Samenvatting rapport Landbouwkundige effecten van waterberging
|
|
- Saskia van den Broek
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Samenvatting rapport Landbouwkundige effecten van waterberging Inleiding Naar aanleiding van de wateroverlast van 1998 in Groningen en Drenthe is er op initiatief van de Stuurgroep Water onderzoek uitgevoerd met als doel het actualiseren van de herhalingstijden van hoogwatersituaties en het opstellen van concrete maatregelen tegen wateroverlast in de periode tot Op grond van de uitkomsten heeft de Stuurgroep Water voorgesteld om naast de verhoging van de kades, een aantal gebieden aan te wijzen en in te richten als regulier bergingsgebied of noodbergingsgebied. Doelstelling van het onderzoek De effecten die waterberging heeft op de landbouw zijn niet bekend. Daarom heeft de Stuurgroep Water besloten tot deze studie om inzicht te krijgen in de effecten van waterberging. De begeleiding van dit onderzoek lag in handen van de Begeleidingsgroep Effectenstudie Landbouw en is uitgevoerd door DLV Adviesgroep. Het doel van het onderzoek is om per gebied of gebiedstype duidelijk te krijgen wat de effecten zijn en wat de mogelijke schade(posten) op korte en lange termijn inhouden. Tevens wordt bekeken wat de mogelijke maatregelen zijn om deze schade te beperken of bezwaren te verminderen. De vragen hierbij zijn of de effecten verschillen per gebied of zitten er alleen verschillen tussen de diverse soorten grondgebruik of bodemtypen. Zijn er alleen op korte termijn effecten te verwachten of zijn deze er ook op langere termijn? Kan het landbouwkundig gebruik direct nadat de inundatie voorbij is, worden voortgezet of zijn er maatregelen nodig? Wat voor maatregelen zijn daarvoor nodig en wat zijn de kosten daarvan? Indeling en gebiedstypering De indeling die is gemaakt behelst vijf clusters die in de onderstaande tabel zijn opgenomen. Tabel 1. Clustering gebieden Nummer Cluster Bergingsgebieden Hoofdtype grondgebruik Totaal oppervlakte in ha 1 Zandgronden Matsloot-Roderwolde (zuid) Grasland Moerige gronden Vriescheloërvennen Bouwland 945 Turfwaard (25%) Westerlanden (15%) 3 Veengronden De Oude Riet Grasland 4256 De Dijken Leutingewolde Matsloot Roderwolde (noord) Peizer- en Eeldermaden (zuid) Peizer- en Eeldermaden (noord) Lappenvoort c.a. Onnerpolder Oostpolder Westerlanden (15%) Turfwaard (25%) 4 Zware kleigronden Westerlanden (70%) Bouwland 1503 Turfwaard (50%) Ulsderpolder 5 Knipklei gronden De Delthe Grasland 518 Het landgebruik bestaat voornamelijk uit bouwland en grasland. Het type grondgebruik komt overeen met de clustering op basis van bodemtype. De indeling in clusters is gemaakt in de veronderstelling dat de bodemkundige situatie bepalend is voor het grondgebruik en dat deze combinatie bepalend is voor de effecten van waterberging.
2 Uitgangspunten en hydrologische veranderingen Het inzetten van (nood)bergingsgebieden kan optreden in de periode van 1 oktober tot 1 april. In ongeveer 48 uur tijd zal het gebied vol stromen. Het gebied blijft gedurende 3 dagen tot 3 weken onder water staan, waarbij de waterstanden ongeveer 0,5 m tot 2,5 m boven maaiveld staan. Tabel 2. Inundatiekarakteristieken Inundatieproces Noorderzijlvest Hunze en Aa s M +NAP Tijd (dagen) M +NAP Tijd (dagen) Inlaten Tot Tot Bergen 0 (1m 1 ) (2.5m) 3 21 Vrij uitstromen in boezem 0 tot tot 0.6 (2) Leeg pompen -0.8 xx xx 3 10 De berekende inundatiefrequentie voor een regulier bergingsgebied is gemiddeld eens per 25 tot 30 jaar. Voor een noodbergingsgebied varieert de inundatiefrequentie tussen eens per 100 tot 1000 jaar. Het water wordt ingelaten vanuit de daarnaast gelegen kanalen (de boezem). Het bergingsgebied zal ingericht worden. Dit betekent dat er een of meerdere inlaten worden gemaakt en dat er werken in het gebied worden uitgevoerd. De waterkwaliteit van het ingelaten water is niet op voorhand te voorspellen maar zal lijken op de huidige kwaliteit. Het ingelaten water zal nauwelijks de bodem indringen. Uiteindelijk zal het overgrote deel ervan ook weer afgevoerd worden bij het leeglopen en het pompen tot het oorspronkelijk peil. Er kan slib in het gebied gebracht worden. Ook hier geldt dat er vanuit de metingen wel gegevens bekend zijn, maar dat deze alleen indicatief zijn in de situatie van waterberging. De waarden voor de verschillende stoffen blijven zeer waarschijnlijk binnen de interventiewaarden. Vanuit onder andere het onderzoek in de Tusschenklappenpolder is bekend dat behalve slib vanuit het kanaal ook interne verspoeling een grote rol speelt, maar dat nergens problemen voor landbouwkundig gebruik van de grond is geconstateerd. De invloed van het hoge waterpeil in het bergingsgebied op de omgeving speelt nagenoeg geen rol. Sleutelfactoren Er is weinig tot niets bekend in de literatuur over inundaties met zoet water. Er zijn wel veel artikelen over te hoge grondwaterstanden en de relaties met de opbrengst van gewassen. Daarom valt er wel wat af te leiden en te zeggen over inundatie maar is dit vaak in kwalitatieve zin. Je kunt de effecten verdelen over korte termijn effecten (inundatie en herstel bodemvochttoestand) en lange termijn effecten (herstel agrarische bedrijfsvoering) De schade kan beschreven worden aan de hand van 5 thema's. Per thema zijn een aantal sleutelfactoren (processen) van belang. Dit is in onderstaande tabel weergegeven. Daarbij is in het kort aangegeven wat het effect is van de factoren op het landbouwkundig gebruik. 1 Inundatiediepte bij aangegeven peil t.o.v. NAP
3 Tabel 3. Schema effecten inundatie Thema Sleutelfactor Effecten inundatie Vermindering van het opbrengstvermogen ten gevolge van kwantiteitsverlies Vermindering van het opbrengstvermogen ten gevolge van kwaliteitsverlies Bedrijfsmatige indirecte schade Zuurstof Doorlatendheid Bodemstructuur Grondwaterstand en vochtgehalte Bodemtemperatuur Bouwplan Bewerkbaarheid van de bodem Lengte groeiseizoen Uitspoeling (N,P,K) Bodemleven Ziektekiemen Slibkwaliteit Waterkwaliteit MINAS Extra bewerkingskosten Groeiremming door vermindering van zuurstof in bodem door zware regenval (plasdras). Daarna zuurstofloos. Herstel bij daling grondwaterstand. Afname doorlatendheid. Herstel bij daling grondwaterstand. Structuurdegradatie bij lutum of organische stof houdende gronden, afhankelijk van ingesloten lucht (kleigronden) en slibverspoeling (veengronden met kleidek). Alleen als de grond vanuit min of meer drogere omstandigheden snel onder water loopt. Herstel door agressief wortelende gewassen of extra grondbewerking. Bij te hoge grondwaterstanden of drukhoogte neemt de bewerkbaarheid en daaraan gekoppeld de lengte van het groeiseizoen af. Dit zorgt voor minder opbrengst. Herstel door beheer. Temperatuurdaling van de grond en daardoor lagere groeisnelheid of langzamere opwarming van de grond. Afhankelijk van vochtgehalte en weer. Herstel door beheer. Afhankelijk van periode. In oktober nog gewassen op het land. In de winter is graan gezaaid. In het voorjaar uitstel van begin werkzaamheden (verkorten groeiseizoen). Grasland heeft voornamelijk hersteltijd nodig. De draagkracht en verkruimelbaarheid nemen af bij toenemend vochtgehalte. De bewerking van het land moet worden uitgesteld. Herstel door beheer. Beperkt door latere start van het seizoen. Een eerdere stop in oktober breekt het groeiseizoen af. Fosfaat en kalium zullen niet uitspoelen bij inundatie. Minerale stikstof zal door denitrificatie en uitspoeling uit de bodem verdwijnen. Herstel door extra stikstof bemesting. Bodemleven is redelijk bestand tegen inundaties die niet te lang duren. Het herstel zal vrij snel gebeuren. Ziektekiemen kunnen worden aangevoerd door het water. De kans dat er daardoor meer ziekten ontstaan dan in via de huidige bedrijfsvoering is niet aan te tonen. Controle na inundatie is nodig om hier uitsluitsel over te geven. Er is geen grote slibdepositie met eventuele verontreinigingen te verwachten vanuit de boezem. Er kan ook slib worden afgezet door interne verspoeling, maar de hoeveelheid zal in zijn totaliteit waarschijnlijk erg beperkt zijn. Ook hiervan zijn kwalitatief gezien de risico's erg klein. Controle na inundatie is nodig om hier uitsluitsel over te geven. Op basis van de waterkwaliteitsmetingen is het niet aannemelijk dat er dusdanig veel verontreinigingen in het bergingsgebied zullen komen, waardoor de groei van het gewas wordt geremd. Controle na inundatie is nodig om hier uitsluitsel over te geven. Er moet rekening worden gehouden met de uitspoeling uit de bodem en de denitrificatie van meststoffen. Tevens zal door een verkorting van groeiseizoen en / of niet te oogsten gewassen, de benutting van mineralen lager zijn. Hierdoor zal een extra kostenpost ontstaan (MINAS-heffing). Er zijn voor de diverse perioden verschillende bewerkingen die uitgevoerd moeten worden om weer tot een goede bedrijfsvoering te komen. Hierdoor zal een extra kostenpost ontstaan. Gevolgen voor ketenaansprakelijkheid Voedselveiligheid (zware metalen, myco toxines, micro verontreinigingen) Kwalitatief heeft waterberging geen effecten. Vanuit de certificerende instanties kunnen wel bepalingen worden opgenomen die een effect kunnen hebben op de bedrijfsvoering.
4 Hoe al deze sleutelfactoren met elkaar samenhangen is te zien in de onderstaande figuur. Figuur 1. Onderlinge relaties sleutelfactoren Impact inundatie op bedrijfsniveau Impact inundatie per bodemtype (oktober, januari, maart) Lengte groeiseizoen Drukhoogte Grondwaterstand - denitrificatie - uitspoeling - afspoeling - bodemleven Bouwplan - temperatuur - zuurstof Bodemstructuur Vertikale doorlatendheid - bewrkbaarheid MINAS Opbrengstdepressie Slib aanvoer Kwantiteit +Kwaliteit Ketencertificering - zware metalen microverontreiniging -ziektekiemen Extra bewerkingskosten Impact inundatie op bedrijfsrendement De meeste factoren bij het thema 'Vermindering van het opbrengstvermogen ten gevolge van kwantiteitsverlies' zijn terug te herleiden tot de drukhoogte c.q. grondwaterstand als de bepalende sleutelfactor. Het bouwplan en de lengte groeiseizoen worden uiteindelijk gebruikt om de mindere opbrengst in geld uit te drukken. Daarnaast is bij -Vermindering van het opbrengstvermogen ten gevolge van kwaliteitsverlies' de resulterende factor de MINAS-heffing. De andere factoren bij dit thema lijken op basis van de huidige kennis en inzichten niet van direct belang te zijn bovendien niet te kwantificeren. Slib zal alleen bij grotere hoeveelheden schade veroorzaken. Voor het thema Bedrijfsmatige indirecte schade zijn de kosten voor extra grondbewerkingen de enige kosten die zijn meegenomen. Een indicatie verkrijgen van vermogensschade en planschade behoren niet tot deze studie. De gevolgen voor de ketenaansprakelijkheid zijn vanuit de waterkwaliteitsmetingen en slibmetingen met het huidige meetnet en vanuit de rapportage van de Tusschenklappenpolder ingeschat als een zeer klein risico. Bovendien zijn deze, tevens door de vele onduidelijkheden in de certificering, niet te kwantificeren. In de ketensystemen wordt gesproken over calamiteiten en de mogelijkheden van afzet van producten. De vraag is hoe waterberging in de ketensystemen wordt ingebouwd. Methode In de periode waarin waterberging mogelijk wordt geacht, zijn verschillende landbouwkundige omstandigheden te bedenken. Gezien de invloed van het tijdstip van inundatie op de verschillende
5 sleutelfactoren, is er voor gekozen om met drie scenario's te werken. Een inundatie in oktober, januari en maart. De drie scenario's geven een beeld van alle mogelijke omstandigheden die zich kunnen voor doen. De scenario's worden doorgerekend met het agrohydrologische model SWAP. Dit model rekent de grondwaterstand en de drukhoogte uit in de tijd na inundatie. Hiermee is een maat voor de schade die ontstaat vanuit de verschillende factoren. Omdat het altijd nog erger kan dan gedacht, is bekeken waar er mogelijk nog iets extra's kan gebeuren. Dit is beschreven in een worse-case scenario dat boven op het scenario voor maart is gezet. Hierin is een structuurdegradatie opgenomen, waardoor de doorlatendheid en porositeit is afgenomen. Deze is alleen uitgevoerd voor veen- en kleigronden. Knipkleigronden zijn vergelijkbaar met kleigronden en voor zandgronden en moerige gronden treedt dit effect niet op. Analyse van effecten De analyse is voor de drie scenario's beschreven aan de hand van de grondwaterstand en de daaraan gerelateerde drukhoogte. Deze laatste herstelt iets langzamer maar is op de zwaardere gronden van belang voor de bewerkbaarheid. Verder worden de verschillende schadeposten kort beschreven. Inundatie oktober. De drukhoogte zal ongeveer 10 dagen na het beëindigen van de inundatie weer op hetzelfde niveau uitkomen. De oogst die nog op het land staat moet als verloren worden beschouwd. Deze moet later alsnog van het land worden gehaald om volgend jaar zo min mogelijk negatieve gevolgen te krijgen, waaronder opslag. Zowel door uitspoeling als denitrificatie alsook het niet of niet volledig oogsten ontstaat er een MINAS verliespost. Het oogsten van de gewassen moet onder slechtere omstandigheden waardoor de kosten stijgen. De extra beweiding of snede gras is niet meer haalbaar. Het grasland zal moeten worden bewerkt en doorgezaaid. Inundatie januari. Indien de inundatie in de eerste helft van januari plaats vindt, zal vanaf half februari de situatie overal normaal zijn. De effecten blijven beperkt tot de wintertarwe en het graszaad (oogst verloren). Wel moeten alle bewerkingen van de grond die reeds gedaan waren weer worden herhaald. Daarnaast is het goed om grasland te bewerken en door te zaaien. Voor de overige gewassen wordt het groeiseizoen niet beperkt. Inundatie maart. De oogst van de wintertarwe gaat verloren. Dit heeft ook gevolgen voor de MINAS. Het begin van het groeiseizoen schuift door de inundatie begin maart gemiddeld ongeveer drie weken op. Deze situatie heeft de meeste effecten omdat voor de meeste gewassen op alle grondsoorten het groeiseizoen korter wordt. Dit heeft gevolgen voor zowel de opbrengst als voor de MINAS. Een gedeelte is ook al reeds bemest. Dit moet opnieuw worden uitgevoerd. Verder is door de inundatie de achtergebleven minerale stikstof uit de bodem verdwenen. Naast de gewone bemesting moet dit ook worden aangevuld. Al deze posten werken door in de MINAS. Alle bewerkingen die reeds gedaan waren moeten worden herhaald, zoals structuurherstellende maatregelen (o.a. ploegen). Het grasland zal moeten worden bewerkt en doorgezaaid. Bij de berekening van de landbouwkundige schade is rekening gehouden met de hierboven gemaakte analyse van schadeposten. De onderstaande tabel geeft de gemiddelde schade per cluster per ha.
6 Tabel 4. Samenvatting gemiddelde schade per cluster door waterberging Cluster Gemiddelde schade per inundatie per hectare ( ) Oktober Januari Maart Zandgronden Moerige gronden Veengronden Zware kleigronden Knip-kleigronden Conclusies 1. Waterberging levert over het algemeen geen langdurige gevolgen voor de landbouw op, mits fout management wordt voorkomen. Indien bodemstructuurdegradatie, door explosie van structuurelementen of extra slibtoevoer optreedt, zullen effecten voor de landbouw wel langer merkbaar zijn. Na 2 jaar en een goed management zullen de nadelige gevolgen hoogstwaarschijnlijk niet meer aanwezig zijn; 2. Bodemtype, tijdstip van inundatie en bouwplan zijn de drie bepalende factoren om landbouwkundige schade als gevolg van inundatie te berekenen; 3. Kleigronden en veengronden met klei of zwaveldek zijn het meest risicovol om te inunderen, omdat hier structuurdegradatie kan optreden, waardoor langjarige effecten kunnen optreden; 4. Welke gevolgen een inundatie heeft voor de afzet van producten, is nog sterk afhankelijk van hoe inundaties worden gekenmerkt in de verschillende ketensystemen. Op basis van de huidige beschikbare gegevens veranderen de fysische parameters tijdelijk en veranderen de chemische (kwaliteit) parameters gering. Op basis hiervan zou een inundatie in een ketensysteem niet als calamiteit mogen worden opgenomen. Effecten van inundaties hebben dan alleen een nadelig effect op, het tijdens inundatie aanwezige, gewas; 5. Het mogelijke effect van ziektekiemen (bruinrot) is op voorhand moeilijk te voorspellen. Tijdens inundaties zal er rekening moeten worden gehouden waar besmet water aanwezig is, zodat die bergingsgebieden (indien aardappelteelt aanwezig) niet worden gebruikt om grotere schadeposten te voorkomen; 6. Landbouwkundige effecten, als gevolg van inundatie, kunnen worden beperkt door de volgende preventieve maatregelen (zie hoofdstuk 6): a. Slibafvang / betonnen bodem / betonnen inlaat (verminderen slibtoevoer --> minder kans op chemische(bodemkwaliteit) en fysische (hydrologisch / bodemkundige parameters) beïnvloeding van het gebied; b. Drainagebuizen markeren (minder schade bij herstel); c. Draaiboek voor keuze bergingsgebied (keuze gebieden met kleinste landbouwschade); d. Inrichten monitoring (onterecht geclaimde vervolgschade kan worden onderbouwd). 7. Onnodige landbouwschade kan worden voorkomen (zie hoofdstuk 6): a. Zaaien goed wortelende groenbemesters na inundaties onder juiste omstandigheden; b. Oogsten geïnundeerde gewassen en niet onder werken, zodat sneller door betere bodemkundige omstandigheden het herstel wordt ingezet; c. Bij inundatie in maart geen akkerbouw gaan plegen, omdat over het algemeen dan onder te natte omstandigheden wordt gestart waardoor voor langere tijd bodemstructuurschade blijft bestaan. 8. Inundaties in maart resulteren gemiddeld in de grootste schade, omdat dan al veel landwerkzaamheden zijn uitgevoerd en hierdoor het groeiseizoen voor vele gewassen wordt beperkt;
7 9. Inundaties in oktober leveren ook vaak een behoorlijke kostenpost op, omdat gewassen als maïs, aardappelen en bieten nog deels op het land kunnen staan; 10. Inundaties in januari zijn relatief het gunstigst, doordat geen of weinig akkerbouwgewassen op het veld staan en het groeiseizoen voor grasland nog niet is gestart. Aanbevelingen 1. Een risico van waterberging op veengronden ligt in de slibaanvoer vanuit de boezem en in de interne verspoeling. Hierdoor kan structuurbederf optreden. Om ook eventuele risico's wat betreft de kwaliteit tegen te gaan, is het aan te raden om zo veel mogelijk de slibaanvoer te verminderen en de interne verspoeling tegen te gaan. Dit kan onder andere door een slibvang en een goede inlaatconstructie, waarbij ook aan de kanaalzijde de bodem van beton is voorzien. 2. Markeer de drainagebuizen zodat bij het herstel van schade de drainage niet beschadigd wordt. 3. Maak een draaiboek voor het inzetten van bergingsgebieden. De schadeberekeningen kunnen hierin een rol spelen maar ook zaken zoals een evacuatieplan. 4. Om te controleren dat waterberging geen negatieve effecten heeft, is het goed om een monitoringssysteem op te zetten. Hiermee kan worden aangetoond dat er geen negatieve gevolgen zijn voor de voedselveiligheid. Het monitoringssysteem zou ook voor andere onderdelen moeten worden opgezet. Hiermee kan dan beter inzicht worden verschaft in de hoeveelheid en kwaliteit van het slib, de waterkwaliteit, de grondwaterstanden en de bodemstructuur. Tevens kunnen deze gegevens worden gebruikt als onderbouwing bij de bepaling van de schade. 5. Om de mogelijke gevolgen van de waterberging verder te minimaliseren is het aan te raden een goed wortelende groenbemester te zaaien voor een beter herstel van de bodemstructuur. Daarnaast is het beter om de oogst die in oktober nog op het land is blijven staan alsnog te rooien om latere problemen met zuurstofbeschikbaarheid, draagkracht en opslag te voorkomen. Na inundatie in maart is het aan te raden om alleen nog maar een groenbemester te zaaien om te vroege bewerking uit te sluiten en daarmee vervolgschade. 6. Op het ogenblik zijn er nog vele onduidelijkheden op welke wijze waterberging in de ketensystemen zal worden meegenomen. Indien waterberging als calamiteit wordt gekenmerkt, is extra controle op de grond en het gewas gedurende een bepaalde periode misschien de oplossing. Indien de monitoring kan aantonen dat de voedselveiligheid niet in het geding is, kan de afzet blijven doorgaan. Geadviseerd wordt om hier actief in te opereren en de verschillende ketensystemen te benaderen.
Hoe maak je een bemestingsplan binnen de gebruiksnormen
Hoe maak je een bemestingsplan binnen de gebruiksnormen Natuur en Landschap Pleasure green Milieu Tonnis van Dijk Nutriënten Management Instituut NMI 3 november 2011 Beperkingen in bemesting Europese regelgeving:
Nadere informatieAnalyse van N_min in de bodem van maïspercelen Vruchtbare Kringloop Achterhoek/Liemers
Analyse van N_min in de bodem van maïspercelen Vruchtbare Kringloop Achterhoek/Liemers Marleen Plomp en Gerjan Hilhorst (Wageningen Livestock Research) Maart 217 Inhoud 1. Inleiding... 2 2. Dataset...
Nadere informatieMeten in de bovenste meter grondwater: rekening houden met neerslag
LMM e-nieuws 8 Oktober 2008 Heruitgave december 2017 Inhoud Inleiding Meten in de bovenste meter grondwater: rekening houden met neerslag Monitoring van effecten is meer dan het meten van mestgift en nitraatconcentraties
Nadere informatieGevolgen van klimaatverandering voor de landbouw
Gevolgen van klimaatverandering voor de landbouw hydrologische en gewasopbrengst-berekeningen 30 september 2011 Aequator Groen & Ruimte bv Klimaatverandering Vergelijk weerjaren 2001-2010 met 2046-2055
Nadere informatieReport 1695.N.17. Mestbewerking en Waterkwaliteit. een case studie voor het beheergebied van waterschap Aa en Maas.
Report 1695.N.17 Mestbewerking en Waterkwaliteit een case studie voor het beheergebied van waterschap Aa en Maas de samenvatting Rapport 1695.N.17 Mestbewerking en Waterkwaliteit Een case studie voor waterschap
Nadere informatieBemesten van gras na mais en mais na gras?
Bemesten van gras na mais en mais na gras? Wim Bussink (NMI) & Janjo de Haan (WUR) Voorkomende situaties: Rotatie/wisselbouw: 3 jaar gras en 3 jaar mais Eénmaal in de 5-10 jaar, bouwland middels mais,
Nadere informatieNutriNorm.nl. Op NutriNorm vindt u praktische en onafhankelijke informatie over bemesting, meststoffen, bodem en strooien.
NutriNorm.nl Op NutriNorm vindt u praktische en onafhankelijke informatie over bemesting, meststoffen, bodem en strooien. Wij werken samen met onze kennispartners: Eurofins Agro, WageningenUR, Louis Bolk
Nadere informatieOrganische stof: daar draait het om! Gouden Grond 26 januari 2018 Wim Stegeman. Saalland Advies 1
Organische stof: daar draait het om! Gouden Grond 26 januari 2018 Wim Stegeman Saalland Advies 1 Wat ga ik vertellen? Wie ben ik? Wat is het? Eigen stappen Tips Vragen Saalland Advies 2 Introductie Akkerbouwbedrijf
Nadere informatieKaart 1 Overzichtskaart. Legenda. Duurswold. Veenkoloniën. Hunze. Drentse Aa. Peilbesluit Paterswolde en stad Groningen
Duurswold Veenkoloniën Hunze Drentse Aa Peilbesluit en stad Kaart 1 Overzichtskaart 0 500 1.000 2.000 3.000 4.000 Schaal: 1:100.000 Datum: 4-11-2014 O:\Peilbesluit\Pr ojects\_stad groningen\kaarten 1646
Nadere informatieBemesten van gras na mais en mais na gras?
Bemesten van gras na mais en mais na gras? Wim Bussink (NMI) & Janjo de Haan (WUR) Powerpoint gewijzigd na toekenning derogatie dd 04-04-2018 Voorkomende situaties: Rotatie/wisselbouw: 3 jaar gras en 3
Nadere informatieBodem en Water, de basis
Bodem en Water, de basis Mogelijkheden voor verbeteringen 5 febr 2018 Aequator Groen & Ruimte bv Het jaar 2017 April tot 30 juni April tot sept Aequator Groen & Ruimte bv 2 Jaar 2017 2017 Zomer warmer
Nadere informatieOrganische stof Impact op waterhuishuishouding
Landbouw & Waterkwaliteit Organische stof Impact op waterhuishuishouding 26 januari 2018 Gerard H. Ros Nutriënten Management Instituut Waterschap Amstel, Gooi en Vecht Wageningen Universiteit Gerard Ros
Nadere informatieBeheerpakketten Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer. Open grasland
Beheerpakketten Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer Open grasland 2019 1 Grasland met rustperiode Er wordt een rustperiode in acht genomen van datum x tot datum y (zie beschreven onder pakketten) [1]
Nadere informatieFysische eigenschappen
Fysische eigenschappen Fysische bodemkengetallen - structuur - - Hoe snel is de grond te berijden - Hoe snel verslempt de grond - Hoe groot is de doorwortelbaarheid - Storende laag/ploegzool - Watervasthoudend
Nadere informatieVergelijking van het Nieuw Limburgs Peil met het Waterbeheerplan van waterschap Peel en Maasvallei
8-2-2017 Vergelijking van het Nieuw Limburgs Peil met het Waterbeheerplan van waterschap Peel en Maasvallei Inleiding Het Limburgse waterschap Peel en Maasvallei (P&M) heeft in 2010 het Nieuw Limburgs
Nadere informatieMAISTEELT 2019: DE SUCCESFACTOREN!
MAISTEELT 2019: DE SUCCESFACTOREN! In deze editie aandacht voor: Vernietigen en verkleinen vanggewas ph Organische stof: compost Kali bemesting Onderzaai Raskeuze Organisatie maisteelt Een plant groeit
Nadere informatieDienst Landbouw Voorlichting (teruggaand tot voor 1900) Aequator Groen & Ruimte bv 3
Groenbemesters, goed voor grond, boer en waterbeheerder Bodemverdichting Everhard van Essen Aequator Groen & Ruimte bv Even voorstellen Aequator Groen & Ruimte bv 2 1 Waar komen we vandaan? Dienst Landbouw
Nadere informatieSnuffelen aan de grond Ir. E.A. (Everhard) van Essen
Snuffelen aan de grond Ir. E.A. (Everhard) van Essen Aequator Groen & Ruimte bv Even voorstellen Aequator Groen & Ruimte bv 2 Waar komen we vandaan? Dienst Landbouw Voorlichting (teruggaand tot voor 1900)
Nadere informatieBijlage: bodemanalyses als nulmeting
Credits for Carbon Care CLM Onderzoek en Advies Alterra Wageningen UR Louis Bolk Instituut Bijlage: bodemanalyses als nulmeting In het project Carbon Credits hadden we oorspronkelijk het idee dat we bij
Nadere informatieLimburg Waterproof Klimaat, water en landbouw
Limburg Waterproof Klimaat, water en landbouw Provincie Limburg Maastricht, 14 september 216 Joris Schaap, Profiel 214 heden Zelfstandig hydroloog en bodemkundige 28-214 Adviseur water in het landelijk
Nadere informatieOpen teelten op zandgronden hebben meer tijd nodig om te voldoen aan nitraatrichtlijn
Resultaten Systeemonderzoek Vredepeel geven aan: Open teelten op zandgronden hebben meer tijd nodig om te voldoen aan nitraatrichtlijn BAVB workshop 11 februari 2014 Janjo de Haan Nieuw mestbeleid heeft
Nadere informatieStefan Muijtjens. keukentafel, demo s, studiegroepen & waardenetwerken.
Stefan Muijtjens Ploegloze bodembewerking(ruim 15 jaar ervaring) Bedrijfseconomische begrotingen(rentabiliteit, rendement per ha of per uur, liquiditeit) Stadslandbouw & lage input landbouw Werkvormen:
Nadere informatieVoorjaarstoepassing van drijfmest op kleigrond voor aardappelen
Voorjaarstoepassing van drijfmest op kleigrond voor aardappelen In PPL het (Programma PrecisieLandbouw) (PPL) investeren investeren landbouwbedrijfsleven en en ministerie van van LNV LNV in in hulpmiddelen
Nadere informatiePraktijk: Werken aan organische stof met melkveehouders
Praktijk: Werken aan organische stof met melkveehouders Nick van Eekeren Programma bodem, grasland en ecosysteemdiensten Productie Waterregulatie: kwantiteit en kwaliteit Klimaat: mitigatie en adaptatie
Nadere informatieBodemkunde. Datum: vrijdag 24 juni 2016 V 2.1. V3.1 V4.1
Bodemkunde Datum: vrijdag 24 juni 2016 V 2.1. V3.1 V4.1 Bodems en hun eigenschappen 3 Bodems en hun eigenschappen Opdracht: - Zoek op wat het bodemprofiel is waar je zelf woont / werkt / stage loopt 4
Nadere informatieWaarde van bodemvruchtbaarheid. Oene Oenema. Wageningen University & Research
Waarde van bodemvruchtbaarheid Oene Oenema Wageningen University & Research NBV-bijeenkomst Wageningen, 21-04-2017 Wat is bodemvruchtbaarheid? Twee definities: Productiecapaciteit van de bodem Vermogen
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 174 17 september 18 Ontwerpregeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van..., nr. WJZ/186786, tot
Nadere informatieNaar een duurzaam bodemen nutriëntenbeheer via de kringloopwijzer akkerbouw
Nutriënten Management Instituut B.V. Postbus 250, 6700 AG Wageningen T: 088 8761280 E: nmi@nmi-agro.nl I: www.nmi-agro.nl Naar een duurzaam bodemen nutriëntenbeheer via de kringloopwijzer akkerbouw Grond
Nadere informatieEindrapport Project Winterswijk-Oeding,
BIJLAGE 1 Samenvatting en conclusies In de regio Winterswijk-Oeding is in de periode 2010 2012 een grensoverschrijdend project uitgevoerd, gericht op het verbeteren van de waterkwaliteit in het stroomgebied
Nadere informatieWeidevogelbeheer 2016
Beheerpakketten Agrarisch Natuur- & Landschapsbeheer 2016 Versie 1.5, 1 Oktober 2015 (Wijzigingen voorbehouden) 1 Grasland met rustperiode - De beheereenheid is ten minste 0,5 hectare groot. - Cumulatie
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal Agro Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den
Nadere informatieWeersinvloeden op oogst Actualiteiten Ruwvoerteelten. Weersinvloeden op oogst Weersinvloeden op oogst Januari.
Actualiteiten Ruwvoerteelten Mei Juni 1 Juli Juli Oktober Oktober 2 Oktober Oktober Terugblik 2015 & Vooruit kijken op 2016 3 Wat is mijn droge stof opbrengst? 1 e snede 4.000 31% 2 e snede 3.000 23% 3
Nadere informatieLandbouwkundig belang van een goede waterhuishouding Everhard van Essen Jan van Berkum
Landbouwkundig belang van een goede waterhuishouding Everhard van Essen Jan van Berkum Aequator Groen & Ruimte bv Opzet presentatie Wat is het belang van een goede waterhuishouding? Wat is een optimale
Nadere informatieToetsing van effecten van toediening van biochar op opbrengst en bodemkwaliteit in meerjarige veldproeven
Toetsing van effecten van toediening van biochar op opbrengst en bodemkwaliteit in meerjarige veldproeven J.J. de Haan, D. van Balen & C. Topper (PPO-agv Wageningen UR) M.J.G. de Haas, H. van der Draai
Nadere informatieHydrologische berekeningen EVZ Ter Wisch
Hydrologische berekeningen EVZ Ter Wisch Inleiding In deze notitie worden verscheidene scenario s berekend en toegelicht ter ondersteuning van de bepaling van inrichtingsmaatregelen voor de EVZ Ter Wisch.
Nadere informatieLandgebruik en bodemkwaliteit Jan de Wit Nick van Eekeren
Landgebruik en bodemkwaliteit 60-20 - 20 Jan de Wit Nick van Eekeren Grasland Bouwland Huidige landbouwontwikkeling naar controle just in time, precisiebemesting,. Dit vraagt ook om risico-beheersing,
Nadere informatieVeilig werken. Duurzaam bodemgebruik in de landbouw
Veilig werken Duurzaam bodemgebruik in de landbouw Programma voor vandaag: Duurzaam bodemgebruik in de landbouw Kahoot Oefentoets bodemgebruik Veilig werken & Duurzaam bodemgebruik? Veilig werken & Duurzaam
Nadere informatieBijlage 1: Kaart locatie inrichtingsmaatregelen buiten het natuurgebied
Bijlage 1: Kaart locatie inrichtingsmaatregelen buiten het natuurgebied Bijlage 2. Kaart hydrologische effecten Met een hydrolgisch model zijn de effecten van de waterhuishoudkundige maatregelen uit het
Nadere informatieDuurzame landbouw door bodemschimmels
Duurzame landbouw door bodemschimmels Omdat er in natuurgebieden over het algemeen veel bodemschimmels leven, wordt vaak gedacht dat de aanwezigheid van schimmels in een akker of in grasland een kenmerk
Nadere informatieWerken aan organische stof met melkveehouders. Het hoe en waarom? Nick van Eekeren
Werken aan organische stof met melkveehouders. Het hoe en waarom? Nick van Eekeren Inhoud Waarom werken aan organische stof? Maatregelen organische stof Hoe we dat proberen vorm te geven onder de Nederlandse
Nadere informatieVanggewas. na maïs. Informatie en productenoverzicht. Lid van :
Vanggewas na maïs Informatie en productenoverzicht Lid van : 2 Vanggewas na maïs Een vanggewas is een groenbemestingsgewas dat na een hoofdgewas geteeld wordt met de bedoeling uitspoeling van meststoffen,
Nadere informatieEffect van hydrologische maatregelen op maaivelddaling
Effect van hydrologische maatregelen op maaivelddaling Jan van den Akker, Rob Hendriks, Idse Hoving, Matheijs Pleijter, Frank Lenssinck, Karel van Houwelingen, e.v.a. Componenten maaivelddaling Consolidatie,
Nadere informatieir. L. Delanote, ir. A. Beeckman PCBT vzw Kruishoutem, 16 maart 2011
ir. L. Delanote, ir. A. Beeckman PCBT vzw Kruishoutem, 16 maart 2011 De vruchtbaarheid en de biologische activiteit van de bodem worden behouden en verbeterd - Door de teelt van vlinderbloemigen, groenbemesters
Nadere informatievan harte welkom Koolstof Kringlopen
van harte welkom Koolstof Kringlopen 1 Programma 13:30 Opening met lezing 14:00 Instructie geleide rondgang 14:15 Geleide rondgang 16:45 Actieve demonstratie machines Afsluiting met drankje & snack Koolstof
Nadere informatieSKB-Showcase. Praktijkdemo s met ondernemers uit de akker- en tuinbouw. Slotbijeenkomst SKB Showcase Biezenmortel 11 december 2014
Nutriënten Management Instituut B.V. Postbus 250, 6700 AG Wageningen T: 088 8761280 E: nmi@nmi-agro.nl I: www.nmi-agro.nl SKB-Showcase Praktijkdemo s met ondernemers uit de akker- en tuinbouw Romke Postma
Nadere informatieDuurzame bemesting: omgeving
Nutriënten Management Instituut B.V. Postbus 250, 6700 AG Wageningen T: 088 8761280 E: nmi@nmi-agro.nl I: www.nmi-agro.nl Duurzame bemesting Visie NMI Duurzame bemesting: omgeving Beperking milieubelasting
Nadere informatieOosterwold informatiebijeenkomst
Roy Michielsen Oosterwold informatiebijeenkomst - 1 - Inhoud Wie is ERF Teeltcyclus en belang van de bodem Voedselveiligheid Afspraken Contact - 2 - ERF: van bioland tot stadsrand Afkorting voor Exploitatie
Nadere informatieKansen voor NKG op zand
Kansen voor NKG op zand Sander Bernaerts DLV plant 14 juni Vessem NKG Niet Kerende Grondbewerking betekent het systematisch vermijden van intensief kerende of mengende grondbewerking en het zoveel mogelijk
Nadere informatieAGRARISCH NATUUR- EN LANDSCHAPSCOLLECTIEF MIDDEN-GRONINGEN BEHEERPAKKETTEN AKKERVOGELBEHEER. Versie 24 maart 2015
AGRARISCH NATUUR- EN LANDSCHAPSCOLLECTIEF MIDDEN-GRONINGEN BEHEERPAKKETTEN AKKERVOGELBEHEER Aangepast landelijk pakket 2 Kuikenvelden Veldleeuwerik Naam beheerpakket Kuikenvelden Veldleeuwerik op grasland
Nadere informatieDe organische stof balans: nuttig instrument voor bouw- èn grasland. NMI, Marjoleine Hanegraaf. Opstellen van een balans. Principe van een OS- balans
De organische stof balans: nuttig instrument voor bouw- èn grasland. NMI, Marjoleine Hanegraaf Principe van een OS- balans Het doel van een OS-balans is handhaven van het organische stofgehalte. Aanvoerbronnen
Nadere informatieNieuwsbrief 13. Vergelijking van NKG en ploegen op zand voor aardappelen na grasland.
Vergelijking van NKG en ploegen op zand voor aardappelen na grasland. Op de zandgrond in Zuidoost Brabant heeft er in 2012 een boerenexperiment met NKG plaatsgevonden op een perceel aardappelen met als
Nadere informatieSPNA SPNA. Laboratorium. Directzaai. Directzaai 12-1-2011. Minimale grondbewerking in het Oldambt Ervaringen SPNA 2003 2010
12-1-211 SPNA Stichting Proefboerderijen Noordelijke Akkerbouw: 12-1-211 Minimale grondbewerking in het Oldambt Ervaringen SPNA 23 21 Masterclass Niet-Kerende Grondbewerking Jaap van t Westeinde www.spna.nl
Nadere informatieGebruikersmiddag Waterwijzer Landbouw
Gebruikersmiddag Waterwijzer Landbouw Martin Mulder, Marius Heinen, Jan van Bakel, Mirjam Hackten Broeke ea. 7 februari 2019 Inhoud: Waterwijzer Landbouw Toepassing Waterwijzer Landbouw Veel gestelde vragen
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds en uitrijden drijfmest en vloeibaar zuiveringsslib 2016.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 46607 7 september 2016 Regeling van de Staatssecretaris van Economische Zaken van 6 september 2016, nr. WJZ/16125101,
Nadere informatiePrecies bemesten door meer meten!
Precies bemesten door meer meten! 2 Hoe help ik mijn bodem zo goed mogelijk de vernieling in Bodemaspecten fysisch, b.v.: structuur (grondbewerking, bandenspanning, bekalking) grondsoort (egalisatie, mengwoelen,
Nadere informatieAQUATISCHE LANDBOUW. haal meer uit land én water
AQUATISCHE LANDBOUW haal meer uit land én water AQUATISCHE LANDBOUW Waarom wel het land, maar niet de sloot benutten in de veenweiden? Dat is de vraag waar het om draait in het icoon Aquatische landbouw
Nadere informatieProosten op het leven in de bodem
Proosten op het leven in de bodem Nick van Eekeren Marleen Zanen Inhoud Bodemleven onderdeel van bodemkwaliteit Functies bodemleven Effect management op bodemleven 1 Diensten en functies bodem Productie
Nadere informatieSchadevergoedingsregeling waterbergingsgebieden
Schadevergoedingsregeling waterbergingsgebieden Begripsbepalingen Artikel 1 In deze regeling wordt verstaan onder: bestuur: schade: waterbergingsgebied: het dagelijks bestuur van Wetterskip Fryslân; schade
Nadere informatieErvaringen met voederbieten
172 e themadag NVWV t Beste bouwplan Ervaringen met voederbieten Erik Smale Groot Steinfort Introductie Tuesday 18 October 2016 Dare to Dairy Environment & Biodiversity Iets over mijzelf Groot Steinfort
Nadere informatieNitraatuitspoeling en stikstofoverschot op de bodembalans: verschillen tussen regio s en tussen gewassen.
Evaluatie Meststoffenwet Vraag 12 Ex Post A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Postbus 1 372 BA Bilthoven www.rivm.nl KvK Utrecht 3276683 T 3 274 91 11 F 3 274 29 71 info@rivm.nl Nitraatuitspoeling
Nadere informatieWAT U MOET WETEN OVER STIKSTOF VRAGEN EN ANTWOORDEN
WAT U MOET WETEN OVER STIKSTOF VRAGEN EN ANTWOORDEN Masterplan Mineralenmanagement Meer met minder stikstof De vraagstukken rondom de voedselzekerheid voor een groeiende wereldbevolking en de afnemende
Nadere informatieBodembenutting belangrijk gegeven voor bedrijfsbenutting
Bodembenutting belangrijk gegeven voor bedrijfsbenutting DE BODEM ONDER EEN VRUCHTBARE KRINGLOOP Nick van Eekeren DMS Vertrekpunt grondsoort Welke grondsoort zit u? Zie ook bodemdata.nl Losser 101 Veldpodzolen.
Nadere informatieHet belang van een goede bodem
Het belang van een goede bodem Een gezonde bodem is belangrijk. Logisch, zal iedere teler zeggen. Toch is het opvallend dat de praktijk niet altijd overeenkomt met dit zo vanzelfsprekende feit. In vele
Nadere informatieNaar een klimaatbestendige bodem
Naar een klimaatbestendige bodem Jeroen Willemse Delphy BV Water op het land 1 Sporen van mest uitrijden Sporen van grond klaarmaken 2 Sporen van het poten Banen in het land 3 Extreme regenval in het voorjaar
Nadere informatie3.3 Maïs: Fosfaat Advies voor optimale gewasproductie
3.3 Maïs: Fosfaat De adviesgift voor fosfaat is afhankelijk van de grondsoort, de fosfaattoestand en de gewasbehoefte. Het advies bestaat uit een gewasgericht en een bodemgericht advies. Aan beide adviezen
Nadere informatieBeproeving mineralenconcentraten en spuiwater in diverse gewassen. Praktijkonderzoek Plant & Omgeving. Inhoud
Beproeving mineralenconcentraten en spuiwater in diverse gewassen Resultaten uit onderzoek PPO en andere WUR-instituten Willem van Geel, PPO-AGV, 8-11-2012, Bergeijk Praktijkonderzoek Plant & Omgeving
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Agro en Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den
Nadere informatieToelichting partiële herziening peilbesluit Oude Polder van Pijnacker - peilgebied OPP XIII
Toelichting partiële herziening peilbesluit Oude Polder van Pijnacker - peilgebied OPP XIII Versie 13 april 2018 M.W. Näring, MSc (Hoogheemraadschap van Delfland) 1 Inleiding Het beheergebied van Delfland
Nadere informatie25 jaar biologische teelt op zandgrond: waar staan we nu?
25 jaar biologische teelt op zandgrond: waar staan we nu? Resultaten van systeemonderzoek Bodemkwaliteit op Zand van WUR proeflocatie Vredepeel 24 januari 2019, Janjo de Haan, Marie Wesselink, Harry Verstegen
Nadere informatieKennisdocument bodembeheer
Kennis en tips uit de bodembijeenkomsten Kennisdocument bodembeheer In september 2015 startte het project Vruchtbare Kringloop Overijssel. Samen werken wij aan een vruchtbare bodem en een efficiënte benutting
Nadere informatie7 Bemesting. 7.1 Bemesting met organische mest. 7.2 Mineralenverlies. 7.3 Mineralenbalans per perceel
7 Bemesting De biologische landbouw is milieuvriendelijk omdat ze geen gebruik maakt van bestrijdingsmiddelen en kunstmest. De bemesting wordt uitgevoerd met organische mest. Het probleem dat hierbij optreedt
Nadere informatieHet klimaat en onze bodem
Het klimaat en onze bodem Gera van Os, Lector duurzaam bodembeheer Het klimaat en onze bodem Ons klimaat verandert Wateroverlast Droogte Verzilting Klimaatakkoord Transitie is nodig voor adaptatie en mitigatie
Nadere informatieF. te Riet Liendenhof HB Amsterdam
F. te Riet Liendenhof 62 1108 HB Amsterdam Betreft: Beoordeling bodem Gaasperplaspark Datum: 8 april 2015 Prohold BV Amorijstraat 12 6815 GJ Arnhem Tel: 06 27 166 502 gjvanprooijen@telfort.nl www.gerritjanvanprooijen.nl
Nadere informatieOnderzoek naar gewassenschade in het landbouwgebied grenzend aan het Veerse Meer Opname 2006 (1).
Onderzoek naar gewassenschade in het landbouwgebied grenzend aan het Veerse Meer Opname 2006 (1). G. Pleijter Opdrachtgever: Provincie Zeeland, Directie Ruimte, Milieu en water, Postbus 165, 4330 AD Middelburg
Nadere informatieSTRIPTILL IN DE MAISTEELT, MEER ERVARINGEN
STRIPTILL IN DE MAISTEELT, MEER ERVARINGEN Gert Van de Ven (Hooibeekhoeve/LCV) Koen Vrancken (PIBO Campus vzw) Jill Dillen (BDB) Mathias Abts (Departement Landbouw en Visserij) In het buitenland wordt
Nadere informatieHet beste tijdstip om grasland te vernieuwen
Het beste tijdstip om grasland te vernieuwen Auteur Alex De Vliegher 16/04/2014 www.lcvvzw.be 2 / 7 INHOUDSOPGAVE Inhoudsopgave... 3 Wanneer grasland vernieuwen in het najaar? Wanneer in het voorjaar?...
Nadere informatieTeelthandleiding. 4.8 kalkbemesting
Teelthandleiding 4.8 kalkbemesting 4.8 Kalkbemesting... 1 2 4.8 Kalkbemesting Versie: april 2016 Een goede ph (zuurgraad) van de bouwvoor is voor een goede groei van de biet belangrijk, vooral voor de
Nadere informatieResultaten KringloopWijzers 2016
Resultaten KringloopWijzers 2016 7 september 2017 Gerjan Hilhorst WLR - De Marke Het belang van lage verliezen Mineralenverliezen belasten het milieu EU beleid: beperken verliezen uit landbouw Streven:
Nadere informatieKernboodschap: Waterbeheerders houden rekening met aanhoudende droogte
Watermanagementcentrum Nederland Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) Droogtebericht 26 april 2011 Nummer 2011-03 Kernboodschap: Waterbeheerders houden rekening met aanhoudende droogte
Nadere informatieStellingen Sturen op basisafvoer. water verbindt
Stellingen Sturen op basisafvoer Stelling 1: Voor ons watersysteem EN de daarin gepositioneerde grondgebruiksfuncties is DROOGTE een veel groter probleem dan WATEROVERLAST Argumenten stelling 1 Areaal
Nadere informatieDirksen Management Support John Baars
Dirksen Management Support John Baars Inhoud Voorstellen Huidige wetgeving Kringloop denken Bedrijfsefficiëntie fosfaat en stikstof Veestapel efficiëntie (BEX) Evenwichtsbemesting (BEP) Conclusies Vragen
Nadere informatieGroenbedekkers houden grond en mineralen op het perceel en uit de beek
Groenbedekkers houden grond en mineralen op het perceel en uit de beek Bram Van Nevel Bram.van.nevel@inagro.be 051/27.33.47 Waarom groenbedekkers? 1. Restnitraat 2. Verhogen bodemvruchtbaarheid 3. Verlagen
Nadere informatieBIOSTIMULANT. Het begint bij de wortel
BIOSTIMULANT Het begint bij de wortel - Stimuleert de wortelgroei en -activiteit Verhoogt stresstolerantie onder ongunstige groeiomstandigheden Vergroot wortellengte en biomassa Verbetert opname van water
Nadere informatieImpact van landbouwpraktijken op de oppervlaktewaterkwaliteit: een succesvolle aanpak in het probleemgebied van de Horstgaterbeek in Noord-Limburg
Impact van landbouwpraktijken op de oppervlaktewaterkwaliteit: een succesvolle aanpak in het probleemgebied van de Horstgaterbeek in Noord-Limburg Mia Tits, Frank Elsen Project uitgevoerd door de Bodemkundige
Nadere informatieWeidevogelbeheer 2016
Beheerpakketten Agrarisch Natuur- & Landschapsbeheer 2016 16 februari 2015 (Wijzigingen voorbehouden) 1 Grasland met rustperiode - De beheereenheid is ten minste 0,5 hectare groot. - Cumulatie met alle
Nadere informatieDe bemestende waarde van bermmaaisel, slootmaaisel en heideplagsel
De bemestende waarde van bermmaaisel, slootmaaisel en heideplagsel K.B. Zwart Nota 108 De bemestende waarde van bermmaaisel, slootmaaisel en heideplagsel K.B. Zwart Plant Research International B.V., Wageningen
Nadere informatieMeer en beter gras van Eigen land met onze nieuwe graslandverzorgingsmachine
Nieuwsbrief nr.1 maart 2015 Technieken en wetgeving veranderen continu. Middels de nieuwsbrief gaan we proberen u een aantal keer per jaar op de hoogte te houden van de actualiteiten en nieuwe ontwikkelingen
Nadere informatieSamenvatting van: Effecten van het Lozingenbesluit Open Teelt en Veehouderij (LOTV) op de waterkwaliteit.
Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling/RIZA Samenvatting van: Effecten van het Lozingenbesluit
Nadere informatieKansen voor mestscheiding
Kansen voor mestscheiding Studiemiddag Inagro 29 maart 2012 Gerjan Hilhorst Livestock Research De Marke Koeien & Kansen is een samenwerkingsverband van 16 melkveehouders, proefbedrijf De Marke, Wageningen
Nadere informatieBemesting en Kringloopwijzer Gerrit Bossink Dier / Bodem / Bemesting /Gewas / Teelt. 2. Grondmonster analyse: Grasland / Bouwland
Bemesting en Kringloopwijzer 2016-2018 Gerrit Bossink Dier / Bodem / Bemesting /Gewas / Teelt 1 Agenda 1. Basis kennis bodem 2. Grondmonster analyse: Grasland / Bouwland 3. Kringloopwijzer Efficiënt Bemesten:
Nadere informatieWaarom is de bodem belangrijk voor het waterbeheer?
Waarom is de bodem belangrijk voor het waterbeheer? Gera van Os Lector Duurzaam Bodembeheer (CAH Vilentum) Onderzoeker Bodem- en plantgezondheid (WUR) Bodembeheer Waterbeheer Diepe sporen als gevolg van
Nadere informatieOrganische stof: Impact op bodem en bodemleven
Organische stof: Impact op bodem en bodemleven Aad Termorshuizen Gouden Gronden, 26 januari 2018, Aduard Even voorstellen Aad Termorshuizen Specialist bodemkwaliteit en plantenpathogenen 20 jaar als docent
Nadere informatieORGANISCHE STOF: WAT LEVERT HET OP? KOSTEN EN BATEN VAN ORGANISCHE STOF VOOR DE AKKERBOUWER
ORGANISCHE STOF: WAT LEVERT HET OP? KOSTEN EN BATEN VAN ORGANISCHE STOF VOOR DE AKKERBOUWER Masterplan Mineralenmanagement INLEIDING Organische stof in de bodem staat sterk in de belangstelling. Organische
Nadere informatieTeelthandleiding wettelijke regels
Teelthandleiding 4.14 wettelijke regels 4.14 Wettelijke regels... 1 2 4.14 Wettelijke regels Versie: april 2016 De belangrijkste wettelijke regels over het gebruik van meststoffen staan in de Meststoffenwet,
Nadere informatieNaar een nieuwe systematiek voor N-bemestingsadviezen als basis voor precisiebemesting
Naar een nieuwe systematiek voor N-bemestingsadviezen als basis voor precisiebemesting Themadag bemesting akkerbouw, Nijkerk 2 februari 2017 Romke Postma, Willem van Geel (WUR) & Janjo de Haan (WUR) Romke.postma@nmi-agro.nl
Nadere informatieDuiding van trends in uit- en afspoeling
Duiding van trends in uit- en afspoeling Piet Groenendijk, december 216, status: concept, wordt nog geredigeerd Trends in uit- en afspoeling kunnen het resultaat zijn van een groot aantal factoren, die
Nadere informatieGrondwater beïnvloedt kwaliteit Limburgse beken
Grondwater beïnvloedt kwaliteit Limburgse beken Resultaten WAHYD Hoe zit het in elkaar: afkijken bij Noord-Brabant In het onderzoeksproject WAHYD (Waterkwaliteit op basis van Afkomst en HYDrologische systeemanalyse)
Nadere informatieLaag bodemoverschot deelnemers Vruchtbare Kringloop Overijssel
Laag bodemoverschot deelnemers Vruchtbare Kringloop Overijssel Gerjan Hilhorst (WLR De Marke) In het project Vruchtbare Kringloop Overijssel hebben 220 bedrijven in 2014 een gemiddeld bodemoverschot van
Nadere informatieEAG COVERMENGSELS TIJDELIJKE WEIDEMENGSELS
EAG COVERMENGSELS EN TIJDELIJKE WEIDEMENGSELS 2015 VOORDELEN COVERMENGSELS Principe : Het samenvoegen van soorten groenbedekkers met de bedoeling er landbouwkundige voordelen uit te halen zoals : Voldoen
Nadere informatieCONSERVERENDE AKKERBOUW. Saalland. Mts Klein Swormink - Stegeman BIOBEURS
CONSERVERENDE AKKERBOUW Saalland Mts Klein Swormink - Stegeman WIE BEN IK? Wim Stegeman Tot 2009 werkzaam bij R&D DuPont Vanaf 2005 boer samen met Marga Klein Swormink Vanaf 2009 eigen adviesburo Saalland
Nadere informatie