de verschillende scenario s van omvang. Hierbij stond beperkt aangegeven welke achterliggende keuzes de raad had in de ambities van handhaving. De nadruk lag op de omvang van de formatie. Sinds 2010 ontvangt de raad ter kennisname een jaarplan integrale handhaving en voor het eerst in 2011 een jaarverslag over de uitvoering. De raad ontvangt in deze rapportages Pagina 16 van 37

19 informatie op uitvoerend niveau, bijvoorbeeld het aantal uren dat aan een bepaald beleidsveld wordt besteed. Doelstellingen of normen komen niet in de rapportage voor. 4.3 Norm van de straat is norm van de raad De huidige sturing van de gemeenteraad op handhaving openbare buitenruimte heeft tot gevolg dat de norm van de straat de norm van de raad is. De raad geeft beperkt inhoudelijke sturing. De raad heeft als eis gesteld dat alle klachten binnen de gestelde termijn behandeld moeten worden. Dit betekent in de praktijk dat als bewoners van een straat het storend vinden dat er in strijd met de regels van de gemeente grof vuil buiten staat, dat honden poepen op de kinderspeelplaats of een oude caravan vijf maanden op een parkeerplek blijft staan, hier actie op wordt ondernomen. Als bewoners niet klagen is de kans veel kleiner dat er gehandhaafd wordt. Door deze opzet is niet geborgd dat overal in Purmerend sprake is van eenheid van beleid en uitvoering. 4.4 College en team handhaving prioriteren De gemeenteraad laat de prioritering over aan het college en aan Team Handhaving. De prioritering door het college is beperkt en ad hoc. Op basis van actuele ontwikkelingen brengt het college een prioriteit aan in de handhaving. Voor 2011 wordt er onder andere prioriteit gegeven aan de handhaving van het hennepconvenant. Deze prioriteit vloeit voort uit een toezegging van het college in de regionale afspraken over het hennepconvenant. Voor zover inzichtelijk zijn de prioriteiten niet in afweging met alle overige regelgeving gesteld. Pagina 17 van 37

20 5. Handhaving in de cyclus van beleid Handhaving is geen doel op zich. Het is de keten van activiteiten die gericht is op het doen naleven van regels en voorschriften voor burgers, bedrijven en overheden. Daarmee zijn beleid en het opstellen van regels onlosmakelijk verbonden met handhaving. 5.1 Kwaliteit beleid is basis voor kwaliteit handhaving De handhaafbaarheid van regels hangt af van de kwaliteit van de regelgeving. Dit vormt de basis van een effectieve en efficiënte handhavingsorganisatie. Als in de praktijk blijkt dat de regelgeving niet goed doordacht is, dan is goede handhaving onmogelijk. Een voorbeeld vanuit de praktijk in de gemeente Purmerend komt uit het hondenbeleid. Onderdeel van het hondenbeleid is de aanlijnplicht. Hieruit voortvloeiend zijn er gebieden in de gemeente waar een hondeneigenaar de hond aan moet lijnen en gebieden waar honden los mogen lopen. In de uitvoering van het huidige hondenbeleid zijn er situaties waar: - er een strook is van een aantal meter waar een aanlijnplicht geldt (met als doel dat er over het aangrenzende fietspad geen honden rennen) - aan deze strook een losloopgebied grenst. De strook waar de aanlijnplicht geldt is echter zo smal dat de hond in een paar seconden van het losloopgebied op het fietspad is. Het is onmogelijk van een hondeneigenaar te verlangen dat die kan tegengaan dat de hond (losgelaten bij aanvang van het losloopgebied) niet op het fietspad komt. Daarbij komt dat het niet realistisch is dat een hond de grens van een aanlijn- en losloopgebied kent. Pagina 18 van 37

21 5.2 Sanctie op overtreding niet toereikend voor beleidsveld De tweede borging in de regelgeving voor de kwaliteit van handhaving is dat de mogelijke sanctie toereikend is voor de overtreding. Een voorbeeld vanuit het evenementenbeleid is dat een horecaonderneming volgens de verstrekte vergunning vanaf een bepaald tijdstip het terras moet sluiten. Op dit moment is het echter zo dat de boete die de horecaondernemer riskeert fors lager is dan de extra opbrengst die hij genereert met het openhouden van het terras. Dit knelpunt is gesignaleerd en in de organisatie wordt gekeken naar een passende sanctie. Te denken valt om de betreffende horecaexploitant voor het eerstvolgende evenement geen vergunning te verlenen. Pagina 19 van 37

22 6. Conclusies 6.1 Organisatie handhaving openbare buitenruimte heeft efficiëntieslag gemaakt Sinds 2006 is er een integraal team handhaving voor de openbare buitenruimte. Met het integraal werken is het vakgebied van iedere individuele handhaver verbreed. Voorheen had iedere handhaver een eigen beleidsveld, bijvoorbeeld het hondenbeleid. Nu zijn handhavers de ogen en oren van de gemeente ten behoeve van alle beleidsvelden in de openbare buitenruimte. Als een handhaver door het centrum loopt, dan kijkt hij onder andere naar afval dat door de winkels in het centrum wordt aangeboden, auto s die geparkeerd staan en fietsers die fietsen in het wandelgebied. In 2010 heeft het team een volgende efficiëntie slag gemaakt door kennis en ervaring uit te wisselen met de handhavers van bouwen, wonen en milieu. Doelstelling is dat ze bekend zijn met elkaars regels en elkaar kunnen attenderen op eventuele overtredingen. 6.2 Raad laat prioritering over aan het college en de afdeling VTH De Rekenkamercommissie heeft geen documenten aangetroffen waaruit een visie blijkt betreffende handhaving openbare buitenruimte. De raad heeft zich niet uitgesproken over de doelstellingen en beoogde effecten ten aanzien van handhaving openbare buitenruimte. Dit betekent dat de inhoudelijke prioritering niet op basis van door de raad gestelde kaders plaatsvindt. Er zijn door de raad geen prioriteiten gesteld ten aanzien van de beleidsterreinen. Daarnaast heeft de raad zich niet uitgesproken over de generieke handhavingsstrategie van de gemeente. Uitvoerend heeft de gemeenteraad twee eisen gesteld: team handhaving openbare buitenruimte moet alle klachten binnen 8 dagen afhandelen team handhaving moet de begrote parkeeropbrengsten binnenhalen Niet de raad maar het college stuurt op de handhaving van specifieke thema s. De thema's voor een bepaald jaar worden besproken en vastgesteld tijdens de bespreking van het uitvoeringsprogramma door het college. Daarnaast brengt het college gedurende het jaar zijn prioriteiten in. Naast de uitvoeringseisen van de raad en de prioriteiten die het college inbrengt, ligt de verdere prioritering bij de afdeling Vergunning Toezicht en Handhaving. 6.3 De norm van de straat is de norm van de raad? De huidige sturing van de gemeenteraad op handhaving van de openbare buitenruimte draagt het risico in zich dat de norm van de straat de norm van de raad wordt. De raad geeft beperkte inhoudelijke sturing. Daarbij heeft de raad als eis gesteld dat alle klachten binnen de gestelde termijn behandeld moeten worden. Dit betekent in de praktijk dat als bewoners van een straat het storend vinden dat er in strijd met de regels van de gemeente wordt gehandeld (grof vuil dat lang buiten staat, hondenpoep op de kinderspeelplaats, een caravan die vijf maanden op een parkeerplek blijft staan) en klagen, hier wordt gehandhaafd. Als bewoners niet klagen is de kans veel kleiner dat er wordt opgetreden. Inwoners met een hogere standaard in normen die hun klachten daadwerkelijk indienen bij de gemeente krijgen voor hun leefomgeving zodoende een hoger handhavingsniveau van de openbare buitenruimte. De kans bestaat dat er verschil ontstaat in handhavingniveau tussen buurten en wijken terwijl de aard en mate van overtredingen van regelgeving niet wezenlijk verschillen. 6.4 Aantal klachten groeit; dit gaat ten koste van proactieve handhaving Het aantal klachten neemt toe. De extra tijd die aan de afhandeling van klachten moet worden besteed, gaat direct af van de proactieve inzet op beleidsterreinen in de openbare buitenruimte met uitzondering van parkeren. De totale capaciteit blijft immers gelijk. Vertaald naar concrete mandagen zijn er in totaal 123 werkdagen per jaar dat een duo van het team Pagina 20 van 37

23 handhaving de straat op gaat voor handhaving van alle beleidsvelden in de openbare buitenruimte met uitzondering van parkeren. Dit betekent in de praktijk dat de gemeente steeds reactiever opereert in de handhaving openbare buitenruimte. 6.5 Link tussen beleid en handhaving ontbreekt vaak De gemeente is regelgever. Op vele beleidsterreinen legt zij vast, vanuit de in het beleid vastgestelde doelstellingen, wat de regels zijn voor de gemeenschap. Onlosmakelijk verbonden met de rol van regelgever is het zijn van handhaver; het zorgen dat de opgestelde regels daadwerkelijk worden nageleefd. Deze verbinding tussen regelgever en handhaver is op dit moment niet voldoende ingebed in de organisatie en de politieke besluitvorming. Dit blijkt uit het feit dat er bij beleidsvoorbereiding weinig tot geen contact is tussen de opstellers van (het na te leven) beleid en de handhavers van het beleid. Dit leidt er toe dat: de regels niet efficiënt handhaafbaar zijn. de maatregel niet voldoende is om naleefgedrag te bevorderen. Pagina 21 van 37

24 7. Aanbevelingen 7.1 Bouw een paraplu De Rekenkamercommissie raadt de gemeente aan om een overkoepelende visie op handhaving op te stellen. Hierin kan de raad criteria opnemen op basis waarvan prioriteiten gesteld kunnen worden. Indien de gemeenteraad dit wenst kan hij zich uitspreken over de gewenste handhavingsstrategie. Een goede basis hiervoor is al gelegd. In 2003 is veel energie gestoken in het opzetten van programmatisch handhaven. Natuurlijk moet de achterliggende informatie worden geactualiseerd, maar de eerder gekozen opzet biedt een solide basis voor het stellen van prioriteiten. Door het opstellen van een overkoepelende visie en structuur wordt de handhaving minder ad hoc. Tevens biedt een visie een kapstok voor de raad en het college om te discussiëren over de prioriteiten van een bepaald jaar. De rapportage van team handhaving heeft de afgelopen twee jaar een behoorlijke ontwikkeling doorgemaakt. Op dit moment wordt er alleen gerapporteerd over de input van handhaving; het aantal uren dat aan de handhaving op een bepaald beleidsterrein wordt besteed. De overkoepelende visie en sturing van de raad kan de rapportagecyclus een stap verder brengen. Zodra de doelstellingen en prioriteiten aan de voorkant helder worden, kan team handhaving rapporteren over de voortgang en dus meer over de output (met behulp van prestatie-indicatoren). 7.2 Gebruik de Tafel van Elf ten behoeve van de handhavingsstrategie Op basis van een analyse met behulp van de Tafel van Elf is het mogelijk om op een strategie gebaseerde interventie(s) in te zetten. Er zijn 3 soorten (combinaties van) interventies mogelijk: 1. Communicatief: dit soort interventies is vooral gericht op informatie geven en kennis overdragen. Daardoor is de doelgroep beter in staat zich aan de regels te houden. 2. Ondersteunend: dit zijn interventies die erop gericht zijn barrières weg te nemen, waardoor een deel van degenen die bewust regels overtreden gemakkelijker overgaat tot naleving van de regels. 3. Handhavend: deze interventies zijn gericht op degenen die ondanks voldoende kennis, kunde en ondersteuning niet tot naleving zijn te brengen. Bij een beperkte handhavingscapaciteit is het aan te bevelen om meer in te zetten op de communicatieve en ondersteunende interventies. Stel een communicatieprogramma op en maak hierbij zoveel mogelijk gebruik van de communicatiemiddelen van de gemeente zoals PurmerendTotaal, website, wijkkranten. Overweeg ook alternatieve communicatiemiddelen als de zijkant van een vuilniswagen. Neiging tot naleven Motivatie (T2-T5) Neiging tot overtreden Overtreedt Leeft na Kennis van de regels (T1) Spontane nalevers: Leven uit zichzelf regels na Per ongeluk overtreders: Overtreden zonder te weten of door vergissing Afgeschrikt: Leeft regels na nadat controle en sancties zijn ingezet Controle en sancties (T6-T11) Bewust overtreders: Maken kostenbatenanalyse incidenteel of structureel Figuur 4: Maak bij het opzetten van de handhavingstrategie gebruik van de Tafel van Elf Pagina 22 van 37

25 7.3 Sla een brug tussen de beleidscyclus en handhaving Zorg dat in de beleidsvoorbereiding en in de politieke besluitvorming een brug wordt geslagen naar handhaving. Zo zou in elk nieuw beleidsstuk waarin handhaving relevant is een aparte paragraaf opgenomen moeten worden over de doelstellingen en de opzet van de handhaving. Dit in samenhang met de personele en financiële consequenties van het besluit betreffende handhaving. Door bij vaststelling van nieuwe of aangepaste regelgeving direct de link te leggen naar handhaving borg je dat de beleidsopsteller vooraf contact opneemt met de afdeling handhaving. Team handhaving kan dan, voordat de regelgeving aan de raad wordt voorgelegd, adviseren over de handhaafbaarheid van de regelgeving. 7.4 Onderzoek of technologie kan ondersteunen bij handhaving Maak meer gebruik van de bestaande gegevensbronnen, zoals de databank klachten en enquêtes, om brede input te genereren voor de op te stellen handhavingsstrategie. Om de slagkracht van de handhaving te vergroten, zou ook gekeken kunnen worden naar nieuwe technologische ontwikkelingen op het gebied van handhaving. Een interessant voorbeeld is de gemeente Rotterdam die werkt via een applicatie op de iphone (ithor). Pagina 23 van 37

26 Bestuurlijk hoor en wederhoor

27 8. Bestuurlijke reactie Pagina 25 van 37

28 Pagina 26 van 37

29 Pagina 27 van 37

30 Pagina 28 van 37

31 Nawoord Rekenkamercommissie

32 9. Nawoord Rekenkamercommissie De rekenkamercommissie is verheugd over de bestuurlijke reactie van het college en de onderschrijving van de vier aanbevelingen die de commissie heeft gedaan. Op een aantal punten uit de bestuurlijke reactie gaat de commissie kort in. Het toenemende aantal klachten leidt er in het huidige systeem toe dat er steeds minder capaciteit beschikbaar is voor proactieve handhaving. In de bestuurlijke reactie beschrijft het college het spanningsveld tussen het adequaat reageren op klachten uit de samenleving enerzijds en in hoeverre dit ten koste mag gaan van geplande proactieve handhaving anderzijds. De prognose is dat het aantal klachten toe zal nemen. De rekenkamercommissie onderschrijft dat dit een passend moment is om de klachten aan een nadere analyse te onderwerpen. Met de uitkomsten van een dergelijke analyse kan de raad zijn standpunt bepalen ten aanzien van de gewenste verhouding tussen proactieve en reactieve handhaving en de instrumenten die ingezet kunnen worden om de gewenste situatie te bereiken. Het college geeft aan dat zij mogelijk een voorstel zal doen voor nieuwe afspraken omtrent de afhandeling van klachten. Door bijvoorbeeld onderscheid te maken naar de aard en de ernst van klachten en daarbij te differentiëren in de afhandeling van de klacht. Zodoende kan de proportionaliteit in de klachtenafhandeling verder geïnstitutionaliseerd worden en wordt de tijd die aan de afhandeling van klachten wordt besteed teruggedrongen. De rekenkamercommissie adviseert de raad aan het college te vragen om op korte termijn hierover een voorstel te doen. In de bestuurlijke reactie geeft het college aan dat de ontwikkeling van integraal handhavingsbeleid op de college-agenda staat en dat aan de uitwerking reeds wordt gewerkt. Aan de raad willen wij adviseren om in de komende periode het gesprek aan te gaan, met elkaar en met het college, zodat de raad direct betrokken raakt bij de ontwikkelingen die vanuit het nieuwe beleid en vanuit de aanbevelingen van de rekenkamercommissie worden ingezet. Het college onderkent het belang van de inzet van nieuwe technologie ter ondersteuning van de handhaving. De rekenkamercommissie kijkt uit naar de daadwerkelijke inzet van deze nieuwe technologie en is benieuwd naar de effecten hiervan op handhaving. Over twee jaar voert de rekenkamercommissie een evaluatie uit waarin zij kijkt in hoeverre navolging is gegeven aan de aanbevelingen uit dit rapport. Pagina 30 van 37