Werkbladen Voortgezet onderwijs. Naam leerling:

Transcriptie

1 Werkbladen Voortgezet onderwijs Naam leerling:

2 Inhoud: Uitleg werkblad Dit werkblad hoort bij de film Giganten uit de IJstijd. Een film die je meeneemt naar de laatste ijstijd, zo n tot jaar geleden. Een mysterieus tijdperk waarin mensen naast sabeltandtijgers en wolharige mammoeten leven. Met dit werkblad ontdek je van alles over de ijstijd én sta je ook stil bij de klimaatverandering van nu. Veel succes en plezier bij het invullen van de werkbladen. Startactiviteit 3 Kernactiviteit 3 Afsluitende activiteit 6 Werkblad Giganten uit de IJstijd l Omniversum - 2 -

3 Startactiviteit Kernactiviteit 1. Warming-up 2. Cold Kees 1a. Je krijgt nu de trailer te zien van de film Giganten uit de IJstijd. 1b. In de trailer zie je paleontologen* die mammoetbotten onderzoeken. Stel je bent een journalist. Je moet een nieuwsitem maken over mammoeten. Wat zou jij dan van deze paleontologen willen weten voor je item? Bedenk 3 vragen. Schrijf ze hieronder op. 1. 2a. Bij de startactiviteit heb je als journalist een aantal vragen gesteld. Lees je vragen bij 1a nog eens door. Zijn er nog vragen onbeantwoord gebleven? Of roept de film nieuwe vragen op? Schrijf die vragen hieronder op: Na het zien van de film heb ik nog deze vragen: * Paleontologen bestuderen fossielen van dieren en/of planten. 1c. Je docent vertelt je nu kort iets over de film en het onderwerp. Je hoeft nog niets op te schrijven. 2b. Rechercheur Kees Cold onderzoekt een oude moordzaak opnieuw. Wat is er met de mammoet in kwestie gebeurd? Wie of wat zijn de daders? Kortom, een hoop vragen waar Kees Cold jouw hulp bij nodig heeft. Vorm samen een onderzoeksteam en los deze zaak op. Tot slot Je gaat nu de film Giganten uit de IJstijd in Omniversum bekijken. Na afloop krijg je nog een aantal vragen die over de film zullen gaan. Weetje Cold case Cold case betekent letterlijk: koude zaak. Een cold case is een onopgeloste moordzaak. Wanneer er nieuw bewijsmateriaal is, wordt een zaak opnieuw onderzocht. Weetje Wist je dat aan het einde van de laatste ijstijd de wolharige mammoet uitstierf? Werkblad Giganten uit de IJstijd l Omniversum - 3 -

4 DE ZAAK MAMMOET X De vragen Voor je aan de opdracht begint lees je eerst de feiten door. Je vindt de feiten op pagina 5 van dit formulier. Vul daarna de vragen hieronder in. a. In welk land is mammoet X gevonden? Bekijk de landkaart bij het kopje De feiten. Hint: deze plek is sinds kort een haven. e. Wie of wat zijn de vijanden van mammoet X? Hint: welke roofdieren zag je bijvoorbeeld in de film? b. Tot welke mammoetsoort behoort mammoet X? Lees de tekst bij het blokje Bekende mammoetsoorten en bekijk nog eens de landkaart. Hint: vergelijk de kiezen van mammoet X met de verschillende mammoetsoorten. Lees de antwoorden op je vragen goed door. Lees ook de feiten en het stukje Aanwijzingen door. Wat zou de doodsoorzaak van mammoet X kunnen zijn? Eindrapport Lees de antwoorden op je vragen goed door. Lees ook de feiten en het stukje Aanwijzingen door. Wat zou de doodsoorzaak van mammoet X kunnen zijn? f. Mammoet X is om het leven gekomen door: c. Wat kun je zeggen over de gezondheid van mammoet X? Lees de tekst bij het blokje Mammoetringen. Bekijk vervolgens de tekening van de dwarsdoorsnede van de slagtand. g. De verdachte in deze zaak is (hint: het hoeft hier niet te gaan om een roofdier uit de film): d. Wat at mammoet X en hoe kwam hij aan voldoende voedsel? Lees nog een keer het stukje Bekende mammoetsoorten. Hint: de film vertelde over een kudde mammoeten en hoe zij aan hun voedsel kwamen. Reconstructietekening h. Teken naast de mens op de tekening mammoet X. Let op de grootte van de mammoet en zijn lichamelijke kenmerken meter Werkblad Giganten uit de IJstijd l Omniversum - 4 -

5 De feiten Mammoet X was een mannetje, woog 7000 kilo, at 160 kilo per dag en was 2,5 meter lang. Rechercheur Kees Cold heeft foto s van: de plek waar mammoet X is gevonden. Mammoetringen In de film zie je hoe paleontologen de slagtand van een mammoet bekijken. Het aantal ringen zegt iets over de gezondheid van een mammoet. Dunne ringen vertellen bijvoorbeeld dat het dier weinig te eten heeft gehad door een guur klimaat. Dikke ringen vertellen dat een mammoet goed heeft kunnen eten door een milder klimaat. zijn slagtand, kiezen en beschadigde botten. Dwarsdoorsnede slagtand Mammoet X Aanwijzingen Bij de plek vindt rechercheur Kees Cold een versteende keutel. In de keutel zit veel kalk dat komt uit botten. Ook vindt Kees Cold een schedel. De schedel en de keutel komen van een dier. Een ver familielid van dit dier leeft in Afrika. Dit dier lijkt op een hond en heeft buffels en antilopen op het menu. Ook eet deze aaseter graag de restjes vlees op die andere roofdieren hebben achtergelaten. Werkblad Giganten uit de IJstijd l Omniversum - 5 -

6 Bekende mammoetsoorten 1. Amerikaanse mammoet - Periode: tot jaar geleden. - Gebied: Noord-Amerika tot aan het zuiden van Midden-Amerika. - Grootte: 3,5 tot 4 meter hoog. - Leeftijd: 60 tot 80 jaar. - Dieet: gras, bladeren en vruchten. - Lichamelijke kenmerken: weinig haar en slagtanden staan naar elkaar toe. Afsluitende activiteit 3.Cooling-down 3a. Hieronder zie je acht stellingen. Lees elke stelling aandachtig door. Vorm vervolgens een groepje van vier. Van je docent krijgen jullie een stelling toegewezen en te horen of jullie voor of tegen deze stelling zijn. Bedenk vooraf waarom jullie voor of tegen deze stelling zijn. Schrijf je mening hieronder op. Wij hebben stelling. (vul hier het nummer in). We zijn voor/tegen deze stelling, omdat kiezen van Amerikaanse mammoet 2. Wolharige mammoet - Periode: vanaf jaar geleden. - Gebied: noordelijk Europa, Azië en Noord-Amerika. - Grootte: zo n 2,7 meter hoog. - Leeftijd: 60 jaar. - Dieet : grassen van de Mammoetsteppe. - Lichamelijke kenmerken: dikke vetlagen, kleine oren, kromme slagtanden en een vacht met lange haren. kiezen van wolharige mammoet Stellingen 1. De mammoet is uitgestorven door mensen. 2. Het uitsterven van dieren hoort bij een ijstijd. 3. Er worden zoveel mammoetbotten gevonden, we hoeven ze niet allemaal te bewaren. 4. Er moet meer onderzoek worden gedaan naar de verschillende ijstijden (om ons beter op de toekomst voor te bereiden). 5. Wetenschappers mogen mammoeten klonen. 6. Dieren moeten zichzelf maar aanpassen aan - door mensen veroorzaakte -klimaatveranderingen. 7. Het uitsterven van diersoorten, zoals ooit de mammoet, moet voorkomen worden. 8. Het broeikaseffect is een natuurverschijnsel, net als de ijstijd. 3. Steppemammoet - Periode: 1 miljoen jaar tot jaar geleden. - Gebied: Europa. - Grootte: ongeveer 4,5 meter hoog. - Leeftijd: jaar. - Dieet: harde grassen. - Lichamelijke kenmerken: kromme slagtanden en licht behaard. 3b. Laat één iemand uit jullie groepje de stelling presenteren aan de klas. Discussieer vervolgens met de klas over deze stelling. kiezen van steppemammoet Werkblad Giganten uit de IJstijd l Omniversum - 6 -

7 Verdiepingskader: mammoet in zicht! Je gaat nu luisteren naar een radio-interview met wetenschapper Bas Wintermans. 3. Moeten we uitgestorven dieren klonen? Beantwoord de volgende vragen: 1. Zou jij de baan van wetenschapper Bas Wintermans willen hebben en waarom? 4. De wolharige mammoet stierf mogelijk uit door klimaatverandering. De ijsbeer staat nu op het punt van uitsterven door klimaatverandering. Vind je dat we de ijsbeer moeten redden en zo ja, hoe? 2. In het radiofragment vertelt Wintermans over het klonen van mammoeten. Denk je dat een mammoet het klimaat van nu zou overleven? Waarom denk je dat? Weetje Klonen - Met een bepaalde techniek kunstmatig een identieke kopie van een levend wezen maken. Werkblad Giganten uit de IJstijd l Omniversum - 7 -

8 Werkblad Giganten uit de IJstijd l Omniversum - 8 -