1 Inleiding. Infofiche J010 04/2017. Verantwoordelijkheid van de bevoegde persoon 1/5

Transcriptie

1 Infofiche J010 04/2017 Verantwoordelijkheid van de bevoegde persoon 1 Inleiding Deze fiche is bedoeld om de (wettelijke) taken van zowel de bevoegde persoon die wordt aangewezen door de werkgever die de steiger gebruikt, als de bevoegde persoon die wordt aangewezen door de werkgever die de steiger (de) monteert of ombouwt, in kaart te brengen. Deze taken vormen immers de basis van hun verantwoordelijkheid. Het niet of niet correct uitvoeren van deze taken kan de oorzaak of medeoorzaak zijn van een (ernstig) arbeidsongeval waarvan een collegawerknemer of een derde (werknemer van een nevenaannemer, van een onderaannemer, enz.) het slachtoffer wordt. Naast de wettelijke taken kunnen ook nog andere taken contractueel aan een worden toegewezen, op voorwaarde dat de principes van de welzijnsreglementering in acht genomen worden, waaronder het gegeven dat de werkgever de eindverantwoordelijke voor het welzijnsbeleid in zijn onderneming is en blijft. Naast de wettelijke verplichtingen uit de welzijnsreglementering, speelt dus ook de concrete inhoud van de overeenkomst een rol bij het vaststellen en afbakenen van de verantwoordelijkheid van de bevoegde persoon. Belangrijke opmerking: Deze fiche geeft een overzicht van de taken die voortvloeien uit de welzijnsreglementering. Voor de praktische invulling verwijzen we naar de code van goede praktijk en naar de andere publicaties in het kader van de campagne Veilig werken op hoogte. In deze fiche staat de verantwoordelijkheid van de bevoegde persoon centraal. Om een idee te geven van de verplichtingen van de andere betrokken partijen bij het gebruik van een steiger, werden ook andere fiches ontwikkeld. Deze fiches gaan over de volgende verantwoordelijkheden: De verantwoordelijkheid van de werkgever als gebruiker van de steiger: J006 De verantwoordelijkheid van de werkgever die de steiger monteert, demonteert of ombouwt: J007 De verantwoordelijkheid van de opdrachtgever: J008 De verantwoordelijkheid van de opdrachtgever als werkgever en gebruiker van de steiger: J009 De verantwoordelijkheid van de werknemers van de werkgever als gebruiker en de verantwoordelijkheid van de werknemers van de werkgever die de steiger (de)monteert of ombouwt: J011 streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De organisatie kan echter niet 1/5

2 2 Verantwoordelijkheid Een (ernstig) arbeidsongeval leidt zowel tot strafrechtelijke verantwoordelijkheid als burgerlijke aansprakelijkheid. 2.1 Strafrechtelijke verantwoordelijkheid Strafrechtelijke verantwoordelijkheid beteugelt inbreuken op regels die tot het strafrecht behoren. Partijen kunnen zich niet via een verzekeringspolis indekken tegen het risico strafrechtelijk verantwoordelijk te worden gesteld. Strafrecht is ook wettenrecht, wat betekent dat alleen gedragingen worden bestraft die vooraf uitdrukkelijk bij wet strafbaar zijn gesteld. Artikel 127 van het Sociaal Strafwetboek sanctioneert naast de werkgever ook zijn aangestelde bij een inbreuk op de Welzijnswet en de uitvoeringsbesluiten ervan met een sanctie van niveau 3. Als de inbreuk gezondheidsschade of een arbeidsongeval tot gevolg heeft gehad voor een werknemer, wordt ze bestraft met een sanctie van niveau 4. Met aangestelden in het kader van het Sociaal Strafwetboek worden de personen bedoeld die binnen de onderneming een deel van het gezag van de werkgever op zich nemen en die beslissingen nemen op het vlak van welzijn op het werk. Een werknemer kan een aangestelde zijn in de zin van het Sociaal Strafwetboek. De bevoegde persoon kan dus beschouwd worden als aangestelde (in de zin van het Sociaal Strafwetboek) als hij in het kader van zijn opdrachten een beslissingsbevoegdheid heeft. De hoedanigheid van aangestelde zal door de rechter altijd in concreto nagegaan moeten worden op basis van alle dossierelementen. Concreet betekent dit voor de bevoegde persoon als aangestelde het volgende op het vlak van sanctionering: Sanctie Niveau 3: inbreuk op de welzijnsreglementering Niveau 4: inbreuk op de welzijnsreglementering met een arbeidsongeval of gezondheidsschade tot gevolg Gevangenisstraf en/of strafrechtelijke geldboete maanden - 3 jaar gevangenis en/of streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De organisatie kan echter niet 2/5

3 Bij een (ernstig) arbeidsongeval zal naast een vervolging op grond van het Sociaal Strafwetboek vaak ook een vervolging plaatsvinden op grond van artikel 418 en volgende van het Strafwetboek wegens een gebrek aan voorzorg. Artikels 418 t.e.m. 420 van het Strafwetboek bepalen dat om het even wie strafrechtelijk vervolgd kan worden wegens onopzettelijke doding of onopzettelijke toebrenging van lichamelijke letsels. Ook een bevoegd persoon kan dus strafrechtelijk aangesproken worden wegens onachtzaamheid of nalatigheid. 2.2 Burgerlijke aansprakelijkheid Naast de strafrechtelijke verantwoordelijkheid, stelt zich ook de vraag wie bij een arbeidsongeval de (materiële, lichamelijke, morele,...) schade zal vergoeden. Het betreft hier dus de vraag naar de burgerlijke aansprakelijkheid. Als het ongeval erkend wordt als arbeidsongeval, zijn de regels uit de Arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 van toepassing wat de burgerlijke aansprakelijkheid in de privésector betreft. Hierbij moet wel benadrukt worden dat de arbeidsongevallenverzekering enkel geldt tussen de werkgever en eigen werknemers. De bevoegde persoon die als werknemer een arbeidsongeval veroorzaakt waarvan zijn collega-werknemer het slachtoffer wordt, geniet burgerlijke immuniteit. Dit betekent dat het slachtoffer vergoed zal worden via de arbeidsongevallenverzekering van de gemeenschappelijke werkgever. De bevoegde persoon als werknemer kan in het gemeen recht niet meer door de collega of zijn rechthebbenden aangesproken worden voor de schade die te wijten is aan het arbeidsongeval. De situatie is anders wanneer de bevoegde persoon een arbeidsongeval veroorzaakt waarvan een werknemer van een andere werkgever (een derde) het slachtoffer wordt. In dat geval speelt de burgerlijke immuniteit in hoofde van de bevoegde persoon niet en kan het slachtoffer of kunnen zijn rechthebbenden (na vergoed te zijn geweest via de arbeidsongevallenverzekering van de eigen werkgever) de bevoegde persoon bijkomend aanspreken op grond van buitencontractuele aansprakelijkheid. Hiervoor zal het slachtoffer wel onder meer moeten aantonen dat de bevoegde persoon een zware fout heeft begaan. Artikel 18 van de arbeidsovereenkomstenwet bepaalt immers dat een werknemer zowel contractueel als buitencontractueel alleen aansprakelijk is ten opzichte van collega s en derden voor de schade die te wijten is aan zijn zware fout, gewoonlijk voortkomende lichte fout of bedrog. Doorgaans zal het slachtoffer zich dan ook tot de werkgever van de bevoegde persoon richten om een schadevergoeding te bekomen (in casu de werkgever als gebruiker van de steiger of de werkgever die de steiger (de)monteert of ombouwt). streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De organisatie kan echter niet 3/5

4 3 Wettelijk kader Wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk Arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978: artikel 18: ingeval de werknemer bij de uitvoering van zijn overeenkomst de werkgever of derden schade berokkent, is hij enkel aansprakelijk voor zijn bedrog en zijn zware schuld. Voor lichte schuld is hij enkel aansprakelijk als die bij hem eerder gewoonlijk dan toevallig voorkomt. Codex over het welzijn op het werk, met name: Koninklijk besluit van 31 augustus 2005 betreffende het gebruik van arbeidsmiddelen voor tijdelijke werkzaamheden op hoogte (KB Werken op hoogte ) Koninklijk besluit van 25 januari 2001 betreffende de tijdelijke of mobiele bouwplaatsen Algemeen reglement voor de arbeidsbescherming (ARAB) Sociaal strafwetboek Strafwetboek Burgerlijk wetboek: Artikel Elke daad van de mens, waardoor aan een ander schade wordt veroorzaakt, verplicht degene door wiens schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden. Artikel Ieder is aansprakelijk niet alleen voor de schade welke hij door zijn daad, maar ook voor die welke hij door zijn nalatigheid of door zijn onvoorzichtigheid heeft veroorzaakt. Artikel Men is aansprakelijk niet alleen voor de schade welke men veroorzaakt door zijn eigen daad maar ook voor die welke veroorzaakt wordt door de daad van personen voor wie men moet instaan, of van zaken die men onder zijn bewaring heeft Taken van de bevoegde persoon volgens het KB werken op hoogte KB WERKEN OP HOOGTE (1) De (wettelijke) taken van een die aangewezen werd door de werkgever die een steiger monteert, ombouwt en demonteert, zijn: een montage-, demontage- en ombouwschema van een steiger opstellen wanneer dit niet aanwezig is in de gebruiksaanwijzing van de fabrikant het montage-, demontage- en ombouwschema aanpassen een instructienota betreffende het gebruik van de steiger opstellen streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De organisatie kan echter niet 4/5

5 De taken van een die aangewezen werd door de werkgever als gebruiker van de steiger, zijn: waken over de toepassing van de maatregelen ter preventie van de risico s dat personen of voorwerpen vallen waken over de toepassing van de veiligheidsmaatregelen bij veranderende weeromstandigheden die afbreuk zouden kunnen doen aan de veiligheid van de betrokken steiger waken over de naleving van de voorwaarden inzake toelaatbare belasting controles uitvoeren onder de verantwoordelijkheid van de werkgever, zodat de steiger in alle omstandigheden blijft beantwoorden aan de berekeningsnota 5 Taken van de bevoegde persoon volgens het KB tijdelijke of mobiele bouwplaatsen KB TMB (2) KB WERKEN OP HOOGTE (1) Het koninklijk besluit van 25 januari 2001 betreffende de tijdelijke of mobiele bouwplaatsen (KB TMB) voegt aan dit takenpakket toe dat een bevoegd persoon de steiger moet inspecteren voor de ingebruikname; daarna, op gezette tijden; na iedere wijziging, periode van niet-gebruik, blootstelling aan weer en wind of aardschokken, of andere omstandigheden waardoor de stevigheid of stabiliteit van de steiger mogelijk is aangetast. In de praktijk kunnen de werkgever als gebruiker en het steigerbouwbedrijf onderling afspreken wiens de inspectie gaat verrichten en hoe deze inspectie concreet moet worden ingevuld. 6 Taken die contractueel zijn vastgelegd Zie voor deze taken de inhoud van de overeenkomst of de functiebeschrijving van de bevoegde persoon. Inhoud contract (3) KB TMB (2) KB WERKEN OP HOOGTE (1) streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De organisatie kan echter niet 5/5