JAARVERSLAG 2007 HULP- EN DIENSTVERLENING PENITENTIAIR SCHOOLCENTRUM HOOGSTRATEN

Transcriptie

1 JAARVERSLAG 2007 HULP- EN DIENSTVERLENING PENITENTIAIR SCHOOLCENTRUM HOOGSTRATEN Karen De Win Beleidsmedewerker Vlaamse Overheid In samenwerking met: PMD werkgroepen Vorming, Onderwijs, Cultuur - Sport - Tewerkstelling Justitieel Welzijnswerk Turnhout Koen Deblonde Guy Dens Miraise Peeters Hans Grypdonck VDAB Turnhout Katrien Domen Wouter Philippe Onderwijsverantwoordelijke Hilde Van Laer De Rode Antraciet Kris Hermans Natalie Haeseldonckx Herstelconsulente Inge Vandeurzen Gevangenisdirectie Frank Schoeters Christine Van Houtte Suggnomé Dirk Dufraing Bibliotheek Turnhout Emiel Verstuyft

2 INLEIDING... 4 Deel 1: Uitbouw van een kwalitatief aanbod Inleiding Algemene situering van het aanbod Welzijn Individueel welzijnsgericht aanbod Kinderbezoek Vader zijn in de gevangenis Omgaan met stress Omgaan met lastige situaties Gezondheidszorg Anonieme Alcoholisten EHBO Onderwijs Tewerkstelling Aanbod VDAB Beroepsopleidingen in de gevangenis Sociaal cultureel Gitaarlessen Optredens Bibliotheekwerking Sport Herstel Slachtoffer in Beeld Aanbod vzw Arnica Slachtoffer dader bemiddeling Gesprekscyclus zelfbeeld, herstel en verantwoordelijkheid Financieel overzicht Deel 2: Profilering van het hulp- en dienstverleningsaanbod Inleiding Algemene bekendmaking van het aanbod hulp- en dienstverlening Specifieke acties rond de bekendmaking van bepaald aanbod Werving voor het Grundtvigproject Proclamatie Bekendmaking van het aanbod over de gevangenissen heen Deel 3: Samenwerkingsmodellen en organisatievormen Inleiding Het P.S.C. Hoogstraten, een gevangenis in de Noorderkempen Samenwerkingsmodellen en organisatievormen in het P.S.C. Hoogstraten Werking van de Planning Maatschappelijke Dienstverlening in het P.S.C. Hoogstraten Werkgroepen in het P.S.C. Hoogstraten Overlegstructuren rond het ESF-project Buitenkans Belangrijke sleutelfiguren De drie sleutelfuncties uit het Strategisch Plan: beleidsmedewerker organisatieondersteuner trajectbegeleider De gevangenisdirectie en herstelconsulente De intermediaire functies uit het Strategisch Plan Hulp- en dienstverlening aan Gedetineerden: de onderwijsverantwoordelijke, de detentieconsulent van de VDAB, de sportpromotor en de sociaal-cultureel werker De samenwerking tussen de organisatieondersteuner en de aanbodverstrekkers De samenwerking met justitieel personeel Cursistenopvolging Samenwerkingsmodellen en organisatievormen in de Noorderkempen Regionaal overleg tussen de staf van het justitieel welzijnswerk Turnhout en de beleidsmedewerkers van de vier gevangenissen van de Noorderkempen Regionaal overleg Buiten Beeld Regionaal overleg met Vormingplus rond het thema participatie Regionale stuurgroep gevangenisbibliotheken Regionaal overleg tussen de sportpromotor en de sociaal-cultureel werker enerzijds en de vier beleidsmedewerkers Jaarrapport Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Penitentiair Schoolcentrum Hoogstraten

3 3.4.6 Ad hoc regionaal overleg met de onderwijsverantwoordelijke Regionaal forum cultuur Deel 4: Draagvlak bij actoren van de Vlaamse Gemeenschap en bij de stakeholders: gevangenisdirectie, justitie en de samenleving Inleiding Het creëren van een draagvlak binnen het P.S.C. Hoogstraten Het creëren van een draagvlak in de bredere samenleving Infodag rond de beroepsopleidingen Tentoonstelling buiten beeld Slothappening Start-to-run Sportraad Hoogstraten Deel 5: HRM- en organisatieontwikkelingsbeleid Inleiding Ontwikkelingen in het HRM- en organisatiebeleid in het P.S.C. Hoogstraten Introductie nieuwe aanbodverstrekkers Dagdagelijke ondersteuning door de organisatieondersteuner Ondersteuning van de monitoren van de beroepsopleidingen Lesgeversmoment Ondersteuningsactiviteit voor de sportmonitoren Ontwikkelingen in het HRM- en organisatiebeleid in organisaties nauw betrokken bij de hulp- en dienstverlening in het P.S.C. Hoogstraten Het justitieel welzijnswerk Turnhout De reorganisatie van het CAW De Kempen De ondersteuning van de organisatieondersteuner door het justitieel welzijnswerk Turnhout De vrijwilligerswerking van het justitieel welzijnswerk Ondersteuning van onderwijspersoneel ALGEMENE CONCLUSIE Bijlagen Jaarrapport Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Penitentiair Schoolcentrum Hoogstraten

4 INLEIDING In 2002 ging in 5 Vlaamse gevangenissen de implementatie van het Vlaams strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden van start. Momenteel is dit plan in werking in de Vlaamse gevangenissen van Merksplas, Hoogstraten, Wortel, Turnhout, Antwerpen, Brugge, Hasselt en Gent. De missie van de Vlaamse Gemeenschap staat centraal bij de uitvoering van dit plan: De Vlaamse Gemeenschap waarborgt het recht van alle gedetineerden en hun directe sociale omgeving op een integrale en kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening zodat ook zij zich harmonisch en volwaardig kunnen ontplooien in de samenleving. Deze missie vertaalt zich in 5 strategische doelstellingen: 1. uitbouwen van een kwalitatief aanbod; 2. profileren van het hulp- en dienstverleningsaanbod; 3. ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen; 4. verkrijgen en vergroten van het draagvlak bij de actoren van de Vlaamse Gemeenschap en bij de stakeholders: gevangenisdirecties, justitie en samenleving; 5. ontwikkelen en implementeren van een HRM- en organisatieontwikkelingsbeleid. De uitbouw van een kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening voor gedetineerden stoelt op een optimale samenwerking. Zowel op bovenlokaal niveau als in de lokale gevangenis zijn structuren uitgebouwd ter bevordering van de samenwerking tussen de verschillende Vlaamse partners en van de samenwerking met Justitie. De wisselwerking tussen het bovenlokale niveau en de lokale gevangenissen is onlosmakelijk verbonden aan een optimale samenwerking en bijgevolg de uitbouw van een kwaliteitsvol aanbod voor de gedetineerden. Dit rapport richt zich op de lokale ontwikkelingen op vlak van hulp- en dienstverlening aan gedetineerden. Het rapport kwam tot stand door de inspanningen van de Vlaamse partners aanwezig in de gevangenissen en werd gecoördineerd door de beleidsmedewerker van elke gevangenis. De relatie tot het bovenlokale niveau krijgt hier ook een plaats. Om maximaal zicht te krijgen op de onderlinge samenwerking en wisselwerking is het aan te raden om ook het bovenlokale rapport te lezen. Dit 3 e opvolgings- en evaluatierapport kwam tot stand door de inspanningen van de Vlaamse partners die deel uitmaken van de Vlaamse stuurgroep van dit strategisch plan en werd gecoördineerd door de afdeling Welzijn en Samenleving van het Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. Zowel het lokale rapport als het bovenlokale 3 e opvolgings- en evaluatierapport zijn opgebouwd rond de 5 strategieën van het Vlaams strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden. Ieder hoofdstuk stemt overeen met één van de strategieën. Naast het omschrijvende deel wordt ook steeds een reflectie weergegeven van de gerealiseerde initiatieven. Op basis van deze actuele situatie en de reflectie worden tevens aandachtspunten geformuleerd naar de toekomst toe. De samenwerking, wisselwerking en inspanningen van alle Vlaamse actoren om tot een kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening aan gedetineerden komen door dit stramien het best tot hun recht. Jaarrapport Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Penitentiair Schoolcentrum Hoogstraten

5 Deel 1: Uitbouw van een kwalitatief aanbod 1.1 Inleiding Binnen dit eerste hoofdstuk wordt een omschrijving gegeven van de uitbouw van een kwalitatief hulp- en dienstverleningsaanbod. Dit aanbod wordt getoetst aan de volgende kwaliteitscriteria: toegankelijk, kwaliteitsvol, continu (voor, tijdens en na detentie), laagdrempelig en op maat van de gedetineerde. Per beleidsdomein worden de belangrijkste realisaties van het afgelopen werkjaar benoemd. De structurele werkpunten en aanbevelingen worden hierbij telkens omschreven. Een gedetailleerd overzicht van de verschillende activiteiten die gebeurden, is als bijlage terug te vinden. Hierbij zijn ook de kwantitatieve gegevens en een financieel overzicht opgenomen. 1.2 Algemene situering van het aanbod Het Penitentiair Schoolcentrum Hoogstraten is een open inrichting met een gemeenschapsregime. De term open slaat op het ontbreken of het miniem aanwezig zijn van veiligheidsaspecten en het gemeenschapsregime heeft betrekking op het gedurende de dag samen leven, werken en ontwikkelen. De gedetineerden die in Hoogstraten verblijven kunnen grofweg onderverdeeld worden in twee groepen: personen die reeds een lang detentieverleden achter de rug hebben in andere strafinrichtingen en de laatste maanden van hun detentie naar Hoogstraten komen en een tweede groep van kortgestraften die hun straf uitzitten in Hoogstraten. Ze hebben allen gemeen dat de kans op ontvluchting als nihil ingeschat wordt en dat zij op relatief korte termijn terug naar de maatschappij keren. Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat er steeds meer afgeweken wordt van de criteria die gesteld worden om in het P.S.C. Hoogstraten te verblijven. Het voorbereiden op de terugkomst naar de maatschappij staat dan ook centraal in het Penitentiair Schoolcentrum Hoogstraten. Het regime is er op gericht om de gedetineerden hier zoveel mogelijk op voor te bereiden door hen een vaste dagstructuur mee te geven waarin werk of het volgen van een opleiding centraal staat. Het aanbod van de hulp- en dienstverlening wordt afgestemd op dit regime. Gedetineerden worden aangemoedigd om, aanvullend op hun tewerkstelling of beroepsopleiding, deel te nemen aan activiteiten. Het aanbod van de hulp- en dienstverlening kan onderverdeeld worden in twee grote groepen. Enerzijds is er een aanbod dat als aanvullend op de tewerkstelling en de beroepsopleiding kan gezien worden. Dit aanbod is er op gericht om gedetineerden kennis, vaardigheden en/of attitudes aan te reiken die tijdens een tewerkstelling van pas kunnen komen. Deze activiteiten worden overdag georganiseerd naast de tewerkstelling en de beroepsopleidingen. Anderzijds is er het aanbod dat als vrije tijdsbesteding beschouwd kan worden. Het gaat hier veelal over activiteiten die eerder in de ontspanningssfeer te situeren zijn. Deze activiteiten worden na de werkuren georganiseerd. De voorbereiding op de re-integratie gebeurt enerzijds door het verschaffen van een uitgebreid aanbod aan hulp- en dienstverlening in de gevangenis waarbij dezelfde kwaliteitscriteria gehanteerd worden als in de samenleving. Aan de andere kant wordt de gedetineerde in de mate van het mogelijke en rekening houdend met het veiligheidsrisico georiënteerd naar de samenleving. Zo kan men bijvoorbeeld vanuit de gevangenis een beroepsopleiding voltooien in het opleidingscentrum van de VDAB of wordt er met de cursus groenzorg een studiereis georganiseerd. Naast het algemene aanbod van de vaste cursus, loopt er in het voorjaar een gezondheidstraject. Klassiek wordt er in onze maatschappij met het begin van de lente heel Jaarrapport Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Penitentiair Schoolcentrum Hoogstraten

6 veel aandacht geschonken aan gezondheid. Met de hulp- en dienstverlening in het P.S.C. Hoogstraten wordt hierop ingespeeld. In maart 2007 is de start-to-run voor het tweede jaar op rij gestart. Naast de fysieke inspanningen wordt er ook aandacht geschonken aan het theoretische aspect. Dit krijgen de gedetineerden aangeboden in de cursus gezondheid. Het traject wordt in augustus afgesloten met de cursus E.H.B.O. 1.3 Welzijn Individueel welzijnsgericht aanbod Het individueel welzijnsgericht aanbod in 2007 is beperkt. In het najaar van 2005 werd de trajectbegeleiding vanuit het Justitieel Welzijnswerk (JWW) stopgezet en dit heeft gevolgen naar het andere aanbod van het justitieel welzijnswerk. De werking van de andere actoren van het justitieel welzijnswerk die individueel aanbod doen, is nauw verweven met de werking van de trajectbegeleiders. Om die reden werd geen aanbod van schuldhulpverlening gedaan, noch een aanbod van gesprekken met vrijwilligers. Hierop wordt één uitzondering gemaakt: gedetineerden die vanuit andere gevangenissen in de Noorderkempen komen en daar reeds gevolgd worden door een vrijwilliger, kunnen hiervan gebruik blijven maken tijdens hun verblijf in het P.S.C. Hoogstraten. Heel concreet betekent dit dat er in 2007 één vrijwilliger op bezoek kwam die drie gedetineerden gezien heeft. In het totaal bracht zij 10 bezoeken Het aanbod van de trajectbegeleiding, de vrijwilligerswerking en de schuldhulpverlening wordt in 2008 opnieuw opgestart Kinderbezoek Elke laatste woensdag van de maand is er in de namiddag een kinderbezoek voorzien. Bij de invulling wordt zoveel mogelijk gestreefd naar afwisseling. De nadruk ligt hierbij op de vaderkind relatie waarbij de vaders gestimuleerd worden om de tijd van het kinderbezoek bewust met hun kinderen door te brengen. In de planning van het aanbod wordt gestreefd naar een gevarieerd aanbod dat bestaat uit knutselen, theater, het spelen van gezelschapsspelen,. De uitwerking van dit aanbod is mogelijk dankzij de financiële steun van justitie die jaarlijks een budget voorziet om de ouder-kind relatie te bevorderen Vader zijn in de gevangenis De cursus vader zijn in de gevangenis wordt begeleid door De Rode Antraciet vzw en gaat door gedurende 6 sessies van 3u. Tijdens de cursus wordt de relatie tussen vaders en hun kinderen bespreekbaar gemaakt met de moeilijkheden die eraan vast zitten, maar ook met de mooie momenten. Dit thema ligt gevoelig om in groep te bespreken en dat maakt dat het een vrij hoogdrempelige cursus is. In het najaar van 2007 waren er te weinig inschrijvingen en is de cursus niet kunnen doorgaan. Er is besloten om in 2008 de vaders in detentie extra te motiveren via PSD en trajectbegeleiders. Tevens zal de lesgever een infomoment over de cursus voorzien na een kinderbezoek Omgaan met stress In 2007 deed ISW Limits nv, een organisatie verbonden aan de KU Leuven, een aanbod van stressbeheersing. Zij brengen een algemene cursus rond hoe om te gaan met stress zonder in te gaan op de individuele situatie van de deelnemers. Jaarrapport Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Penitentiair Schoolcentrum Hoogstraten

7 De cursus is een succes en zal in 2008 opnieuw aangeboden worden. Uit de evaluatie door de deelnemers blijkt wel dat er bij de start van de cursus valse verwachtingen gecreëerd zijn waardoor deelnemers de indruk krijgen dat hun specifieke situatie tijdens de cursus aan bod zal komen. Dit zal in 2008 een aandachtspunt zijn bij de opstart van de cursus. Bij de planning van de cursus zal bekeken worden of deze gekoppeld kan worden aan een cursus omgaan met lastige situaties van De Rode Antraciet. In die cursus komt de eigen situatie van de gedetineerde immers wel aan bod en zo kunnen de twee cursussen aanvullend werken Omgaan met lastige situaties De cursus omgaan met lastige situaties wordt begeleid door De Rode Antraciet vzw (DRA). Deze cursus is reeds enkele jaren een succes in verschillende gevangenissen, alsook in Hoogstraten. Er wordt gewerkt rond communicatie, conflicthantering en omgaan met agressie. Deze thema s zijn zeker ook in de gevangenis heel herkenbaar en relevant om rond te werken. Beide cursussen, één in het voorjaar en één in het najaar, zijn zeer positief verlopen. 1.4 Gezondheidszorg Het aanbod rond gezondheidszorg in het P.S.C. Hoogstraten blijven beperkt. Drughulpverlening is niet aanwezig en psychologische en/of psychiatrische hulp is er enkel in het kader van de begeleiding door de psychosociale dienst van de gevangenis met het oog op het opmaken van een advies naar de strafuitvoeringsrechtbank Anonieme Alcoholisten De anonieme alcoholisten zijn een vaste waarde in het P.S.C. Hoogstraten. Zij komen al meer dan dertig jaar wekelijks gesprekken houden met de gedetineerden. Daar anonimiteit in een gevangenis niet gegarandeerd kan worden, is dit wel een hoogdrempelig aanbod waardoor er maar weinig kandidaten zijn EHBO De cursus gezondheid van basiseducatie werd de eerste keer georganiseerd in 2006 en kende een enorm succes. Uit de evaluatie door de deelnemers bleek dat er heel wat interesse was om zich verder in het onderwerp te verdiepen en vooral de vraag naar een cursus Eerste Hulp bij Ongevallen was groot. Deze cursus is dan ook in 2007 aangeboden. Elf gedetineerden behalen hun attest en zijn enthousiast over de cursus. Deze zal dan ook vanaf heden opgenomen worden in het vaste cursussenaanbod van Hoogstraten. 1.5 Onderwijs In 2007 zijn het Centrum voor Basiseducatie Noorderkempen en het Centrum voor Volwassenenonderwijs LBC aanwezig in de gevangenis van Hoogstraten met onderwijsaanbod. Beiden zijn door het Ministerie van Onderwijs erkende onderwijsinstellingen en werken sinds de jaren 90 in de inrichting van Hoogstraten. CVO LBC richt de opleidingen hulpkok, groenzorg, snoeier en computer in. Het Centrum voor Basiseducatie Noorderkempen richt zich tot volwassenen die basisvaardigheden missen op het vlak van Nederlands, wiskunde, ICT en sociale kennis en vaardigheden (in de opleiding maatschappijoriëntatie). Het Centrum voor Basiseducatie heeft sinds 2002 ook de opdracht om het onderwijs in de 4 gevangenissen van de Noorderkempen te coördineren. Jaarrapport Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Penitentiair Schoolcentrum Hoogstraten

8 Net als in 2006 is vanuit de cursus groenzorg een studiedag georganiseerd. De cursisten brachten samen met de lesgever, de organisatieondersteuner en een penitentiaire beambte een bezoek aan Planckendael, waar ze de rijke vegetatie bestudeerden. Naast het aanbod van CVO LBC en het Centrum voor Basiseducatie kunnen de gedetineerden nog steeds een beroep doen op de dienst Begeleid Individueel Studeren (BIS) vanuit Brussel, waar zij cursuspakketten kunnen bestellen om individueel aan te studeren. In de loop van 2007 is deze onderwijsvorm afgebouwd, maar er worden garanties gegeven dat gedetineerden er nog een tijd lang beroep op kunnen blijven doen. In 2007 zijn in Hoogstraten door 26 gedetineerden in totaal 67 cursussen besteld. In de gevangenis van Hoogstraten richtte het Centrum voor Basiseducatie verschillende cursussen maatschappijoriëntatie in en begeleidde cursisten in een Taal- en Rekenwerkplaats en in 2 Open Leercentra. De Taal- en Rekenwerkplaats is bedoeld als complementair aanbod voor cursisten uit de beroepsopleidingen, die extra nood hebben aan ondersteuning op elementaire taal- en/of wiskundevaardigheden, bv. rekenvaardigheden nodig voor de opleiding metser. Die bedoelde complementariteit, in de vorm van een nevenschakelend aanbod op de beroepsopleidingen, blijkt in de praktijk moeilijk realiseerbaar omdat veeleer een andere doelgroep naar de Taal-en Rekenwerkplaats georiënteerd wordt. In de Taal- en Rekenwerkplaats worden hoofdzakelijk anderstalige cursisten met ernstige lees- en schrijfmoeilijkheden bereikt. Voor hen is dit aanbod niet het meest geschikte, maar aangezien de groep te klein is, kan er in de inrichting zelf geen groepsaanbod op het niveau van deze cursisten aangeboden worden. In 2007 is verkend wat het zou betekenen als deze kleine groep buiten zou aansluiten op het inburgerings- of NT2-aanbod. Deze verkenning zal in 2008 concreet uitgewerkt worden. Een neveneffect van het feit dat in de Taal-en Rekenwerkplaats vooral anderstaligen opgevangen worden, is dat er geen gepast aanbod meer is voor de laaggeletterde autochtone gedetineerden. Deze groep is relatief moeilijk te bereiken. In 2007 zijn er extra wervende acties gedaan naar deze groep in het kader van het Grundtvigproject By Learners for Learners. In dit Europees project wordt gewerkt aan lees- en schrijfvaardigheden voor zwakgealfabetiseerden en cursisten met ernstige lees- en schrijfproblemen. In België probeert dit project vooral aandacht te hebben voor de autochtone groep gedetineerden met deze kenmerken. Na een intensieve werving, wordt er een groep opgestart in december Op het vlak van de cursussen maatschappijoriëntatie voerde het Centrum voor Basiseducatie een kleine hervorming door in In de voorgaande jaren richtte het centrum losstaande cursussen VCA (voorbereiding op het examen basisveiligheid) en communicatie op de werkvloer in. Dit pakket is nu uitgebreid met een gedeelte papieren op de werkvloer. Gedetineerden die achtereenvolgens de modules communicatie op de werkvloer en VCA+ papieren op de werkvloer volgen, kunnen op die manier het attest Werknemer zijn van basiseducatie behalen. Het Centrum voor Basiseducatie Noorderkempen en CVO LBC maken beiden gebruik van de computerklas in de inrichting. In 2002 werden er vanuit onderwijs eenmalig extra middelen vrijgemaakt voor de inrichting van computerklassen in de 4 gevangenissen van de Noorderkempen. De computers waren in 2007 dringend aan een update toe. De onderwijscoördinator deed een beroep op verschillende instanties om een nieuwe computerklas te kunnen installeren, maar slaagde er niet in de noodzakelijke middelen te Jaarrapport Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Penitentiair Schoolcentrum Hoogstraten

9 werven. De computerklas werd opgelapt met tweedehands computers van de Vlaamse Gemeenschap en een afgeschreven server van CVO LBC. Een structurele oplossing voor ICT voor educatieve doeleinden blijft een knelpunt zal een bijzonder jaar worden voor het onderwijs in de gevangenissen. De coördinatieopdracht voor het onderwijs in de 4 gevangenissen van de Noorderkempen, die tot nog toe toegewezen was aan het Centrum voor Basiseducatie Noorderkempen, zal vanaf september 08 overgeheveld worden naar het nieuwe consortium voor volwassenenonderwijs. Welke invloed dit zal hebben op het aanbod onderwijs in de gevangenis van Hoogstraten is op dit ogenblik niet bekend. Voor 2008 streven we naar een continuering van het bestaande aanbod van CVO LBC en het Centrum voor Basiseducatie. 1.6 Tewerkstelling Aanbod VDAB De VDAB heeft in het P.S.C. Hoogstraten zowel een individueel aanbod als een groepsaanbod naar de gedetineerden toe. In 2007 nam de VDAB 107 mensen in traject. Deze zijn begeleid bij het zoeken naar een opleiding en/of tewerkstelling. Sollicitatietraining, oriëntatiecentrum en assessment maken al jaren deel uit van het vaste cursussenaanbod in het P.S.C. Hoogstraten. In 2007 gingen er drie sollicitatietrainingen door, één cursus oriëntatiecentrum en één cursus assessment. Nieuw in 2007 is dat het assessment losgekoppeld is van de opleiding logistiek goederenbehandelaar. Toch zijn er geen moeilijkheden ondervonden bij het rekruteren van kandidaten. Naast het aanbod in de gevangenis, is het voor gedetineerden ook mogelijk om de opleiding logistiek goederenbehandelaar te volgen in het opleidingscentrum van Herentals. In 2007 maken vier gedetineerden van deze mogelijkheid gebruik. In tegenstelling tot de voorbije jaren is in Herentals geen aparte groep voor gedetineerden opgestart, maar sluiten zij, maximaal per twee, aan bij de werkzoekendenopleiding. Wegens reorganisatie binnen het opleidingscentrum is het moeilijk om hier regelmaat in te krijgen. De nieuwe werking is echter als positief ervaren en zal in 2008 op dezelfde manier verder gezet worden. Arbeidstrajectbegeleiding binnen een detentieregime en een justitiereglementering is alles behalve evident. De opstart van de strafuitvoeringsrechtbank in 2007 werd als een knelpunt ervaren. Door de lage doorzichtigheid is het moeilijk om concrete afspraken met opleidingscentra en werkgevers te maken. Iemand die een opleiding kan starten, mits het volgen van een vooropleiding, krijgt geen toelating om de vooropleiding te starten omdat dit te weinig zekerheid over de start van de effectieve opleiding geeft. Ook bij werkgevers is het moeilijk om een mogelijke startdatum voor te leggen. Dit maakt dat de consulent zeer lang en vaak opnieuw aan een trajectvoorstel dient te werken. Drie maanden wachten op uitspraken van justitie alvorens een trajectvoorstel te kunnen opstellen, is geen uitzondering. Het is ook niet altijd duidelijk wanneer een gedetineerde op transfer gaat of vrijkomt, wat problemen geeft voor de warme overdracht Beroepsopleidingen in de gevangenis In het P.S.C Hoogstraten maken de beroepsopleidingen aan gedetineerden al jaren integraal deel uit van het regime. Gedetineerden hebben de kans om in de gevangenis een knelpuntberoep aan te leren. Het gaat hier om de opleidingen automechanica, stukadoor, metser, schilder-behanger en elektriciteit. De opleidingen worden gegeven door penitentiaire Jaarrapport Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Penitentiair Schoolcentrum Hoogstraten

10 beambten die hiervoor bijscholing volgen bij de instructeur die in de VDAB dezelfde opleiding geeft. De duur van deze bijscholing is afhankelijk van de mogelijkheden en de tijd die de instructeur van de VDAB op dat moment heeft. De gedetineerden voltooien de opleiding bij de VDAB in Herentals alwaar ze drie weken naar toe gaan. Indien de gedetineerden slagen voor de proeven, krijgen ze een VDAB-attest. Naast de technische vaardigheden wordt ook heel wat aandacht geschonken aan vorming. De Rode Antraciet verzorgt de bollekesdagen die doorgaan op de laatste vrijdag van de maand. Sport en sociaal-cultureel werk worden gecombineerd rond het thema tewerkstelling. De beperkte mogelijkheden van een bollekesdag maken dat de dag op zich meestal als positief geëvalueerd wordt, maar de meerwaarde ten opzichte van het andere aanbod in het P.S.C. Hoogstraten is eerder beperkt. Het combineren van sport en sociaal-cultureel werk blijft vaak ook beperkt tot een minimum. In 2007 zijn de beroepsopleidingen in de gevangenis omkaderd door het ESF-project Buitenkans. Dankzij de Europese middelen is een projectmedewerker aangenomen door het justitieel welzijnswerk die voorziet in de nodige individuele en structurele omkadering van de opleidingen. Deze omkadering zal wegvallen in Het zal een uitdaging zijn om ervoor te zorgen dat zonder die extra omkadering de kwaliteit van de geboden opleidingen gewaarborgd blijft. In tegenstelling tot 2006 zijn in 2007 heel wat gedetineerden doorverwezen naar de beroepsopleidingen. Dankzij inspanningen van justitie zijn er constant vijf beroepsopleidingen aangeboden aan de gedetineerden. Toch blijft de situatie onstabiel. In tegenstelling tot instructeurs van de VDAB is de verloning van de monitoren in de gevangenis een heel stuk lager. Bovendien zijn de personen aangenomen op basis van contracten van drie maanden waardoor de continuïteit van de beroepsopleidingen niet verzekerd is. Het organiseren van beroepsopleidingen in de gevangenis van Hoogstraten vraagt een inspanning van heel wat organisaties en personen die op elkaar afgestemd dienen te worden. Hierbij is het op lokaal vlak zoeken naar samenwerkingsmogelijkheden en afspraken binnen de structuren van elke organisatie. Vaak worden we daarbij geconfronteerd met moeilijkheden die op lokaal vlak niet aangepakt kunnen worden. In 2007 is dan ook een duidelijk signaal gegeven naar het beleid om deze problematiek aan te kaarten. Het wegvallen van het omkaderende ESF-project en de daarbijhorende functie van projectmedewerker maakt dat de afstemming tussen de diverse actoren en organisaties nog moeilijker zal verlopen. 1.7 Sociaal cultureel Gitaarlessen In 2007 verzorgde een vrijwilliger van het justitieel welzijnswerk één keer per week gitaarlessen. Twee groepen van vier personen kunnen gedurende één semester de lessen volgen. De lessen startten begin januari en begin september. Gezien het succes van de gitaarlessen is er steeds een wachtlijst. Gedetineerden die uitvallen, kunnen ook moeilijk vervangen worden Optredens Net als in 2006 wordt op regelmatige basis een optreden gegeven in de gevangenis van Hoogstraten. De overeenkomst met Surfing Airlines, een boekingsagentschap, om jaarlijks zes optredens te verzorgen is ook in 2007 verder gezet. Op die manier komt er jaarlijks een aantal groepen van over de hele wereld een optreden geven in het P.S.C. Hoogstraten. Jaarrapport Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Penitentiair Schoolcentrum Hoogstraten

11 Eén keer per jaar wordt tijdens de jaarlijkse barbecue een beroep gedaan op een plaatselijke coverband om het optreden te verzorgen Bibliotheekwerking De gevangenisbibliotheek van Hoogstraten kende een grondige wijziging in haar werking. Van een gesloten bibliotheek waarbij de boeken geleverd worden op cel, veranderde de bibliotheek in een open bibliotheek waar de gedetineerden op vaste momenten zelf hun boeken kunnen uitkiezen. Deze overgang ging gepaard met heel wat voorbereidingen op regionaal en op lokaal niveau. Op regionaal niveau is de samenwerking met de bibliotheek van Turnhout, het justitieel welzijnswerk en de vier gevangenisbibliotheken van de Noorderkempen verder gezet. Door de subsidiëring van de provincie was het voor de bibliotheek van Turnhout mogelijk om het beheer van de gevangenisbibliotheek van Hoogstraten over te nemen. De oude collectie, voornamelijk afkomstig van schenkingen, werd uitgezuiverd en aangevuld met een collectie nieuwe boeken die uitgewisseld worden tussen de vier gevangenisbibliotheken van de Noorderkempen. In de mate van het mogelijke wordt deze collectie afgestemd op de noden van de lezers. Om de professionaliteit van de bibliotheek te verruimen en zodoende de kwaliteit van het aanbod te vergroten, wordt de collectie van de gevangenisbibliotheek opgenomen in de catalogus van de bibliotheek van Turnhout en wordt het Brown-systeem ingevoerd. Voor de vier bibliotheken is een eenvormig reglement opgesteld. Tenslotte is in samenwerking met de vrijwilligerswerking van het justitieel welzijnswerk van Turnhout de gevangenisbibliotheek toegankelijk gemaakt. De vrijwilligers krijgen een opleiding van de bibliotheek van Turnhout zodat zij tijdens de bibliotheekmomenten de lezers de nodige ondersteuning kunnen bieden. De beperkte boekencollectie kan niet altijd een antwoord bieden op de specifieke vragen van sommige lezers. Teneinde ook aan die nood een antwoord te bieden, blijft de samenwerking met de bibliotheek van Hoogstraten behouden. Wekelijks gaat de boodschapper van de gevangenis een aantal boeken lenen in de bibliotheek van Hoogstraten. Deze nieuwe werking zal in 2008 verder gezet worden en verfijnd worden. Heel wat actoren werken mee aan dit nieuwe systeem hetgeen een goede afstemming vraagt. Daarnaast is het uitbreiden van de huidige collectie met strips, informatieve boeken en CD s een duidelijk actiepunt voor De samenwerking met de bibliotheek van Turnhout en de provincie van Antwerpen, werpt haar vruchten af. Het is echter onduidelijk wat de toekomst hier zal brengen. De gevangenisbibliotheken werden als onderwerp mee opgenomen in het participatiedecreet. De rol van de provincie hierin is onduidelijk. Zonder de extra financiële ondersteuning die momenteel door de provincie voorzien wordt, is het echter niet mogelijk om de huidige werking verder te zetten en te professionaliseren. 1.8 Sport Het sportaanbod veranderde op structureel vlak weinig t.o.v. de voorafgaande jaren. Het wekelijkse aanbod van voetbal, fitness, volleybal, basketbal, tennis en tafeltennis blijft behouden. Dit staat per week garant voor minstens 23 sportmomenten en minimum 240 plaatsen. Hierbij tellen we het dagelijkse aanbod in de ontspanningszalen nog niet mee. Eigen aan dit aanbod is dat, buiten de voetbal-/conditietraining, het begeleid wordt door de gedetineerden zelf. Om de kwaliteit van het aanbod te verbeteren zijn de basketbaldoelen vernieuwd en de fitnessruimte aangepast en uitgebreid. Naast de investering in materiaal is Jaarrapport Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Penitentiair Schoolcentrum Hoogstraten

12 er ook voor de gedetineerden die fitness volgen een sessie georganiseerd rond verantwoord sporten. Ook dit jaar is voor de tweede maal de Start 2 Run georganiseerd in het voorjaar. In juni is deze feestelijk afgesloten waarbij Mieke Boeckx, de grondlegster van de start 2 run mee supporterde. Deze gebeurtenis werd gevolgd door een goedgevulde zomerplanning. De lage opkomst tijdens de zomer deed ons echter wel besluiten om meer te investeren in het basisaanbod, dan te concentreren op juli en augustus. Als belangrijk experiment werd er vanaf het voorjaar samen met de kerngroep een aantal bijeenkomsten gehouden, voorgezeten door de sportfunctionaris van DRA en de organisatieondersteuner van JWW. Tijdens deze bijeenkomsten is er gewerkt aan de sportdag voor en door gedetineerden. De kerngroep kreeg hier een collectieve verantwoordelijkheid om deze dag van a tot z te organiseren. De sportdag werd op 15 augustus aangevuld met een gezamenlijke lunch. In het najaar is er dan met de kerngroep een sportdag buitenshuis gehouden waarbij een touwenparcours en een kajaktocht op het programma stonden. 1.9 Herstel Het herstelgerichte aanbod valt onder de verantwoordelijkheid van de herstelconsulent die door justitie aangesteld is. De uitbouw van het aanbod naar gedetineerden toe gebeurt in samenwerking en in nauw overleg met de actoren van de Vlaamse overheid Slachtoffer in Beeld In het begin van het jaar is er een aanbod vanuit Slachtoffer in Beeld georganiseerd. Binnen de cursus is een onderdeel hoe toon ik mij aan de buitenkant en hoe voel ik mij aan de binnenkant voorzien waarbij maskers gemaakt worden. Deze maskers zijn samen met vele andere maskers tentoongesteld in het vredescentrum Antwerpen Geef gevangenen een gezicht. Ook slachtoffers maken maskers ten voordele van dit project vanuit de boodschap dat ook zij vaak gevangen zitten in de gevolgen van hun slachtofferschap. Naast de groepsvorming is er nog een individueel aanbod. Drie gedetineerden namen hieraan deel Aanbod vzw Arnica Uit evaluatie bij de deelnemers aan de cursus Slachtoffer in Beeld van 2006 blijkt dat er nood is aan een soort verderzetting. De cursus heeft heel wat losgemaakt en bij de deelnemers is er nood aan meer. Vanuit die vaststelling zette de vzw Arnica het proces met de drie overgebleven gedetineerden verder. Binnen het herstelgerichte kader ging zij werken vanuit de noden en de vragen van de gedetineerden zelf. Daarnaast werd er gebruik gemaakt van heel wat diverse methodieken. In het najaar startten gespreksavonden rond drugs en herstel. Vanuit verschillende hoeken kwamen er signalen om iets uit te werken. Vzw Arnica maakte een aanbod op maat. De gespreksavonden gingen zes keer door en werden stopgezet om diverse redenen. De belangrijkste was dat er heel wat tijd zat tussen het moment van de vraag en de start van de gespreksavonden en er was geen groepsvorming gebeurd met de groep waardoor het heel moeilijk was om van start te geraken. Bovendien wisselde de groep regelmatig van samenstelling: mensen vertrokken uit de gevangenis en andere kwamen er bij. Het was een te klein experiment om conclusies uit te trekken. Het principe van op vraag en op maat te werken van de gedetineerden zal verder verkend worden. Jaarrapport Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Penitentiair Schoolcentrum Hoogstraten

13 1.9.3 Slachtoffer dader bemiddeling In 2007 werden 16 aanvragen gedaan voor slachtoffer dader bemiddeling en/of het Herstelfonds. Dit is aanzienlijk lager dan tijdens de opstartperiode van het project ( ) waarbij op jaarbasis gemiddeld aanvragen doorgestuurd werden. Vermoedelijk ligt dit deels aan de afwezigheid van trajectbegeleiders Gesprekscyclus zelfbeeld, herstel en verantwoordelijkheid Het succes van deze cursus in tal van andere gevangenissen heeft gemaakt dat de herstelconsulent dit naar het P.S.C. Hoogstraten gehaald heeft. De gesprekscyclus bestaat uit vijf bijeenkomsten met gedetineerden rond de vraag Hoe kijk ik naar mezelf? Daarna komt de vraag Hoe denk ik dat anderen naar mij kijken? aan bod. Hiervoor worden vier avonden georganiseerd met buitenstaanders, meer bepaald penitentiaire beambten van de werkgroep slachtoffers, burgers, vrijwilligers van slachtofferhulp en familieleden van andere gedetineerden. De reacties op het initiatief waren positief en het aanbod zal meegenomen worden naar Financieel overzicht In bijlage vindt u het financieel overzicht van de hulp- en dienstverlening in het P.S.C. Hoogstraten. Hierbij dient gezegd te worden dat het niet vanzelfsprekend is om alle kosten in kaart te brengen. Het is dan ook slechts een benadering van de kosten. Aanbod dat door externen in de gevangenis tegen betaling wordt verzorgd, wordt ondergebracht in de rubriek logistiek. Het kinderbezoek wordt grotendeels gefinancierd door het budget affectieve relaties van justitie. Materiaal dat niet via dit budget aangekocht kan worden, wordt door het steunfonds betaald. Het gaat hier onder andere over paaseieren en sinterklaascadeaus. Ook wordt er tijdens elk kinderbezoek een klein drankje en hapje voorzien hetgeen de sfeer gemoedelijker maakt. De kosten die in het kader van onderwijs gemaakt worden, bestaan louter uit personeelskosten gedragen door de Vlaamse Gemeenschap. Hier kan een onderscheid gemaakt worden tussen het Centrum voor Basiseducatie en het Centrum voor Volwassenenonderwijs. De kosten voor basiseducatie bevatten zowel de kosten van de leerkrachten als de kost van 0,25VTE onderwijsverantwoordelijke. Het vergelijken van de loonkost voor leerkrachten van het Centrum voor Basiseducatie en leerkrachten van het CVO is niet mogelijk aangezien het Centrum voor Basiseducatie een vzw is en de leerkrachten van het CVO rechtstreeks door de administratie van onderwijs betaald worden. De ingrediënten van de kooklessen worden aangekocht door de gevangenis, evenals klein materiaal voor de lessen groenzorg. De vernieuwingen met betrekking tot de bibliotheek kunnen gerealiseerd worden met middelen van de provincie Antwerpen. Wij hebben geen zicht op de precieze personeelskost en logistieke kost voor Voor de beroepsopleidingen vindt u in het financieel overzicht de loonkost terug van de monitoren, de materiaalkost voor justitie en de bijdrage van het Europees Sociaal Fonds die de betaling van een projectmedewerker en een administratieve kracht mogelijk maakt. Daarnaast wordt ook de kostprijs van de opleiding die de gedetineerden ter afronding bij de VDAB volgen, opgenomen. Hierbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen loonkosten en Jaarrapport Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Penitentiair Schoolcentrum Hoogstraten

14 logistieke kosten. Aangezien de grootste kost de loonkost bedraagt, worden de kosten ondergebracht onder de rubriek personeel. De gedetineerden krijgen tijdens de opleiding een loon. Dit is niet opgenomen in het financieel overzicht. Met betrekking tot sport vindt u een overzicht van de kost van de sportmonitor en van het materiaal dat in 2007 aangekocht werd. Het gaat hier zowel over klein sportmateriaal zoals ballen, sportkledij en sportschoenen als om grotere aankopen zoals het basketbalveld en de fitnesstoestellen. Daarnaast is ook de loonkost van de sportpromotor opgenomen. Jaarrapport Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Penitentiair Schoolcentrum Hoogstraten

15 Deel 2: Profilering van het hulp- en dienstverleningsaanbod 2.1 Inleiding In hoofdstuk 2 staat de profilering van het hulp- en dienstverleningsaanbod centraal. Hoe wordt m.a.w. het aanbod van de Vlaamse Overheid bekend gemaakt zodat gedetineerden er gebruik van maken. De gedetineerden dienen geïnformeerd, geadviseerd, gesensibiliseerd en gemotiveerd te worden om gebruik te maken van het beschikbare hulp- en dienstverleningsaanbod. 2.2 Algemene bekendmaking van het aanbod hulp- en dienstverlening Het ontbreken van trajectbegeleiding in het P.S.C. Hoogstraten in 2007 maakt dat het aanbod voornamelijk bekendgemaakt werd door de organisatieondersteuner via flyers en affiches. Daarnaast is op regelmatige basis een groepsonthaal georganiseerd voor de gedetineerden die recent binnengekomen zijn. Tijdens dit groepsonthaal wordt een overzicht gegeven van het aanbod in het P.S.C. Hoogstraten. De projectmedewerker van het project Buitenkans hield voor de nieuwe binnengekomen gedetineerden een snuffelstage langs de diverse beroepsopleidingen. Op die manier maakten zij kennis met de mogelijkheden in het P.S.C. Hoogstraten. Naast het opleidingsaanbod wordt ook steeds uitleg gegeven over de werking van en de doorverwijzing naar de VDAB. Het einde van het project in december 2007 maakt dat in 2008 zal moeten gekeken worden op welke manier dit verder georganiseerd kan worden. Het individueel aanspreken van gedetineerden rond het aanbod hulp- en dienstverlening gebeurde in 2007 nauwelijks. De psychosociale dienst van de gevangenis en de herstelconsulente werden hierbij nauwer betrokken, maar de toeleiding naar het aanbod verliep minder vlot door het ontbreken van trajectbegeleiding. Vooral het minder toegankelijke aanbod zoals herstelgerichte activiteiten en een cursus als vader zijn in de gevangenis heeft hieronder te geleden. De toeleiding naar de sportactiviteiten vraagt minder tot geen inspanningen. Gedetineerden worden bij aankomst in het P.S.C. op de hoogte gebracht van het sportaanbod. Het reguliere sportaanbod behoeft geen verdere profilering om bekend te geraken bij de gedetineerden. 2.3 Specifieke acties rond de bekendmaking van bepaald aanbod Werving voor het Grundtvigproject In 2007 werd een extra inspanning geleverd naar laaggeletterde autochtone gedetineerden toe. Zij werden persoonlijk aangesproken door PSD-medewerkers. Op die manier was het mogelijk om het Grundtvigproject ook in het P.S.C. Hoogstraten van start te laten gaan. 2.4 Proclamatie In 2007 vonden twee proclamatiemomenten plaats waarbij de cursisten die via het Centrum voor Volwassenenonderwijs LBC een attest behaalden, geproclameerd werden. Zowel in januari als in juni waren de cursisten van groenzorg, hulpkok en tekstverwerking aanwezig om hun attest in ontvangst te nemen. Door de werkgroep Vorming, Onderwijs en Cultuur Jaarrapport Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Penitentiair Schoolcentrum Hoogstraten

16 werd deze proclamatie als zeer nuttig geëvalueerd maar zeker voor verbetering vatbaar. Daar waar de nadruk in 2007 nog lag op het overhandigen van de attesten, zal naar 2008 de nadruk meer komen te liggen op de invulling van de proclamatie. Op de proclamatie zullen dan niet enkel de attesten van het Centrum voor Volwassenenonderwijs overhandigd worden, maar ook de attesten die door Basiseducatie afgeleverd worden. 2.5 Bekendmaking van het aanbod over de gevangenissen heen Het P.S.C. Hoogstraten beschikt in Vlaanderen over een uniek aanbod, namelijk de mogelijkheid om in de gevangenis een beroepsopleiding te volgen en een VDAB-attest te behalen. In 2006 kwam de stuurgroep van Buitenkans tot de conclusie dat de doorverwijzing van gedetineerden uit andere gevangenissen niet altijd even vlot verloopt en dat gedetineerden vaak verkeerde informatie krijgen over de mogelijkheden in Hoogstraten. Om de beroepsopleidingen en de inhoud ervan beter bekend te maken in andere gevangenissen werd in april een infodag georganiseerd. Mensen die in andere gevangenissen gedetineerden doorverwijzen naar het P.S.C. Hoogstraten werden uitgenodigd. Het gaat hier om gevangenisdirectie, mensen uit de psychosociale diensten en mensen uit het justitieel welzijnswerk. Naast de beroepsopleidingen zelf werd ook de nodige aandacht geschonken aan de gehele context waarbinnen deze opleidingen gesitueerd zijn (zoals bijvoorbeeld het open regime). De infodag werd als zeer positief ervaren. Jammer genoeg konden de gevangenisdirecties en het hoofdbestuur van justitie niet aanwezig zijn. Er wordt dan ook nagedacht om voor deze groep een gelijkaardig initiatief te ondernemen. Dit wordt ook als actiepunt opgenomen in het operationeel plan van justitie. Jaarrapport Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Penitentiair Schoolcentrum Hoogstraten

17 Deel 3: Samenwerkingsmodellen en organisatievormen 3.1 Inleiding Om tot de realisatie te komen van een kwalitatief hulp- en dienstverleningsaanbod in de gevangenissen vanuit de Vlaamse Gemeenschap, is er nood aan het ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen, met het oog op de grootst mogelijke efficiëntie en effectiviteit van een integrale hulp- en dienstverlening. Hierbij wordt gestreefd de samenwerkingsstructuren zo transparant mogelijk te maken. Hieronder wordt een overzicht gegeven hoe de organisatie- en samenwerkingsvormen m.b.t. het hulp- en dienstverleningsaanbod georganiseerd zijn. Binnen de uitwerking van dit organisatie- en samenwerkingsmodel willen we een duidelijk beeld weergeven van de centrale rol die vervuld wordt door diverse sleutelfiguren. 3.2 Het P.S.C. Hoogstraten, een gevangenis in de Noorderkempen Het P.S.C. Hoogstraten is gelegen in de Noorderkempen, evenals de gevangenissen van Wortel, Merksplas en Turnhout. Deze concentratie van vier gevangenissen op een relatief klein grondgebied maakt dat er continu een samenspel is tussen de lokale en de regionale dynamiek. Sommige organisaties en personen dienen zich te verhouden naar de vier gevangenissen. Ook evoluties in de regio of in één van de vier gevangenissen hebben een invloed op de eigen lokale dynamiek in de gevangenis van Hoogstraten. De afstemming van de twee dynamieken op elkaar is noodzakelijk om ervoor te zorgen dat de lokale eigenheid van het P.S.C. zoveel mogelijk in rekening gebracht wordt zonder dat er afbreuk gedaan wordt aan het regionale aspect. Tweemaandelijks komen de beleidsmedewerkers van de Noorderkempen dan ook samen om te bewaken dat beide dynamieken in evenwicht zijn, om een goede doorstroming van informatie rond lokale en regionale ontwikkelingen te voorzien, om regionale overlegmomenten voor te bereiden en om gezamenlijk de hulp- en dienstverlening in de regio te verkennen. Zo werd in 2007 kennis gemaakt met Prisma (regionaal integratiecentrum) en met Dinamo (vrijwilligers die vorming geven). Dit hoofdstuk zal onderverdeeld worden in twee delen. In een eerste deel zullen de lokale samenwerkingsmodellen en organisatievormen aan bod komen. In een tweede deel zal stilgestaan worden bij de regionale samenwerkingsmodellen en organisatievormen. 3.3 Samenwerkingsmodellen en organisatievormen in het P.S.C. Hoogstraten In dit deel wordt stilgestaan bij de organisatievormen en de samenwerkingsmodellen die het in het P.S.C. Hoogstraten mogelijk maken om een kwalitatieve hulp- en dienstverlening te garanderen aan de gedetineerden. Een continue afstemming tussen de betrokken partners van zowel de Vlaamse overheid als van justitie is hierbij onontbeerlijk. In eerste instantie zal stilgestaan worden bij de stappen die in 2007 ondernomen zijn om te komen tot een algemeen en gedragen strategisch beleid rond de hulp- en dienstverlening in het P.S.C. Hoogstraten dat maximaal afgestemd is op het justitiële beleid van deze gevangenis. Daarna zullen de diverse werkgroepen besproken worden die het beleid uitstippelen voor welbepaalde beleidsdomeinen die onder de bevoegdheid vallen van de Vlaamse overheid. Jaarrapport Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Penitentiair Schoolcentrum Hoogstraten

18 Evenals de werkgroepen die nauw verbonden zijn met de werking van de Vlaamse overheid in de gevangenis. In een derde paragraaf zal stilgestaan worden bij de overlegstructuur van het project Buitenkans. In een laatste paragraaf zal de samenwerking tussen een aantal belangrijke sleutelfiguren uit het strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden beschreven worden Werking van het Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening in het P.S.C. Hoogstraten Een algemeen overkoepelend Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening (PMD) is in het P.S.C. Hoogstraten niet aanwezig. In 2006 is samen met de directie, de herstelconsulente en de beleidsmedewerker van start gegaan met een oefening om het justitiële en het hulp- en dienstverleningsbeleid beter op elkaar af te stemmen en te komen tot een strategisch beleid voor het P.S.C. Hoogstraten. In 2007 is deze oefening verder uitgewerkt en is op zoek gegaan naar een procesbegeleider die dit proces kan begeleiden. Samen met Nathalie Vallet, een zelfstandige organisatieadviseur verbonden aan de Universiteit van Antwerpen is in het najaar de eerste aanzet gezet. Zij heeft niet alleen een sterke theoretische kennis, maar ook een uitgebreide ervaring bij het begeleiden van processen binnen lokale besturen om te komen tot een gedragen beleid. Zowel binnen justitie als binnen de Vlaamse overheid zijn de nodige budgetten gemaakt om van start te gaan met dit proces. Eind 2007 werden de grote lijnen uitgetekend. Het proces zelf zal in 2008 van start gaan. In eerste instantie zal er met de belangrijkste justitiële en Vlaamse actoren van het P.S.C. Hoogstraten een leerproces aangegaan worden met betrekking tot het kwaliteitsvol werken aan een gedragen beleid Werkgroepen in het P.S.C. Hoogstraten In het P.S.C. Hoogstraten kan een onderscheid gemaakt worden tussen drie soorten werkgroepen: - werkgroepen die onmiddellijk gelinkt zijn aan de hulp- en dienstverlening; - werkgroepen die een bredere inhoud hebben maar nauw verbonden zijn met de werking van de Vlaamse gemeenschap in de gevangenis; - werkgroepen die louter betrekking hebben op de justitiële component van de inrichting. Deze laatste werkgroepen komen hier niet aan bod. In bijlage vindt u per werkgroep een fiche waar de doelstelling van de werkgroep, de samenstelling, de frequentie en de belangrijkste realisaties in 2007 beschreven worden. In deze tekst worden enkel de belangrijkste, vernieuwende aspecten bekeken. De werkgroepen onmiddellijk gelinkt aan de hulp- en dienstverlening zijn: - de werkgroep Vorming, Onderwijs en Cultuur; - de werkgroep Tewerkstelling; - de werkgroep Sport. De werkgroep Bibliotheek maakt deel uit van de werkgroep Vorming, Onderwijs en Cultuur maar omwille van heel wat ontwikkelingen rond de gevangenisbibliotheek wordt een aparte werkgroep samengesteld die specifiek de bibliotheek opvolgt. In de samenstelling van de werkgroepen valt het op dat het penitentiaire kader geen deel uit maakt van de werkgroepen. Dit wordt als aandachtspunt meegenomen naar Overkoepelend over de werkgroepen wordt een evaluatieprocedure van het aanbod door de deelnemers uitgewerkt. Aanbodverstrekkers worden gevraagd om de evaluatieformulieren die zij in hun organisatie gebruiken ook te gebruiken in de gevangenis en een terugkoppeling Jaarrapport Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Penitentiair Schoolcentrum Hoogstraten