H. F., Mr. John Kirkpatrick, advocaat bij het Hof van Cassatie, tegen P. M.

Transcriptie

1 21 september 2001 C F/1 H. F., Mr. John Kirkpatrick, advocaat bij het Hof van Cassatie, tegen P. M. HET HOF, Gehoord het verslag van raadsheer Matray en op de conclusie van advocaat-generaal Henkes ; Gelet op het bestreden vonnis, op 24 november 1999 door de Rechtbank van Eerste Aanleg te Dinant in hoger beroep gewezen ; Over het middel, gesteld als volgt : schending van de artikelen 149 van de Grondwet, 1315, eerste lid, 1382, 1383, 1385 van het Burgerlijk Wetboek, 870 van het Gerechtelijk Wetboek, 2ter, 14, tweede lid, van de Jachtwet van 28 februari 1882 (als gewijzigd bij het Waalse decreet van 14 juli 1994), 13, 14 van de wetten over de politie van het wegverkeer, gecoördineerd bij het koninklijk besluit van 16 maart 1968, 66.4, 78, 80 van het koninklijk besluit van 1 december 1975 houdende algemeen reglement over de politie van het wegverkeer, 185, 186, 188 van de wet van 19 december 1854 houdende het Boswetboek (als gewijzigd bij het Waalse decreet van 16 februari 1995), 24, 1, 27, 29 en 30 van het besluit van de Waalse regering tot uitvoering van de artikelen 186bis, 188, 193, 194, 196 en 197 van titel XIV van de wet van 19 december 1854, doordat het bestreden vonnis heeft vastgesteld dat eiser op 15 januari 1997 tussen 14h en 16h te Rochefort in het bos van Halleux een klopjacht heeft georganiseerd ; dat verweerder op dezelfde dag te 18h45 met zijn voertuig op de nationale weg 949 te Buissonville reed ; dat hij op een plaats op twee kilometer van het bos van Halleux waar de klopjacht was gehouden een everzwijn aanreed dat de weg overstak, en vervolgens eiser veroordeelt om aan

2 21 september 2001 C F/2 verweerder tot vergoeding van de schade aan zijn voertuig het bedrag van frank te betalen vermeerderd met de compensatoire interest vanaf 15 januari 1997, de gerechtelijke interest en de kosten, op grond dat volgens (verweerder) het grondgebied waar de door (eiser) georganiseerde jacht werd gehouden aan de nationale weg naar Rochefort paalde en dat geen enkele bijzondere voorzorgsmaatregel werd getroffen om de automobilisten te wijzen op het gevaar van loslopend wild ten gevolge van de klopjacht ; dat de rechtbank in dit geval het niet eens kan zijn met de redenering van de eerste rechter die de oorspronkelijke vordering van (verweerder) heeft afgewezen op grond, enerzijds dat het niet mogelijk was dat het bewuste everzwijn na de klopjacht terug naar zijn territorium keerde omdat het uit de richting van het bos van Halleux kwam waar de jacht werd gehouden en anderzijds, dat het weinig waarschijnlijk was dat het dier twee uren en een half na de jacht uit dat bos naar de nationale weg 949 zou zijn gevlucht en daarbij dwars door Buissonville zou zijn gelopen ; dat een dergelijke ontleding van de gebeurtenissen alleen geloofwaardig is als men impliciet aanneemt dat het verstoren van de rust van het wild door een klopjacht niet langer kan duren dan twee uur na het einde van die jacht en als men ervan uitgaat dat de dieren waarop jacht wordt gemaakt zich alleen in rechte lijn verplaatsen, wat op zijn minst twijfelachtig is, en bovendien veronderstelt dat het opdoemen van het everzwijn op de rijbaan het gevolg is van een andere klopjacht die vrij kort bij de plaats van het ongeval zou zijn gehouden ; dat daarentegen is aangetoond dat geen andere jacht of klopjacht dan die van (eiser) is gehouden binnen een afstand van twee kilometer van de plaats van het ongeval in de richting vanwaar het everzwijn kwam en dat tevens is gebleken dat (eiser) geen aangepaste signalisatie had aangebracht op de voornaamste wegen langs het bos van Halleux waar die klopjacht werd gehouden ; dat daaruit volgt dat (eiser) wel degelijk een fout heeft begaan die een oorzakelijk verband met het ongeval vertoont aangezien het opdagen van het everzwijn alleen te wijten kan zijn aan de klopjacht die (eiser) heeft georganiseerd terwijl (verweerder) die geen reden had om bijzonder waakzaam te zijn, het risico van die klopjacht niet kon ondervangen (...) ; dat het beroepen vonnis moet worden gewijzigd en (eiser) als enige verantwoordelijke voor het ongeval moet worden aangewezen,

3 21 september 2001 C F/3 terwijl, eerste onderdeel, eiser in zijn conclusie voor de rechtbank van eerste aanleg aanvoerde dat (verweerder) om gelijk te halen in een vordering tot aansprakelijkheid de fout, de schade en het oorzakelijk verband tussen beide moet aantonen ; (...) het vaststaat dat de klopjacht alleen in het bos van Halleux werd gehouden, dat op twee kilometer van de plaats van het ongeval is gelegen (...) ; het everzwijn de baan overstak (...) drie uur nadat de (klopjacht) was geëindigd ; (...) (verweerder) hoe dan ook geen oorzakelijkheidsverband tussen de verplaatsing van het everzwijn en de klopjacht kan aantonen ; (...) (verweerder) geenszins heeft verklaard dat het aangereden everzwijn op hol was geslagen ; bij de parlementaire voorbereiding van artikel 79 van het voorontwerp van het Waals Jachtwetboek de commissie tot herziening van de Jachtwet van 28 februari 1882 (...) heeft voorgesteld om (de aansprakelijkheid van de organisator van de jacht) te beperken tot maximaal 1 kilometer buiten het jachtterrein ; het de lege lata, in ieder geval, staat aan de benadeelde autobestuurder aan te tonen dat wild op twee kilometer afstand van een klopjacht nog opgeschrikt is en zelfs uit die zone is weggevlucht ; (...) niets erop wijst dat het overstekend wild op hol was geslagen en verder wel degelijk uit (eisers) jachtgebied afkomstig was ; het bestreden vonnis overweegt dat (eiser) wel degelijk een fout heeft begaan die een oorzakelijk verband met het ongeval vertoont aangezien het opdagen van het everzwijn alleen te wijten kan zijn aan de klopjacht die (eiser) heeft georganiseerd ; het bestreden vonnis niet antwoordt op voormeld middel uit eisers conclusie volgens hetwelk verweerder niet aantoont dat het aangereden everzwijn door de klopjacht op hol was geslagen, aangezien die op twee kilometer daarvandaan was gehouden en bijna drie uur voordien was beëindigd ; het bestreden vonnnis dus niet regelmatig met redenen is omkleed (schending van artikel 149 van de Grondwet) ; tweede onderdeel, het volgens het bestreden vonnis weliswaar op zijn minst twijfelachtig is, dat de hinder die een klopjacht voor het wild oplevert meer dan twee uur na het einde ervan kan voortduren ; het bestreden vonnis, als het door die reden heeft willen antwoorden op het middel uit eisers conclusie ten betoge dat verweerder niet aantoont dat het aangereden everzwijn door de klopjacht op hol was geslagen, de regels inzake de bewijslast miskent ; immers ingevolge artikel 1315, eerste lid, van het

4 21 september 2001 C F/4 Burgerlijk Wetboek, hij die de uitvoering van een verbintenis vordert, het bestaan daarvan moet bewijzen ; volgens artikel 870 van het Gerechtelijk Wetboek iedere partij het bewijs moet leveren van de feiten die zij aanvoert ; de onzekerheid of de twijfel die na het overleggen van een bewijs blijft bestaan ten laste moet blijven van degene die dat bewijs dient te leveren ; te dezen uit voorgaande reden blijkt dat verweerder niet bewijst wat hij hoorde te bewijzen namelijk dat het door hem aangereden everzwijn op hol was geslagen door de door eiser georganiseerde klopjacht die reeds meer dan twee uur was beëindigd (schending van de artikelen 1315, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek en 870 van het Gerechtelijk Wetboek) ; derde onderdeel, de aansprakelijkheid van de organisator van een jacht niet in het gedrang komt alleen door het feit dat wild van zijn terrein tijdens een klopjacht ontsnapt ; wild onder niemands toezicht staat, zodat artikel 1385 van het Burgerlijk Wetboek niet toepasselijk is ; de vergoeding van de schade ten gevolge van door wild veroorzaakte verkeersongevallen, bij ontstentenis van bijzondere wetgeving, geregeld wordt door het gemeen recht van de artikelen 1382 en 1383 van het Burgerlijk Wetboek ; de organisator van een jacht enkel aansprakelijk is als hij een fout heeft begaan die het ongeval heeft veroorzaakt ; de organisatie van een klopjacht geen ongeoorloofde daad is, aangezien de jacht een recht is waarvan de uitoefening geregeld is en een jacht met drijvers mag worden georganiseerd (artikel 14, tweede lid wet van 28 februari 1882) ; het feit dat het wild door een klopjacht op hol slaat en uit het jachtgebied ontsnapt niet impliceert dat de organisator van de klopjacht een fout heeft begaan, aangezien een dergelijke jacht altijd beoogt het wild te verdrijven om erop te kunnen jagen ; overigens in het Waalse Gewest het verboden is te jagen op elk grof wild binnen een afgesloten terrein (artikel 2ter, Jachtwet van 28 februari 1882) ; de organisatie van een klopjacht alleen foutief wordt door de omstandigheden waarin die verloopt, bij gebrek aan veiligheids- of voorzorgsmaatregelen die zich opdringen ; het louter feit dat het wild ten gevolge van een klopjacht een weg oversteekt derhalve niet volstaat om de aansprakelijkheid van de organisator in het gedrang te brengen ; die omstandigheid immers niet noodzakelijk het bestaan van een fout, een nalatigheid of een onvoorzichtigheid van laatstgenoemde impliceert ; het bestreden vonnis te dezen vaststelt, enerzijds, dat eiser een klopjacht heeft

5 21 september 2001 C F/5 georganiseerd tussen 14h en 16h in het bos van Halleux, op twee kilometer van de plaats waar, om 18h45 verweerder een everzwijn aanreed dat de nationale weg overstak; het bestreden vonnis overweegt dat het opdagen van het everzwijn alleen te wijten kan zijn aan de klopjacht die (eiser) heeft georganiseerd ; het bestreden vonnis, door die motieven niet vaststelt dat het oversteken van de nationale weg door dat everzwijn, 2u45 na het einde van de klopjacht en 2 km. verwijderd van de plaats van die klopjacht, te wijten is aan een fout, een onvoorzichtigheid of een nalatigheid van eiser; het bijgevolg, op grond van de voormelde motieven, eiser niet wettig kon veroordelen tot vergoeding van de schade aan verweerders voertuig (schending van de artikelen 1382, 1383, 1385 van het Burgerlijk Wetboek, 2ter en 14, tweede lid, van de wet van 28 februari 1882) ; vierde onderdeel, eiser in zijn conclusie voor de rechtbank van eerste aanleg betoogde dat hem niet kon worden verweten dat hij op de nationale weg 949 geen aangepaste signalisatie had aangebracht, op grond dat : naar luid van artikel 13 van het koninklijk besluit van 16 maart 1968, het plaatsen van verkeerstekens op de openbare weg tot de uitsluitende bevoegdheid van de overheid behoort ; een privé-persoon niet zomaar om persoonlijke redenen de verkeerstekens mag wijzigen ; (eiser) als leider van de klopjacht op 8 november 1996 bij de Afdeling Natuur en Bossen van het Waalse Gewest, kanton Rochefort, een verzoek had ingediend om de verkeerstekens te mogen wijzigen; de overheid bij beslissing nr. R024.1/ 24/96 van 8 november 1996 alle verkeer op de boswegen heeft verboden en (eiser) heeft verzocht op die wegen informatieborden te plaatsen ; de overheid, door (eiser) te verplichten alleen verkeerstekens te plaatsen op de wegen die aan het jachtgebied palen, heeft bepaald dat het risico dat wild uit het jachtgebied van (eiser) zich van dat gebied zou verwijderen uiterst gering, zo niet onbestaande, was ; (eiser) alleen maar de beslissing van de overheid kon toepassen en de verkeerstekens niet verder mocht aanpassen dan hetgeen in dat besluit was vastgelegd ; het bestreden vonnis eiser verwijt dat hij geen aangepaste signalisatie had aangebracht op de voornaamste wegen langs het bos van Halleux waar die klopjacht werd gehouden, zonder te antwoorden op voornoemd middel uit eisers conclusie volgens hetwelk hij de verkeerstekens niet eigenmachtig mocht wijzigen, verder dan hetgeen was bepaald in de vergunning die het ministerie

6 21 september 2001 C F/6 van het Waalse Gewest hem had verleend om borden te plaatsen met inlichtingen over het verbod om de boswegen te berijden ; het bestreden vonnis bijgevolg niet regelmatig met redenen is omkleed (schending van artikel 149 van de Grondwet) ; vijfde onderdeel, artikel 13 van de gecoördineerde wetten op de politie over het wegverkeer bepaalt : Tekens die een gebod of een verbod inhouden worden geplaatst door de overheid die de maatregel heeft genomen. Het plaatsen van andere tekens op de weg berust bij de overheid die het beheer over de weg heeft ; het plaatsen van het gevaarteken A27 (oversteken van grof wild), als bedoeld in artikel 66.4 van het Wegverkeersreglement, dat de gevaartekens opsomt, ingevolge die bepaling moet gebeuren door de overheid die het beheer heeft over de weg waar het in voorkomend geval moet worden geplaatst; artikel 14 van de gecoördineerde wetten bepaalt : In afwijking van artikel 13 moeten de verkeersbelemmeringen aangeduid worden door degene die ze heeft doen ontstaan. Ingeval hij hierin tekort schiet neemt de overheid die het beheer over de openbare weg heeft, die verplichting op zich. Werken in uitvoering op de openbare weg worden onder de door de Koning te bepalen voorwaarden aangeduid door degene die de werken uitvoert ; artikel 78 van het koninklijk besluit van 1 december 1975 het signaleren van werken (artikel 78.1) en van verkeersbelemmeringen (artikel 78.2) regelt ; een klopjacht in een bos geen werken op de openbare weg uitmaakt ; een everzwijn dat de rijbaan oversteekt geen verkeersbelemmering is in de zin van artikel 14 van de gecoördineerde wetten en 78 van het Wegverkeersreglement, te weten een voorwerp dat de openbare weg gedurende een bepaalde duur verspert; volgens artikel 80 van dat koninklijk besluit buiten de bij dit reglement uitdrukkelijk bedoelde gevallen, de bij dit laatste voorgeschreven verkeerstekens op de openbare weg slechts mogen worden aangebracht door de wettelijk daartoe bevoegde overheden ; de organisator bijgevolg noch krachtens de gecoördineerde wetten, noch krachtens het Wegverkeersreglement eigenmachtig op de verkeerswegen tekens mocht aanbrengen om te wijzen op het risico van wild dat zich verplaatst ; ingevolge het Boswetboek en zijn uitvoeringsbesluiten in het Waalse Gewest, de organisator van een jacht voor de uitoefening van zijn eigen jachtrecht, aan de bevoegde overheid een tijdelijk of beperkt verbod op personenverkeer in de betrokken bossen en wouden mag

7 21 september 2001 C F/7 vragen evenals de toestemming om die verbods- of beperkingsmaatregel op aanplakborden aan te kondigen (artikel 188, Boswetboek ; artikelen 24, 1, 27, 29, 30 Besluit van de Waalse regering van 28 februari 1996 ; bijlage IV, punt A, bij dat besluit) ; die reglementering evenwel geen betrekking heeft op andere wegen dan de ruilverkavelingswegen (artikelen 185 en 186, Boswetboek) ; eiser betoogde dat hij krachtens de vergunning van de Waalse regering informatieborden als bedoeld in bijlage IV van voornoemde besluit van de Waalse regering had geplaatst zonder dat zulks is tegengesproken ; het bestreden vonnis eiser verwijt dat hij geen aangepaste signalisatie had aangebracht op de voornaamste wegen langs het bos van Halleux waar die klopjacht werd gehouden inzonderheid op de nationale weg 949 waar het ongeval is gebeurd, en overweegt dat daaruit volgt dat (eiser) wel degelijk een fout heeft begaan die een oorzakelijk verband met het ongeval vertoont ; eiser nochtans noch krachtens de gecoördineerde wetten van 16 maart 1968, noch krachtens het Wegverkeersreglement, noch krachtens het Boswetboek en zijn uitvoeringsbesluit waarschuwingsborden mocht plaatsen die wezen op het gevaar van overstekend wild op de nationale weg 949 ; het bestreden vonnis, door eiser toch te veroordelen tot vergoeding van de door verweerder geleden schade, de artikelen 13, 14 van de gecoördineerde wetten van 16 maart 1968, 66.4, 78, 80 van het koninklijk besluit van 1 december 1975, 185, 186, 188 van het Boswetboek, 24, 1, 27, 29, 30 van het besluit van de Waalse regering van 28 februari 1996, 1382 en 1383 van het Burgerlijk Wetboek schendt : Wat betreft het vijfde onderdeel : Overwegende dat het bestreden vonnis aan eiser alleen als fout ten laste legt dat hij geen aangepaste signalisatie had aangebracht op de voornaamste wegen langs het bos waar de litigieuze klopjacht werd gehouden ; Overwegende dat artikel 13 van de gecoördineerde wetten over de politie van het wegverkeer bepaalt dat tekens die een gebod of een verbod inhouden worden geplaatst door de overheid die de maatregel heeft genomen ; dat het plaatsen van andere tekens op de weg berust bij de overheid die het beheer over de weg heeft ;

8 21 september 2001 C F/8 Overwegende dat artikel 14 van die wetten, afwijkt van die bepaling en voorschrijft dat de verkeersbelemmeringen aangeduid moeten worden door degene die ze heeft doen ontstaan ; Overwegende dat het wild dat zich ten gevolge van een klopjacht op de openbare weg bevindt geen verkeersbelemmering, in de zin van die bepaling, is die de organisator van de jacht heeft doen ontstaan ; Dat dit onderdeel gegrond is ; OM DIE REDENEN, zonder de andere onderdelen van het middel te moeten onderzoeken die tot geen ruimere vernietiging kunnen leiden ; Vernietigt het bestreden vonnis behalve in zoverre het het hoger beroep ontvankelijk verklaart ; Beveelt dat van dit arrest melding zal worden gemaakt op de kant van het gedeeltelijk vernietigde vonnis ; Houdt de kosten aan en laat de beslissing daaromtrent aan de bodemrechter over ; Verwijst de aldus beperkte zaak naar de Rechtbank van Eerste Aanleg te Namen. Aldus geoordeeld door het Hof van Cassatie, eerste kamer, te Brussel, door waarnemend voorzitter Parmentier, de raadsheren Echement, Storck, Close, Matray, en in openbare terechtzitting van eenentwintig september tweeduizend en een uitgesproken door waarnemend voorzitter Parmentier, in aanwezigheid van advocaat- generaal, met bijstand van adjunct-griffier Danhiez. Vertaling opgemaakt onder toezicht van voorzitter Verougstraete en overgeschreven met assistentie van griffier Van Geem. De griffier, de voorzitter,