NOORDZEE SYMPOSIUM 2007

Transcriptie

1 NOORDZEE SYMPOSIUM 2007 Wat leren de oceanen ons over klimaatsverandering? Dr Wouter Rommens UNESCO/IOC Project Office for IODE VLIZ

2 Inhoud Inleiding: IOC, IODE, databeheer en klimaatverandering Veranderende stromingen Opwarming Stijging zeespiegel Verzuring Meer weten?

3 IOC, IODE, Databeheer en Klimaatverandering Intergovernmental Oceanographic Commission of UNESCO IODE : International Oceanographic Data and Information Exchange programme Internationale uitwisseling en beheer van oceanografische gegevens IODE netwerk: 70 data centra, 5 World Oceanographic Data Centres UNESCO/IOC Project Office for IODE Oostende (VLIZ) Training Conferenties Data en Information Portal Data Technologie

4 IOC, IODE, Databeheer en Klimaatverandering Databeheer Belang van oceanografische data in klimaatonderzoek Interpretatie gegevens uit verleden Natuurlijke cycli versus broeikaseffect Input voor modellen: toekomstscenario s

5 IOC, IODE, Databeheer en Klimaatverandering Source :

6 1 Veranderingen in oceaanstromingen Stromingen in de oceaan: voornamelijk bepaald door densiteitsverschillen Densiteit zeewater = f (temperatuur, saliniteit) Herverdeling van warmte Invloed op klimaat! Ocean Conveyer Belt Source: Broecker 1991, Deutsches Klimarechenzentrum GmbH

7 1 Veranderingen in oceaanstromingen Golfstroom uit Caraïbisch gebied, aandrijving door westenwinden. North Atlantic Current wordt aangedreven door densiteitsverschillen. Source: Gyory et al. 2006

8 1 Veranderingen in oceaanstromingen North Atlantic Current : thermohaliene circulatie door vorming van zwaar (zout, koud) water afkoeling en verdamping door koude polaire lucht Pekelvorming bij bevriezen van zee-ijs North Atlantic Deep Water Stroming van Spitsbergen/Noorwegen via IJsland zuidelijk Source: Steve Hovan, Indiana University of Pennsylvania

9 1 Veranderingen in oceaanstromingen Source: David Adamec (NASA/GSFC)

10 1 Veranderingen in oceaanstromingen Wat staat vast (o.a. IPCC 2007)? Oceaan rond de polen verzoet (Curry et al. 2005, Bryden et al. 2005, Jacobs 2006). Hydrologische cyclus aan polen: 2000 km³ per jaar extra zoet water in oceaan. 30 % afname overturning (Bryden et al. 2005) Pakijs wordt dunner en vermindert in oppervlakte (-7 % per decennium) Groenland wordt groener (smelten gletsjers) 30 % afname van warme golfstroom (?) Toekomst (2100) afname TC met 25 % is zeer waarschijnlijk (p>90 %) tijdens 21 e eeuw (IPCC 2007). Volledige stilvallen TC tijdens 21 e eeuw is zeer onwaarschijnlijk (p< 10%) Afkoeling klimaat West-Europa? Broeikaseffect is groter (IPCC 2007) Effecten op ecosystemen: plankton, visbestanden,??

11 2 Opwarming Wat staat vast (o.a. IPCC 2007)? 80 % extra warmte broeikaseffect geabsorbeerd door oceanen (IPCC 2007) Oceanen worden de laatste decennia warmer, gradueel van oppervlak tot 3000 meter (IPCC 2007). 2006: Temperatuur aan oppervlakte C boven gemiddelde ( ) (WMO 2007) Oppervlakte zee-ijs vermindert, zelfs op Antarctica (Larsen-B ice shelf). Verandering in soortensamenstelling van mariene ecosystemen (vb. Noordzee) Afname van krill (Atkinson et al. 2004) Source: Larsen-B ice shelf collapse 2002 (Marshall et al. 2006)

12 2 Opwarming Toekomst (2100) Volledig verdwijnen arctisch zee-ijs met effect op albedo tegen 2100 Toename van cyclonen en zware stormen (p>66 %), stormvloeden (p>66%), zware neerslagpieken (p>90 %), droogte (p>66 %) Bedreiging soorten (Ringelrob, IJsbeer) Zeespiegelstijging Source: NOAA/GFDL (

13 3 Verzuring Source: Royal Society (2005). Policy document 12/05 (

14 3 Verzuring Wat staat vast (o.a. IPCC 2007)? % van de CO 2 wordt geabsorbeerd door oceanen. Hierdoor is de ph reeds met 0.1 ph eenheid gedaald (Pearson & Palmer 2002, Blackford et al. 2006, Caldeira & Wickett 2003). Source: Global Ocean Data Analysis Project (GLODAP.

15 3 Verzuring Toekomst (2100) Verdere verzuring van de oceanen van ph tot ph 7.8 in Grote ecologische effecten voor organismen die calciumcarbonaat vastleggen: mollusken, koralen, foraminiferen, coccolithoforen

16 4 Stijging zeespiegel Oorzaken Thermische expansie Afsmelten gletsjers en zee-ijs Wat staat vast (IPCC 2007)? Kusterosie: 70% van de zandstranden wereldwijd (WCRP 2006). Gemiddelde zeeniveau stijging ( ): 1.8 mm per jaar. Gemiddelde zeeniveau stijging ( ): 3.1 mm per jaar 20 e eeuw: + 17 cm Verdere opvolging (weinig lange termijn reeksen).

17 4 Stijging zeespiegel Toekomst (2100 en verder) Uitzetting ocean (thermal expansion): m tegen Verdere stijging afhankelijk van mate stabiliteit Groenland en Antarctica ijskap. Afsmelten Groenland: +7 meter, komende millenia Antarctica blijft normaliter vrij stabiel (IPCC 2007). Kusterosie-verzilting-overstromingsrisico s

18 Toekomst Our future: Warming up rising high turning sour (James Baker, NOAA)

19 Meer weten IPCC (2007) Literatuurlijst