Fysisch milieu. Cursus natuurgids

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Fysisch milieu. Cursus natuurgids"

Transcriptie

1 Fysisch milieu Cursus natuurgids 1

2 Inhoud 1 Beknopte initiatie in enkele abiotische processen 2 Landschapsvorming in Vlaanderen 3 Bodems Fysisch milieu Cursus Natuurgids 2

3

4

5 vaststellingen Lithosfeer: vast Asthenosfeer: plastisch De lithosfeer drijft op de asthenosfeer

6 Tektoniek: de aardkorst beweegt platen bewegen uit elkaar Alfred Wegener platen bewegen naar elkaar Fysisch milieu Cursus Natuurgids convectiebewegingen als motor 6

7 Fysisch milieu Cursus Natuurgids 7

8 Geologische tijdschaal Perioden van gebergtevorming

9 Wereldkaart met gebergten

10 Geologische tijdschaal hogere levensvormen zeer eenvoudig leven Fysisch milieu Cursus Natuurgids 10

11 Evolutie van de biodiversiteit de mens! meteorietinslag? ijstijd? uitsterven dinosauriërs vulkanisme? temperatuurdaling door opkomst landplanten? Fysisch milieu Cursus Natuurgids 11

12 Geologische tijdschaal kustvlakte PRIMAIR SECUNDAIR TERTIAIR QUARTAIR m.j m.j m.j m.j j. - 2,5 m.j. Ardennen Artesië Haspengouw Alpen Vlaamse heuvels dekzand löss Fysisch milieu Cursus Natuurgids 12

13 Klimaat: weer en klimaat

14 Klimaat: weer en klimaat klimatogram WEER KLIMAAT MICRO-KLIMAAT Fysisch milieu Cursus Natuurgids 14

15 Klimaat: weer en klimaat MICRO-KLIMAAT

16 vorstdagen neerslag Fysisch milieu Cursus Natuurgids 16

17 Klimaatveranderingen evolutie van de wereldtemperatuur ijstijden Fysisch milieu Cursus Natuurgids 17

18 waar bevond Europa zich in? Fysisch milieu Cursus Natuurgids 18

19 Europa in de laatste ijstijd

20 Temperatuurverandering ( C) 1 Abiotische processen temperatuurevolutie de laatste 1000 j Kleine ijstijd Fysisch milieu Cursus Natuurgids 20

21 De aarde warmt op door: Fysisch milieu Cursus Natuurgids 21

22 Gesteentevorming en -vervorming

23 Gesteentevorming en -vervorming verwering en erosie Fysisch milieu Cursus Natuurgids 23

24 erosie: oneffen afzetting: vlak Fysisch milieu Cursus Natuurgids 24

25 Gesteentevervorming geplooid gesteente Fysisch milieu Cursus Natuurgids 25

26 Organische gesteenten steenkool Fysisch milieu Cursus Natuurgids 26

27 Organische gesteenten Sommige gesteenten ontstaan uit organisch materiaal: tropische bossen vormen steenkoollagen micro-organismen vormen aardolie en aardgasvelden koraalriffen vormen kalkgesteenten schelpengruis zorgt voor krijtafzettingen schelpengruis wordt krijt afzetting krijt en koraal worden kalksteen diagenese kalksteen wordt arduin en marmer metamorfose

28 ijzerzandsteen Ontstaan van zandstenen Fysisch milieu Cursus Natuurgids 28

29 2 Landschapsvorming Windafzettingen tijdens de ijstijden zand leem Fysisch milieu Cursus Natuurgids 29

30 2 Landschapsvorming Windafzettingen tijdens de ijstijden

31 2 Landschapsvorming Duinvorming Westhoekduinen Fysisch milieu Cursus Natuurgids 31

32 2 Landschapsvorming Opgevulde valleien in de Vlaamse Vlakte Fysisch milieu Cursus Natuurgids 32

33 2 Landschapsvorming Dender Fysisch milieu Cursus Natuurgids 33

34 2 Landschapsvorming Reliëfinversie in de polders kreekrug ingeklonken veen Fysisch milieu Cursus Natuurgids 34

35 3 Bodems in Vlaanderen klei zand grind zandleem leem Fysisch milieu Cursus Natuurgids 35

36 3 Bodems in Vlaanderen Fysisch milieu Cursus Natuurgids 36

37 3 Bodems in Vlaanderen Bodemprofielen bodemprofiel onder oud bos Fysisch milieu Cursus Natuurgids 37

38 3 Bodems in Vlaanderen Textuurdiagram Fysisch milieu Cursus Natuurgids 38

39 3 Bodems in Vlaanderen Meer info: de bodemkaart Fysisch milieu Cursus Natuurgids 39

Fysisch milieu. Cursus natuurgids

Fysisch milieu. Cursus natuurgids Fysisch milieu Cursus natuurgids 1 Inhoud 1 Beknopte initiatie in enkele abiotische processen 2 Landschapsvorming in Vlaanderen 3 Bodems 2 1 Abiotische processen 1 Abiotische processen vaststellingen Lithosfeer:vast

Nadere informatie

15/03/2016. Fysisch milieu. Cursus natuurgids. Inhoud. 1 Beknopte initiatie in enkele abiotische processen 2 Landschapsvorming in Vlaanderen 3 Bodems

15/03/2016. Fysisch milieu. Cursus natuurgids. Inhoud. 1 Beknopte initiatie in enkele abiotische processen 2 Landschapsvorming in Vlaanderen 3 Bodems Fysisch milieu Cursus natuurgids 1 Inhoud 1 Beknopte initiatie in enkele abiotische processen 2 Landschapsvorming in Vlaanderen 3 Bodems 2 1 Tektoniek: de aardkorst beweegt platen bewegen uit elkaar Alfred

Nadere informatie

1 Fysisch milieu. Leerdoelen. Inhoud. De natuurgids

1 Fysisch milieu. Leerdoelen. Inhoud. De natuurgids 1 Fysisch milieu Leerdoelen De natuurgids kan de abiotische processen beschrijven die invloed hebben (gehad) op natuur en landschap in Vlaanderen; kan in hoofdlijnen de processen van landschapsvorming

Nadere informatie

Kei-cool. leerplan inhouden

Kei-cool. leerplan inhouden Kei-cool leerplan inhouden In dit document vind je de leerplandoelen die in de tentoonstelling Kei-Cool behandeld worden voor het vak aardrijkskunde. We gebruiken daarvoor de leerplannen van de 1ste graad

Nadere informatie

DE AARDE IN HET HEELAL

DE AARDE IN HET HEELAL DE AARDE IN HET HEELAL 1. ONDERZOEK VAN HET HEELAL...3 1.1. ONDERZOEK VANOP DE AARDE...3 1.1.1. De analyse van zichtbaar licht...3 1.1.2. De telescoop...4 1.1.3. Radiotelescopen...4 1.2. ONDERZOEK BUITEN

Nadere informatie

6.6. Samenvatting door een scholier 1458 woorden 15 augustus keer beoordeeld. Aardrijkskunde

6.6. Samenvatting door een scholier 1458 woorden 15 augustus keer beoordeeld. Aardrijkskunde Samenvatting door een scholier 1458 woorden 15 augustus 2010 6.6 22 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Aardrijkskunde: Endogene en Exogene processen 1.2 t/m 1.9 en 1.11 t/m 1.13 1.2

Nadere informatie

De bodem waarvan wij leven

De bodem waarvan wij leven De bodem waarvan wij leven Hilvarenbeek Ad Havermans adhavermans@concepts.nl 18 mei 2015 1 Inhoud van de presentatie 1. 2015 Het jaar van de bodem 2. Over geologie en bodemkunde 3. Bodemvormende processen

Nadere informatie

Een reis door de tijd

Een reis door de tijd Naam: Een reis door de tijd Met dit werkblad maak je een reis door de tijd. In ongeveer drie kwartier loop je door 400 miljoen jaar. Er is dus geen tijd voor details. Je vindt het Pleistoceen en Holoceen

Nadere informatie

Eekhoutcentrum Vliebergh. Wegwijzers voor Aardrijkskunde

Eekhoutcentrum Vliebergh. Wegwijzers voor Aardrijkskunde Eekhoutcentrum Vliebergh NASCHOLING AARDRIJKSKUNDE Wegwijzers voor Aardrijkskunde Geologie: - Opbouw en structuur van de aarde - Platentektoniek - Geologische geschiedenis Kulak 21/11/15 13h30-16h30 KUL

Nadere informatie

Vormen in het landschap. 1.Structuur van de aarde. 2. Plaattectoniek 19/01/2012

Vormen in het landschap. 1.Structuur van de aarde. 2. Plaattectoniek 19/01/2012 Vormen in het landschap Structuur van de aarde Plaattectoniek Gevolgen voor het aardoppervlak Gesteentecyclus Bodems en de bodemkaart Het reliëf in de Antwerpse Kempen 1.Structuur van de aarde Structuur

Nadere informatie

Nederland door de Geologische Tijd

Nederland door de Geologische Tijd Nederland door de Geologische Tijd Tropische moerassen, verzinderende woestijnen, Glinsterende zoutmeren, warme zeeen En dikke ijskappen S. Kroonenberg Jan de Jager Universiteit van Utrecht Plaat reconstructies

Nadere informatie

Vragen over landschappen die we gaan behandelen

Vragen over landschappen die we gaan behandelen Landschappen Vragen over landschappen die we gaan behandelen Wat zijn landschappen? Waar komen ze voor? Hoe zien ze er uit? Welke informatie geven ze? Hoe zijn ze ontstaan? Wat is landschap? Dit? Kerk

Nadere informatie

Koolstof wordt teruggevonden in alle levende materie en in sedimenten, gesteenten, de oceanen en de lucht die we inademen.

Koolstof wordt teruggevonden in alle levende materie en in sedimenten, gesteenten, de oceanen en de lucht die we inademen. Koolstofcyclus Samenvatting Koolstof wordt teruggevonden in alle levende materie en in sedimenten, gesteenten, de oceanen en de lucht die we inademen. Er is een uitwisseling van koolstof tussen oceanen,

Nadere informatie

1.1 Het ontstaan van de aarde

1.1 Het ontstaan van de aarde Boekverslag door H. 1566 woorden 16 december 2007 6.8 27 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde 1.1 Het ontstaan van de aarde Actualiteitsprincipe: het heden is de sleutel tot het verleden. ONS ZONNESTELSEL.

Nadere informatie

HET LANDSCHAP VAN DE KEMPEN

HET LANDSCHAP VAN DE KEMPEN HET LANDSCHAP VAN DE KEMPEN I. Inleiding ontstaan van het landschap : ---> tal van processen ---> voor begrijpen is inzicht nodig in het geheel drie belangrijke facetten : ---> de ondergrond - het substraat

Nadere informatie

Demo Geothermische Screeningstool

Demo Geothermische Screeningstool Innovatiesessie: Hoe geld verdienen met energie uit eigen bodem? Gust Van Lysebetten gvl@bbri.be Onderzoeker Afdeling Geotechniek WTCB Innovatiesessies Gent en Hasselt Hoe geld verdienen met energie uit

Nadere informatie

Slib van Afbraakprodukt tot Grondstof en van Voedingsstof tot Brandstof. Piet Hoekstra Geowetenschappen Waddenacademie

Slib van Afbraakprodukt tot Grondstof en van Voedingsstof tot Brandstof. Piet Hoekstra Geowetenschappen Waddenacademie MUDWELL Slib van Afbraakprodukt tot Grondstof en van Voedingsstof tot Brandstof Piet Hoekstra Geowetenschappen Waddenacademie Oerol College 19 juni 2019 - Aanvang 13.30 u. MUDWELL - Teresa van Dongen Leeuwarden,

Nadere informatie

Een reis door de tijd

Een reis door de tijd Naam: Een reis door de tijd Met dit werkblad maak je een reis door de tijd. In ongeveer drie kwartier loop je door 400 miljoen jaar. Er is dus geen tijd voor details. Je begint beneden bij de 4D-globe.

Nadere informatie

Ons zonnestelsel bestaat uit de zon, een ster met 8 planeten die daarom heen draaien.

Ons zonnestelsel bestaat uit de zon, een ster met 8 planeten die daarom heen draaien. Samenvatting door E. 1376 woorden 3 april 2015 7,3 25 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Ak samenvatting H2 2 Ons zonnestelsel bestaat uit de zon, een ster met 8 planeten die daarom

Nadere informatie

DE MAATSCHAPPELIJKE ROL VAN AARDRIJKSKUNDE 1. RUIMTELIJKE ONDERZOEKSDOMEINEN RUIMTELIJKE BEROEPENVELDEN...3

DE MAATSCHAPPELIJKE ROL VAN AARDRIJKSKUNDE 1. RUIMTELIJKE ONDERZOEKSDOMEINEN RUIMTELIJKE BEROEPENVELDEN...3 DE MAATSCHAPPELIJKE ROL VAN AARDRIJKSKUNDE 1. RUIMTELIJKE ONDERZOEKSDOMEINEN...2 2. RUIMTELIJKE BEROEPENVELDEN...3 De maatschappelijke rol van aardrijkskunde / p.1 van 4 / versie 2019 PLAATSBEPALING EN

Nadere informatie

Determineren van gesteente

Determineren van gesteente Aarde Paragraaf 1 en atlasvaardigheden Determineren van gesteente Als je een gesteente bestudeert en daarna vaststelt wat de naam van het gesteente is, dan ben je aan het determineren. Je kunt gesteenten

Nadere informatie

LANDSCHAPSANALYSE. 3: Landschapsvormen Hoog-Nederland. Sabine Geerlings Academie van Bouwkunst - 27 aprii. 27 september 2013 Academie van Bouwkunst

LANDSCHAPSANALYSE. 3: Landschapsvormen Hoog-Nederland. Sabine Geerlings Academie van Bouwkunst - 27 aprii. 27 september 2013 Academie van Bouwkunst LANDSCHAPSANALYSE 3: Landschapsvormen Hoog-Nederland 27 september 2013 Academie van Bouwkunst Sabine Geerlings Academie van Bouwkunst - 27 aprii Onderwerpen 1. Rivierenlandschap 2. Zandlandschap 3. Krijt-

Nadere informatie

Erosie en verwering hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Erosie en verwering hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd 16 December 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/52472 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Bijlagen en Figuren. Behorende bij het Woordenboek van de NVLB. Nederlandse Vereniging van Leveranciers van Bouwgrondstoffen

Inhoudsopgave. Bijlagen en Figuren. Behorende bij het Woordenboek van de NVLB. Nederlandse Vereniging van Leveranciers van Bouwgrondstoffen Nederlandse Vereniging van Leveranciers van Bouwgrondstoffen Bijlagen en Figuren Behorende bij het Woordenboek van de NVLB Inhoudsopgave Figuur 1 Stratigrafische tabel / geologische tijdschaal... 2 Figuur

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde H2 par 4,5,6

Samenvatting Aardrijkskunde H2 par 4,5,6 Samenvatting Aardrijkskunde H2 par 4,5,6 Samenvatting door N. 886 woorden 8 februari 2017 6,4 9 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Wereldwijs Platentektoniek: De aardkorst bestaat uit platen, gescheiden

Nadere informatie

Module Bodemkunde en bemesting

Module Bodemkunde en bemesting Module Bodemkunde en bemesting De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Arno de Bruin,

Nadere informatie

GEA Leiden 22 maart Plaattektoniek: Rond Over In Door. Dr Bernd Andeweg. Aardwetenschappen, Vrije Universiteit

GEA Leiden 22 maart Plaattektoniek: Rond Over In Door. Dr Bernd Andeweg. Aardwetenschappen, Vrije Universiteit GEA Leiden 22 maart 2011 Plaattektoniek: Rondjes Rond Over In Door de Aarde Dr Bernd Andeweg Outline Actualiteit 1: Aardbeving Nederland? Actualiteit 2: Japan Actualiteit 3: meer aardbevingen? Rondje 1:

Nadere informatie

VELDWERK LANDSCHAP Zwin Natuurcentrum veldwerkboekje. Groepsnaam: Datum:. OPDRACHT: waardering van het landschap. Opdracht 1: bekijk het landschap

VELDWERK LANDSCHAP Zwin Natuurcentrum veldwerkboekje. Groepsnaam: Datum:. OPDRACHT: waardering van het landschap. Opdracht 1: bekijk het landschap VELDWERK LANDSCHAP Zwin Natuurcentrum veldwerkboekje Groepsnaam: Datum:. OPDRACHT: waardering van het landschap Opdracht 1: bekijk het landschap OPDRACHT: waardering van het landschap Opdracht 2: een eigen

Nadere informatie

AARDRIJKSKUNDE VOOR DE TWEEDE FASE. VWO zakboek samenvattingen begrippen examentips

AARDRIJKSKUNDE VOOR DE TWEEDE FASE. VWO zakboek samenvattingen begrippen examentips AARDRIJKSKUNDE VOOR DE TWEEDE FASE VWO zakboek samenvattingen begrippen examentips Aan de slag met het Wereldwijs zakboek Het Wereldwijs zakboek helpt je bij de voorbereiding op toetsen, schoolexamens

Nadere informatie

De bodem waarvan wij leven

De bodem waarvan wij leven De bodem waarvan wij leven Venray Ad Havermans adhavermans@concepts.nl 18 april 2016 1 Inhoud van de presentatie 1. 2015 Het jaar van de bodem 2. Over geologie en bodemkunde 3. Bodemvormende processen

Nadere informatie

Aardrijkskunde Samenvatting Hoofdstuk 2 Endogene en Exogene processen 2 t/m 12

Aardrijkskunde Samenvatting Hoofdstuk 2 Endogene en Exogene processen 2 t/m 12 Aardrijkskunde Samenvatting Hoofdstuk 2 Endogene en Exogene processen 2 t/m 12 2: De opbouw van de aarde Kern: 3700 km dik, binnenste deel vast, buitenste deel vloeibaar -> aardmagnetisme Aardmantel: 2900

Nadere informatie

6 keer beoordeeld 24 juni 2016

6 keer beoordeeld 24 juni 2016 6,8 Samenvatting door Mike 1852 woorden 6 keer beoordeeld 24 juni 2016 Vak Aardrijkskunde Methode BuiteNLand H2 Endogene en Exogene processen S2 De Opbouw van de Aarde Oceaanbodem bestaat uit basalt en

Nadere informatie

Volgens de meeste wetenschappers vond 13,7 miljard jaar geleden de big bang plaats en ontstond het universum.

Volgens de meeste wetenschappers vond 13,7 miljard jaar geleden de big bang plaats en ontstond het universum. Samenvatting door een scholier 1753 woorden 22 september 2017 5,7 3 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand AK SAMENVATTING. filmpjes om te kijken en leren, Cosmos a Spacetime Odyssey: Season

Nadere informatie

1 Parate kennis zonder atlas

1 Parate kennis zonder atlas 1 Noteer je inschrijvingsnummer in de kader Als je het eerste deel 1 Parate kennis zonder atlas hebt opgelost, geeft je het antwoordblad af en kun je aan het tweede deel van de GEO-olympiade met atlas

Nadere informatie

7.4. Boekverslag door Amany 2168 woorden 1 februari keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Paragraaf 2: Planeet Aarde

7.4. Boekverslag door Amany 2168 woorden 1 februari keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Paragraaf 2: Planeet Aarde Boekverslag door Amany 2168 woorden 1 februari 2016 7.4 44 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Paragraaf 2: Planeet Aarde Het heelal bestaat uit ontelbare sterren, waarvan er eentje onze

Nadere informatie

Inhoud digitale verrijkingen Horizon 1

Inhoud digitale verrijkingen Horizon 1 Inhoud digitale verrijkingen Horizon 1 Zorg dat u verbonden met het Internet en scan altijd de volledige pagina. Hou uw tablet of smartphone zo stil mogelijk. Pagina Beschrijving verrijking Taal 5 Beeld

Nadere informatie

Aarde: De aarde als natuurlijk systeem; samenhangen en diversiteit

Aarde: De aarde als natuurlijk systeem; samenhangen en diversiteit Aarde: De aarde als natuurlijk systeem; Aardrijkskunde VWO 2011/2012 www.lyceo.nl Overzicht domeinen CE Aardrijkskunde A1: Geografische benadering B1: Samenhang en verscheidenheid in de wereld C1: De aarde

Nadere informatie

NOORDZEE SYMPOSIUM 2007

NOORDZEE SYMPOSIUM 2007 NOORDZEE SYMPOSIUM 2007 Holocene ingressie van de zee Willy Wintein geograaf Inhoud Holocene ingressie van de zee en de gevolgen voor de morfologie van het landschap in de oostelijke Vlaamse kustvlakte

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 Samenvatting door een scholier 1875 woorden 20 juni 2018 0 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Aardrijkskunde H2 Endogene en exogene processen

Nadere informatie

Verslag geologie excursie ochtend van 4 september.

Verslag geologie excursie ochtend van 4 september. Verslag geologie excursie ochtend van 4 september. Verslaggever: Rinus Coesel Locaties van de excursie: Met eigen vervoer hebben wij onder leiding van Hans de Jong de volgende locaties bezocht: Nr Locatie

Nadere informatie

Gelieve bij gebruik van (stukken uit) deze tekst, gelieve de naam van de auteur te vermelden.

Gelieve bij gebruik van (stukken uit) deze tekst, gelieve de naam van de auteur te vermelden. Ontstaan en evolutie in de Zwinstreek - Willy Wintein Nieuwe inzichten over het ontstaan en evolutie in de Zwinstreek is een in 2009 herwerkte tekst over de evolutie van het landschap in de (ruime) regio.

Nadere informatie

Roestig land. De Wijstgronden

Roestig land. De Wijstgronden Roestig land De Wijstgronden Verslag van de lezing en excursie van Professor R. T. van Balen en Nico Ettema voor de Werkgroep Geologie en Landschap. Bedafse Bergen, Uden. 10.00-1600 uur. Een mooie herfstdag.

Nadere informatie

Titel van de presentatie 11-07-2012 16:24

Titel van de presentatie 11-07-2012 16:24 2 in relatie tot het grondwater Inhoud van de presentatie Geologische opbouw ondergrond Zeeland Opeenvolging van verschillende lagen Ontstaanswijze Sedimenteigenschappen Indeling ondergrond in watervoerende

Nadere informatie

Planning. september onderwerp kiezen

Planning. september onderwerp kiezen Planning september onderwerp kiezen na thema platentektoniek (ipv algemeen belgie op kaart): een korte geschiedenis van je gebied adhv kaarten (met cirkel waar): bvb kaart 400 Ma: onder water en cirkel

Nadere informatie

2. Zijn aarde, grond en bodem drie omschrijvingen van hetzelfde? Geef met behulp van bovenstaande bronnen een omschrijving van deze drie begrippen.

2. Zijn aarde, grond en bodem drie omschrijvingen van hetzelfde? Geef met behulp van bovenstaande bronnen een omschrijving van deze drie begrippen. Vragen en opdrachten Bodem van Nederland ORIENTATIE BODEM... 1 BODEMVORMING... 2 ZANDGRONDEN... 5 HOOGVEEN:... 7 LAAGVEEN... 8 ZEEKLEI... 9 RIVIERKLEI... 9 LÖSSGROND... 10 DE BODEMKAART VAN NEDERLAND...

Nadere informatie

WELKOM. KOO Wat? Waarom? Hoe? Ouders?

WELKOM. KOO Wat? Waarom? Hoe? Ouders? WELKOM KOO Wat? Waarom? Hoe? Ouders? GESCHIEDENIS KOO 21 e Eeuw Wij leven en leren in de 21 e eeuw! Dat heeft alles te maken met de doelen die we willen bereiken: -Mensen die keuzes kunnen maken. -Mensen

Nadere informatie

Zaterdagmiddag 3 sept 2016 Studie van de afzettingen uit het Trias. Buntsandstein en Muschelkalk.

Zaterdagmiddag 3 sept 2016 Studie van de afzettingen uit het Trias. Buntsandstein en Muschelkalk. Zaterdagmiddag 3 sept 2016 Studie van de afzettingen uit het Trias. Buntsandstein en Muschelkalk. Golvende hoogvlakten met verre uitzichten, diep ingesneden rivierdalen en uitgestrekte bossen. De WGL trok

Nadere informatie

Woord vooraf. Met eventuele op- en aanmerkingen houden we graag rekening. Namens het auteursteam Georges Tibau

Woord vooraf. Met eventuele op- en aanmerkingen houden we graag rekening. Namens het auteursteam Georges Tibau Woord vooraf De leraar heeft de vrijheid om de thema s uit het leerplan van de derde graad te ordenen in functie van excursies, moeilijkheidsgraad of het afronden van thema s of themaonderdelen voor bv.

Nadere informatie

AARDBEVINGEN IN NEDERLAND

AARDBEVINGEN IN NEDERLAND AARDBEVINGEN IN NEDERLAND ONGEMAKKELIJK EN ONVERWACHT KNAG Onderwijsdag 11 nov 2016 Dr Bernd Andeweg Aardwetenschappen VU Amsterdam In nummer mei 2016 in 1. Presentatie staat (bijna) op www.falw.vu/~andb/knagdag

Nadere informatie

Cursus landschapsgeschiedenis. De ontstaans- en bewoningsgeschiedenis van Appelscha

Cursus landschapsgeschiedenis. De ontstaans- en bewoningsgeschiedenis van Appelscha Cursus landschapsgeschiedenis De ontstaans- en bewoningsgeschiedenis van Appelscha Programma van de cursus 02-04 09-04 16-04 23-04 Ontstaansgeschiedenis Dorpsgeschiedenis Veldnamen Natuur 11-04 25-04 Fietsexcursie

Nadere informatie

Titel De gasbel onder Nederland

Titel De gasbel onder Nederland De gasbel onder Nederland Het ontstaan van gas en zout in de Nederlandse bodem Korte lesomschrijving In deze les maken leerlingen kennis met het ontstaan van de gasbel onder Slochteren in de provincie

Nadere informatie

Eindexamen aardrijkskunde vwo 2008-II

Eindexamen aardrijkskunde vwo 2008-II Actieve aarde Opgave 7 Opheffing van gesteenten en ertsen in het Scandinavisch Hoogland Gebruik de bronnen 10 en 11 van het bronnenboekje. In de derde afbeelding (afbeelding C) van bron 10 zijn de cijfers

Nadere informatie

Eindexamen aardrijkskunde vwo 2007-I

Eindexamen aardrijkskunde vwo 2007-I Actieve aarde Opgave 6 Paleoklimatologie en de invloed van zeestromen bron 13 Paleoklimatologie Klimaatverandering is van alle tijden. Zelfs de snelle overgang naar een warmer klimaat, die we nu meemaken,

Nadere informatie

IJstijden. Blauw = tussenijstijd Rose = ijstijd

IJstijden. Blauw = tussenijstijd Rose = ijstijd IJstijden Blauw = tussenijstijd Rose = ijstijd IJstijden Glaciaal tijdens het pleistoceen 2.500.000-100.000 jaar geleden 1. ijs duwt de bodem naast en voor zich om hoog en zo ontstonden stuwwalen. 2. ijs

Nadere informatie

Klimaatverandering en de landschapszones in het hooggebergte

Klimaatverandering en de landschapszones in het hooggebergte Plus Casequest 2 Klimaatverandering en de landschapszones in het hooggebergte 1/5 Inleiding Van de evenaar naar de polen vinden we aan het aardoppervlak een opeenvolging van landschapszones. Opeenvolgend

Nadere informatie

Eindexamen aardrijkskunde vwo 2005-I

Eindexamen aardrijkskunde vwo 2005-I Actieve aarde Opgave 8 bron 11 Een onderverdeling van vulkanische gesteenten vrij naar: Gea, driemaandelijks tijdschrift van de Stichting Geologische Activiteiten, maart 2002 De gesteenten worden ingedeeld

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Aardrijkskunde Samenvatting Hoofdstuk 2 Endogene en Exogene processen 2 t/m 12

Samenvatting Aardrijkskunde Aardrijkskunde Samenvatting Hoofdstuk 2 Endogene en Exogene processen 2 t/m 12 Samenvatting Aardrijkskunde Aardrijkskunde Samenvatting Hoofdstuk 2 Endogene en Exogene processen 2 t/m 12 Samenvatting door F. 1428 woorden 6 december 2012 5,5 18 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde

Nadere informatie

De landbouwer als landschapsbouwer

De landbouwer als landschapsbouwer 9A. De bodem (theoretisch) 9A.1 Bodemvorming Door allerlei processen zoals humusvorming, inspoeling, uitspoeling en oxidatie ontwikkelt zich een bodem. Dit is een heel lang proces wat ook nooit stopt.

Nadere informatie

Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014

Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014 Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014 Klimaateffectschetsboek Scheldemondraad: Actieplan Grensoverschrijdende klimaatbeleid, 11 september 2009 Interregproject

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Actieve aarde

Samenvatting Aardrijkskunde Actieve aarde Samenvatting Aardrijkskunde Actieve aarde Samenvatting door een scholier 3659 woorden 3 februari 2005 7 189 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Aardrijkskunde; Actieve aarde samenvatting Hoofdstuk 1 1.1

Nadere informatie

Ecosysteem voedselrelaties

Ecosysteem voedselrelaties Ecosysteem ecologie Ecosysteem voedselrelaties Oceanen: voedselweb + energiestromen Ga naar Mypip.nl en open de oefening 3 voedselketen - voedselweb Doe de oefening en maak vervolgens de aangeleverde vragen.

Nadere informatie

De Alpen-natuurlandschap

De Alpen-natuurlandschap Samenvatting door T. 1020 woorden 15 december 2012 5,6 36 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo De Alpen-natuurlandschap Het ontstaan Endogende krachten - breuken in aardkorst - aardkorst verdeelt

Nadere informatie

Woord vooraf. Schatten uit de natuur.indb :09

Woord vooraf. Schatten uit de natuur.indb :09 Varisciet Hope-diamant Conus eburneus Woord vooraf Overal op onze planeet vind je wonderen uit de natuur. De gesteenten waaruit het aardoppervlak bestaat, bergen talloze verrassingen van kleurige mineralen

Nadere informatie

6,7. Paragraaf 1, Hoe is het Nederlandse landschap ontstaan. Samenvatting door een scholier 835 woorden 10 januari keer beoordeeld

6,7. Paragraaf 1, Hoe is het Nederlandse landschap ontstaan. Samenvatting door een scholier 835 woorden 10 januari keer beoordeeld Samenvatting door een scholier 835 woorden 10 januari 2005 6,7 63 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdstuk 8, Landschappen. Paragraaf 1, Hoe is het Nederlandse landschap ontstaan. 1. Landschap: Het

Nadere informatie

Kei-cool. De tentoonstelling in het kort

Kei-cool. De tentoonstelling in het kort Kei-cool De tentoonstelling in het kort In deze Kei-coole interactieve tentoonstelling treed je in de voetsporen van een echte geoloog. Tijdens je tocht steek je heel wat op over gesteenten en mineralen.

Nadere informatie

1 Grond Bodem Minerale bestanddelen Organische bestanddelen De verschillende grondsoorten 16 1.

1 Grond Bodem Minerale bestanddelen Organische bestanddelen De verschillende grondsoorten 16 1. Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Grond 9 1.1 Bodem 9 1.2 Minerale bestanddelen 11 1.3 Organische bestanddelen 13 1.4 De verschillende grondsoorten 16 1.5 Afsluiting 17 2 Verzorging van de bodem 19 2.1

Nadere informatie

Titel De gasbel onder Nederland

Titel De gasbel onder Nederland De gasbel onder Nederland Het ontstaan van gas, zout en steenkool in de Nederlandse bodem Korte lesomschrijving In deze les maken leerlingen kennis met het ontstaan van de gasbel onder Slochteren in de

Nadere informatie

Geologie van Vlaanderen

Geologie van Vlaanderen Geologie van Vlaanderen een schets Dr. L. Broothaers Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Afdeling Natuurlijke Rijkdommen en Energie A. Inleidende begrippen Landschappen, kustlijnen, gebergtes, continenten,

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Systeem Aarde Hoofdstuk 1

Samenvatting Aardrijkskunde Systeem Aarde Hoofdstuk 1 Samenvatting Aardrijkskunde Systeem Aarde Hoofdstuk 1 Samenvatting door Fleur 4479 woorden 11 juli 2017 2 1 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Systeem aarde 1.1 Het ontstaan en de opbouw

Nadere informatie

Achter het correctievoorschrift zijn twee aanvullingen op het correctievoorschrift opgenomen.

Achter het correctievoorschrift zijn twee aanvullingen op het correctievoorschrift opgenomen. Examen HAVO 2018 tijdvak 1 dinsdag 22 mei 9.00-12.00 uur aardrijkskunde Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 54e druk. Achter het correctievoorschrift zijn twee aanvullingen op

Nadere informatie

Samenvatting aardrijkskunde hoofdstuk 1 de aarde:

Samenvatting aardrijkskunde hoofdstuk 1 de aarde: Boekverslag door E. 2593 woorden 1 november 2008 6.3 59 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Samenvatting aardrijkskunde hoofdstuk 1 de aarde: Paragraaf 2 opbouw van de aarde: De oceaan

Nadere informatie

Wat is biodiversiteit? Hoeveel biodiversiteit is er (wereldwijd en

Wat is biodiversiteit? Hoeveel biodiversiteit is er (wereldwijd en Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 1 Inhoud Wat is biodiversiteit? Hoeveel biodiversiteit is er (wereldwijd en bij ons)? Waar komt die biodiversiteit vandaan? Waarom is biodiversiteit belangrijk? Hoe

Nadere informatie

Biodiversiteit in Vlaanderen: de cijfers

Biodiversiteit in Vlaanderen: de cijfers Biodiversiteit in Vlaanderen: de cijfers Myriam Dumortier Natuurrapport www.natuurindicatoren.be www.nara.be www.inbo.be Haalt Vlaanderen de 2010-doelstelling? Biodiversiteit Verstoringen/bedreigingen

Nadere informatie

AK HF SE 2 'Wonen in NL' hoofdstuk 1

AK HF SE 2 'Wonen in NL' hoofdstuk 1 Balgstuw Opblaasbare dam in de rivier. Bij Kampen bedoeld om te voorkomen dat water van het IJsselmeer de IJssel in wordt gestuwd door de wind. Als dit wel gebeurd kan dat leiden tot hoge waterstanden

Nadere informatie

LESONTWERP ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING

LESONTWERP ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING LESONTWERP ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING Naam: Arne Wagemans Campus Heverlee Hertogstraat 178 3001 Heverlee Tel. 016 375600 www.khleuven.be Vakkencombinatie: Aardrijkskunde Geschiedenis Stagebegeleider

Nadere informatie

De geologie van Curaçao.

De geologie van Curaçao. De geologie van Curaçao. In dit artikel gaan we een blik werpen op de gesteenten, waaruit het eiland Curaçao is opgebouwd, en aan de hand van deze stille getuigen een reconstructie maken van de geologische

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde De Aarde

Samenvatting Aardrijkskunde De Aarde Samenvatting Aardrijkskunde De Aarde Samenvatting door een scholier 1657 woorden 7 januari 2010 5,9 10 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde AK SE 2 Aarde 2 De opbouw van de aarde Seismologen: aardbevingdeskundigen.

Nadere informatie

De vegetatiezones: Kleur de vegetatiezones tussen 0 en 20 OL. Maak een legende:

De vegetatiezones: Kleur de vegetatiezones tussen 0 en 20 OL. Maak een legende: De vegetatiezones: Kleur de vegetatiezones tussen 0 en 20 OL. Maak een legende: 64 Lokaliseer de klimatogrammen op de kaart Bepaal het klimaat en de vegetatie van elk klimaogram m.b.v. je determineertabel

Nadere informatie

De Geo H3 Nederland duurzaam: energie en water 3.1 Energie en klimaatverandering Energie de kracht die dingen laat werken aardgas Slochteren

De Geo H3 Nederland duurzaam: energie en water 3.1 Energie en klimaatverandering Energie de kracht die dingen laat werken aardgas Slochteren Samenvatting door Stressedstudent 1304 woorden 14 januari 2018 7,5 21 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo De Geo H3 Nederland duurzaam: energie en water 3.1 Energie en klimaatverandering

Nadere informatie

Voorbeelden van OBSERVATIEFICHES

Voorbeelden van OBSERVATIEFICHES Voorbeelden van OBSERVATIEFICHES Waarnemen en analyseren van een landschappelijke grens tussen twee streken Omschrijving (welke grens?) Topografie toponymie Geografische coördinaten van waarnemingspunt

Nadere informatie

Woord vooraf. Jaarplan ASO-wetenschappen met 1 uur in het 5de jaar en 2 uur in het 6de jaar

Woord vooraf. Jaarplan ASO-wetenschappen met 1 uur in het 5de jaar en 2 uur in het 6de jaar Woord vooraf Jaarplan ASO-wetenschappen met 1 uur in het 5de jaar en 2 uur in het 6de jaar De leraar heeft de vrijheid om de thema s uit het leerplan van de derde graad te ordenen in functie van excursies,

Nadere informatie

Boekverslag door Mart 1381 woorden 28 januari keer beoordeeld. Aardrijkskunde. H2 Landschappen in beweging (BuiteNLand 2Havo/Vwo 3 e druk)

Boekverslag door Mart 1381 woorden 28 januari keer beoordeeld. Aardrijkskunde. H2 Landschappen in beweging (BuiteNLand 2Havo/Vwo 3 e druk) Boekverslag door Mart 1381 woorden 28 januari 2018 n 8 21 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand H2 Landschappen in beweging (BuiteNLand 2Havo/Vwo 3 e druk) Gesteente veranderd Verwering:

Nadere informatie

Geomorfologische processen: Excursie 1 (17-10-07) Verslag door: Nele Kelchtermans Foto s door: Bram Boets

Geomorfologische processen: Excursie 1 (17-10-07) Verslag door: Nele Kelchtermans Foto s door: Bram Boets Geomorfologische processen: Excursie 1 (17-10-07) Verslag door: Nele Kelchtermans Foto s door: Bram Boets Inleiding Op deze excursie maken we regelmatig een terugblik op de 3-daagse excursie naar de Boulogne.

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 en 3 (Actieve aarde)

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 en 3 (Actieve aarde) Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 en 3 (Actieve aarde) Samenvatting door een scholier 1641 woorden 7 december 2004 6 29 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Aardrijkskunde Actieve aarde Hoofdstuk 2

Nadere informatie

Enkele Geologische waarnemingen in oktober 1964 vanuit Epen (L) naar de Ardennen.

Enkele Geologische waarnemingen in oktober 1964 vanuit Epen (L) naar de Ardennen. Enkele Geologische waarnemingen in oktober 1964 vanuit Epen (L) naar de Ardennen. door T. Bult (a) Anticlinalen en dergelijke verschijnselen. Ik vind anticlinalen daarom zo fascinerend, omdat zij zo duidelijk

Nadere informatie

Lesbrief BIJZONDERE SCHATTEN OPDRACHT 1 - SCHATGRAVEN IN DE NOORDZEE

Lesbrief BIJZONDERE SCHATTEN OPDRACHT 1 - SCHATGRAVEN IN DE NOORDZEE Lesbrief Onderbouw voortgezet onderwijs - HAVO/VWO BIJZONDERE SCHATTEN De haven van Rotterdam wordt te klein. Voor de in- en uitvoer van goederen is meer ruimte nodig in de haven. Daarom komt er een uitbreiding

Nadere informatie

STEENMEELBEMESTING. Een andere kijk op bodemvruchtbaarheid. Bron:

STEENMEELBEMESTING. Een andere kijk op bodemvruchtbaarheid. Bron: STEENMEELBEMESTING Een andere kijk op bodemvruchtbaarheid Bron: www.slideshare.net Kennis uit het verleden Justus von Liebig (19 e eeuw) Vindt procedé kunstmest uit. Wijst later op de gevaren bij aanhoudend

Nadere informatie

LESBRIEF BOVENBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS OPDRACHTEN OPDRACHT 1 - SCHATGRAVEN IN DE NOORDZEE

LESBRIEF BOVENBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS OPDRACHTEN OPDRACHT 1 - SCHATGRAVEN IN DE NOORDZEE BIJZONDERE SCHATTEN LESBRIEF BOVENBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS De haven van Rotterdam wordt te klein. Voor de in- en uitvoer van goederen is meer ruimte nodig in de haven. Daarom is

Nadere informatie

Wat gebeurt er met de blaadjes die in de herfst van de bomen vallen? En wat doen onze tuiniers met dode of planten of afgesnoeide takken?

Wat gebeurt er met de blaadjes die in de herfst van de bomen vallen? En wat doen onze tuiniers met dode of planten of afgesnoeide takken? De bodem doorgrond Wat? Voor Leeftijd wie? Duur: Prijs: begeleid actief atelier Basisonderwijs 2 uur 90 per groep van max. 20 lln. Wat gebeurt er met de blaadjes die in de herfst van de bomen vallen? En

Nadere informatie

Antwoorden 6 vwo 5 Aarde. 1 Circulatiesystemen

Antwoorden 6 vwo 5 Aarde. 1 Circulatiesystemen Antwoorden 6 vwo 5 Aarde Circulatiesystemen a De instraling en uitstraling variëren in de tijd en per locatie (dynamisch). De totale hoeveelheid instraling en uitstraling op de aarde zijn wel gelijk aan

Nadere informatie

Landschapsecologie. Cursus Natuurgids

Landschapsecologie. Cursus Natuurgids Landschapsecologie Cursus Natuurgids 2. Ecologische processen en patronen in het landschap 4. Historische ecologie Deze les is te beschouwen als een basishandleiding voor de biotoopstudie! 2 1 1. Planten

Nadere informatie

Examen HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 2 dinsdag 18 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 53e druk.

Examen HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 2 dinsdag 18 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 53e druk. Examen HAVO 2013 tijdvak 2 dinsdag 18 juni 13.30-16.30 uur aardrijkskunde Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 53e druk. Dit examen bestaat uit 31 vragen. Voor dit examen zijn maximaal

Nadere informatie

SCHILDPADROTS MONGOLIË

SCHILDPADROTS MONGOLIË SCHILDPADROTS MONGOLIË ROTSFORMATIE Figuur 1 Schildpadrots Zomer Figuur 2 Schildpadrots Winter SITUERING De schildpadrots bevindt zich in het Gorkhi-Terelj nationale park. Dit bevindt zich op ongeveer

Nadere informatie

Lesbrief BIJZONDERE SCHATTEN OPDRACHT 1 - SCHATGRAVEN IN DE NOORDZEE

Lesbrief BIJZONDERE SCHATTEN OPDRACHT 1 - SCHATGRAVEN IN DE NOORDZEE Lesbrief Onderbouw voortgezet onderwijs - VMBO BIJZONDERE SCHATTEN De haven van Rotterdam wordt te klein. Voor de in- en uitvoer van goederen is meer ruimte nodig in de haven. Daarom komt er een uitbreiding

Nadere informatie

Ecologie en landschap

Ecologie en landschap Ecologie en landschap Knippen, snijden, steken en onderhoud Medewerker buitenruimte Vakbekwaam hovenier Vakbekwaam medewerker groenvoorziening Manager natuur en recreatie Chantal ter Steege 2014-2015 Periode

Nadere informatie

Nijmegen, anders bekeken (2).

Nijmegen, anders bekeken (2). Nijmegen, anders bekeken (2). De van Welderenstraat, wie kent hem niet? Dé straat voor bijzondere winkeltjes, dé straat voor verrassingen en ook een straat die haar 19de eeuwse uitbreidings- bouwsfeer

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Actieve aarde

Samenvatting Aardrijkskunde Actieve aarde Samenvatting Aardrijkskunde Actieve aarde Samenvatting door een scholier 4142 woorden 9 maart 2007 6,8 44 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Atlantis De aarde is opgebouwd uit een aardkern, een

Nadere informatie