EVOLUTIE VAN DINO TOT MUS EN MUIS. College 6 Zoogdieren in het Tertiair en Kwartair

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "EVOLUTIE VAN DINO TOT MUS EN MUIS. College 6 Zoogdieren in het Tertiair en Kwartair"

Cornelia Martens
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 EVOLUTIE VAN DINO TOT MUS EN MUIS College 6 Zoogdieren in het Tertiair en Kwartair

2 PROGRAMMA 1. Inleiding, tijdsbeelden en fossielen 2. Ontstaan en ontwikkeling van diapside reptielen 3. Van sauriër tot vogel 4. Vogels in het Tertiair 5. Synapside reptielen, de eerste zoogdieren 6. Zoogdieren in het Tertiair en Kwartair

3 Tertiair Era Sub-era Periode Tijdvak Tijd geleden Ma Kwartair jonger Plioceen 2,58-5,333 Neogeen Mioceen 5,333-23,03 Cenozoïcum Tertiair Oligoceen 23,03-33,9 Paleogeen Eoceen 33,9-56,0 Paleoceen 56,0-66,0 Mesozoïcum Krijt ouder

4 Period Epoch Continental Positions New Mammals N e o g e n e Pliocene Miocene Africa closes off the Mediterranean Sea North and South America join at Panama The Geography of the earth similar to today Africa is pushing into Europe-forms the Alps Arctic becomes covered with ice First hominids-human ancesters Horses,camels,and rhinos Beaver-like animals many apes and other primates P a l e o g e n e Oligocene Eocene Paleocene Australia separates from Antarctica India crashes into Asia-forms Himalayans Antarctica is covered by glaciers Sea levels are low Europe and North America separate Europe is joined with North America Australia is joined with Antarctica India a land unto itself Atlantic Ocean is forming Dogs, cats, and pigs toothed whales Bats Elephant ancestors Whales Eohippus-the first horse The condylarths-ancestors of modern hoofed herbivores Rodents The first Primates

5 Klimaatsveranderingen Afkoeling door veranderde zeestromen (continentale verschuivingen) Afkoeling door vermindering CO₂ in atmosfeer van 3 % naar 0,04 % Ging niet geleidelijk Op de grens van Krijt en Tertiair verhoging door de explosie van de meteoriet Op de grens van Paleoceen en Eoceen een tweede verhoging door uitstoot van methaan (vulkanisme op de randen van de vulkanen Hogere temperatuur en hoger CO₂ gehalte hogere productie biomassa planten nieuwe mogelijkheden voor herbivoren

6 Nederland in het Mioceen warme, subtropische moerasbossen

7 Echte zoogdieren (Theria)

8 Aziatisch- Amerikaanse Zoogdieren Knaagdieren Primaten Gordeldier Luiaard Afrikaanse zoogdieren

9 Zuid-Amerika Tertiaire en Kwartaire Fauna Plaats : Milodon Cave langs de weg naar de Torres del Paine, Chili

11 Milodon Reuzen luiaard 3 meter hoog, herbivoor Pleistoceen - Holoceen

12 Behoorde tot een grote groep van Zuid-Amerikaanse placenta zoogdieren - Xenarthra Glossotherium, 4 meter, 1000 kilo Paleoceen Paramylodon, 3 meter Plioceen Paleoceen, Mexico / Californië

13 Thalassocnus, een luiaard in de niche van huidige nijlpaarden

14 Xenarthra Naam slaat op vreemde gewrichten extra knobbels op de wervels Naast luiaarden o.a. gordeldieren als Glyptodon (onder) en Doedicurus (rechts) Vanaf Mioceen tot Paleoceen Gepantserd tegen o.a. Borhyeana s en Schrikvogels

16 Moderne Twee-tenige Luiaard

17 Modern Negen-band Gordeldier

18 Miocene Pampa Glyptodon, Buideltijger Thylacosimilis en achter aan Tocodonten

19 Buideldieren Zuidelijk Amerika

20 Buideldieren mogelijk 100 miljoen jaar geleden Ontstaan in China. Dan volgt migratie richting Amerika en Europa. In Europa sterven buideldieren uit. In Zuid-Amerika ontwikkelen ze zich verder vanaf 60 miljoen jaar geleden. 50 miljoen jaar geleden kwamen buideldieren via Antarctica naar Australië

21 Ontwikkeling van de Zuid-Amerikaanse buideldieren begon mogelijk met Buidelspitsmuizen (Paucituberculata, links) en opossums (Didelphimorphidae, rechts)

22 Zeer diverse groep. O.a. Polydolopos, een planteneter met een roofdieren hoektand Sparassodonta Zeker geen placenta zoogdieren Mogelijk een tak van buideldieren Kleinere en grote carnivoren

23 Meest bekend waren de Borhyeana s beerachtig, 1.5 m hoog, 100 kilo en de Buideltijgers, zo groot als een panter

24 Grote grazers in het Paleoceen tot Plioceen gaan terug tot de Condylarthra Ontstaan uit insectenetende dieren die eerst omnivoor en later gespecialiseerde herbivoren werden Chiriacus, tot 1 meter, Noord-Amerika Protungulatum, voorloper van de hoefdieren, 20 cm, Noord-Amerika

25 Nieuwste inzichten (DNA) laten echter zien dat alle hoefdieren niet ontstaan zijn uit de Condylarthra Afrotheria Olifanten, aardvarken, olifantspitsmuizen, klipdassen, zeekoeien Laurasiotheria Condylarthra en alle Zuid-Amerikaanse uitgestorven hoefdieren Even- en onevenhoevigen, Vleermuizen Carnivoren

26 Notungulata: klein en groot - Pachyrukhos moyani was het konijn van de pampa (hier gegeten door een buidelwezel (Cladosictis lustratus)

28 Grootste was Toxodon (vergelijkbaar met neushoorn), 1,5 m hoog, 1500 kilo Plioceen - Pleistoceen

29 Homalodotherium, 2 meter, 300 kg, Mioceen

31 Meridiungulata Zuid-Amerikaanse hoefdieren

32 Diadiaphorus, lijkt op paard of schaap Maar niet aan verwant. Wel zelfde niche. Zachte, lage planteneter 1,2 m, 70 kilo. Mioceen

33 Astrapotherium, 2,5 m, 1000 kilo Gelijkend op olifant / tapir niet aan verwant

34 Caviomorpha Arriveerden in het Oligoceen, mogelijk uit Afrika op drijfhout

36 Plioceen Panamese landbrug Bruingroen: Zuid-Amerikaanse immigranten In Noord-Amerika Alleen opossums, gordeldieren en het Noord-Amerikaanse stekelvarken overleven Paars: Noord-Amerikaanse immigranten

37 Zoogdierfamilies en migratie na het ontstaan van de Amerikaanse landbrug Opossums Honden, wasberen Beren, wezels, katten Hoefdieren, Olifanten

38 Platybelodon, een vroege olifantachtige Arctotherium Noord-Amerikaanse zoogdieren waren in bijna alle niches sterker en verdrongen bijv. alle Zuid-Amerikaanse buidelroofdieren en grote grazers Zuid-Amerikaanse primaten (vanaf Mioceen mogelijk uit Afrika binnen gekomen) wisten als één van de weinige te overleven

39 Zelfs Zuid-Amerikaanse guanaco s zijn Noord-Amerikaans van oorsprong.

40 PAUZE

42 Evolutie van olifanten (Afrotheridae) Plaats: Kruger N.P.

45 Mogelijk begonnen met Moeritherium Eoceen, 35 miljoen jaar Moerasdieren, 70 cm hoog, 2 meter lang

46 Gomphotherium was een volgende stap. 2 paar slagtanden, korte slurf miljoen jaar oud. Eerste olifantachtigen die uit Afrika vertrokken

47 Nauw verwant was Platybelodon 3 meter hoog, 3 meter lang

48 Vanaf Plioceen ontwikkelen olifanten zich als mega herbivoren Loxodonta in Afrika Elephas in Azië en Mammuthus in Europa, Azië en Noord-Amerika Uiteindelijk zouden na het Pleistoceen slechts twee soorten overleven

49 Evolutie van walvissen (Laurasiotheria) Plaats: South Shetland Islands voor de kust van Antarctica

50 Walvissen ontstonden in het Eoceen, miljoen jaar geleden Aziatische lagunes Pakhicetus Rodhocetus Basilosaurus cetoides Tuimelaar

51 Meest verwant aan de walvissen: nijlpaard

53 Baleinwalvissen Tandwalvissen

54 Vroegere hypothese was dat walvissen af zouden stammen van Mesonychidae. Wolfachtige beesten op hoeven met opvallend driehoekige tanden (net als walvissen)

55 Pakicetus attockii Eocene voorloper walvissen Tethys zee, Pakistan Isotopen onderzoek toont een zoetwaterdieet aan

56 Ambulocetus natans = de drijvende oerwalvis Zelfde periode als Pakicetus, morfologie als een krokodil

57 Remingtonocetidae, miljoen jaar Verschillende soorten aan de oevers van de oostelijke Tethys zee. Kutchicetus was een zoet water bewoner, Dalanistes was een zee bewoner

58 Protocetidae Grote familie van oerwalvisachtige dieren miljoen jaar Grotendeels levend in zee, vanuit India verspreid over Afrika en Noord-Amerika Net als zeehonden (niet verwant) moesten ze aan land voor geboorte van jongen Protocetus Rhodocetus

59 Eerste volledig in zee levende walvis was Basilosaurus, miljoen jaar Eerste walvis met echolocatie was Squalodon, miljoen (sonar geluid met meloenvormige uitgroei van de schedel)

60 Vanaf het Mioceen (20 miljoen jaar) tanden baleinwalvissen

61 Azië en Noord-Amerika: evolutie van paarden (Laurasiatheria) Plaats: Lauwersmeer

62 52 miljoen jaar geleden Woudpaard wordt savannepaard

64 Verandering dieet Verandering gebit Toename van hoogkronigheid

66 Eohippus Merychippus Mesohippus Pliohippus

67 Afrika: evolutie van roofdieren (Carnivora Laurasitheria) Plaats: Mapungubwe N.P. (Zuid Afrika)

68 Eerste katten in het Oligoceen, 33,9 23,3 milj. Jaar geleden Azië (Proailurus, 15 cm) Let op: Patriofelis en andere Creodonten waren hier niet aan verwant, convergente evolutie

70 Smilodon, Plioceen en en Pleistocene megafauna Sabeltandtijger uit Noord- en Zuid-Amerika. Convergente evolutie met Thylacosimilis

71 Honden, beren en marters ontstaan uit Miacidae (Paleoceen)

72 Evolutie primaten Vanuit Euarchontoglires Locatie: Kruger N.P.

74 Primaten Mogelijk al ontstaan aan het einde van het Krijt Vliegende lemurs Tupaia s Primaten Dermoptera Scandentia Primates Plesiadapis, eerste primaat Paleoceen, miljoen jaar geleden

75 Primaten 2a. Spookaapjes Twee groepen 1. Lemuren 2b. Apen van de Nieuwe Wereld 2c. Apen van de Oude Wereld

76 1. Lemuren Anaptomorphus, Eoceen, Amerika Darwinius masillae Duitsland, Eoceen 58 cm, 1983 Bereikten Madagscar in het Paleoceen en zouden daar overleven

77 2. Apen Aegyptopithecus zeuxis, Oligoceen Apidium, Oligoceen - Mioceen Proconsul, Mioceen

78 Mensapen uit bossen van oostelijk en zuidelijk Afrika ontwikkelen zich vanaf 2.3 miljoen jaar tot een savanne bewoonde soort: de voorlopers van de mens Het verhaal van de mens wordt verteld in een extra college, te downloaden vanaf de site van Hovo

79 Informatie: Tertiair: Tertiair klimaat: Patterson, 1968 The Fossil Mammal Fauna of South america (Quaterly review of biology) Ontstaan Amerikaanse zoogdierfauna: Reumer, J De vis die aan land kroop

80 Dank voor uw aandacht Einde Cursus Evolutie van Vogels en Zoogdieren

Vergelijkbare documenten

EVOLUTIE VAN OERSOEP TOT OERMENS. College 5 Evolutie vogels en zoogdieren

EVOLUTIE VAN OERSOEP TOT OERMENS College 5 Evolutie vogels en zoogdieren PROGRAMMA 1. Aarde en Kosmos, van Big Bang tot Oersoep 2. Ontwikkeling van het leven in zee 3. Verovering van het land 4. Bloeitijd