Fossiles de Segonzac. Geologie

Transcriptie

1 Fossiles de Segonzac Geologie De streek rond Segonzac is beroemd om zijn Cognac en Pineau des Charentes maar is geologisch gezien ook een interessant gebied vanwege zijn kalksteenafzettingen uit het Boven Krijt. Behalve dat de kalkrijke bodem in de Charente een belangrijke ingrediënt is voor de wijnbouw bevat het nog andere geheimen. Miljoenen jaren geleden lag de Charente en Charente-Maritime onder de zeespiegel. De kustlijn lag toen ten noorden van de lijn Cognac en Angoulême. De kustlijn ten tijde van het Boven Krijt in Europa (C = Charente) Gestippeld is vasteland In het noordwesten lag de Boreal zee, in het zuidoosten de Tethys oceaan. In deze zeeën werden kalkrijke sedimenten afgezet waarin allerlei afgestorven zeedieren gefossiliseerd zijn. Zeeleven ten tijde van het Boven Krijt, we zien zee-egels, Mosasaurus, zeeschildpad, krabben,inktvissen (Cephalopoda) zoals ammonieten en belemnieten en natuurlijk vissen en haaien. 1

2 Geologische afzettingen in de Charente en Charente-Maritime De afzettingen rond Segonzac dateren uit het Campanien een tijdsperiode die deel uitmaakt van het Boven Krijt. De ouderdom hiervan daarvan ligt tussen de 72 en 84 miljoenjaar. Het Campanien werd gedefinieerd door Henri Coquand in 1857 en is genoemd naar de plaats Champagne (Latijn: Campanum) in het departement Charente-Maritime. 2

3 Op vele plaatsen in de Charente dagzomen krijtafzettingen in wijngaarden, akkers, weginsnijdingen, hellingen en in kalksteengroeven (carriéres). Zicht op wijngaarden rond het gehucht Mazotte gezien vanuit Segonzac Speuren tussen de kalksteen naar fossielen, zie je hem al liggen! 3

4 Vers geploegde akker, de regen moet hier zijn werk nog doen. Heuvelinsnijdingen omgeving Chez Allard, een mogelijkheid om fossielen in situ te verzamelen 4

5 De fossiele fauna rond Segonzac In de wijngaarden en op akkers zijn fossielen vaak los te vinden. Je hoeft er niet veel voor te doen, alleen kilometers maken op een langzaam tempo anders mis je de kleinste. Regelmatig worden de paden tussen de wijnranken geëgd. Hierdoor wordt de kalksteen naar boven gehaald en gebroken. Weer en wind doen daarna het halve werk. Door het geduldig speuren kun je zo prachtige fossielen vinden. Het is een zee-afzetting dus vindt je hier voornamelijk fossielen uit de volgende diergroepen: Echinoiden (zee-egels) Bivalvia (schelpdieren) Brachiopoda (armpotige zeedieren, soort schelpdier) Gastropoda (slakken) Cephalopoda (inktvissen) Porifora (sponzen) Bryozoa (mosdiertjes) Anthozoa (koraal) De kalksteen heeft een mooie lichtbeige kleur, is vrij homogeen en niet al te hard waardoor het zich uitstekend laat prepareren. Met een houtrasp, tandartsschraper, naald en tandenborstel kom je met veel geduld tot een mooi resultaat waarvan hieronder een aantal voorbeelden. Wat je meestal vindt is alleen het overgebleven skelet of behuizing waarin het dier heeft geleefd. De fossilisatie kan per diergroep verschillen. Bij zee-egels, brachiopoden en sommige bivalvia is het oorspronkelijke skelet of de schaal vaak goed bewaard in een Calcium carbonaat (CaO3) mineraal. Van de andere diergroepen is meestal alleen een steenkern overgebleven en is de schaal opgelost. De afgebeelde fossielen zijn een greep uit de soorten die hier voorkomen. Plaatselijk kunnen de fossielen talrijk zijn maar niet iedere wijngaard of akker levert iets op. Bepaalde soorten zijn vrij algemeen, sommige zeer zeldzaam. Het geluk speelt hierbij een grote rol. In de streek liggen diverse steengroeven (carrières de pierre) die gespecialiseerd zijn in het leveren van grote kalksteenblokken voor de bouw en restauratie aan monumentale gebouwen maar ook voor het maken van sculpturen. Door de homogene structuur leent deze kalksteen zich uitstekend voor beeldhouwwerk. 5

6 Echinoiden (zee-egels regulair) Themnocidaris subvesiculosa (25x15mm) Salenia heberti (18x8mm) Echinoiden (zee-egels irregulair Cardiaster cordiformis (57x57x25mm) Cyclaster sp. (37x37x22mm) 6

7 Bivalvia (tweekleppige schaaldieren) Ceratostreon pliciferum (oester) Neithea quinquecostata Rudist Plagiostoma sp. Cremoceramus sp. 7

8 Gastropoda (slakken) Batromaria perspectiva Pleurotomaria sp. Brachiopoda (armpotige schaaldieren) Cyclothyris difformis Carneithyris carnea 8

9 Porifera (sponzen) Porosphaera globularis 9

10 Cephalopoda (inktvissen) Eutrephoceras sp. (Nautilus) 10

11 Bryozoa (mosdiertjes) Lichenopora sp. Oestergroep Pycnodonte vesicularis met bryozoa (Lichenopora sp.) op de schaal 11

12 Mineralen Behalve fossielen zijn er ook enkele mineralen te vinden. Witte kwarts (bol- en bloemkoolvormige roosjes) Markasiet met geoxideerd Hematiet ( ijzermineraal) Calchedoon (paarse kwarts in vuursteen) De witte kwarts bollen kunnen geoden bevatten met micro kwarts kristallen met een dubbeleinder structuur. Kwarts roos/geoden 12

13 Markasiet met zwart geoxideerd Hematiet Chalcedoon in vuursteen 13