PERMANENT ONDERZOEK LEEFSITUATIE. module Jongeren JONG

Transcriptie

1 PERMANENT ONDERZOEK LEEFSITUATIE module Jongeren 1997 DOCUMENTATIE versie 1 Inhoudsopgave Jon197dc.doc pagina 1

2 Inleiding 1. Doelstellingen onderzoek 1.1 Doel onderzoek 1.2 Onderzoeksopzet 1.3 Opdrachtgever 1.4 Historie 2. Steekproef 2.1 Doelpopulatie 2.2 Steekproefkader 2.3 Steekproeftrekking 2.4 Steekproefomvang 3. Veldwerk 3.1 Screening en uitzet van de steekproef 3.2 Instructie 3.3 Respons 3.4 Evaluatie 4. Verwerking 4.1 Dataprocessing 4.2 Afgeleide variabelen 5. Ophoging 5.1 Methodiek 5.2 Hulpvariabelen en weegschema 6. Kwaliteit 6.1 Soorten fouten 6.2 Nauwkeurigheid 6.3 Betrouwbaarheid 7. Beveiliging Inleiding Jon197dc.doc pagina 2

3 De informatie die in deze documentatie is opgenomen gaat specifiek in op de bijzonderheden die gelden voor de genoemde module en vult in dat opzicht de algemene documentatie voor POLS aan. Waar er voor de onderwerp-specifieke modules geen sprake is van afwijkingen van procedures of activiteiten ten opzichte van het algemene onderzoek POLS wordt dan ook verwezen naar de algemene documentatie. Voor de duidelijkheid wordt de structuur van de algemene documentatie aangehouden zodat gebruikers eenvoudig kunnen zien waar er sprake is van bijzonderheden. 1. Doelstellingen onderzoek 1.1 Doel onderzoek Het doel van de module Jongeren in POLS is het waarnemen van kenmerken op het terrein van de leefsituatie die voornamelijk voor deze leeftijdsgroep relevant zijn. Het gaat om onderwerpen als uit huis gaan, opvoedingsklimaat thuis, problemen met ouders, schoolbeleving, riskante gewoonten, kleine criminaliteit en seksualiteit. 1.2 Onderzoeksopzet 1.3 Opdrachtgever De module Jongeren wordt in opdracht van het CBS uitgevoerd. 1.4 Historie In 1979 is voor het eerst een Leefsituatie-onderzoek jongeren (12-24 jaar) ingesteld. Dit onderzoek kende een vervolg in het Doorlopend Leefsituatie-onderzoek Tussen 1992 en 1995 verschenen hierover diverse publicaties in de CBS-reeks Sociaal-culturele Berichten. Een van deze publicaties betrof een vergelijking /1993. Omdat het design van POLS afwijkt van de opzet van het Doorlopend Leefsituatie-onderzoek moeten vraagtekens gezet worden bij een eventuele vergelijking van de gegevens met 1979 of 1989/1993. Over dit onderwerp zal nog een afzonderlijke publicatie verschijnen. 2. Steekproef 2.1 Doelpopulatie De doelpopulatie voor de module Jongeren vormen alle personen in particuliere huishoudens van 12 tot en met 29 jaar. 2.2 Steekproefkader 2.3 Steekproeftrekking Jon197dc.doc pagina 3

4 2.4 Steekproefomvang De totale steekproefomvang voor POLS in 1997 is personen groot; voor de module Jongeren is dit personen. Overzicht 1. Steekproef, uitzet en respons van module en POLS totaal 1997 Onderzoek Gewenste Steekproef Uitzet Respons respons absoluut % van uitzet ,6 BASIS ,9 3. Veldwerk 3.1 Screening en uitzet van de steekproef In verband met capaciteitstekorten onder het interviewkorps heeft de veldwerkafdeling noodgedwongen een prioritering toegepast bij de uitzet van de steekproefeenheden in het veld, waarbij de volgende rangorde is gehanteerd: 1. WBO en GEZO en OIN 2. 3 en REP en REM Deze prioritering is vanaf september toegepast. In overzicht 2 staan de steekproefaantallen die in de periode januari 1997 tot en met december 1997 voor POLS totaal en voor de Jongerenmodule uitgezet zijn. Vanwege het feit dat een aantal modules pas in de loop van 1997 aangehaakt is (bijv. de Jongerenmodule in maart), is in de betreffende maanden een toename in de steekproef van POLS te zien. De Jongerenmodule is in december niet meer in het veld geweest in verband met capaciteitsproblemen bij de veldwerkafdeling van het CBS. Overzicht 2. Steekproefaantallen van module Jongeren en POLS totaal, januari december 1997 Maand Module Gescreende steekproef Uitgezette (netto) steekproef Jon197dc.doc pagina 4

5 9701 POLS POLS POLS 9704 POLS 9705 POLS 9706 POLS 9707 POLS 9708 POLS 9709 POLS 9710 POLS 9711 POLS 9712 POLS Instructie In afwijking van de overige POLS-modules is bij de Jongerenmodule een deel van de vragenlijst door de jongeren zelf ingevuld. De respondenten kregen de handheldcomputer voor zich en met behulp van een korte instructie op het scherm hebben zij hun antwoorden zelf geregistreerd. Het betrof hier de onderwerpen: (soft)druggebruik, alcoholgebruik en ongezonde gewoontes, problemen met ouders, daderschap kleine criminaliteit en seksualiteit. 3.3 Respons POLS kent een respons op de basis van 61,9%, in totaal respondenten (zie overzicht 3). De uiteindelijke respons voor de module Jongeren bedraagt 2749 personen, een respons van 58,6% van het aantal uitgezette steekproefpersonen. De hogere respons voor POLS wordt voor een deel bewerkstelligd doordat er door de tweede veldwerkcyclus meer records van de basisvragenlijst zijn dan van de diverse modules en voor een ander deel door de hogere respons op andere modules. Bij een klein deel van de non-respons, ongeveer 3,5%, is wel een vragenlijst afgenomen, doch de invulling hiervan kon de toets der kritiek bij de onderzoeksafdeling die de bestanden voor interne en externe onderzoeksdoeleinden beschikbaar stelt niet doorstaan. Tabel 3. Respons van module EREN en POLS totaal, januari december 1997 Maand Module Netto steekproef Responsaantal Responspercentage Jon197dc.doc pagina 5

6 9701 POLS , POLS , POLS 9704 POLS 9705 POLS 9706 POLS 9707 POLS 9708 POLS 9709 POLS 9710 POLS 9711 POLS 9712 POLS ,1 61, , , , , , , , , , , , , , , , , ,3 3.4 Evaluatie Tegen het einde van 1997 is onder alle interviewers een Evaluatievragenlijst POLS verspreid in de vorm van een Blaise-vragenlijst. Bij de vragenlijst ontvingen de interviewers een korte handleiding. Ongeveer 400 interviewers hebben de vragenlijst ingevuld retour gezonden. Alle interviewers die een opmerking hebben geplaatst geven aan dat in alle blokken vragen voorkomen die niet op jongeren van toepassing zijn. Daarbij vormen de vragen met betrekking tot seksualiteit en drugs het grootste probleem. Ook de routefouten wekken de nodige irritatie op. Zo werd bijvoorbeeld aan een getrouwde vrouw van 29 jaar gevraagd of zij in de toekomst wil gaan samenwonen. De vraag aan een getrouwde vrouw/man of hij/zij het afgelopen half jaar geslachtsgemeenschap heeft gehad wordt door de interviewers als belachelijk bestempeld. In de POLS-evaluatie is de Jongerenmodule als volgt aan de orde gekomen. Als eerste moesten interviewers antwoord geven op de vraag: De module Jongeren bestaat uit de hieronder genoemde onderdelen. Welk van de genoemde onderdelen levert problemen op? (meer dan 1 antwoord mogelijk). 1. Woonsituatie 2. Tolerantie 3. Schoolbeleving 4. Schoolverlaters 5. Arbeidsklimaat 6. Vrijetijdsbesteding 7. Eenzaamheid 8. Emancipatie Jon197dc.doc pagina 6

7 9. Selfreport Heeft de interviewer een of meer codes uit genoemd, dan volgde voor ieder vermeld onderdeel de vraag: U heeft gezegd dat het onderdeel (..imputatie..) problemen oplevert. Kunt u zeggen wat dat probleem is? Samengevat komen de door de interviewers gemelde problemen, uitgesplitst naar de 9 onderdelen waaruit de vragenlijst bestaat, op het volgende neer: 1. voor jongeren enkele vragen moeilijk te beantwoorden 3 voor samenwonenden c.q. gehuwden vreemde vragen 2 op bezoek voor het kind, toch vragen aan de ouders 1 2. mag vriendin/vriend op hun kamer slapen heeft bij jonge 2 kinderen andere betekenis dan bij oudere kinderen 3. geen 4. schoolverlaters vragen kloppen niet bij 1 kinderen onder 16 jr. 5. arbeidsklimaat bij een klein baantje is overdreven1 vragen worden ook gesteld aan O.P die baantje heeft 1 6. vragen over sex en wie gaat er voor de kinderen zorgen 1 kun je aan hele jonge kinderen stellen 7. geen eerlijk antwoord in self-report 3 vragen voor 12 t/m 14 jarigen moeilijk te beantwoorden t/m 14 jarigen zijn hiervoor te jong 5 9. enkele vragen moeilijk of on-etisch voor kinderen 23 tot 16 jr. (sex;drugs) onlogische vragen toekomstbeeld b.v. bij gehuwden 8 ouders in de kamer? Kinderen reageren anders. 4 jongeren vinden het leuk om in te voeren 3 bij allochtonen is dit een probleem 3 ouders willen meekijken 2 O.P. achter computer duurt lang 2 in self-report worden jongeren ineens getutoyeerd 2 ouders nodig 1 de enquête duurt te lang 1 Totaal Verwerking 4.1 Dataprocessing Jon197dc.doc pagina 7

8 4.2 Afgeleide variabelen 5. Ophoging 5.1 Methodiek 5.2 Hulpvariabelen en weegschema s Wat de notatie van de weegschema s betreft betekent een plusteken + dat de verdeling van de betrokken variabele(n) in de ophoging wordt meegenomen maar dat - in tegenstelling tot bij een vermenigvuldigingsteken - deze aansluiting met de populatietotalen alleen geldt voor deze variabele(n) en niet voor de kruising van deze variabele(n) met andere variabelen. Voor de jaarophoging van de basissteekproef in 1997 wordt verwezen naar de documentatie voor de basis. Jongeren Voor de vervolgenquête is het weegmodel: (geslacht leeftijd) + huishoudsamenstelling + stedelijkheidsgraad + provincie + (voornaamste bezigheid en opleiding) met als variabelen: geslacht (twee categorieën) man vrouw leeftijd (drie categorieën) jaar jaar jaar huishoudsamenstelling (vier categorieën) alleenstaande lid paar (geen kinderen) lid ouderpaar thuiswonend stedelijkheidsgraad (vijf categorieën) zeer sterk stedelijk sterk stedelijk matig stedelijk Jon197dc.doc pagina 8

9 weinig stedelijk niet stedelijk voornaamste bezigheid en opleiding (zeven categorieën) scholier/student met als huidige opleiding mavo, vwo-3, lbo havo, vwo, mbo hbo, universiteit werkzaam met als hoogst behaalde opleiding mavo, vwo-3, lbo havo, vwo, mbo hbo, universiteit andere voornaamste bezigheid 6. Kwaliteit 6.1 Soorten fouten 6.2 Nauwkeurigheid 6.3 Betrouwbaarheid De betrouwbaarheidsmarges voor de gegevens uit zijn in onderstaande tabel weergegeven: 7. Beveiliging Voor de module Jongeren zijn geen additionele beveiligingen toegepast. Jon197dc.doc pagina 9