11/19/2012. Systeem Aarde-6:het Mesozoicum. Perm/Trias Paleozoicum-Mesozoicum)massa extinctie Pangea

Transcriptie

1 Systeem Aarde-6:het Mesozoicum Perm/Trias Paleozoicum-Mesozoicum)massa extinctie Pangea Atmosfeer: hoge CO 2 waarden Klimaatsverandering (landklimaat) Hydrosfeer: warme oceanen, anoxia Lithosfeer: hoge vulkanische activiteit (Siberian traps) Biosfeer: verdwijnen van habitats Eind Perm/begin Trias: Pangea 1

2 Perm Boekelo-Hengelo: zout uit het Perm! 2

3 Gebeurtenissen in het Mesozoicum Tektoniek lithosfeer Respons hydrosfeer Trias Keuper (continental (gipsen/zouten) Muschelkalk (marien, kustnabij) Bontzandsteen (continentaal) 3

4 Muschelkalk groeve bij Winterswijk Keuper Therapsiden 4

5 De Dolomieten, enorme rifstrukturen uit de Trias Voetspoor van Nothosaurus in de Muschelkalk van Winterswijk. Manicouagan Impact Crater 5

6 Grote lavastromen op de Trias-Jura grens In de Jura snelle evolutie van de dinosauriers Mass-extinction 6

7 Dino eieren Dino coprolieten Dino sporen 7

8 L R L R R L R L L Acrocanthosaurus R L R L L R L R R R R Footprint Evidence Sauroposeidon R L Glen Rose Limestone, Early K, Texas Nederland heeft zijn eigen saurus: de Maas- of Mosasaurus. Het eerste exemplaar is door Napoleon meegenomen naar Parijs. Onlangs is een tweede exemplaar, Ber, in de ENCI groeve gevonden. Ber 8

9 Pterodactylus Geen veren maar een huidplooi. In de kalken van Solnhofen is het fossiel van de eerste vogel, Archeopteryx, gevonden. Het dier heeft duidelijke veren Ontwikkeling zoogdieren 9

10 Trias: ontstaan dinoflagellaten (plankton) Biogeochemisch (veranderende oceaan chemie, biomineralisatie) Rodinia (rust) beweging Pangea (rust) beweging Nocticula (dinoflagellaat) Belangrijke stap De Mesozoische kalkrevolutie Mesozoische kalkrevolutie: ontstaan van kalkplankton sedimentatie in de diepzee Pre-Krijt: 90% van de biogene kalk: shelfkalken (koralen; ondiep) Vanaf nu: 60% CaCO 3 : planktonskeletjes (vnl diepzee) Kalkig nannoplankton en planktonische foraminiferen 10

11 Rol van Coccolithoforen in het klimaats systeem Sommige Coccolithoforen produceren DMS (dimethylsulfide; bevordert wolkenformatie) Grote rol in de koolstofcyclus (kalkvorming, organische stof vorming) Bown et al., 2004 The seven sisters, ZO Engeland (Krijt) GAIA Kalkalgen: Emiliania huxleyi DMS: Dimethylsulfide CCN: Cloud Condensation Nuclei Oceaan verzuring 11

12 Foraminiferen (eencellige organismen) Grootforaminiferen benthisch (bodem) planktonisch (drijvend) Eocene nummulieten kalksteen. Nummulites gizehensis Nummulites De Eocene kalksteen waarvan de pyramiden zijn gebouwd bestaat geheel uit de schaaltjes van eencelligen: Nummulites Grootforaminiferen met symbionten 12

13 Amphistegina De groep van de ammonieten (soort inktvissen) kende een hoge diversiteit in het Mesozoicum Het dier leeft in de laatste kamer; eerdere kamers met gas gevuld. 13

14 De scheidinglijn tussen twee kamers noemen we de sutuur. Deze kan simpel of ingewikkeld zijn. Lyme Regis De sutuurlijn is een belangrijk determinatie kenmerk. Onderscheiden worden: Goniatitisch Ceratitisch Ammonitisch Complex Elk sutuur type heeft een duidelijke stratigrafische verspreiding. De goniatitische is de meest primitieve. De ammonitische sutuur is meest typisch voor het Mesozoicum 14

15 Veel over de vroegere levenswijze van de ammonieten weten we van de huidige Nautilus, o.a. het voortbewegingspatroon, voeding Ammonieten sterven uit aan het einde van het Krijt, Nautilus overleeft: voedingspatroon? Belemnieten zijn de inwendige skeletten van pijlinktvissen De belemniet is vergelijkbaar met het zeeschuim van de huidige pijlinktvis 15

16 Boven Krijt: opkomst van de rudisten (bivalven) Koralen en rudisten: gescheiden habitat Rudisten neergang aan het eind van het Krijt Krijt: opkomst van de rudisten (mollusken) Rudisten rif, Oman 16

17 Rudisten rif in Oman Toenemende diversiteit van de rudisten Het eind van de Krijt periode (65 m.j) kende een weelde aan allerlei gespecialiseerde organismen zowel in zee als op land. Met de inslag van een meteoriet g nabij Mexico kwam hier een abrupt einde aan 17

18 K/T grens bij Zumaya (Spanje) Foraminifera onder en boven de Krijt/Tertiair grens Iridium piek Exit dino s, rudisten, ammonieten, belemnieten, plankton etc Scleractinia ( moderne koralen) ontstaan in de late Trias 18