Inhoud. Inleiding blz. 3. Wat is een fossiel? blz. 4. Hoe fossielen ontstaan blz. 5. Fossielen van zacht weefsel blz. 6. Zeedieren blz.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Inhoud. Inleiding blz. 3. Wat is een fossiel? blz. 4. Hoe fossielen ontstaan blz. 5. Fossielen van zacht weefsel blz. 6. Zeedieren blz."

Transcriptie

1 Door: Oscar Zuethoff Groep 6b - Meneer Jos & Ingrid Februari 2008

2 Inhoud Inleiding blz. 3 Wat is een fossiel? blz. 4 Hoe fossielen ontstaan blz. 5 Fossielen van zacht weefsel blz. 6 Zeedieren blz. 7 De dinosauriërs blz. 8 Fossiele planten blz. 10 Fossiele brandstoffen blz. 11 Levende fossielen blz. 12 Waar vind je fossielen blz. 13 Gereedschappen blz. 14 Vragen bij de spreekbeurt blz. 15 Werkstruk fossielen, door Oscar Zuethoff, groep 6b Adwaita 2

3 Inleiding Ik houd mijn spreek beurt over Fossielen. Voor sommige kinderen zijn fossielen maar oude stoffige dingen, maar ik vind ze heel interessant. Ze vertellen ons heel veel over de dieren en planten van vroeger Wij hebben zelf hele mooie fossielen in Frankrijk gevonden. We waren in een kloof en gingen daar naar fossielen zoeken. We hadden allemaal gereedschappen mee, daarmee kon je ze uit de berg timmeren. Soms ging er een kapot, dat was wel jammer. Ik heb er ook een paar mee genomen. Daar laat ik jullie straks iets van zien. Deze hebben we zelf gevonden in een kloof in Frankrijk (Entrevaux, dicht bij Nice). Werkstruk fossielen, door Oscar Zuethoff, groep 6b Adwaita 3

4 Wat is een fossiel? Een fossiel is een versteend overblijfsel van een plant of dier uit de Oertijd. Dit kan een afdruk zijn, een soort stempel in een steen. Ook een afdruk van een varenblad en de voetsporen van dinosauriërs zijn fossielen. Net zo als een versteend bot, dat precies dezelfde vorm heeft als het bot zoals het was, bijvoorbeeld van een dinosaurus. Dino s bestaan al lang niet meer, maar omdat we daar fossielen van hebben gevonden weten we nu toch hoe de dino er een beetje eruit zag. Onderste 2 foto s zijn gevonden fossielen uit Frankrijk. Werkstruk fossielen, door Oscar Zuethoff, groep 6b Adwaita 4

5 Hoe fossielen ontstaan Als een dier sterft wordt het vlees meestal opgegeten of rot het weg. Het kan ook gebeuren dat het dode dier onder het zand, modder of klei terecht komt en na duizenden jaren een fossiel wordt. Tenminste, de harde delen (tanden, botten maar ook schelpen) ervan. Zo zijn er over de hele wereld fossielen gevonden van dieren die ooit op aarde hebben geleefd. Fossielen zijn meestal heel oud. De jongste fossielen zijn zo ongeveer jaar oud. Sommige hele oude fossielen zijn wel 550 miljoen jaar oud. Dat is dus ouder dan de mens. Soms worden er wel complete dieren als fossielen gevonden en weten wij hoe zij eruit zagen. In barnsteen bijvoorbeeld worden soms complete insecten zoals mieren of muggen ingesloten teruggevonden omdat de hars waaruit de barnsteen ontstaat zorgt voor een goede afsluiting en het diertje helemaal bewaard is gebleven. Fossiel dino-ei (Frankrijk) en zo lag een ongeboren dino in zijn ei. Er zijn ook versteende afdrukken van huid gevonden en versteende nestjes met eieren. Aan versteende pootafdrukken konden de mensen zien of de dieren op twee of op vier poten liepen. Aan fossielenkeutels kunnen we zien wat ze aten. Maar welke kleur een dinosaurus had, wat voor geluid ze maakten, dat zullen we nooit te weten komen. Werkstruk fossielen, door Oscar Zuethoff, groep 6b Adwaita 5

6 Fossielen van zacht weefsel Heel soms worden fossielen gevonden van zachte weefsels, die meestal wegrotten tijdens het verstenen. Dat zijn soms complete dieren, die anders nooit als fossiel worden teruggevonden. Zulke vondsten zijn heel belangrijk. Ze geven ons veel meer informatie over levende dieren dan alleen de botten, de tanden of de schelpen die vaak worden gevonden. Pompeji. Heel bijzonder vind ik de vondsten van versteende mensen, zoals ze deze gevonden hebben bij Pompeji in Italië. Werkstruk fossielen, door Oscar Zuethoff, groep 6b Adwaita 6

7 Zeedieren Zoals ik net al vertelde is een fossiel dus een versteend overblijfsel van een plant of dier uit de Oertijd. Dit kan ook een afdruk zijn van een schelp, koralen en zeesterren. Er zijn ook fossiele vissen. Fossiele schelpen, koralen, zeesterren en vissen vertellen ons ook waar vroeger de zeeën waren. Zee-egel of een zee-ster? Zeebaars? Werkstruk fossielen, door Oscar Zuethoff, groep 6b Adwaita 7

8 De dinosauriërs Niemand heeft ooit echt een dinosaurus gezien omdat ze al miljoenen jaren geleden zijn uitgestorven. De dinosaurus is het meest fantastische fossiel dat ik ken. Er waren heel veel soorten. Door de gevonden voetafdrukken, botten, tanden en eieren weten we iets over deze dieren. Van de gevonden botten en tanden werd een skelet gemaakt en werd het dier een naam gegeven. Pootafdruk van een dino. Van sporen van fossielen weet je niet altijd goed welk dier ze heeft gemaakt. Soms vind je in de rotsen complete fossielen van dino s en herken je de vorm en de grootte van het dier zoals het heeft geleefd. Dino s legden eieren net als vogels nu. In de eieren werden soms fossielen van baby dino s gevonden (foto s op pagina 5). Dinosaurussen waren reptielen, verdeeld in kleine en grote soorten. Sommige soorten aten planten (langwerpige eigen), anderen voedden zich met vlees (ronde eieren). Er waren dinosaurussen met een hard pantser, met stekels, of met een knotsvormige staart. Aan de hand van de botten die zijn terug gevonden, zijn de dino s heel goed nagemaakt. We weten niet zeker Werkstruk fossielen, door Oscar Zuethoff, groep 6b Adwaita 8

9 welke kleur ze hadden, maar als we kijken naar de kleuren van de reptielen die er nu nog zijn, dan is dat wel een aanwijzing. Skelet dinosaurus. Er zijn al veel verschillende verklaringen bedacht waarom de dinosaurus zo mysterieus zijn verdwenen, zoals een verandering in klimaat of in de planten. Dit is waarschijnlijk weer gebeurt door de inslag van een meteoriet. Maar we weten het gewoon niet precies. Werkstruk fossielen, door Oscar Zuethoff, groep 6b Adwaita 9

10 Fossiele planten Er komen ook fossielen van delen van planten (varens) en bomen voor. Deze worden vooral gevonden in gesteente dat steenkooladers bevat. Stenen bomen ontstaan doordat het hout wordt omgezet in het mineraal kwarts. Ik heb daar ook een voorbeeld van meegenomen. Varens zien er vandaag de dag nog net zo uit als honderden miljoenen jaren geleden. Werkstruk fossielen, door Oscar Zuethoff, groep 6b Adwaita 10

11 Fossiele brandstoffen Olie en steenkool worden fossiele brandstoffen genoemd omdat ze zijn ontstaan uit oude microscopische kleine diertjes en plantjes. Als we ze verbranden komt de energie vrij. Aardolie is een fossiele brandstof waarvan veel producten worden gemaakt,zoals benzine en dieselolie. Fabrieken en vervoermiddelen werken op steenkool, gas en olie. Steenkool is ontstaan uit fossielenplanten, gas en olie uit fossiele zeewezens. De mensen gebruiken heel veel fossiele brandstoffen. Niet alleen als energiebron, maar ook om bijvoorbeeld plastic te maken. Boren naar olie. Werkstruk fossielen, door Oscar Zuethoff, groep 6b Adwaita 11

12 Levende Fossielen Sinds het begin van het leven op aarde zijn de flora (planten) en fauna (dieren) erg veranderd, zoals uit de gevonden fossielen blijkt. Moderne soorten verschillen soms totaal van hun fossiele voorgangers. Aan de andere kant zijn er ook planten en dieren die nog bijna hetzelfde zijn als je ze vergelijkt met fossielen van miljoenen jaren oud. Coelacanth. Voorbeelden van deze heel bijzondere levende fossielen zijn heel zeldzame dieren en planten zoals de coelacanth en de slithoren, die al lang als fossiel bekend waren voordat ze levend werden ontdekt. Er zijn ook fossiele plantensoorten die nu nog bestaan. Dit is bijvoorbeeld de Apenverdriet. Apenverdriet. Werkstruk fossielen, door Oscar Zuethoff, groep 6b Adwaita 12

13 Waar vind je fossielen? Fossielen vind je over de hele wereld. In de bergen maar ook in zee of grind. Soms kan het zijn dat ze oude gebouwen weg halen en gaan graven. Dan vinden ze per ongeluk een versteend overblijfsel van heel vroeger. Dat zijn dan soms allemaal botten van grote dieren. Maar het kunnen ook planten zijn of andere dingen. Heel soms graven ze oude dorpen op van vroeger. De meeste fossielen worden gevonden in Frankrijk. Maar ook in Nederland zijn veel plaatsen waar je fossielen kunt vinden. De meeste worden in Limburg gevonden. In Zeeuws Vlaanderen kun je nog steeds fossiele haaientanden vinden. Er zijn ook resten van mammoeten gevonden in Nederland. Zoals op de Holteberg. Daar is een mammoet plus mammoet-kind gevonden. Bijna nooit vinden ze een compleet fossiel van een dier. Maar meestal zijn het resten daarvan. Daardoor kunnen ze alsnog te weten komen hoe het er ongeveer vroeger uitzag. Werkstruk fossielen, door Oscar Zuethoff, groep 6b Adwaita 13

14 Gereedschappen Om fossielen te vinden heb je gereedschappen nodig. En dat is een hamer een bijtel en een borstel. Hoe werkt het? Je houdt je bijtel iets naast de fossiel en dan timmer je de fossiel er uit en met de borstel veeg je kleine stukjes weg wat je met de bijtel heb weg geslagen. Dit doe je net zo lang tot de fossiel los komt te liggen. Fossielen zoeken in een kloof bij Entrevaux (Frankrijk). Dit was mijn spreekbeurt over fossielen, zijn er nog vragen? Werkstruk fossielen, door Oscar Zuethoff, groep 6b Adwaita 14

15 Vragen bij de spreekbeurt Vraag 1: Vraag 2: Vraag 3: Vraag 4: Vraag 5: Vraag 6: Wat is een van de grootse fossielen? Een dinosaurus fossiel. Geef eens een voorbeeld van een fossiele brandstof? Olie en Steenkool. Geef een paar voorbeelden van een fossiel? dino s, haaientanden enz. Waar zijn fossielen van mensen gevonden? In Pompeji. Wat is Apenverdriet? Een plant die we ook als fossiel kennen, omdat hij aan het begin van het leven al bestond. Waar kun je in Nederland fossiele haaientanden vinden? In Zeeuws Vlaanderen. Werkstruk fossielen, door Oscar Zuethoff, groep 6b Adwaita 15

Het houden en maken van een Spreekbeurt.

Het houden en maken van een Spreekbeurt. Het houden en maken van een Spreekbeurt. 1 Spreekbeurt (10 15 minuten) Hier kun je zien hoe je je werkstuk en spreekbeurt moet maken en welke eisen er worden gesteld. 1. Kies een onderwerp 2. Maak over

Nadere informatie

W.O. Tweede leerjaar Geert DE JAEGER

W.O. Tweede leerjaar Geert DE JAEGER P ZEK NAAR DIN S! W.. Tweede leerjaar Geert DE JAEGER Wat weten we reeds over dino s? We gebruiken vaak de afkorting dino's. Eigenlijk zeg je dinosaurussen of dinosauriërs. Dat betekent : reuzen hagedis.

Nadere informatie

Dinosauriërs. Inhoudsopgave. 1. Inleiding. 2. Wat is een dinosauriër?

Dinosauriërs. Inhoudsopgave. 1. Inleiding. 2. Wat is een dinosauriër? Dinosauriërs Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Wat is een dinosauriër? 3. Wanneer leefden de dinosauriërs? 4. Waar leefden dinosauriërs? 5. Hoe leefden de dinosauriërs? 6. Waarom waren de dinosauriërs zo groot?

Nadere informatie

DINOSAURIËRS. Marthe Terny

DINOSAURIËRS. Marthe Terny DINOSAURIËRS Marthe Terny 1. INLEIDING Ik hou mijn spreekbeurt over dinosauriërs, omdat ik dit een erg leuk en interessant onderwerp vind. We weten al veel over de dinosauriërs, maar nog niet alles. Ik

Nadere informatie

inhoud Inleiding Wat is een fossiel? Hoe ontstaan fossielen? Paleontologie Beroemde fossielen Pluskaarten Bronnen Colofon en voorwaarden

inhoud Inleiding Wat is een fossiel? Hoe ontstaan fossielen? Paleontologie Beroemde fossielen Pluskaarten Bronnen Colofon en voorwaarden Fossielen inhoud 1. 2. 3. 4. 5. Inleiding Wat is een fossiel? Hoe ontstaan fossielen? Paleontologie Beroemde fossielen Filmpje Pluskaarten Bronnen Colofon en voorwaarden 3 4 5 9 11 15 16 18 19 Inleiding

Nadere informatie

Dino's. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Dino's. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres DigilessenPO 06 December 2012 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/40935 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Oog in oog met de dino s expeditie oertijd

Oog in oog met de dino s expeditie oertijd Oog in oog met de dino s expeditie oertijd Museumles - Expeditie Oertijd Informatie voor leerlingen basisonderwijs groepen 4 t/m 8 experience www.limburgsmuseum.nl wat je ziet, ben je zelf Oog in oog met

Nadere informatie

Auditieve oefeningen bij het thema: dinosaurussen

Auditieve oefeningen bij het thema: dinosaurussen Auditieve oefeningen bij het thema: dinosaurussen Boek van de week: 1; De archeoloog 2; Dinosaurussen 3; Tom en de dinosaurussen in het museum 4; Dinosaurussen Verhaalbegrip: Bij elk boek stel ik de volgende

Nadere informatie

TIJDLIJN. Een reis door de geschiedenis

TIJDLIJN. Een reis door de geschiedenis De OERKNAL! Wetenschappers denken dat zo n 13,7 miljard aardse jaren geleden alles in het heelal samengeperst was tot een gloeiend heet punt. Tijdens een enorme oerexplosie ontstonden uit dat punt materie

Nadere informatie

Opdracht 1 De Tijdlijn

Opdracht 1 De Tijdlijn 590 miljoen Opdracht 1 De Tijdlijn Kleurpotloden Door het werk van geologen is veel duidelijk geworden over planten en dieren die vroeger leefden. Om het overzichtelijk te maken werden ze ingedeeld in

Nadere informatie

Evolutie, wat is dat nu feitelijk?!

Evolutie, wat is dat nu feitelijk?! Evolutie, wat is dat nu feitelijk?! Heb je je wel eens afgevraagd waarom er zo veel verschillende soorten vlinders, vogels of vissen zijn? Waarom is er niet gewoon één soort van die dieren? Er is toch

Nadere informatie

HOOFDSTUK 1 HET ONTSTAAN VAN HET LEVEN OP AARDE BLZ 3. HOOFDSTUK 3 DE VELOCIRAPTOR BLZ 5. HOOFDSTUK 4 DE SPINOSAURUS BLZ 6.

HOOFDSTUK 1 HET ONTSTAAN VAN HET LEVEN OP AARDE BLZ 3. HOOFDSTUK 3 DE VELOCIRAPTOR BLZ 5. HOOFDSTUK 4 DE SPINOSAURUS BLZ 6. INLEIDING BLZ 2. HOOFDSTUK 1 HET ONTSTAAN VAN HET LEVEN OP AARDE BLZ 3. HOOFDSTUK 2 DE IRRITATOR BLZ 4. HOOFDSTUK 3 DE VELOCIRAPTOR BLZ 5. HOOFDSTUK 4 DE SPINOSAURUS BLZ 6. HOOFDSTUK 5 TYRANOSAURUS REX

Nadere informatie

Ik houd mijn spreekbeurt over de eerste mensen en mensachtigen op aarde, zoals de Neanderthalers.

Ik houd mijn spreekbeurt over de eerste mensen en mensachtigen op aarde, zoals de Neanderthalers. Ik houd mijn spreekbeurt over de eerste mensen en mensachtigen op aarde, zoals de Neanderthalers. Ik vind het zelf erg leuk om hier meer over te weten, heb hier veel over opgezocht en wil jullie daar nu

Nadere informatie

Opwindende ontdekkingen in oud-oosterhout! Wo uter is

Opwindende ontdekkingen in oud-oosterhout! Wo uter is rcheobode Opwindende ontdekkingen in oud-oosterhout! Wo uter is archeoloog. Hij hoort bij de groep archeologen die nu aan het opgraven is in Oosterhout in het gebied Vrachelen. Daar wordt over een jaar

Nadere informatie

Onder onze voeten Schoolbezoek Min40Celsius. Lesbrief

Onder onze voeten Schoolbezoek Min40Celsius. Lesbrief Onder onze voeten Schoolbezoek Min40Celsius Lesbrief Lesbrief Onder onze voeten U gaat met uw klas een bezoek brengen aan Min40Celsius, aan de hand van deze lesbrief kunt het bezoek (kort) voorbereiden.

Nadere informatie

Fossiele brandstoffen? De zon is de bron!

Fossiele brandstoffen? De zon is de bron! Energie 5 en 6 3 Fossiele brandstoffen? De zon is de bron! Filmpjes werkblad Doelen Begrippen Materialen Duur De leerlingen: weten dat fossiele brandstoffen hele oude resten van planten zijn. kunnen een

Nadere informatie

Bewoners. Noordzee. Introductie. Als de Noordzee een paspoort zou hebben dan zou het er zo uitzien:

Bewoners. Noordzee. Introductie. Als de Noordzee een paspoort zou hebben dan zou het er zo uitzien: Gemiddelde: diepte 94 meter Oppervlak: 572.000 km2 Bodem: hoofdzakelijk zand Bewoners van de Noordzee Introductie Als de Noordzee een paspoort zou hebben dan zou het er zo uitzien: De Noordzee is natuurlijk

Nadere informatie

Spreekbeurt Dinosaurussen

Spreekbeurt Dinosaurussen Spreekbeurt Dinosaurussen 17 maart 2008 - Daniël Kuckartz - Groep 6 1: Krijt-tijdperk 2: Zoogdier/Eieren 2B: Embryo 3: Landdino s 4: Waterdino s 5: Vliegende dino s 6: Gewicht 7: Lengte 8: Voortbeweging

Nadere informatie

Groep 8 Basisles: Elektriciteit opwekken

Groep 8 Basisles: Elektriciteit opwekken Leerkrachtinformatie Lesduur: 35 tot 40 minuten Deze basisles kunt u op verschillende manieren organiseren: A. Klassikaal (35 minuten) U verzorgt en begeleidt de les. U gebruikt hierbij deze leerkrachtinformatie

Nadere informatie

Aanwijzing: Lees de verhalen op de borden boven de kist goed; er staan aanwijzingen op. Kijk goed in de kist. Valt je daar iets bijzonders op?

Aanwijzing: Lees de verhalen op de borden boven de kist goed; er staan aanwijzingen op. Kijk goed in de kist. Valt je daar iets bijzonders op? Ondergronds Opdrachten groepen 5, 6 en 7 In Ondergronds gaan kinderen aan de slag als een echte archeoloog. Ondergronds is een reconstructie van een archeologische opgraving. De leerlingen werken met echte

Nadere informatie

Herdenking einde eerste wereldoorlog: portretten wereldleiders

Herdenking einde eerste wereldoorlog: portretten wereldleiders SPELINGSPROKKELS VIJFDE LEERJAAR Bezoek aan De Wateringen In oktober gingen we op uitstap naar het museum De Kolonie. Daar leerden we bij over de prehistorie en de eerste mensen. In de namiddag maakten

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL 2006

Bijlage VMBO-GL en TL 2006 Bijlage VMBO-GL en TL 2006 tijdvak 2 BIOLOGIE CSE GL EN TL Deze bijlage bevat informatie. 600051-2-588b REPTIELEN INFORMATIE 1 VERSCHILLENDE GROEPEN In de afbeelding hieronder staan vier soorten reptielen

Nadere informatie

Activiteitenschema Archeologie

Activiteitenschema Archeologie Activiteitenschema Archeologie Soort activiteit: Spullen opgraven uit de zandbak. Tijdsindeling: 5 Minuten de plaatjes in de zandbak verstoppen. 5 Minuten vertellen over hoe de mensen vroeger wat zochten

Nadere informatie

Vissen op prehistorische botten

Vissen op prehistorische botten Doel Materialen Vak Niveau Duur Werkwijze Veldwerktip De leerlingen kunnen: vertellen hoe de Noordzee er 10.000 jaar geleden uitzag, vertellen waarom er botten van prehistorische zoogdieren in de Noordzee

Nadere informatie

Titel: Reuzenbeesten (met dank aan Anouk in t Veld) Bouw: groep 6. Tijdsindicatie totaal: 30 min.

Titel: Reuzenbeesten (met dank aan Anouk in t Veld) Bouw: groep 6. Tijdsindicatie totaal: 30 min. Titel: Reuzenbeesten (met dank aan Anouk in t Veld) Bouw: groep 6 Tijdsindicatie totaal: 30 min. Doel van de les: Aan het eind van de les hebben de leerlingen een reuzenbeest in beweging gemaakt Foto s

Nadere informatie

8 5 Aarde en heelal. Lees de vragen over de planeten in de tabel hieronder. Vragen over de planeten. Aarde Maan Mars

8 5 Aarde en heelal. Lees de vragen over de planeten in de tabel hieronder. Vragen over de planeten. Aarde Maan Mars Lees de vragen over de planeten in de tabel hieronder. Vragen over de planeten. Aarde Maan Mars Is er water? ja beetje ja (vooral ijs!) Kunnen er planten groeien? ja nee nee Kunnen er dieren leven? ja

Nadere informatie

Kuwait Petroleum Europoort, Q8KPE

Kuwait Petroleum Europoort, Q8KPE SPREEKBEURT 1/8 Kuwait Petroleum Europoort, Q8KPE Q8KPE is gelegen in Rotterdam Europoort. De locatie Europoort heeft de grootste haven ter wereld waar veel producten worden gemaakt en verhandeld. Voor

Nadere informatie

Dagje naar zee. Yosei

Dagje naar zee. Yosei Zandvoort We gingen met school een schoolreisje doen. We gingen naar Zandvoort met de bus. Het was een uur rijden. Kwart over tien eindelijk we zijn er. Toen ging ik met mijn groepje opdrachten doen. Het

Nadere informatie

Galápagos-eilanden. Inleiding. Inhoudsopgave. 1. Algemeen

Galápagos-eilanden. Inleiding. Inhoudsopgave. 1. Algemeen Galápagos-eilanden Inleiding Ik wil mijn spreekbeurt graag houden over de Galápagos-eilanden. De Galápagos-eilanden liggen in de Stille Oceaan en zijn heel bijzonder omdat er dieren en planten leven die

Nadere informatie

1. Fossielen, dood of levend?

1. Fossielen, dood of levend? 1. Fossielen, dood of levend? Op veel plaatsen op aarde kun je fossielen vinden. Deze oeroude overblijfselen van organismen vertellen een deel van het levensverhaal van de aarde. Soms worden er planten

Nadere informatie

Evolutie. schepping. belangrijk! Wat geloof jij?

Evolutie. schepping. belangrijk! Wat geloof jij? Evolutie schepping belangrijk! Van levensbelang van levensbelang Wat geloof jij? 1 1. Onze gedachten bepalen wat we zien. Zal een kleuter van vier jaar een boek zonder plaatjes mooi vinden? Nee, uiteraard

Nadere informatie

b. Bekijk het laatste deel van de maquette, de kwelders. Waarom staat daar geen dorpje, denk je?

b. Bekijk het laatste deel van de maquette, de kwelders. Waarom staat daar geen dorpje, denk je? Kijktocht OER! basis 6000 jaar geleden woonden er al mensen in dit gebied. Het is de tijd van de jagers en verzamelaars. De mensen noemen we Swifterbantmensen. Hoe ze leefden en hoe hun gebied eruitzag,

Nadere informatie

Bijlage-VMBO-KB 2006 BIOLOGIE CSE KB. tijdvak 2. Deze bijlage bevat informatie b

Bijlage-VMBO-KB 2006 BIOLOGIE CSE KB. tijdvak 2. Deze bijlage bevat informatie b Bijlage-VMBO-KB 2006 tijdvak 2 BIOLOGIE CSE KB Deze bijlage bevat informatie. 600051-2-663b REPTIELEN INFORMATIE 1 VERSCHILLENDE GROEPEN In de afbeelding hieronder staan vier soorten reptielen afgebeeld.

Nadere informatie

Een. hoort erbij! Over dieren uit een ei. groepen 3-5

Een. hoort erbij! Over dieren uit een ei. groepen 3-5 Een hoort erbij! Over dieren uit een ei groepen 3-5 1. Een ei hoort erbij Veel dieren leggen eieren: vogels en vissen. Maar ook insecten leggen kleine eitjes. Uit dat eitje komt een klein diertje. Dat

Nadere informatie

1. Fossielen, dood of levend?

1. Fossielen, dood of levend? 1. Fossielen, dood of levend? Op veel plaatsen op aarde kun je fossielen vinden. Deze oeroude overblijfselen van organismen vertellen een deel van het levensverhaal van de aarde. Soms worden er planten

Nadere informatie

inh oud 1. Leven onder water 3 2. Dieren en planten 3. Vissen 4. Kwallen 5. Zoogdieren 6. Schaaldieren 7. Stekelhuidigen 8. Zeewier 9.

inh oud 1. Leven onder water 3 2. Dieren en planten 3. Vissen 4. Kwallen 5. Zoogdieren 6. Schaaldieren 7. Stekelhuidigen 8. Zeewier 9. Leven onder water inhoud 1. Leven onder water 3 2. Dieren en planten 4 3. Vissen 5 4. Kwallen 7 5. Zoogdieren 8 6. Schaaldieren 9 7. Stekelhuidigen 10 8. Zeewier 11 9. Weekdieren 12 10. Filmpje 13 Pluskaarten

Nadere informatie

Eindexamen biologie vmbo gl/tl II

Eindexamen biologie vmbo gl/tl II REPTIELEN INFORMATIE 1 VERSCHILLENDE GROEPEN In de afbeelding hieronder staan vier soorten reptielen afgebeeld. Elke soort behoort tot een bepaalde groep van de reptielen: dier 1 behoort tot de krokodillen,

Nadere informatie

DinoLab LIVE Lesbrief websessie

DinoLab LIVE Lesbrief websessie DinoLab LIVE Lesbrief websessie Een kijkje achter de schermen van museum Naturalis voor groep 6, 7 en 8 1 DinoLab LIVE lesbrief DinoLab LIVE 1 Introductieles 2 Beschrijving websessie 3 Afsluiting 4 Bijlage:

Nadere informatie

een zee Rendierjagers De rendierjagers leefden in de prehistorie in ons land. Dat is de tijd voordat de van tijd een zee van tijd

een zee Rendierjagers De rendierjagers leefden in de prehistorie in ons land. Dat is de tijd voordat de van tijd een zee van tijd Werkblad Ω Een tijd geleden... Ω Les : Rendierjagers Rendierjagers De rendierjagers leefden in de prehistorie in ons land. Dat is de tijd voordat de mensen konden schrijven. Ze woonden niet op een vaste

Nadere informatie

De presentatie rond de trap

De presentatie rond de trap Kijktocht OER! Plus 6000 jaar geleden woonden er al mensen in dit gebied. Het is de prehistorie; de tijd van de jagers en boeren. De mensen noemen we Swifterbantmensen. Deze kijktocht helpt je ontdekken

Nadere informatie

Niveau C - Les 1. Uitgestorven? Vooraf. Leeshulp. Voor het lezen. Uitgestorven dieren:

Niveau C - Les 1. Uitgestorven? Vooraf. Leeshulp. Voor het lezen. Uitgestorven dieren: Uitgestorven? Niveau - Les 1 Vooraf Ken jij Sid, Scrat, Manny en iego? at zijn figuren uit de film Ice ge. Ice ge is Engels voor ijstijd. In de ijstijd leefden dieren die nu niet meer bestaan. Ze zijn

Nadere informatie

3. Van wie is de kreet? 4. Wat wil Albor met het zwijntje doen?

3. Van wie is de kreet? 4. Wat wil Albor met het zwijntje doen? Lees het verhaal over de Albor de jager. Albor is de jongste van de 5 jagers. De speer van Albor is van vuursteen. De jagers vinden een spoor van een hert Het spoor is vers, het hert is dichtbij. De jagers

Nadere informatie

Inleiding op het lespakket. Blz. 3. Het verhaal van Musa Blz. 4. Even voorstellen, Inleiding op Musa in de klas. Blz. 5

Inleiding op het lespakket. Blz. 3. Het verhaal van Musa Blz. 4. Even voorstellen, Inleiding op Musa in de klas. Blz. 5 Musa Inhoud Inleiding op het lespakket. Blz. 3 Het verhaal van Musa Blz. 4 Even voorstellen, Inleiding op Musa in de klas. Blz. 5 Het koffertje ontdekken. Blz. 6 en 7 Inhoud koffertje. Blz. 8 en 9 2 Inleiding

Nadere informatie

Jeugdpuzzel 7. Om de puzzel op te lossen moet je naar alle zalen van het museum. Maak de zin zelf af! Natuurhistorisch Museum Maastricht

Jeugdpuzzel 7. Om de puzzel op te lossen moet je naar alle zalen van het museum. Maak de zin zelf af! Natuurhistorisch Museum Maastricht Jeugdpuzzel Om de puzzel op te lossen moet je naar alle zalen van het museum. Kijk goed wat er op de foto s staat. Zoek ze op in de tentoonstellingen. Schrijf de gevraagde letter van de naam boven het

Nadere informatie

In het begin. Schepping versus Evolutie voor groep 7. Inhoud. 1. Wat is waar? 2. Het verschil tussen een feit en een gedachte

In het begin. Schepping versus Evolutie voor groep 7. Inhoud. 1. Wat is waar? 2. Het verschil tussen een feit en een gedachte In het begin Schepping versus Evolutie voor groep 7 Inhoud 1. Wat is waar? 2. Het verschil tussen een feit en een gedachte 3. Wat gebeurde er in het verleden? 4. Waar komt het leven vandaan? 5. Hoe oud?

Nadere informatie

Lessuggesties energie Ter voorbereiding van GLOW. Groep 6, 7, 8

Lessuggesties energie Ter voorbereiding van GLOW. Groep 6, 7, 8 Lessuggesties energie Ter voorbereiding van GLOW Groep 6, 7, 8 Eindhoven, 8 september 2011 In het kort In deze lesbrief vind je een aantal uitgewerkte lessen waarvan je er één of meerdere kunt uitvoeren.

Nadere informatie

Encyclopedie. Avontuur. van het. Voor avontuurlijke kids met veel vragen

Encyclopedie. Avontuur. van het. Voor avontuurlijke kids met veel vragen Avontuur van het Encyclopedie Voor avontuurlijke kids met veel vragen Inhoud De Ruimte Ons zonnestelsel 15 Ruimteobjecten 17 Ruimtevaart 19 Sterren 21 De maan 23 Zeeën en Oceanen De Aarde Vuurtorens 27

Nadere informatie

Onze bijzondere planeet De aarde is een bijzondere planeet. Er zijn in het heelal veel meer planeten. Leven op onze planeet is mogelijk door de zon.

Onze bijzondere planeet De aarde is een bijzondere planeet. Er zijn in het heelal veel meer planeten. Leven op onze planeet is mogelijk door de zon. Project Dieren C- verrijking week 1 Info plus Algemeen Tijdbalk Het is heel moeilijk om je voor te stellen hoe lang geleden de aarde is ontstaan. Hoe lang duurde het voordat het eerste leven ontstond?

Nadere informatie

Antwoorden Biologie Thema 5

Antwoorden Biologie Thema 5 Antwoorden Biologie Thema 5 Antwoorden door een scholier 697 woorden 9 juni 2003 6,8 323 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Basisstof 1 Opdracht 1 1. Het fenotype zijn de zichtbare

Nadere informatie

Werkbladen Voortgezet onderwijs. Naam leerling:

Werkbladen Voortgezet onderwijs. Naam leerling: Werkbladen Voortgezet onderwijs Naam leerling: Inhoud: Uitleg werkblad Dit werkblad hoort bij de film Giganten uit de IJstijd. Een film die je meeneemt naar de laatste ijstijd, zo n 116.000 tot 10.000

Nadere informatie

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn

Nadere informatie

droooo droooo oooom speurtocht je stad je toekomst 12 april - 3 juli oba is Paleis voor Volksvlijt

droooo droooo oooom speurtocht je stad je toekomst 12 april - 3 juli oba is Paleis voor Volksvlijt droooo oooom je stad speurtocht droooo oooom je toekomst 12 april - 3 juli oba is Paleis voor Volksvlijt Een speurtocht door de tentoonstelling Volksvlijt2056 voor jong (en oud) Ooit, heel lang geleden,

Nadere informatie

Lesbrief T. rex voedselweb

Lesbrief T. rex voedselweb Lesbrief T. rex voedselweb Doelgroep: Groep 4 t/m 8 Lesduur: ± 45 minuten Leerstofgebied: Wereldoriëntatie Werkvorm: Zelfstandig Doel van de opdracht: Het ontdekken dat niet alle dinosauriërs in dezelfde

Nadere informatie

Kijk uit! Pas OP! LEERlingenblad van:... speurles. basisonderwijs groep 4, 5 & 6

Kijk uit! Pas OP! LEERlingenblad van:... speurles. basisonderwijs groep 4, 5 & 6 LEERlingenblad van:... Kijk uit! Pas OP! speurles basisonderwijs groep 4, 5 & 6 weetje Professoren hebben uitgerekend dat er op de aarde 1.386.000.000.000.000.000.000 liter water is. 2 Kijk uit! Loop jij

Nadere informatie

Ga je mee op watersafari?

Ga je mee op watersafari? Informatie en reserveringen voor het Nationaal Park Weerribben-Wieden: www.np-weerribbenwieden.nl Beulakerpad 1 8326 AH Sint Jansklooster t 0527-246196 / 06-12890380 e n.vanderlaan@ivn.nl Ga je mee op

Nadere informatie

4-7 jaar Scharrelavontuur. 4-7 jaar Scharrelavontuur. Sterke geuren. Aardegeuren. Pluk een blaadje van een plantje.

4-7 jaar Scharrelavontuur. 4-7 jaar Scharrelavontuur. Sterke geuren. Aardegeuren. Pluk een blaadje van een plantje. Sterke geuren Pluk een blaadje van een plantje. Wrijf erover met je vingers, en verkreukel het blaadje een beetje. Ruik nu eens. Laat elkaar je blaadje ruiken. Waar ruikt het naar? Aardegeuren Ga op de

Nadere informatie

Opdrachten thema. Veluwe

Opdrachten thema. Veluwe en thema Totaal materialen heide Materialen per groepje 1A Sporen van grazers 3 Witte bakken 3 Pincetten Zoekkaart bos- en heideplanten 1B Dennen trekken Handschoenen voor elk kind Zoekkaart bos- en heideplanten

Nadere informatie

WIE EET WAT OP HET WAD

WIE EET WAT OP HET WAD Waddenzee De prachtige kleuren, de zilte geuren en de geluiden van de vele vogels, maken de Waddenzee voor veel mensen tot een geliefd gebied. Maar niet alleen mensen vinden het fijn om daar te zijn, voor

Nadere informatie

Bottenbeest. Activiteit in de klas Docentblad

Bottenbeest. Activiteit in de klas Docentblad Bottenbeest Activiteit in de klas Docentblad Doelgroep: basisonderwijs groep 5 t/m 8 Duur: ongeveer 1 uur Doelen: De leerlingen leren redeneren en hun argumentatie uit te leggen aan anderen; De leerlingen

Nadere informatie

Thuisgekomen van een scoutingkampweek met een beschadigde koffer, mamma boos.

Thuisgekomen van een scoutingkampweek met een beschadigde koffer, mamma boos. John van Schoor Medewerker educatie van NCB Naturalis in Leiden schatrijk Thuisgekomen van een scoutingkampweek met een beschadigde koffer, mamma boos. Ongelooflijk vuil ondergoed en sokken die verdwijnen

Nadere informatie

Leskist THEMA-handleiding Fossielen onderzoeken Groep 7 en 8

Leskist THEMA-handleiding Fossielen onderzoeken Groep 7 en 8 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist THEMA-handleiding Fossielen onderzoeken Groep 7 en 8

Nadere informatie

Allemaal Dinosaurussen

Allemaal Dinosaurussen Allemaal Dinosaurussen Ruben Schneijdenberg Allemaal dinosaurus sen Minidinosaurussen Onder :een impressie van een dinosaurusembryo. versteende eieren en embryo s geven paleontologen waardevolle informatie.

Nadere informatie

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info Skelet Hoofdstuk 1 Waarom een spreekbeurt over het skelet? Ik wil graag een spreekbeurt over het skelet houden omdat ik het een interessant onderwerp vind. Ik wil aan jullie laten zien dat het skelet niet

Nadere informatie

Thema: Noordpool, natuur, dieren, reizen, klimaat

Thema: Noordpool, natuur, dieren, reizen, klimaat Lesbrief www.leopold.nl Auteur: Enzo Pérès-Labourette / ISBN 978 90 258 7316 5 Leeftijd: 5-8 jaar Thema: Noordpool, natuur, dieren, reizen, klimaat Wat ik bomen wil vertellen Voor het lezen Vertel aan

Nadere informatie

Spoorzoekers. Herfst Kerst 2012 Jaargang 1, nummer 1. Basisschool de Windroos. Sporen in de natuur. Tip : Organiseer een leuke buitenles.

Spoorzoekers. Herfst Kerst 2012 Jaargang 1, nummer 1. Basisschool de Windroos. Sporen in de natuur. Tip : Organiseer een leuke buitenles. Sporen in de natuur Tip : Organiseer een leuke buitenles. Spoorzoeken tijdens het wandelen Voor veel wandelaars is het per ongeluk tegenkomen van (groot) wild tijdens een wandeltocht een toetje dat de

Nadere informatie

INHOUD Inleiding Onze gedachten bepalen wat we zien!... pag. 2 Wie God?... pag. 3 Er zijn soorten wetenschap... pag. 4 Wat gaat vanzelf?... pag.

INHOUD Inleiding Onze gedachten bepalen wat we zien!... pag. 2 Wie God?... pag. 3 Er zijn soorten wetenschap... pag. 4 Wat gaat vanzelf?... pag. INHOUD Inleiding 1. Onze gedachten bepalen wat we zien!... pag. 2 2. Wie is God?... pag. 3 3. Er zijn soorten wetenschap... pag. 4 4. Wat gaat vanzelf?... pag. 6 5. Een paar feiten a.fossielen.. pag. 7

Nadere informatie

Hier zien jullie alweer de zesde uitgave van ons jeugdblad. Nieuwsgierig wat de Oele nu weer heeft te vertellen. Lees maar gauw.

Hier zien jullie alweer de zesde uitgave van ons jeugdblad. Nieuwsgierig wat de Oele nu weer heeft te vertellen. Lees maar gauw. Hier zien jullie alweer de zesde uitgave van ons jeugdblad. Nieuwsgierig wat de Oele nu weer heeft te vertellen. Lees maar gauw. Vlinders in de tuin Vooral op warme dagen kun je veel vlinders zien in allerlei

Nadere informatie

l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT AXOLOTL AMFIBIEËN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN

l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT AXOLOTL AMFIBIEËN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT AXOLOTL AMFIBIEËN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE AXOLOTL BIJ

Nadere informatie

2. Maak met de 4 buizen een vierkant op de grond. Dit is het zoekraam.

2. Maak met de 4 buizen een vierkant op de grond. Dit is het zoekraam. Opdracht 1. Gebruik je ogen goed. In het bos kun je van alles ontdekken! Komen er onder de bomen verschillende soorten insecten en of bodemdiertjes voor? Het beste bos 1. Materiaal tas 1: zoekraam, 1 schepje,

Nadere informatie

De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 18 februari 2014. Beste natuurliefhebber/- ster,

De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 18 februari 2014. Beste natuurliefhebber/- ster, De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 18 februari 2014 Beste natuurliefhebber/- ster, Het was afgelopen dinsdag beslist niet koud, de wind was ook niet echt hinderlijk, maar de zon liet helaas verstek

Nadere informatie

En toen kwam Darwin. On the origin of species. 1. Het ontstaan van het leven. Fossielen. 2. Getuigen van deevolutietheorie

En toen kwam Darwin. On the origin of species. 1. Het ontstaan van het leven. Fossielen. 2. Getuigen van deevolutietheorie On the origin of species En toen kwam Darwin 1. Het ontstaan van het leven 2. Getuigen van deevolutietheorie Verklaring voor het ontstaan van leven komt voor in alle culturen. Creationisme Nemen de bijbel

Nadere informatie

SPREEKBEURT/WERKSTUK VAN NIENKE DESMARES GROEP 7, BS WANDELBOS

SPREEKBEURT/WERKSTUK VAN NIENKE DESMARES GROEP 7, BS WANDELBOS BEUGELS Voor de wedstrijd: Nienke Desmares, 11 jaar SPREEKBEURT/WERKSTUK VAN NIENKE DESMARES GROEP 7, BS WANDELBOS Blz. 1 Inhoud Bladzijde: 1. Inleiding - 3 2. Oorzaak - 3 3. Voor het eerst naar de Orthodontist

Nadere informatie

De groenvleugelduif. tekst en foto's: Erik Wevers

De groenvleugelduif. tekst en foto's: Erik Wevers De groenvleugelduif tekst en foto's: Erik Wevers Van alle duivensoorten die er zijn, is de groenvleugelduif voor onze volières één van de meest geschikte. Niet te groot en niet te klein, vreedzaam voor

Nadere informatie

Opdrachten Jaar van de Bever voor groep 3,4,5 van de basisschool

Opdrachten Jaar van de Bever voor groep 3,4,5 van de basisschool Opdrachten Jaar van de Bever voor groep 3,4,5 van de basisschool 2012 is het jaar van de bever. Vroeger kwam de bever in een groot deel van Nederland voor, maar er kwamen er steeds minder. De bevers werden

Nadere informatie

Wat weet jij over biologisch en over de bodem?

Wat weet jij over biologisch en over de bodem? Met leuke vragen, opdrachten en experimenten voor thuis! Wat weet jij over biologisch en over de bodem? Biologisch, lekker natuurlijk! Heb je er wel eens over nagedacht dat alles wat je eet, van een plant

Nadere informatie

Vakopdrachten. Opdracht Geschiedenis Londen. Voor geschiedenis moet je in het British Museum en in het Imperial War Museum opdrachten doen:

Vakopdrachten. Opdracht Geschiedenis Londen. Voor geschiedenis moet je in het British Museum en in het Imperial War Museum opdrachten doen: Vakopdrachten Opdracht Geschiedenis Londen. Voor geschiedenis moet je in het British Museum en in het Imperial War Museum opdrachten doen: Maak groepjes van twee of drie personen. Maak in het British Museum

Nadere informatie

Archeologie. Dit werkstuk is gemaakt door: Lonneke Surstedt.

Archeologie. Dit werkstuk is gemaakt door: Lonneke Surstedt. Archeologie Dit werkstuk is gemaakt door: Lonneke Surstedt. Inhoudsopgave Wat is een archeoloog? Bekende archeologen. Opleiding. Soorten archeologen. Tempel van Empel. Opgravingen. Mijn buurman. 1 Wat

Nadere informatie

Wat is een fossiel? Leerlingopdracht

Wat is een fossiel? Leerlingopdracht Wat is een fossiel? Leerlingopdracht Introductie Dit is een praktische opdracht met plaatjes en /of voorwerpen die je kunt gebruiken bij de discussie over wat een fossiel is en wat niet. Activiteit Sorteer

Nadere informatie

SPREEKBEURT DISCUSVIS

SPREEKBEURT DISCUSVIS l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT DISCUSVIS VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE DISCUSVIS BIJ

Nadere informatie

Werkstuk groep 7 Een dier

Werkstuk groep 7 Een dier Werkstuk groep 7 Een dier Alle informatie over je werkstuk kun je hier vinden. Mocht je na het lezen van de informatie nog vragen hebben dan kun je altijd even langskomen! Hulpblad bij het maken van een

Nadere informatie

E n e r g i e e x p e r i m e n t e n Science

E n e r g i e e x p e r i m e n t e n Science 1 2 3. 9 8 7 E n e r g i e e x p e r i m e n t e n Science N. B. De OPITEC bouwpakketten zijn gericht op het onderwijs. 1 Wat je nodig hebt: Voor de motorhouder: Voor de ventilator: 1 grote houten schijf

Nadere informatie

Ik ga mijn spreekbeurt houden over vuur. Ik heb alvast op het bord geplakt waar ik het over ga hebben:

Ik ga mijn spreekbeurt houden over vuur. Ik heb alvast op het bord geplakt waar ik het over ga hebben: Ik ga mijn spreekbeurt houden over vuur. Ik heb alvast op het bord geplakt waar ik het over ga hebben: Op het bord 1. Blij met vuur 2. Wat is vuur? 3. Vuur maken 4. Lekker warm 5. Verbranden zonder vlammen

Nadere informatie

Opdrachten thema. Veluwe

Opdrachten thema. Veluwe en thema Schema groepjes en opdrachten bij vorm 2: elke opdracht vaste begeleider Groepje 1: spechten Groepje 2: muizen Groepje 3: vossen Groepje 4: eekhoorns Groepje 5: egels Kleine beestjes + voedselketens

Nadere informatie

Ordening. Voor groep 6, 7 en 8 van het basisonderwijs. D M O B - B & E - j u l i - 2 0 1 2

Ordening. Voor groep 6, 7 en 8 van het basisonderwijs. D M O B - B & E - j u l i - 2 0 1 2 Ordening Voor groep 6, 7 en 8 van het basisonderwijs D M O B - B & E - j u l i - 2 0 1 2 1 In de dierentuin leven heel veel dieren. Sommige lijken op elkaar, andere juist helemaal niet. Door te kijken

Nadere informatie

Ontdek de topstukken van het Museum voor Natuurwetenschappen. Voor kinderen van 9 tot 12 jaar

Ontdek de topstukken van het Museum voor Natuurwetenschappen. Voor kinderen van 9 tot 12 jaar Ontdek de topstukken van het Museum voor Natuurwetenschappen Voor kinderen van 9 tot 12 jaar Inkomhal De walvis in de inkomhal Dit is het skelet van een bultrugwalvis. Dit exemplaar behoort tot een soort

Nadere informatie

Grond of aarde weghalen door te graven. Graven is een gat in de grond maken. De plaats waar de grond wordt weggenomen.

Grond of aarde weghalen door te graven. Graven is een gat in de grond maken. De plaats waar de grond wordt weggenomen. Les 1 De bodemverontreiniging. afgraven Grond of aarde weghalen door te graven. Graven is een gat in de grond maken. De afgraving De plaats waar de grond wordt weggenomen. De bodemverontreiniging De grond

Nadere informatie

1. Inleiding 3 2. Waarom heb ik voor deze verzameling gekozen? 3 3. Foto s verzameling 4

1. Inleiding 3 2. Waarom heb ik voor deze verzameling gekozen? 3 3. Foto s verzameling 4 Inhoudsopgave Pagina: 1. Inleiding 3 2. Waarom heb ik voor deze verzameling gekozen? 3 3. Foto s verzameling 4 3.1. 9 september: Huisduinen, Donkere Duinen 4 3.2. 20 september: Donkere Duinen 5 3.3. 27

Nadere informatie

Inhoud Slaapkamer 6 Opwarming 8 Een jaar later 10 Genoeg 12 Terrorist 14 Geheim 16 Olie 20 R.O.A. 23 Betty 26 Vertrouwen 29 Feiten 32 G.O.F. 35 Protest 38 Warm 42 Reuzenmachine 44 Een bewaker! 47 Terrorist?

Nadere informatie

Darwin en de evolutieleer

Darwin en de evolutieleer Darwin en de evolutieleer Joost Raeymaekers science4fun - 16 oktober 2009 Wie was Charles Darwin? - Een echte Engelsman uit de vorige eeuw (geboren in 1809) - Wetenschapper - Studeerde biologie, de leer

Nadere informatie

Hoe maak ik... Naam: Groep:

Hoe maak ik... Naam: Groep: Hoe maak ik... Naam: Groep: Inleiding Een spreekbeurt houden is niet niets! Je moet daar heel wat voor kunnen. Wat dacht je van: Goed kunnen lezen Goed kunnen begrijpen wat je leest Goed dingen kunnen

Nadere informatie

Voedselweb van strand en zee

Voedselweb van strand en zee Spel Doel: Materialen: Groepsgrootte: Duur: De leerlingen leren dat verschillende zeedieren en planten van elkaar afhankelijk zijn, doordat ze elkaar eten. Alle dieren en planten zijn met elkaar verbonden,

Nadere informatie

zomer Vakantie zomer

zomer Vakantie zomer NieuwsBrief nr.3, 2011 Naar Binnen Beste lezer, Het is weer tijd voor de zomer. In het midden van Nederland is afgelopen week de zomervakantie begonnen. De kinderen hebben zes weken geen school. Zes weken

Nadere informatie

De Boer op! Bodemdiertjes

De Boer op! Bodemdiertjes Bodemdiertjes De Boer op! Middenbouw Op ontdekking in de natuur en opdrachtjes uitvoeren in de klas of in de buurt van de school. Je kunt direct aan de slag met het materiaal uit deze leskisten. De leskist,

Nadere informatie

De laatste wens van Maarten Ouwehand

De laatste wens van Maarten Ouwehand De laatste wens van Maarten Ouwehand Een verhalend ontwerp voor CKV waarin leerlingen op school een museum ontwerpen, inrichten en openen. Gemaakt voor en door: Andreas College Katwijk en Bureau voor Educatief

Nadere informatie

Bewoners van de Noordzee

Bewoners van de Noordzee Bewoners van de Noordzee Doel Materialen Vak Niveau Duur Werkwijze De leerlingen kunnen: verschillende groepen dieren noemen die in de Noordzee leven (vissen, anemonen, kwallen,kreeftachtigen); uitleggen

Nadere informatie

Afhankelijk van de natuur vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Afhankelijk van de natuur vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 20 December 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/73588 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Prehistorie (van tot )

Prehistorie (van tot ) Prehistorie (van tot ) Oerknal of Big Bang We bekijken samen twee korte filmpjes. Waarover gaan deze filmpjes? - - Wat is de Oerknal? Maak een woordspin met alles waaraan jij denkt als je het woord Oerknal

Nadere informatie

Beestige bundel van: 1

Beestige bundel van: 1 Beestige bundel van: 1 2 Ordening van organismen organisme = een levend wezen, iets wat leeft. Er zijn meer dan anderhalf miljoen soorten organismen. Om een overzicht te krijgen worden deze organismen

Nadere informatie