EVOLUTIE VAN DINO TOT MUS EN MUIS. College 4 Vogels in het Tertiair

Transcriptie

1 EVOLUTIE VAN DINO TOT MUS EN MUIS College 4 Vogels in het Tertiair

2 PROGRAMMA 1. Inleiding, tijdsbeelden en fossielen 2. Ontstaan en ontwikkeling van diapside reptielen 3. Van sauriër tot vogel 4. Vogels in het Tertiair 5. Synapside reptielen, de eerste zoogdieren 6. Zoogdieren in het Tertiair en Kwartair

3

4 Neognathinae Neoaves Galloanserae Galliformes Anseriformes

5 Massa extinctie 60 miljoen jaar geleden - Alle dinosauriërs - Alle zeereptielen - Alle ammonieten - Zwaar getroffen werden o.a. insecten Totaal 76 % van al het leven op aarde stierf uit Oorzaken: inslag asteroïde met een doorsnede van 10 km Inslagkrater Chicxulub (Mexico) Iridium afzettingen wereldwijd Gevolgen: bosbranden, zure regen, verduistering Extreem vulkanisme

6 Bladeren door het Tertiaire vogelboek Era Sub-era Periode Tijdvak Tijd geleden Ma Kwartair jonger Plioceen 2,58-5,333 Neogeen Mioceen 5,333-23,03 Cenozoïcum Tertiair Oligoceen 23,03-33,9 Paleogeen Eoceen 33,9-56,0 Paleoceen 56,0-66,0 Mesozoïcum Krijt ouder

7 Hoe is de snelle ontwikkeling van vogels in het Paleoceen mogelijk? 1. Uitsterverven van o.a. vliegende Therapoden liet een enorm aantal niches leeg achter. 2. Continental drift en gebergtevorming creëerde splitsingen in populaties. 3. Gemiddelde temperatuur hoger dan op dit moment Of was er geen snelle ontwikkeling maar waren groepen van Neoaves al aanwezig aan het einde van het Krijt?

8 Period Epoch Continental Positions New Mammals N e o g e n e Pliocene Miocene Africa closes off the Mediterranean Sea North and South America join at Panama The Geography of the earth similar to today Africa is pushing into Europe-forms the Alps Arctic becomes covered with ice First hominids-human ancesters Horses,camels,and rhinos Beaver-like animals many apes and other primates P a l e o g e n e Oligocene Eocene Paleocene Australia separates from Antarctica India crashes into Asia-forms Himalayans Antarctica is covered by glaciers Sea levels are low Europe and North America separate Europe is joined with North America Australia is joined with Antarctica India a land unto itself Atlantic Ocean is forming Dogs, cats, and pigs toothed whales Bats Elephant ancestors Whales Eohippus-the first horse The condylarths-ancestors of modern hoofed herbivores Rodents The first Primates

9 Temperatuurverloop in het Tertiair Gegevens vanuit diepzee boorkernen en gebruik makend Van twee zuurstofisotopen

10 Probleem: Landvogels zeer beperkt gefossiliseerd met uitzondering van grote loopvogels Veel meer watervogels

11

12 58-Million-Year-Old Flying Seabird Discovered in New Zealand Jan 27, 2014 by Sci-News.com Paleoceen Oudste zeevogel, mogelijk verwant aan twee soorten oervogels uit het Krijt (Antarctica) Opvallend: hoewel de tekenaar er een Kuifaalscholver van maakt is de vogel niet verwant aan bestaande soorten

13 Paleoceen, miljoen jaar geleden Waimanu, gevonden in Nieuw Zeeland - behoort bij Neognathes

14 Discussiepunt: is de evolutie van de Neoaves begonnen voor begin van Tertiair? of is de evolutie van de Neoaves na het einde van het Krijt in een stroomversnelling gekomen? DNA onderzoek pleit voor het laatste (Hackett, 2008)

15 Waimanu had de poten van een IJsduiker, geschikt voor zwemmen met de poten

16 Waimanu had de vleugels van een pinguin maar skelet minder ver gespecialiseerd op zwemmen met de vleugels

17 Presbyornis, de oudste eend/gans Leefde in kolonies langs meeroevers (Utah)

18 Eutreptodactylus Mogelijk de oudste Koekoek (gevonden in Brazilië)

19 Loopvogels in het Tertiair Paleognathen Ratites struisvogelachtigen, wereldwijd Neognathen Gasterornithidae planteneters, wereldwijd Phorusrhacidae mogelijk aaseters of herbivoren, misschien vleeseters Zuid-Amerikaans, 1 soort uiteindelijk in Noord-Amerika, 1 soort in Frankrijk Dromornithidae - Australië

20 Diogenornis fragilis 90 cm hoog Paleognaat Zuid-Amerika Familie: Ratitae Gelijkend op de Rhea maar nauwer verwant aan de Casuaris

21 Rhea

22 Paleopsilopteris Mogelijk de oudste van de Phorusracidae (Schrikvogels) Opmerkelijk fenomeen: vogel had gastroliten in zijn maag. Wijst op een dieet van bijv. stevige zaden.

23 Eoceen Gastornis Wereldwijde verspreiding Grote loopvogels Eerste van de Gastornithidae

24 Diatryma (Gastrornithidae) Gastornithidae

25 Vreselijke vleeseter of vegetariër? Sporen wijze uit: geen grote klauwen aan de tenen Snavel zonder haak Doorslaggevend: Calcium isotopen in de botten gelijk aan planteneters

26 Dromornithidae Australische loopvogels nauw verwant aan Amerikaanse Schrikvogels Dromornis (links): 3 meter hoog, Genyornis (rechts): 2,5 meter hoog Geen kam op borstbeen

27 Paraphysornis brasiliensis Schrikvogels waren een typisch Zuid-Amerikaanse vogelfamilie Op basis van botstructuur enkels wordt vermoed dat het aaseter was. Nauw verwant aan de huidige Seriema s

28

29 Neocathartes In Noord-Amerika leefde deze loopvogel, zo groot als een gier maar hier niet aan verwant Nieuw onderzoek wijst uit dat ook deze vogels in dezelfde groep zitten als huidige Seriema s en uitgestorven Schrikvogels.

30 Zelfde niche als de moderne Secretarisvogel uitt zuidelijk Afrika

31 PAUZE

32 Zeer belangrijk voor kennis van Oligocene vogels zijn de Fur kliffen uit Denemarken. Bestaan uit diatomeeën klei en vulkanische as Strandloper

33 Oudste papagaai Mopsitta tanta (Noorwegen, Denemarken)

34 Icadyptes salasi 1,5 meter hoog Tropisch Amerika

35 Oligoceen Hoazinavis lacustris Een vogel die sterk leek op huidige Hoazin Twee klauwtjes aan de vleugels Zeer bijzonder is dat deze vogels nauw verwant zijn aan Afrikaanse Turaco s. Hypothese: met drijvende vegetatie in Zuid- Amerika terecht gekomen.

36 Purperkuiftoerako

37 Taubacrex Mogelijk één van de oudste Rallen (gevonden in Brazilië) Opmerkelijk fenomeen: vogel had gastroliten in zijn maag. Wijst op een dieet van bijv. stevige zaden.

38 Agnopterus Gevonden in Frankrijk, Kazachstan en Brazilië. Flamingo s zijn nog ouder, Scaniornis leefde al in het Paleoceen

39 Palaeolodus Een groep eendachtige vogels die nauw verwant zijn aan flamingo s en wereldwijd voorkwamen.

40 Mioceen Phorusracos longissimus Patagonië 2,50 m; 130 kg Naamgever van de schrikvogels- Phorusracidae

41

42 Brontornis 2,8 m hoog, 400 kilo zwaar Vleeseter, toppredator Prooien was o.a.. Astropotherium (tapir, 2,5 m hoog

43 Kelenken guillermoi Mogelijk grootste Schrikvogel (3 meter hoog)

44

45 Discussiepunt: Aaseter of jager??? Ontwikkeling reukcentrum niet sterk ontwikkeld Grote ogen Gebouwd op snelheid

46 Pumiliornis tesselatus Oudste stuifmeeletende vogel Gevonden in Messel (D) Mayr (2014)

47 Argentavis magnificens, grootste vliegende vogel Lijken op Zuid-Amerikaanse gieren maar andere familie (Terathornitidae) Spanwijdte: 7 meter, 72 kilo

48 Eerste gieren verschenen Brasilogyps Even groot als de huidige Zwarte Gier

49 Zwarte gier

50 Gier (Taubatornis campbelli), deelde niche met andere aaseters zoals Buidelhyeana s

51 Arenden en kiekendief familie Pengana robertbolesi Australië

52 Miocene kerkuilen uit Italië Zo groot als een Oehoe, Belangrijkste prooi mogelijk Deinogaleryx (een harige egel) Ook dagroofvogels waren groter (Buizerden zo groot als Arenden) Tyto robusta en Tyto garganea

53 In 2014 werd Pelagornis sandersi beschreven. Uitgestorven familie (Pelagornithidae), zeevogels Nog groter, 7 meter spanwijdte Herkomst: Noord-Amerika

54 Moa Een Paleognath, niet verwant aan struisvogels maar aan Zuid-Amerikaanse tinamoes Nieuw-Zeeland Mioceen Holoceen

55 Plioceen Titanis walleri 2,5 meter hoog, 150 kilo zwaar Noord-Amerikaanse schrikvogel, daar terecht gekomen na de verbinding van Midden en Zuid- Amerika Goed voorbeeld van hypothetische vogel Schedel is niet gevonden

56 Noord-Amerikaanse schrikvogel, daar terecht gekomen na de verbinding van Midden en Zuid- Amerika

57 Loopvogels uit de Paleognathidae overleven Het Plioceen Reuzenstruisvogel (Georgië) Struthio dmanisensis

58 Laatste reuzenvogel uit de familie van de Grootpoothoenders / thermometervogels Sylviornis neocaledoniae

59

60

61 Veel Pliocene soorten ook in het Pleistoceen Vrb.: Asfalt ooievaar (Ciconia maltha) Gevonden in de La Brea teerputten (USA, LA) jaar oud (Pleistoceen)

62 Informatie: The Origin and Evolution of Birds, A. Feduccia, 1999 Paleogene Fossil Birds, G. Mayr,

63

64 Dank voor uw aandacht