DE BLAUWE AARDE. College 5 Waterbeheer en Visserij management

Transcriptie

1 DE BLAUWE AARDE College 5 Waterbeheer en Visserij management

2 PROGRAMMA 1. Water als leven brengend molecuul 2. Leven in zee 3. Leven in sloot en plas 4. Water in een rugzak, leven buiten het water 5. Waterbeheer en visserij management

3 Samenvatting Leven buiten het water 1. Hoe kun je water opnemen, noodzakelijk voor vrijwel alle levensprocessen? 2. Hoe houdt je het opgenomen water binnen? Planten Slechts 5 % van het opgenomen water wordt gebruikt 95 % gaat verloren door transpiratie. Oorzaak: Fotosynthese Watertransport door het xyleem via systeem cohesie-onderdruk Aanpassingen aan droogte, o.a. CAM Dieren Grotendeels actief proces drinken Passief: wateropname vanuit voedsel (bijv. diverse antilopen) Meest bijzondere aanpassing aan leven op het land: amnioten

4

5

6 Waterbeheer Nederland 3 belangrijke zaken: a. Stijging zeespiegel b. Daling van de bodem door klink c. Klimaatsverandering

7 Absolute zeespiegelstijging = toename hoogte zeeniveau Relatieve zeespiegelstijging = som absolute zeespiegelstijging + lokale bodemdaling

8 Zeespiegelstijging mondiaal: + 1,7 mm in de 20 ste eeuw

9 + 1 meter zeespiegelstijging + 7 meter zeespiegelstijging

10 Absolute zeespiegelstijging veroorzaakt door: 1. Toename totale hoeveelheid water in de oceanen (toename van de massa) Smelten landijskappen Verhoging waterafvoer rivieren Let op: smeltend zee-ijs laat de zeespiegel niet stijgen (wet van Archimedes, drijvend ijs verplaatst net zo veel gewicht als smeltwater) Normaal geologisch verschijnsel. Periodes dat de aarde ijsvrij was lag de zeespiegel 70 tot 100 meter hoger. Tweede ijstijd lag het zeeniveau 100 meter lager.

11 Noordpool zee-ijs Als dit smelt heeft het geen invloed op de zeespiegel Heeft echter wel invloed op de temperatuur, ijs kaatst warmte terug, water neemt warmte op Zuidpool en Groenland: 29 miljoen km³ water vastgelegd in landijs Stel ijskap Groenland smelt (periode van 1000 jaar) 1 6 meter zeespiegelstijging Oostelijk Antarctica dikke ijskap, minder gevoelig voor temperatuurverhoging dan Westelijk Antarctica

12 2. Toename dichtheid (het soortelijke gewicht) van het aanwezige oceaanwater (toename van het volume). * Temperatuur verhoging zeewater. * Wordt versterkt door mogelijk broeikaseffect CO₂. In 21 ste eeuw van + 51 cm tot cm. Kolom water van 100 meter 1 graad verwarmen: Watertemperatuur Zeespiegelstijging 0 C 0,6 cm 10 C 1,7 cm 20 C 2,6 cm 30 C 3,4 cm

13 Absolute zeespiegelstijging Vanuit geologisch perspectief staat de zeespiegel nu extreem laag. Krijtperiode (60 miljoen jaar geleden): 220 meter hoger dan nu! Laatste grote zeespiegelstijging tussen en jaar geleden: 1 meter per eeuw Oorzaak: leeglopen ijsmeren in Noord-Amerika

14 Op langere termijn blijkt dat: 1. IJsvorming 2. Uitzetten van water door temperatuurverhoging Slechts enkele van de belangrijke verklaringen voor zeespiegelverandering zijn. Minstens zo belangrijk: - Oceaankorst productie volume verandering oceanen Langzaam proces: 100 meter in 1 miljoen jaar - Sedimentatie door erosiemateriaal gebergten maar ook organisch materiaal: - Langzaam proces: 0,001 mm per jaar, 1 meter in 1 miljoen jaar - Botsing continenten volume oceanen neemt iets toe (0,005 mm zeespiegelstijging / jaar)

15 Wat gebeurde in de afgelopen 600 miljoen jaar? A) Percentages van uitsterven van in zee levende geslachten. B) Wereldwijde zeespiegelveranderingen (lichtblauw) en perioden van glaciatie (donkerblauw). C) Temperatuur. D) CO 2 -concentratie. E) De snelheid van het ontstaan van nieuwe oceaankorst. Pieken van uitsterven in A komen vaak overeen met een daling van de zeespiegel. De grafieken van temperatuur, ontstaan van oceaankorst en de zeespiegel komen bijzonder goed overeen. De CO 2 curve wijkt wat af.

16 Oorzaken zeespiegelstijging expansie

17 Relatieve zeespiegelstijging Belangrijke component: bodemdaling 1. IJstijd compensatie landijs op het Scandinavische gebied smolt, minder druk op de aardkorst dus deze veert terug Nederland kantelt, westelijke deel daalt, zuidoostelijk deel stijgt

18 2. Klink proces van volumevermindering van grond door verdroging of onttrekken van grondwater Vooral in veengrond. 15 % afgestorven plantenmateriaal; rest grotendeels water. Verdroging versterkt klink. Plantmateriaal gaat oxyderen, volume neemt nog verder af. Bodemdaling veengebieden: 40 % klink; 60 % oxydatie!!! Temperatuursverhoging geeft meer oxydatie 3. Aardgaswinning Tot op heden reeds 30 centimeter in midden Groningen

19 Gevolgen zeespiegelstijging voor de Waddenzee cm zeespiegelstijging geen probleem, kan het Wad wel bijhouden Meer dan 85 cm gecombineerd met zware storm geeft wel een probleem

20 Waterberging Opvang vergrootte waterafvoer door groter aanbod van regenwater (klimaatverandering) Vasthouden regenwater om verdroging tegen te gaan (bijv. in veengebieden (oxydatie verminderen), zandgebieden (snel wegzakken van regenwater) Niet verwarren met Kader Richtlijn Water (Europese richtlijn gericht op waterkwaliteit)

21

22

23 PAUZE

24 Paling

25 Paling: Exacte voortplantingslocatie: onbekend (Sargasso zee / omgeving Caraïben) Zeer lange cyclus: 2 jaar van ei tot glasaal 5 15 jaar levend in zoet water 2 jaar van zoet water terug naar zee

26 Verspreidingsgebied Paling in zoete water

27

28 Voedsel paling zoet water: Muggenlarven, tweekleppigen (o.a. driehoeksmossels), vlokreeftjes, kuit en jonge vis van pos, baars en voorn. Als ze groter worden dan 30 cm schakelen ze over op vis

29 Achteruitgang paling in Nederland en internationaal Binnenwater wordt steeds schoner, minder fosfaten, minder voedselaanbod Achteruitgang begon echter al eerder. In sterk vervuild modderig water bleek paling niet op te kunnen tegen de brasem (efficiëntere bodem filteraar). Ontregeling hormoonhuishouding door o.a. dioxines en PCB s. PCB s verboden sinds 1985 maar palingstand loopt verder achteruit. Verandering klimaat en afzwakking Golfstroom: niet aangetoond Verspreiding ziekten en parasieten door wereldwijde handel in paling (o.a. zwemblaasparasiet populatie effect echter niet aangetoond

30 Habitatverlies door afsluiten rivieren met waterkrachtcentrales, stuwen en dijken Zeer belangrijk, Nederland afsluiting IJsselmeer en stuwen, Spanje 90% alle rivieren afgesloten door waterkrachtcetrales. Predatie door aalscholvers eet per vogel 250 gram vis / dag = 3100 ton / jaar / Nederlandse populatie Echter: aalscholver in het IJsselmeer eet voornamelijk pos en baars Overbevissing Glasaal, tot 2004 werd ruim 200 ton verkocht aan Oost-Azië Inmiddels door CITES verdragen stop gezet. Volwassen paling: overbevissing o.a. in Nederland Sinds 1995 vangst met 50 % teruggebracht

31 Palingbeheer Nederland Combinatie van beroepsvissers (CvB) 2009 aalbeheerplan Vispassages stuwen en 150 ton schieraal uitzetten in zee Uitzetten glasaal in schone wateren Vangstbeperking Stichting Duurzame Palingsector Nederland Goed hierop aansluitend: Project Ruim Baan voor Vis (Noordelijke Waterschappen)

32

33

34 Europees visserijbeleid 1 januari 2014 ingangsdatum herziening Gemeenschappelijk Visserijbeleid Duurzame bron van gezond voedsel Bevordering dynamische visserijsector en een goede levensstandaard voor de visserijsector Echter: Vangstbeperkingen om populaties weer gezond te krijgen Selectievere vangst Effecten visserij op ecologie maar beperkt bekend maar wel bekend is dat met name boomkorvisserij veel bodemschade geeft

35 Mogelijkheden om beheer uit te voeren: Toegangsbeperking wateren die onder de EU vallen Beperking aanlanding van vis tot aangewezen havens. Beperkingen van de visserij inspanning voor bijv. Tong en Schol; de Middellandse Zee en de westelijke wateren rond Ierland. Voorschriften voor toegestane schepen en vismethoden

36

37 Duurzame viswijzer

38 Duurzame beleidsmaatregelen: Herstel vispopulaties Niet alleen aandacht voor vangstbeperking maar gehele levenscyclus van betreffende vissoorten Duurzame vismethodes en dan met name verduurzaming boomkorvisserij Bijv. pulskor, rolsloffen en zeeflappen en promotie staande wantvisserij Aquacultuur Kweek van vis

39 Staand want

40

41 Verdere informatie Zeespiegelstijging: Overige:

42 Excursiekalender Drenthe 22 maart: Koningsherberg (Anloo): Excursie Lijnen in het Landschap: Geologie en Cultuurhistorie ( uur) 29 maart: Restaurant De Waterjuffers bij Vos (Noordlaren) : Vaartocht Zuidlaarder Meer op zoek naar beversporen lunch arrangement. ( uur). 19 april 21 april: Kampeerterrein de Vledders, (Schipborg): start van het seizoen. 19 april : film Geopark de Hondsrug, afsluitend Beleef Groen Drenthe met de Vledders 20 april én 21 april: excursie uur..

43 Dank voor uw aandacht