EVOLUTIE VAN OERSOEP TOT OERMENS. College 5 Evolutie vogels en zoogdieren

Transcriptie

1 EVOLUTIE VAN OERSOEP TOT OERMENS College 5 Evolutie vogels en zoogdieren

2 PROGRAMMA 1. Aarde en Kosmos, van Big Bang tot Oersoep 2. Ontwikkeling van het leven in zee 3. Verovering van het land 4. Bloeitijd van zaadvarens en reptielen 5. Evolutie van vogels en zoogdieren 6. Ontwikkeling van Oermens tot Homo Sapiens

3 Samenvatting college 4 Ontwikkeling van naaktzadige planten uit zaadvarens en Cordaïeten (Carboon) Ontwikkeling van bedektzadige planten mogelijk uit Caytonia, Bloemen en bestuivers ontwikkelen zich gezamenlijk vanaf einde Krijt. Ontstaan amnioten in Carboon, reptielen bestaan feitelijk uit vier nauwelijks verwante groepen. Anapside reptielen mogelijk verwant aan huidige schildpadden Diapside reptielen ontwikkelen zich tot hagedissen, slangen, krokodillen en vogels. Synapside reptielen ontwikkelen zich tot zoogdieren

4

5 Paleozoïcum Phanerozoïcum Mesozoïcum Cenozoïcum Eon Era Periode Ouderdom Milj.jaren Neogeen (vroeger Kwartair en jong Tertiair)) Paleogeen (vroeger Oud Tertiair) Holoceen 0-0,001 Pleistoceen 1,8-0,001 Plioceen 5,3-1,8 Mioceen 23-5,3 Eoceen Paleoceen Zoogdieren dominant Krijt Jura Reptielen dominant op land Trias Perm Carboon Bloeitijd amfibieën Devoon Siluur Ordovicium Cambrium Eerste dieren verschijnen op het land Eerste planten verschijnen op het land Planten en dieren verschijnen in de oceanen Proterozoïcum Precambrium Stromatolieten, eerste fossielen

6 Eoceen 55,8 miljoen jaar geleden

7 Plioceen (5,3 2,5 milj joen Jaar geleden Landbrug tussen Zuid- en Noord- Amerika

8

9 Gebergtevorming Alpen, Rocky Mountains etc.

10

11 IJstijden

12 Huidige uitbreiding van het landijs op het noordelijk halfrond (zwart) en maximale uitbreiding gedurende het Kwartair (grijs).

13 Vogels ontstaan uit vliegende Saurischia Vroeg Krijt Caudipteryx

14

15 Reptielen en vogels Gemeenschappelijke kenmerken : Holle beenderen Veren Drietenige voeten Verschillen: Archeopteryx Staart gereduceerd Geen gebit Warmbloedig

16

17

18

19

20 Archeopteryx, 150 milj. Jaar geleden, zwever, geen borstbeen Enantiornithes: meest voorkomende vogel-reptielen in het Krijt,goede vliegers, soms voedselspecialist, miljoen jaar geleden Hesperornithes: niet vliegende watervogels, niet verwant aan huidige vogels miljoen jaar geleden

21 Haast s Arend, een uitgestorven Neognaat Moa, een uitgestorven Palaeognaat

22 Paleognathae

23 Neognathinae Neoaves Galloanserae Galliformes Anseriformes

24 Paleoceen loopvogels (Gastornis), uilen (Ogygonptynx wetmorei), duiven, kraanvogels etc.

25 Moa Nieuw-Zeeland Mioceen Holoceen 60 miljoen jaar geleden 1400 AD

26 Paleoceen - Pleistoceen: Terror Birds (Phorusracinae) Amerika Verwant aan de moderne Seriema s Brontornis, 2,8 m hoog, 400 kg

27 Paleoceen Myoceen Australië mogelijk verwant aan eenden Convergente evolutie Dromornis (onder) en Gerryornis (rechts)

28 Eoceen, Icadyptes salasi 1,5 meter hoog Tropisch Amerika

29 Pleistoceen Teratornis (LaBrea, asfaltputten), Gier met spanwijdte van 3,5 meter

30 Eerste zoogdieren ontstonden in het Mesozoïcum Cynodonten directe voorouders zoogdieren (Trias) Ongespecialiseerde insecteneters Mogelijk nachtdieren Morganucodon

31 PAUZE

32 Multituberculaten Knaagdieren van het Mesozoïcum Plantenetende boombewoners Eierleggend Niet verwant aan de knaagdieren, mogelijk verwant aan Vogelbekdieren en Mierenegels

33 Casterocauda Visetend, zoogdierachtig reptiel

34 Repenomanus Groot, tot een meter, carnivoor

35

36 Verschil zoogdieren reptielen: Gespecialiseerd gebit betere voedselopname - andere bouw onderkaak, o.a. samenhangend met ontwikkeling beter gehoor Warmbloedig (en beharing als isolatie) Grotere hersenen, startend met reukcentrum

37 3 groepen 1. Monotremamata Cloaca Eierleggend Geen tepels, wel melkafgifte Splitsten 115 miljoen jaar geleden in Vogelbekdieren en Mierenegels

38 2. Buideldieren Korte draagtijd embryo 4-5 weken Jong wordt vervolgens opgevoed in een buidel, gevoed

39 3. Placenta zoogdieren (Eutheria) Splitsing buideldieren en Placenta zoogdieren jaar na het uitsterven van de Dinosauriërs, mogelijk verwant aan Eomaia Placenta Verder ontwikkelde hersenschors Ander gebit, 3 kiezen Hypothetische eerste Placenta zoogdier Eomaia, Boven Krijt

40 Oligoceen Azië, Indricotherium, grootste landzoogdier 8 meter hoog, 16 ton zwaar Zuid-Amerika; Brontotheres, verwant aan paarden, 2,5 meter hoog

41 Oligoceen, Zuid-Amerika, geïsoleerd en divers Astrotherium Homalodotherium Boryhyaena buidelroofdier, 1,5 meter Hoog, belaagd Theosodon

42 Fauna Mioceen - Zuid-Amerika, o.a. Buidelsabeltandtijger, reuzen gordeldieren

43 Europa Pleistoceen Zuid-Amerika

44

45 Walvissen ontstonden in het Eoceen, miljoen jaar geleden Aziatische lagunes Pakhicetus Rodhocetus Basilosaurus cetoides Tuimelaar

46 Evolutie paarden Vanaf 52 miljoen jaar geleden Woudpaard wordt savannepaard

47

48

49 Eerste katten in het Oligoceen, 33,9 23,3 milj. Jaar geleden Azië (Proailurus, 15 cm) Let op: Patriofelis en andere Creodonten) waren hier niet aan verwant, convergente evolutie

50

51 Honden, beren en marters ontstaan uit Miacidae (Paleoceen)

52 Primaten Mogelijk al ontstaan aan het einde van het Krijt Vliegende lemurs Tupaia s Primaten Plesiadapis, eerste primaat Paleoceen, miljoen jaar geleden

53 Primaten 2a. Spookaapjes Twee groepen 1. Lemuren 2b. Apen van de Nieuwe Wereld 2c. Apen van de Oude Wereld

54 Primaten Twee groepen 1. Lemuren Anaptomorphus, Eoceen, Amerika Darwinius masillae Duitsland, Eoceen 58 cm, 1983 Bereikten Madagscar in het Paleoceen en zouden daar overleven

55 2. Apen Aegyptopithecus zeuxis, Oligoceen Apidium, Oligoceen - Mioceen Proconsul, Mioceen

56

57 Informatie: -en-gereconstrueerd/80152 Masso, R. 2012, Evolutie (deel 115, Wetenschappelijke Bibliotheek) Reece, J.B. 2011, Campbell Biology (Pearson)

58 Volgende week, de mens!