Droomsessie. Hoe gaat de Inspectie SZW om met veiligheid in 2025? Hielke Kuitert Inspectiebreed Kenniscentrum

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Droomsessie. Hoe gaat de Inspectie SZW om met veiligheid in 2025? Hielke Kuitert Inspectiebreed Kenniscentrum"

Tania Groen
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Droomsessie Hoe gaat de Inspectie SZW om met veiligheid in 2025? Hielke Kuitert Inspectiebreed Kenniscentrum

2 Aftrap Inspectie SZW ziet toe op de naleving van de arbeidsomstandighedenwetgeving in Nederland Veiligheid vormt daarbinnen een belangrijk onderdeel Er zijn weliswaar stappen zijn gezet, maar er is nog veel verbetering mogelijk Zitten we met de huidige aanpak nog wel op de goede weg? We gaan dromen over de beste aanpak van veiligheid in 2025 Wij willen ontwikkelen van 'inspectie' naar 'interventie', want toezicht houden lijkt niet altijd de meest effectieve aanpak. Wat vinden de veiligheidskundigen daarvan? Droomsessie ISZW NVVK congres

3 Planning We beginnen de sessie met een korte inleiding en een aantal vragen, stellingen en voorbeelden Daarna gaan we in gesprek om samen te bepalen wat de juiste aanpak voor de inspectie SZW is in 2025 Tussentijds worden interessante opmerkingen en conclusies genoteerd Tegen het einde ronden we af met een samenvatting van wat er besproken is Advies: Schrijf tijdens de inleiding/vragen/stellingen/voorbeelden mee als er iets voorbij komt waarover u het tijdens het gesprek wilt hebben Droomsessie ISZW NVVK congres

4 Inleiding Toezicht in Nederland Tafel van 11: ontwikkeld in 1994 De Tafel van elf gaat uit van een brede kijk op handhaving. Dat wil zeggen: niet alleen het verrichten van controles en sancties (handhaving in enge zin), maar ook andere activiteiten zoals het geven van voorlichting en het organiseren van informele controle. Handhaving gaat over alle activiteiten van de overheid die de naleving van regelgeving moeten bevorderen. De elf dimensies voor naleving van wetgeving zijn ondergebracht in twee groepen, elk met hun eigen uitwerking op de neiging tot naleving. Droomsessie ISZW NVVK congres

5 De Tafel van 11 Dimensies van spontane naleving: Handhavingsdimensies: 1. kennis van regels 2. kosten en baten 3. mate van acceptatie 4. normgetrouwheid doelgroep 5. niet-overheidscontrole 6. meldingskans 7. controlekans 8. detectiekans 9. selectiviteit 10. sanctiekans 11. sanctie-ernst Droomsessie ISZW NVVK congres

6 Nieuwe Inzichten Uit boek NVVK Gedrag en Veiligheid (2018) Lange tijd nadruk op beïnvloeden van Bewust Gedrag O.a. Kahneman (2011) stelt echter (hoofdstuk 4 Beslissingen en fouten en hoofdstuk 6 Bewust van onbewust gedrag): Veel gedrag is onbewust mensen handelen vaak op basis van heuristieken (Vuistregels, ezelsbruggetjes, vooronderstellingen, shortcuts, tekortschietende intuïtie) om snelle beslissingen te nemen. Hoofdstuk 10 Gedragsinterventies: Er circuleren veel mythen mbt gedragsverandering, sommige (bewust) positief, sommige (bewust) negatief. Ten Have et al. laten zien dat van veel mythen het wetenschappelijk bewijs zwak of zelfs niet aanwezig is: Zeventig procent van alle veranderingen mislukt Weerstand is schadelijk voor het succes van de verandering Baat bij communicatie hierover, daarmee wordt vooruitgang in ons vakgebied gestimuleerd Maar heeft ISZW daar een rol in? Moeten wij zulke inzichten uitdragen? Droomsessie ISZW NVVK congres

7 Nieuwe Inzichten Marketing maakt hier dankbaar gebruik van. Zij onderscheidt: De centrale route van beïnvloeding; Mensen verwerken de argumenten en het bewijs bewust en aandachtig De perifere route van beïnvloeding: Mensen verwerken de argumenten met weinig aandacht, ze letten op kenmerken als autoriteit of sociaal bewijs: Als man-in-witte-jas-met-bril het zegt dan is het waar Als bekende Nederlander het goed vindt dan is het goed Als het duur is dan zal het wel goed zijn Er zijn zoveel argumenten, dan is het vast waar Droomsessie ISZW NVVK congres

8 Nieuwe Inzichten Ook de overheid maakt hier dankbaar gebruik van (uit Gedragsverandering via campagnes, Overheidscampagnes via de perifere route Als informatie via de perifere route verwerkt wordt, laten ontvangers zich leiden door heuristieken (eenvoudige vuistregels) in hun besluitvorming. Dit kan betekenen dat ontvangers van de boodschap zich laten leiden door wat bekende Nederlanders doen, wat aantrekkelijk is verpakt of wat appelleert aan emoties. De volgende beïnvloedingsmechanismen werken via deze perifere route en zijn relevant met betrekking tot het onderwerp gedragssturing via massamediale campagnes: entertainment education (paragraaf 4.6.1), gebruik maken van boodschappers (bijv. autoriteit, beroemdheden) (paragraaf 4.6.2), reciprociteit (paragraaf 4.6.3) en commitment & consistency (paragraaf 4.6.4). Droomsessie ISZW NVVK congres

9 Vragen Veiligheid: Het gaat best goed maar het kan veel beter. Wat is daarin de rolverdeling tussen bedrijven, adviseurs en overheden? Ons doel is niet zoveel mogelijk inspecteren maar zoveel mogelijk maatschappelijk effect. Hoe bepaal je het maatschappelijk effect als het over veiligheid gaat? Droomsessie ISZW NVVK congres

10 Vragen Bedrijven worden veiliger door gedrag te beïnvloeden. Wat is daarin de rol van de overheid? De rijksoverheid financiert ook campagnes om gezond gedrag van burgers te stimuleren: de BOB-campagne, het Voedingscentrum, Je bent een rund als je met vuurwerk stunt : Moeten we dat ook gaan doen voor veiligheid op de werkvloer? Wat verwacht u van ons? Droomsessie ISZW NVVK congres

11 Vragen Was de overstap naar Doelvoorschriften wel zo'n goed idee, willen en kunnen de bedrijven die verantwoordelijkheid wel dragen? De verantwoordelijkheid voor de veiligheid ligt bij 'de werkgever', maar realiseert die zich dat ook voldoende en bovendien; benaderen wij de werkgever wel op de juiste manier? Hoe zorgen we dat veiligheid door het hele bedrijf heen een plaats krijgt, en niet alleen bij de HSE-afdeling of alleen bij de werknemer ( ze hebben toch PBM's gekregen? ) Wat is de rol van de externe deskundige en wat is zijn/haar verantwoordelijkheid? Wij zien nog steeds voorbeelden waarin maatregelen worden weggeredeneerd door een veiligheidskundige... Droomsessie ISZW NVVK congres

12 Vragen Willen we cijfers of willen we veiligheid? In de praktijk wordt te vaak gesteld dat er met een bepaalde werkwijze nooit ongelukken gebeuren, maar echt betrouwbare data hierover ontbreekt. Moeten we het vasthouden aan cijfers niet loslaten en ons richten op goede maatregelen die reële ongevallen voorkomen? Ook als ministerie willen wij van 'streepjes tellen' naar maatschappelijk effect. Maar hoe bepaal je het maatschappelijk effect als het over veiligheid gaat? Wat kunnen wij met nieuwe ontwikkelingen, zowel technologisch (kunstmatige intelligentie, machine-learning, drones), als op het gebied van psychologie e.d.; wat betekenen die voor de veiligheid en kunnen wij er ook van profiteren als inspectie? Droomsessie ISZW NVVK congres

13 Vragen Inspectie SZW ziet toe op de naleving van de regels die zijn vastgelegd in de Arbo-wetgeving. Uitgangspunt is dat naleving leidt tot een veiliger Nederland. Leidt naleving tot een veiliger Nederland? En zoniet: wat dan wel? En wat moet inspectie SZW dan wél doen? Droomsessie ISZW NVVK congres

14 Stellingen De werkgever is verantwoordelijk; Inspectie SZW zou eerder minder dan meer moeten inspecteren Het bedrijfsleven en zijn adviseurs kunnen zèlf het beste de veiligheid stimuleren Droomsessie ISZW NVVK congres

15 Stellingen Lange termijn blootstelling veroorzaakt veel meer slachtoffers dan ongevallen, dáár moeten we veel meer aandacht aan besteden Hoge boetes en straffen helpen niet, inspectie SZW moet zijn energie stoppen in het stimuleren van veilig werken Droomsessie ISZW NVVK congres

16 Stellingen Vertrouwen in het bedrijfsleven is naïef, veiligheid moet door de overheid afgedwongen worden Ongevallen maken diepe indruk; inspectie SZW zou daar meer mee kunnen doen Droomsessie ISZW NVVK congres

17 Voorbeeld Vrijdag 29 maart 2013: Bij werkzaamheden in een oven komen twee medewerkers om het leven ten gevolge van verstikking vanwege de aanwezigheid van argon. De werkzaamheden vinden plaats in een oven van 4 meter hoog en 1 meter doorsnede. Eén van de slachtoffers werd beschouwd als De Ovenspecialist binnen het bedrijf. Medewerkers bij het bedrijf blijken nauwelijks op de hoogte te zijn van de risico s van werken met argon. Bedrijf krijgt een boete van vanwege overtreding van de Arbowet. Droomsessie ISZW NVVK congres

18 Vervolg Voorbeeld Woensdag 13 augustus 2014: Bij werkzaamheden aan een reactor komen twee medewerkers om het leven ten gevolge van verstikking vanwege de aanwezigheid van argon. De werkzaamheden vinden plaats in de ruimte boven een reactor van 3 meter hoog en 1,4 meter doorsnede. De slachtoffers waren zeer ervaren medewerkers van het bedrijf. Medewerkers bij het bedrijf blijken nauwelijks op de hoogte te zijn van de risico s van werken met argon. Bedrijf krijgt een boete van vanwege overtreding van de Arbowet, waarvan voorwaardelijk. Droomsessie ISZW NVVK congres

19 bespreken Voorbeeld Twee vergelijkbare situaties, 1,5 jaar na elkaar Het ongeval bij bedrijf 1 heeft niet geleid tot actie bij bedrijf 2 Moeten we hier iets mee? En zo ja, wat dan? En wie dan? Overheid Bedrijfsleven Samen Droomsessie ISZW NVVK congres

20 Voorbeeld 2 Ervaren medewerker komt om bij laswerkzaamheden. Collega s denken aan medische oorzaak; slachtoffer was groot en zwaar. Onderzoek toont aan dat verstikking door het toevoeren van beschermgas de doodsoorzaak is. Vele bedrijven voeren dit soort werkzaamheden uit. Moeten we hier iets mee? En zo ja, wat dan? En wie dan? Overheid Bedrijfsleven Samen Droomsessie ISZW NVVK congres

Vergelijkbare documenten

4/16/2014. Wat is verschil tussen shoarma en doner kebab?

4/16/2014. Wat is verschil tussen shoarma en doner kebab? Wat is verschil tussen shoarma en doner kebab? 1 Bereiding van Shoarma Bereiding van shoarma 2 Bereiding van doner Kebab Bereiding doner Kebab 3 Bereiding doner Kebab 4 Werkwijze handhavingsregie Probleemanalyse