Vossekotstraat Keet Tielrode

Transcriptie

1 ROUTEBESCHRIJVING Hieronder worden alle punten die jullie passeren, opgesomd. Zij staan niet in de juiste volgorde, het is aan jullie om de beste en kortste route uit te stippelen met behulp van bijgevoegde topografische kaarten (kopie in de bundel of de echte, 1 per groep) of fietsknooppuntenkaart. Jullie werken de route af in tegenwijzerzin! Voor de lunch zouden jullie Tielrode gepasseerd moeten zijn en de excursiepunten aan Schelde en Durme pas na de lunch. Vanaf het moment dat jullie langs alle excursiepunten geweest zijn, de opdrachten opgelost hebben en jullie terug op het grondgebied van de gemeente Beveren zijn, is het niet meer noodzakelijk dat jullie nog meerijden naar school. 1. Iets ten Z van de gemeentegrens tussen Sint-Gillis-Waas en Nieuwkerken- Waas in de Nieuwkerkenstraat (ten W van Zeveneekhoek); 51 11'56,03"N en 4 09'15,17"E 2. kruispunt van de Vossekotstraat en de Sint-Jacobsdreef, voorbij Hbg Jagersrust op de baan naar de Velle, ten oosten van De Ster ; 51 10'20.69"N en 4 12'29.92"E 3. Keet, in het noorden van de gemeente Beveren; 51 13'52.70"N en 4 13'29.40"E 4. in Tielrode, Hofstraat, tussen de steenbakkerij en de meest zuidelijke vijver van provinciaal domein Roomakker (er staat een informatiebord); 51 07'01,39"N en 4 10'13,67"E 5. Lippensbroek te Hamme (op Scheldedijk); 51 05'11,86"N en 4 10'22,19"E 1

2 OPDRACHTEN Jullie werken per 5 (er wordt dus één bundel met antwoorden per 5 afgegeven)! Het is de bedoeling dat iedereen dit mee invult, want deze excursie behoort tot de leerstof voor de summa. De opdrachten op de verschillende excursiepunten worden per groepje van 5 opgelost a.d.h. van terreinobservatie, kaartanalyse, terreinonderzoek en de bijgevoegde doorsneden, kaartjes en teksten (vergeet deze niet te lezen, zij bevatten interessante info!). AFBAKENING VAN HET LAND VAN WAAS EN DE SCHELDEPOLDERS In 1961 werd de afbakening van het Land van Waas op punt gesteld (figuur 2). Vul het onderstaande in aan de hand van terreinobservatie en de kaarten: - Noorden: - Oosten: - Zuiden: - Westen: deze valt samen met de grens van de Vlaamse Vallei, dit op grond van bodemkundige en geologische waarnemingen. Deze loopt van Waasmunster tot Stekene om verder noordwaarts aan te sluiten bij de noordelijke grens. - Weke twee rivieren doorsnijden dit gebied? - Tussen welke twee hoogtelijnen ligt het Land van Waas? - Tussen welke twee hoogtelijnen liggen de Scheldepolders? - Bereken met behulp van de schaal het aantal km tussen de verschillende excursiepunten. Zo kom je ongeveer te weten hoeveel km je vandaag gefietst hebt. Het geschat aantal kilometer bedraagt: km Kleur op onderstaande kaarten : Land van Waas: geel Scheldepolders: groen 2

3 Figuur 1: uittreksel Michelin-wegenkaart Figuur 2: Begrenzing van het Land van Waas 3

4 Era Systeem Serie BP (tijd geleden in jaren) Kwartair Holoceen Pleistoceen Plioceen 2,6 mln 5,3 mln Cenozoïcum Tertiair (= Mioceen 5,3 mln 23 mln Paleogeen + Oligoceen 23 mln 34 mln Neogeen) Eoceen 34 mln 56 mln Paleoceen 56 mln 66 mln Tabel 1: recente geologische geschiedenis GEOLOGISCHE GESCHIEDENIS Aangezien de Tertiaire lagen bepalend zijn voor het reliëf in het Land van Waas, wordt de geologie slechts uitgebreid besproken vanaf deze periode. 1. TERTIAIR In het begin van het Tertiair was de temperatuur hoger, was het zeeniveau hoger en heerste er in België een subtropische klimaat. Het noorden van het land lag bijgevolg onder water en rivieren zetten er hun erosiemateriaal af (figuur 5). Of dit eerder zand of eerder klei was, is afhankelijk van de nabijheid tot de kust, snelheid water,... (figuur 4). Aan het einde van het Tertiair (Oligoceen, Mioceen en Plioceen) koelde het klimaat af waardoor we loofwouden kregen en het zeeniveau daalde. Een kleiner deel van België (figuur 5) kwam onder water te liggen waardoor er bijgevolg minder afzetting plaatsvond. Het Scaldesiaanzand (jongst), de Boomse klei en het zand van Berg (oudst) (figuur 3) werden toen afgezet. Deze afzettingen hellen in het Land van Waas en de Scheldepolders zwak af naar het NNO ten gevolge van de Alpiene plooiing (dit ten gevolge van de botsing tussen de Afrikaanse en de Euraziatische plaat die aan het begin van 4

5 het Tertiair start); deze heeft nl. een kanteling van het Belgisch grondgebied teweeggebracht, Zuid-België stijgt en Noord-België daalt. Figuur 3: doorsnede door de cuesta van het Land van Waas Legende 1 grind (> 2 mm) 2 zand (2 0,0062 mm) 3 silt (0,002 0,062 mm) 4 klei (< 0,002 mm) Figuur 4: afzetting van erosiemateriaal door een rivier 5

6 A Paleoceen B Oligoceen C Mioceen D Plioceen Figuur 5:paleogeografie van de Noordzee tijdens het Tertiair 6

7 2. KWARTAIR 2.1 Pleistoceen Tengevolge van de terugtrekking van de laatste Tertiaire zeeën kwam Laag- België, inclusief het Land van Waas, droog te liggen gedurende deze periode (figuur 6). Dit had tot gevolg dat de continentale erosieperiode, met uitschuring van het Tertiair, van start kon gaan. Doordat de Boomse Klei zeer weerstandbiedend is, geeft dit aanleiding tot het ontstaan van een cuestareliëf (zie excursienota s). Het oorspronkelijke reliëf, ontstaan door de Klei van Boom, is vereffend tot een zacht glooiende topografie door afzetting van dekzanden, door de wind meegebracht vanuit de zeer droge gebieden ten zuiden van de ijskap, de huidige Noordzee en Zuid-Nederland. (= eolische processen) IJskap Figuur 6:Paleogeografie jaar BP 7

8 2.2 Holoceen In deze periode stijgt de temperatuur zodat de grote ijskappen afsmelten, waardoor het zeepeil ging stijgen. Het poldergebied wordt soms overstroomd, waardoor er zand en vooral klei wordt afgezet, en soms ligt het juist aan de rand van het zeepeil, zodat zich op die plaatsen een moerasvegetatie ontwikkelt. De restanten worden nu teruggevonden als een veenlaag (zie uitgravingen Deurgangdok). Figuur 7:zeespiegelstijging en opvulling van de kustvlakte (BP = before present, voor 1950) 8

9 3. SCHELDEPOLDERS De stijgende zeespiegel, sinds het einde van de laatste ijstijd, zo n jaar geleden, vulde de Noordzee en de riviermondingen met water. Toen liep de Schelde nog recht naar het noorden in de Maas. De polders van Beveren bestonden uit een rijke veenvegetatie. Geleidelijk steeg de zeespiegel meer en werd er meer land overspoeld. Het overspoelde land kreeg aan de kust te maken met sedimentatie van losse sedimenten afkomstig uit de Schelde. Ondertussen veranderde de loop van de Schelde via de Oosterschelde en later via de Westerschelde. Aangezien de monding van de Schelde dichter en dichter bij het Land van Waas kwam, begon men hier de invloed te voelen van de getijden en van het stijgende water. Om het land te beschermen tegen het stijgende water en de getijden legde de mens dijken aan (inpoldering). Aanvankelijk waren dit lage walletjes die in de loop der jaren steeds hoger zijn geworden. Tot 1570 was het gebied een zeer vruchtbaar polderland, maar de Allerheiligenvloed in dat jaar zette een groot deel onder water. In 1584 staken de Nederlandse soldaten (80-jarige oorlog tussen Nederland en Spanje) de dijken door (de Farnèse-overstroming). Tengevolge hiervan werden praktisch alle dijken vernield en werd er een gans nieuw krekensysteem uitgeschuurd. 9