ÜORDRECI= Aan. de gemeenteraad

Transcriptie

1 ÜORDRECI= Retouradres: Postbus AA DORDRECHT Aan de gemeenteraad Gemeentebestuur Spui boulevard GR DORDRECHT F (078) Datum Begrotingsprogramma Bijlage(n) Betreft 30 augustus 2011 Bestuur, Participatie en Dienstverlening 4 RAADSINFORMATIE Restauratie Schouwburg Kunstmin -Presentatie Voorlopig Ontwerp Contactpersoon M.E. Kiewiet T (078) E me.kiewiet@dordrecht.nl Samenvatting Met het raadsbesluit van 14 december 2010 is het restauratieproject Schouwburg Kunstmin formeel gestart. Op basis van de toen gepresenteerde plannen (zie Raadsbrief 9 november kenmerk PM/2010/476495) is een voorbereidingskrediet beschikbaar gesteld ter hoogte van ,. Binnen de plannen is afgesproken dat het uitvoeringskrediet zal worden aangevraagd na het Definitief Ontwerp en de aanbesteding. De eerste fase, het maken van een Voorlopig Ontwerp (VO), is nu afgerond. Zoals afgesproken wordt hierbij dit Voorlopig Ontwerp, inclusief planning, aan u gepresenteerd. Voorlopig Ontwerp Het Architectenbureau Greiner Van Goor Huijten, bekend van de restauratie van Carré te Amsterdam, heeft met diverse specialistische adviseurs, de gebruiker (Schouwburg Kunstmin) en de afdeling Monumentenzorg van de gemeente Dordrecht, zijnde het ontwerpteam, een Voorlopig Ontwerp (VO) opgesteld. De gesignaleerde funderingsproblematiek wordt conform de normen aangepakt (minimaal 50 jaar monumentale levensduur) en de theaterfaciliteit voldoet weer aan de hedendaagse normen (ARBO, publiek, bespeler) op een zodanige manier dat de functionaliteit de komende 30 jaar zal voldoen, los van normale onderhoud- en vervangingsinvesteringen gedurende die periode. In het VO blijft het monumentale karakter (Verheul uit 1890 en Van Ravesteyn uit 1938) niet alleen in stand, maar het wordt zelfs meer zichtbaar en meer geprononceerd, omdat een aantal ingrepen uit de jaren '70 van de vorige eeuw worden verwijderd. De Toneeltoren wordt vernieuwd binnen de oorspronkelijke muren en aan de achterkant wordt nieuwbouw toegevoegd, ten behoeve van kantoren en het inpandig laden en lossen. Inrichting De inrichting van de publieksruimtes, het theatercafé en de foyers zal worden uitgevoerd door Studio Makkink & Bey. Het schetsontwerp, zoals gepresenteerd in het VO, wordt in de volgende fase nader uitgewerkt. Budget In de financiële bijlage wordt een onderbouwing weergegeven. Pagina 1/9 Model bnef actseve informatie O'! U COC > 1996 FS

2 Planning De in december gepresenteerde planning wordt tot nu toe gehaald. De restauratie start in de zomer 2012 en heeft een doorlooptijd tot medio Schouwburg Kunstmin kan weer open vanaf het theaterseizoen (september 2014). 1. Wat is de aanleiding? In 2008 is besloten geen nieuw theater op de Stadswerven te bouwen. Op 10 november 2008 (CULT/CB/2008/532) heeft de raad ingestemd met de intentie om Schouwburg Kunstmin te restaureren en wel zodanig dat het aan de eisen van deze tijd kan voldoen. Dit werd vastgesteld als resultante van een lang (politiek) proces, waarbij het belangrijkste element was, het herstel van de funderingen en een minimale opwaardering van de toneelfaciliteit, binnen de wettelijke (met name ARBO) kaders, voor de komende 10 jaar. Hiervoor is toen een budget gereserveerd van ,. Het tot stand komen van dit budget wordt in de financiële paragraaf nader toegelicht. Naar aanleiding van het huidige collegeakkoord is in de opdracht voor het ontwerpproces deze "minimale variant" verlaten en is er onderzocht op welke verantwoorde manier (monumentaal en theatertechnisch) de functionele levensduur verlengd kan worden tot minimaal 30 jaar. Context Schouwburg Kunstmin is hét belangrijkste theaterpodium van de gemeente Dordrecht. De geschiedenis van het gebouw begint in Het theatergebouw, toentertijd door Johannes Verheul ontworpen, is met de huidige gevel en hoofdstructuur van het gebouw nog zichtbaar aanwezig. Een halve eeuw later (in de jaren '30) is binnen deze structuur de huidige grote zaal ontworpen door Sybold van Ravesteyn. Van Ravesteyn heeft ook het ronde entreegebouw en theatercafé Sybold toegevoegd. In latere jaren zijn er door andere architecten nog aanpassingen gedaan (met name de kleine zaal) en is buiten de contouren van het oorspronkelijke gebouw een filmtheater gerealiseerd. Het gebouw is een Rijksmonument, waarbij zowel de architectuur van Van Ravesteyn als die van Verheul van belang zijn. Door de combinatie van deze twee en de kwaliteit van datgene dat nog zichtbaar is uit beide ontwerpfasen, is het monument zeer waardevol. Fundehngs- en gevelherstel Ten aanzien van het casco zal er funderings- en gevelherstel plaats moeten vinden. Uit onderzoek in 2008 van Gemeentewerken Rotterdam is gebleken dat de kwaliteit van de fundering sinds een eerder onderzoek uit 1991 is verslechterd. De paalfundering staat op een aantal locaties droog. De kwaliteit van de palen op die locaties wordt als slecht aangeduid. De houten paalfundering van het hoofdgebouw wordt in zijn geheel als slecht beoordeeld met een funderingstechnische handhavingtermijn van 10 jaar. 2. Wat willen we bereiken? In het Voorlopig Ontwerp (VO) moet binnen het geformuleerde Programma van Eisen (december 2010) de functionele levensduur verlengd worden tot ca. 30 jaar, los van normale onderhoud- en vervangingsinvesteringen gedurende die periode. De monumentale levensduur moet worden verlengd tot 50 jaar. Pagina 2/9 Model brief actieve informatie

3 Om bovengenoemde doelstellingen te bereiken worden de volgende elementen in ieder geval aangepakt: Funderingsherstel en herstel van de gevels. Vergroten en verbeteren van het toneelhuis van de grote zaal. Indien mogelijk het vergroten van het aantal zitplaatsen in de grote zaal. Verbeteren van de zichtlijnen in de grote en kleine zaal. Uitvlakken van de toneelvloer van de grote zaal. Wegwerken van achterstallig onderhoud aan het monument. Daar waar mogelijk en zinvol het restaureren van monumentale delen. Aanpassen van de theatertechniek aan de huidige eisen. Verbeteren van de laad- en losvoorzieningen (in overeenstemming met de huidige wetgeving). Verbeteren van de publieksvoorzieningen. Verbeteren van de luchtkwaliteit in de zalen en de publieksruimtes. het theater aanpassen aan de huidige wettelijke ARBO eisen. Het verbeteren van de verhuurfunctionaliteit van alle daarvoor geschikte ruimtes. Uitgangspunt hierbij is dat het VO past binnen de financiële en ruimtelijke kaders en aansluit op de gemeentelijke uitgangspunten onder andere op het gebied van cultuurbeleid en duurzaamheid. 3. Wat gaan we daarvoor doen? Voorlopig Ontwerp In het Programma van Eisen zijn vrijwel alle knelpunten van het huidige gebouw, op het gebied van techniek, publiek en ARBO wetgeving beschreven en van een oplossingsrichting voorzien. De architect is erin geslaagd om, in overleg met het ontwerpteam, voor alle gesignaleerde knelpunten adequate en soms zelfs versterkende oplossingen aan te bieden. Elementen die hierbij opvallen zijn onder andere: Funderingsherstel Zoals geformuleerd in het Programma van Eisen is funderingsherstel voor het project een randvoorwaarde. Naast het reeds uitgevoerde onderzoek, is in 2011 aanvullend onderzoek gedaan. Naar aanleiding van de onderzoeksresultaten is gekozen voor het in zijn geheel vervangen van de bestaande houten palen met uitzondering van de heipalen onder het paviljoen aan de voorkant van de Schouwburg, het huidige Sybold. De koppen van de bestaande houten funderingspalen onder het monument zijn langdurige aan droogstand blootgesteld en vertonen een grote mate van aantasting. Het monument wordt op nieuwe funderingspalen gezet. Onder het paviljoen zijn in 1938 betonnen oplangers toegepast, waardoor de koppen van de funderingspalen niet droog hebben gestaan. Er worden twee types van funderingsherstel toegepast. Daar waar de begane grondvloer sowieso verwijderd moet worden is gekozen om een nieuwe in het werk gestorte vlakke funderingsplaat op stalen buispalen af te dragen. Daar waar de begane grondvloer gehandhaafd kan blijven, worden stalen liggers in de kruipruimte aangebracht boven de nieuwe stalen buispalen. Door de liggers Pagina 3/9 Model brief actieve informatie

4 onder de bestaande fundering aan te brengen kan de vrije hoogte in de kruipruimte behouden blijven. Gelijktijdig met het herstel van de bestaande fundering, zal de kleine zaal worden onderkelderd en wordt het toneelhuis en het achtergebouw vernieuwd en gefundeerd. De wijze van het funderingsherstel zorgt er ook voor dat er nagenoeg geen schade zal ontstaan aan het monument en dat de fundering (hersteld en nieuw) een levensduur heeft van 50 jaar. Grote Zaal In de grote zaal worden de huidige stoelen gerestaureerd en in een nieuwe opstelling geplaatst, zodanig dat het zicht op het toneel aanzienlijk wordt verbeterd. Dit wordt mogelijk omdat de toneelvloer verlaagd en uitgevlakt wordt. Op het balkon wordt, door herplaatsing van de stoelen, het zicht op het toneel verbeterd. Kleine Zaal De kleine zaal wordt aangepast aan de hedendaagse technische eisen (ARBO, nieuwe tribune). De oorspronkelijke raampartijen kunnen na aanpassing weer daglicht naar binnen laten, wat de mogelijkheid tot multifunctioneel gebruik zal vergroten. Het laden en lossen van de decors kan binnen plaatsvinden. De vrachtwagens (kleine maat) kunnen door een bestaande deur naar binnen rijden en er kan afgesloten worden geladen en gelost. Hiermee wordt voldaan aan de wettelijke eis en is geluidsoverlast voor de buurt aanzienlijk gereduceerd. Publieksruimtes De verblijfskwaliteit van de publieksruimtes rondom de grote zaal zal enorm verhoogd worden door onder de huidige kleine zaal een nieuwe ruimte te creëren, waar garderobes en toiletten worden gesitueerd. Deze ruimte wordt met ruime trappen verbonden met de omloop rond de grote zaal. Deze ingreep zorgt ervoor dat de ontvangst van het publiek voorafgaand aan de voorstellingen en in de pauzes weer zal voldoen aan de hedendaagse eisen (geen wachttijden meer bij toiletten, bewaakte garderobe als dat gewenst wordt, meer verblijfsruimte om elkaar te ontmoeten etc). Theatercafé Uit het huidige theatercafé worden de elementen die in de jaren '70 zijn aangebracht (bar, keuken etc.) weggenomen en de ruimte wordt opnieuw ingericht als ruim theatercafé voor pauze en nazit. De visuele en feitelijke verbinding met de omloop rond de grote zaal wordt hersteld en de kassa wordt verkleind tot een avondkassa 1. Het oorspronkelijke ontwerp van Van Ravesteyn zal hierdoor veel zichtbaarder zijn. De interieurarchitect zal vervolgens de inrichting verzorgen. Nieuwe toneeltoren Het gebouw van filmhuis Cinode wordt gesloopt. De oorspronkelijke (Verheul) gevel wordt hierdoor weer op die plek zichtbaar. Een groot element is de nieuwe toneeltoren. In deze toren zijn de hijsmachines geplaatst waar de toneeldoeken, het toneellicht en de decors hangen. De hoogte 1 De dagkassa is gesitueerd in het Energiehuis. Pagina 4/9 fiedel brief actieve informatie

5 van deze toren wordt bepaald door het feit dat het voor theaterproducties noodzakelijk is om decors volledig uit het zicht van het publiek te kunnen ophijsen. De toneeltoren, met zijn schuine dak is voor de huidige theaterpraktijk te laag. Deze structuur is uit De nieuwe toneeltoren wordt binnen de muren van het monument geplaatst als een nieuw element, waardoor de schuine oorspronkelijke dakstructuur wel zichtbaar blijft. Direct aansluitend wordt daarachter een bouwblok geplaatst, waarbinnen het overdekte laden en lossen van de decors van de grote zaal plaatsvindt en de kantoren en werkplaatsen gesitueerd worden. Installaties De gebouwgebonden technische installaties worden aangepast aan de eisen van deze tijd, zoals verwoord in het Programma van Eisen, het Bouwbesluit en de ARBO-regelgeving. Met name de brandbeveiligingsinstallaties voldoen niet meer aan de huidige regelgeving. Om de monumentale kwaliteiten van het gebouw te respecteren, wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de bestaande bouwkundige voorzieningen, zoals gevel- en dakopeningen en schachten. Bij het ontwerp van de klimaatinstallaties wordt primair aandacht besteed aan het verbeteren van de luchtkwaliteit voor de bezoekers en de medewerkers. Door de installaties beter af te stemmen op de gebruikszones en door toepassing van moderne technieken zal de energieprestatie van het gebouw verbeteren. Kantoren Bij de nieuwbouw, zullen boven het laden en lossen, kantoren voor personeel van Schouwburg Kunstmin worden gerealiseerd. Uitgangspunt hierbij is een flexwerkomgeving, met een aantal aparte spreekkamers. Tevens worden er ruimtes als multifunctionele ruimtes ingericht. Buitenruimte Het Voorlopig Ontwerp heeft betrekking op het gebouw en de directe omgeving. In de projectopzet is nog geen rekening gehouden met een verfraaiing van de buitenruimte. De ambitie is om het nooit uitgevoerde oorspronkelijke parkontwerp van Van Ravesteyn tot uitvoering te brengen, waardoor het gerestaureerde gebouw staat in een mooi park en daarmee een grote allure krijgt. Nadere uitwerking moet nog plaatsvinden en naar financiering moet nog worden gezocht. Monumentenzorg Het kernteam heeft er bewust voor gekozen om een medewerker van Monumentenzorg vanaf het begin te betrekken bij het restauratieproject. Ook de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en de gemeentelijke Welstands- en Monumentencommissie zijn geïnformeerd over de plannen en opvattingen van de architect. Door deze nauwe betrokkenheid kan het ontwerpteam in directe dialoog met Monumentenzorg zijn plannen ontwikkelen en vormgeven. Naar het zich laat aanzien gaat het lukken, om de gebruiksdoelstellingen uit het Programma van Eisen te verbinden met de monumentale waardes, zoals die gehanteerd worden door Monumentenzorg en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. Het VO zal de komende periode worden voorgelegd aan de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en gemeentelijke Welstands- en Monumentencommissie en Pagina 5/9 f'ode! brief actieve informatie

6 tevens zal de vereniging Oud Dordrecht worden geïnformeerd. In de volgende fase (Definitief Ontwerp), zullen de mogelijke verschillen van inzicht overbrugd moeten worden, om het ontwerp te kunnen voorzien van een omgevingsvergunning en een gebruiksvergunning. Akoestiek De akoestiek van de zaal, de foyers en de publieksruimtes wordt verbeterd. Dit leidt tot een betere spraakverstaanbaarheid in de grote zaal en de muziekbeleving zal aan kwaliteit winnen. De huidige wat kale akoestiek in foyers en theatercafé wordt zodanig aangepast dat het aangename verblijfsruimtes worden. De verbeteringen worden zodanig gedaan dat het monument niet wordt aangetast. Duurzaamheid en energiezuinigheid, De restauratie van Schouwburg Kunstmin is per definitie een daad van duurzaamheid. Er wordt zoveel mogelijk gewerkt vanuit het principe van People, Planet en Profit. Alle nieuw te bouwen uitwendige constructies worden, conform de wettelijk eisen en het Programma van Eisen, voorzien van een thermische isolatie. Alle bestaande, te handhaven (monumentale) bouwdelen kunnen thermisch niet worden aangepast. Dit omdat het een verstoring van de vochthuishouding zou betekenen, die op termijn het monument gaat aantasten. Voor het theatercafé is het toevoegen van thermische isolatie, net zoals het toevoegen van geluidisolatie, technisch slecht te verenigen met de monumentenstatus. Hogere isolatie (glas, dak) vereist bovendien direct toevoeging van fundering. Er is in een budgettaire- en monumentenafweging, voor gekozen om het paviljoen niet te isoleren. Het gebouw zal gebruik maken van energiezuinige verlichting, moderne installatietechnieken en het gebouw wordt aangesloten op het warmtenet van HVC. Als totaal kan worden gesteld dat de energieprestaties van het gebouw aanzienlijk zullen verbeteren, ondanks dat vanwege de monumentenstatus niet de maximale isolatie zal worden gerealiseerd. a. Inspraak en communicatie Over het VO wordt met de belanghebbenden en omwonenden gecommuniceerd. Een informatieavond is gepland op 21 september a.s. Op deze avond worden aanwezigen geïnformeerd over de plannen en de formele procesgang; het bestemmingplan en de vergunningsprocedure. Ook de vertegenwoordigers van de Vereniging Oud Dordrecht worden actief geïnformeerd tevens wordt het ontwerp met hen besproken b. Vervolgtraject besluitvorming Na de aanbesteding ten behoeve van de uitvoering wordt de raad wederom geïnformeerd en zal het uitvoeringkrediet worden aangevraagd. Dit zal medio 2012 gebeuren. De aanbesteding wordt uitgevoerd onder voorbehoud van goedkeuring door de Raad. Pagina 6/9 Mode! brief actieve informatie

7 4. Wat mag het kosten? Uitgangspunten krediet In november 2008 is de Gemeenteraad via een Raadsinformatiebrief geïnformeerd om Schouwburg Kunstmin te restaureren. Door een extern adviesbureau zijn destijds twee stichtingskostenberekeningen opgesteld. De eerste berekening, groot , (prijspeil 2008), was gebaseerd op het restaureren/in stand houden wat er nu is. De restauratie omvatte herstel fundering en casco, aangevuld met alleen de noodzakelijke verbeteringen aan de entree, de foyers, het toneel/achtertoneel, de kleedruimten en de toiletfaciliteiten. De tweede berekening was ,-- (prijspeil 2008), waarbij naast de restauratie ingrijpend zou worden verbouwd/verbeterd. Hierbij werden door een andere zaalindeling en enkele technische ingrepen tenminste een aantal van de huidige knelpunten opgelost. De Raad heeft gekozen voor de eerste variant van ,, ervan uitgaande dat een middenzaal in het Energiehuis gesitueerd zou worden en daarmee de programmatische beperkingen van Schouwburg Kunstmin konden worden gecompenseerd. Naar aanleiding van diverse rapportages heeft een extern adviesbureau in 2009 nog een actuele stichtingskostenberekening gemaakt. Het totaal bedrag is toen vastgesteld op ,- (prijspeil 2010). Bij het indienen van de claim bij de Kadernota 2010 is een bedrag van , ingediend en geaccordeerd. Het bedrag van , (prijspeil 2008) is geïndexeerd naar ,- (prijspeil 2010). Op 24 november 2009 is door B&W besloten om "kennis te nemen van het voornemen om ten tijde van de verbouwing van Schouwburg Kunstmin via een begrotingswijziging de lening af te boeken met ,-- ten iaste van het verbouwingskrediet\ In de raadsvergadering van 26 januari 2010 is geen specifiek besluit genomen, maar is wel genoemd dat een deel van het investeringsbudget gedurende de verbouwing gebruikt kan worden ten behoeve van het aflossen van de resterende leningen. Het totaal beschikbare krediet is totaal ,- minus ,- is ,-. Als gevolg van het wijzigen van de opdracht (raadbesluit 14 december 2010), welke bij de restauratie van Schouwburg Kunstmin is meegegeven, zijn er een aantal andere factoren waardoor het budget onder druk komt te staan. Het krediet is gebaseerd op de opdracht om te restaureren/in stand te houden wat er nu is. Inmiddels is deze opdracht bijgesteld in het Raadsbesluit van 14 december 2010 naar een minimaal 50 jaar monumentale levensduur en een theaterfaciliteit, welke de komende 30 jaar zal voldoen. Het krediet is gebaseerd op een prijspeil In het verleden werden investeringen met een langere looptijd geïndexeerd. Momenteel is de reservering uit strategische investeringen niet toereikend om deze indexatie toe te passen. Pagina 7/9 f lode! brief art ir vc informatie

8 De daadwerkelijke verbouwing zal pas medio 2012 starten en medio 2014 zijn afgerond. Dit betekent een extra druk op het budget. De genoemde stichtingskostenraming is exclusief BTW. In overleg met de belastingadviseur is bepaald, dat waarschijnlijk niet alle BTW kan worden teruggevorderd. Momenteel wordt rekening gehouden met een kostenverhogende factor van 1,9% van het budget. Huidige stand van zaken - voorbereidingskrediet Bij het voorbereidingskrediet, verstrekt 14 december 2010 door de Raad, is een bedrag van , toegekend. Alle kosten van ambtelijke inzet, externe advieskosten, onderzoekskosten en leges tot aan het moment van aanbesteding van de aannemer(s) zijn in dit bedrag opgenomen en toereikend. Huidige stand van zaken - Voorlopig Ontwerp De reservering, zoals deze binnen Strategische Investeringen beschikbaar is, bedraagt , (incl. BTW). In de financiële bijlage wordt een uiteenzetting van de raming van de Stichtingskosten gegeven. In de fase van het Definitief Ontwerp zullen de cijfers nader worden berekend. Tevens zal in deze fase de exploitatie van het gebouw na restauratie nader worden bekeken. 5. Risico's Zowel in het kernteam als het ontwerpteam zijn in de VO-fase risicoanalyses uitgevoerd, in het kernteam met name gericht op planning, budget en proces, in het ontwerpteam met name gericht op inhoud. De grootste risico's zijn hieronder benoemd. Hoewel er tengevolge van de restauratie van Schouwburg Kunstmin slechts een minimaal aantal parkeerplaatsen vervalt in de directe omgeving (ca 10), is door parkeerbeleidsontwikkelingen, de combinatie Energiehuis, parkeergarage Kromhout, bioscoop, invoeren betaald parkeren in het Lijnbaangebied, het allerminst zeker dat er voldoende parkeerruimte is voor de bezoekers van Schouwburg Kunstmin. Dit wordt gezien als risicovol voor de exploitatie. Nauw overleg met de betrokkenen is noodzakelijk. Het project heeft een groot aantal vergunningen nodig, waarbij de Monumentenstatus en het bestemmingsplan in de tijd, risicofactoren zijn. Het niet tijdig verkrijgen van de vergunningen heeft gevolgen voor de bouwplanning. Een mogelijke vertraging heeft voor Schouwburg Kunstmin grote gevolgen mede omdat de schouwburg een seizoensprogrammering heeft. Het kernteam zal om deze mogelijke vertraging te voorkomen in het voortraject uitvoerig overleg voeren met vergunningverlenende instanties. Tevens ziet het kernteam in dat het behoud van belangrijke monumentale waardes kan botsen met de noodzakelijke (technische) faciliteiten. Alhoewel Monumentenzorg vanaf het voortraject nauw betrokken is bij het project kan afstemming meer tijd vergen dan gepland. Pagina 8/9 Model brief actieve informatie

9 Datum 30 augustus 2011 Een mogelijk risico ten tijde van de bouw is altijd funderingherstel bij een dergelijk monument. Om dit risico te verkleinen heeft er veel onderzoek plaatsgevonden. Het risico is overigens niet van technische aard, maar mogelijkerwijs van financiële aard (meer herstel noodzakelijk dan nu voorzien). Dit wordt pas zichtbaar tijdens de uitvoering. Tijdens de DO-fase wordt de risicoanalyse geactualiseerd. 6. Bij deze raadsinformatiebrief horen de volgende bijlagen: - Voorlopig Ontwerp - van GGH d.d. 12 augustus 2011 (ter inzage bij griffie); - Oorspronkelijke, niet gerealiseerde, parkontwerp Van Ravesteyn; - Planning d.d. 22 augustus 2011; - VERTROUWELIJK - Financiële bijlage d.d. 22 augustus Wij vertrouwen er op u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Het college van Burgemeester en Wethouders de secretaris de burgemeester J.H. de Baas Pagina 9/9 Hodrl bnrt arlirvr informatie