reen'bak - rem'pin 212

Transcriptie

1 raa'che-raos'te 210 R raa'che m muil, keelholte, mondholte. raaf st v raaf. Klauwe wie de rave. raaf'tsank m vrek. raam st m verkl reëmsje lijst, kozijn. raam'doch o (raamducher) onder de kar gespannen doek waarin het voer was voor het paard. raar st, raarder, raarst schaars, raar. 't Jeld weed -. Wat kiekst doe miech zoeë - aa? Die oer va diech is óch nit vöal raars, 't Hat nuus raars a jen lief, ze heeft niets bijzonders aan. Went de "haue" kómme zint de "hebbe " -, hebben is hebben, maar krijgen is de kunst, raas v rust, Heë hat - noch rouw, hij heeft rust noch duur. rabad' o (rabadder) bloembed, groentebed. rabar'ber m rabarber. rabauw' m 1 rabauw, vlegel. Maach dat uur voetkomt, uur rabauwe! 2 rabauw, grauwe renet. rab 'bel, reb 'bel v 1 kletstante. Hat dat diech die auw - vertseld? 2 onrustige kleuter. Doe kling -, wils doe waal ins rui-ieg zitse blieve! rab'bele, reb'bele ratelen, snel en onduidelijk spreken. rab'belebelsje o rammelaar. ra'besj wats, ra'belesjwats ravenzwart. rad o (raar st/rtqx st) verkl redsje 1 rad, wiel. Heë is 't vunnef de -and'r waan. Heë sjloog va vraud 't -, hij maakte een radslag van plezier. Heë is ónger de raar kómme, hij is aan lager wal geraakt. Heë hat e redsje los, bij hem is er een van de vijf op de loop. 2 fiets. radauw' si m lawaai. Kinger, maacht jinne -. radau'we st, radauwet, radauwd lawaai maken. radauw'mecher/radauts'mecher m (radauwmecher/radautsmecher) lawaaimaker. radies^-rv radijs. radong' st m verkl radöngsje tulband, cake. ra'f e rapen. De dikke oes de dunne -. Óp 't veld de eëpel -. rai si m In de uitdrukking: Inne and'r- hauwe, iemand aan de praat houden, aan het lijntje houden. D 'r kaploan preëdiegt kót en jód; heë maat jinne lange -, de kapelaan is niet lang van stof. rai'me st rijmen. Dat raimt ziech a jinne ek, dat klopt helemaal niet. rai'nieje reinigen. rai'niejóng v reiniging. rain'ste reinste. Dat is de - lüeje. Dat is de - zouwerij. rai'ser m vechtersbaas. rai'tse 1 bekoren, verleiden. 2 prikkelen, kwaad maken. 3 bieden bij het kaartspel (skaat). rak'kere ploeteren. rak'kieg, rak'ketieg gierig. Zich nit zoeë - en jef die breursje óch jet. ram helemaal. Dat is - verkierd. Dat woar iech - verjèse. Heë hauw deftesj - leeg jedrónke. ram'mei m massa. Die hauwe heem inne - kinger. Heë hauw inne -jeld verdeend. ram'mele rammelen. Heë rammelet an de duur Heë rammelet alles durchee. In d'r bül - (bij het kienspel). ram'mele, ziech stoeien. ram'melskis v (rammelskiste) rammelkast. rammenas' v rammenas. rammenassejek' knettergek. ramplassang' m remplagant, plaatsvervanger bij de dienstplicht. Dat woar mienne -. ramsj m gelegenheidskoopje. Iech hauw inne jouwe -jemaad. Die jelde dat in inne - óp. ram'sje handelen in ongeregeld goed. ramsj 'waar v ongeregeld goed. D 'r oesklöpper óp d'r maat woeët zieng - mit e pütsjhenke kwiet, de standwerker werd zijn spul vlot, zonder veel moeite kwijt. rand m in de zegswijze: Ze woare oes rand en band, zij waren door het dolle heen. randale're, randaleret, randaleerd herrie schoppen. ran'devoe hauwe de orde herstellen, in orde brengen. Doa mós iech ins - in hauwe. rang m rang. Alles wat va - en sjtand is, woar doa vertroane. rank si m (reng st) verkl rengs-je, renke, rand. Óp d'r - van d'r weier rank m (ranke) rank. Boeëne, eëtse en droeve hant ranke. ranzieg, ran'zetieg ranzig. De botter is -. ranzjeer'masjieng m rangeerlocomotief. ranzjeer'plai m rangeerterrein, ranzje're, ranzjeret, ranzjeerd rangeren, raos m roest. - vreest iezer raos'te roesten.

2 211 raos 'te - reen raos'tieg roestig. D'r masjedroad is -. ras o ras. Die knieng zint ring -. ras'pel v 1 rasp. De - mit de besjoatneus loog in 't kuchesjaos. 2 ratel. 3 onrustig klein kind. Doe -, zits ins rui-ieg. ras 'pele raspen. D 'r sjoester raspelt de zoal. rat V rat. Ing auw - vingt me nit lieët. rat'sekaal radicaal, helemaal. Heë hauw de hoare - aafjesjneie. De toelpe woare - aafjeroepd. ratsiejoeën' v portie. Doe has dieng -jehad. rat'tekroet o rattenkruit, arsenicum. ratteplang m rataplan. Heë worp d'r janse - de duur oes. rat'tesjtats m (rattesjtets) rattestaart; lange, dunne, ronde vijl. rat'tevenger m ruwharige pincher. rau st V berouw, spijt. rauber st m (rauber) rover, boefje. Heë is ónger de -jeroane, hij is in slecht gezelschap terecht gekomen. - en sjandiet, rovertje spelen, rau'bere roven, rau'e^r spijten, rau'me ontruimen, Heë mós de woeënóng -. rausj m roes, Heë sjlieëft zienne - oes. De vurrieje wèch hauwe vier inne jouwe -jemaad, de vorige week hebben we eens goed de bloemetjes buiten gezet. rauw noch mauw In de uitdrukking: Heë zaat -. Hij gaf geen kik. rau'wel v mopperpot. Tant Fieng is ing ieëwieje -. rau'wele mopperen. Heë hat 't - óp. Al rauwelens leef heë de duur oes. ra'zei m bibber. Iech han d'r- in de bee. ra'zele bibberen. Heë razelt in alle jelidder van de kauw. raze're, razeret, razeerd scheren. razeer'mets o (razeermetser) scheermes. raze'rer m (razerer) kapper. Vruier hauwe de - ing kóffere sjeersjóttel an de duur hange. rebel'liesj, rebelsj' rebels, opstandig, pisnijdig. rèch m verkl rèchs-je hark. rèche harken. rèche, ziech wraak nemen. re'chenbóch o (rechenbucher) verkl rechenbuchs-je rekenboek. re'ebene rekenen. - wie inne appetieëker Heë weest tse -, hij is een goed zakenman. Óp dem kans doe -. De vrauw rechent in d'r vunnef de mond, de vrouw is in de vijfde maand. re'chenfeëler m (rechenfeëler) rekenfout. re 'chensjaf v rekenschap, rech'fer tieje, ziech zich verantwoorden, Doavuur kuns doe diech an 't -. rech'nóng v rekening, Loestieg jeleëfd en zieëlieg jesjtórve, is d'r duvel de - verdórve. rechsjaf'fe rechtschapen. Dat woar inne - miensj. red'de redden. Heë wees ziech wal tse -. reë, reed st v rede. Doe mots miech nit ummer in de reë valle. Heë mós miech reed en antwoad jeëve, hij moet mij rekenschap geven. reë st V (reë) reden. Doa han iech mieng - vuur reed'lieg st redelijk. Dat is inne reedlieje pries vuur dat hoes. reef m band, hoepel. De refe van de ton zint verraosd. De jonge sjpieële mit de refe. 't Meëdsje hauw inne - in de hoare. reë'kei st m reu, rekel. Jef miech van d'r nieëkste worp e reëkelsje. Dat is inne - van inne jong. reem st m riem. D'r - van d'r klomp. D'r - enger sjnalle. Oes angerlüds leer is 't jód reme sjnieë. Inne - sjnütse, veterdrop snoepen, 't Razeermets óp d'r - aaftrekke. Mós iech d'r - aafdoeë! (bedreiging). Inne nase -, een verwaande kwast. reen st m grens van een perceel. reen st m regen. - vuur nüng oere zal nit lang doere. Dat woar ing orrentlieje sjoel -. Doa

3 reen'bak - rem'pin 212 haste d'r -! Daar heb je het geduvel! Dat sjud deë aaf wie d'r honk d'r -, dat laat hem koud, D'r jaad küet inne joesj - verdrage. Heë hat e jezich wie ziwe daag ~. 't Jieëft -: d'r mond hat inne krans um ziech, de eësteroge pitsje miech, de kats weesjt ziech hinger de oere, d'r sjwaam van de kamiengs sjleet neer, d'r abbee sjtinkt, de zon sjteet op sjtieppe, de aat sjtinkt. reen'bak m (reënbek) regenbak. reënboag m (reënböag) regenboog. Went d'ran d'r himmel sjteet hat d'r duvel kirmets. reen'drup v regendruppel, reë'ne, reenet, jerend regenen. Went 't óp d'r pastoer rent, dan drupt 't óp d'r kuster. 't Ziet oes als went 't woof-jöng (zo donker is de lucht). Went 't óp Maria-Zief (O.L.Vrouw Visitatie, 2 juli) rent, da rent 't vieëtsieg daag an ee sjtuk. 't Is an 't -, dat 't joesjt, dat 't zieft, alsof 't mit emmere eraaf küem. 't Rent auw wiever, wie ing zouw. En went 't mörje sjtrónks rent, vier junt doch! Went 't nit rent, da drupt 't, alle beetjes baten, 't Rent nit alledaag wegkebrij, het kan niet iedere dag feest zijn. reëneweer' o regenweer. Iech han 't- in de knaoke, ik voel het regenweer aankomen. Went de sjwalbere deep vleie, da kunt reëneweer reen'krank In de uitdrukking, 't Weer is -, het blijft maar regenen. reen'laoch o regengat, regenhoek. D 'r wink sjteet oes 't -. de wind zit in de regenhoek. reën'man(k)tel m (reënmen[k]tel) regenjas. Y&èn'-giQiv regenpijp. reen'piet m onguur persoon (scheldwoord). reen'sjtee m (reensjting) grenssteen. reen'vaas o (reënvazer) regenton. Inne kop wie e reënvaas. reen'wasser o regenwater. rees st reis. Woa jeet de - hin? rees'doef V (reesdoe[v]ve) postduif. rees'korf m (reeskörf) verzendmand (voor de duiven). reet o gelijk, recht. - haste, mar sjwieje motste. Woa nuus is, doa hat d'r kezer zie - verloare. Zie - zukke. reet 1 recht, juist. - bliet - en sjleët bliet sjleët. 't Jidderinne - (naar zijn zin) maache. Dat is nit mieë wie -. Weë nit kunt tse reëter tsiet, deë mós èse wat uwerbliet. Inne reëte fetter, een volle neef. Dat is miech -, daar ben ik het mee eens. Weë jelukzieëlieg wilt sjterve, deë lieët de reëte (rechthebbenden) erve. 2 ^ Inne reëte, een steile pijler. Iech wirk in d'r reëte. reëter, reets rechts, rechter. De reëter/reëtse hank. Iech houw diech reets en links um de oere. Die hoas is links en reets jesjtrikd. reëtoes' rechtuit, ronduit. Uur mót - blieve vare. Dat zaan iech diech - in 't jezich. reëtóp' 1 recht(op). Loof ins -. Doa jongs doe - kapot, daar was het niet om te harden. 2 in orde. Iech veul miech nit -. reëts-erum', reëts-um' rechtsom. De kaffieëmölle jeet-. reëtsouw' dadelijk. Waad effe; iech kom -. refreng' m refrein. rejaal' o plank of vak in een kast. re'jel v regel. A -, grondig, stevig, flink. Ziech a - wèsje. Heë hauw ze a -jesjwaamd krèje. rejel' werkelijk, eerlijk, betrouwbaar. Doe mots - zieë en nit foetele. Dat is e - jesjef mit - prieze. re'jele regelen. Die zaach is nog lang nitjerejeld. rejele'róng v riolering. rejelmieë'sieg regelmatig. re'jelóng v regeling. re'jelreët regelrecht. Doe kuns oes de sjoeël - noa heem! rejemenf o regiment. Die hant heem e jans - kinger. In die hoeshalk veurt de vrauw 't -, in dat huishouden is de vrouw de baas. reje're, rejeret, rejeerd regeren; het uiterlijk verzorgen. Iech mós de kinger nog -. Jidder zamsdieg weed ziech ins jód rejeerd. reje'róng v regering. rejier' o leiding, orde. In die hoeshalk feit 'trek V rek. De honder zitse óp de rekke. Heë jaapt noa de -, hij verlangt naar zijn mandje, rek'ke rekken. rek'ke, ziech strekken, rekken. Iech mós miech ins -, ik moet mijn benen eens strekken. Deë sjtaof rekt ziech evvel vliddieg. reklaam' v reclame. rek'sel o halsband van een hond. Reem en -. rek'sjtang v rekstok. Iech maach d'r kröatsj an de-. reliejoeën v religie. Deë hat jing - in d'r zak. rem'hoots o ^ stuk hout om mijnwagen af te remmen. remmelter, remmeter m mannetjeshaas of -konijn. rem'pin m ^ rempin om een wiel van een mijnwagen vast te zetten.

4 213 rem'sjong-rieë'te rem'sjong m remschoen. ren v kippenladder, Ing - is d'r leuf van d'r honderpark noa 't honnesjter rende're, ziech, renderet ziech, ziech rendeerd renderen. Dat poettieks-je rendeert ziech. renet'v renet, renie'tsiejoes-öal m ricinusolie, wonderolie, ren'ne rennen. Heë rent ziech 't hats oes jen lief. ren'te v rente, pensioen. Heë leeft zieng -. Heë trukt - van de koel. reparatoer' v reparatie. repare're, repareret, repareerd repareren. repete're, repeteret, repeteerd repeteren. rep'pe, ziech zich bewegen. Rep diech nit! Hou je koest! res(t) v(reste) rest, restant. Dat is de - van 't sjutsefes, dat is alles wat overgebleven is. respek' o respect. Heë wees ziech - tse ver sjaffe. respekta'bel respectabel, 't Is inne respektabele miensj. respekte're, respekteret, respekteerd respecteren. rès'te, ziech rusten. Zouwe vier ós inne sjlaag -? retoer' retour, terug. Ziech - melde. retsep'o (retsepte) recept. reu'che, roken. De woeësj, 't sjpek reuche. Jereuchd vleesj hilt ziech jód (reactie van een roker op het verwijt dat er te veel gerookt wordt). reu'chere uitroken. Mespele -. reu'ches o rookhok. reuch'vleesj, roochvleesj o rookvlees. reu'ie mv rodehond, 't Kink hat de -. reumatiek' m reumatiek, reur o buis, ^ spreekbuis, reur In de uitdrukking: Doa is jet van in de reure, er is sprake van, dat er iets gaat gebeuren. reu're st roeët/reuret, jereurd roeren. Je mieë datste in d'r strónks reurs, je mieë dat 't sjtinkt. Hank noch vós -, geen poot uitsteken. Dat roeët jee hoar, dat roeët an e hoar, dat scheelde geen haar. reu're, ziech, reuret/roeët ziech, ziech jereurd zich verroeren. Blief sjtil zitse en reur diech nit van de plaatsj! reu'tele reutelen. revende're, revenderet, revendeerd revideren, nazien, controleren. An d'r tsol weed me aaf en tsouw revendeerd. revier' o 1 gebied, district. In 't Wórmrevierzint vöal koelie. Kóm miech nit in 't-, bemoei je niet met mijn zaken. 2 ^ ondergrondse afdeling, 't - bevare, de afdeling controleren, revier'sjtiejer m ^ (reviersjtiejer) afdelingsopzichter, re'ze reizen, re'zender m (rezender) handelsreiziger. rezerf' v reserve. Heë hat nog jet i -. rezolüf resoluut. rib V verkl ribsje (ribsjere) rib. Dem kans doe de ribbe tselle. Heë hat nuus mieë, jinne fennek mieë óp de ribbe, hij is platzak. Kómpes mit ribsjere. rib 'bekas v ribbenkast. Heë hat ze óp de - krèje. rib'besjtoeës m vriendschappelijk duwtje. Inne -jeëve. rib'besj trek m steengaas. rib(be)sjtuk o ribstuk (vlees) rich 'te richten. De pöal -. Doe mots diech óp d'r letste poal -. Uur mót üch nit noa miech -. rich'ter m (richter) rechter. rich'tieg juist, echt. Doe bis d'r richtieje man. Iech wil die auw zaach - maache (in orde brengen). Bis doe waal -? Ben je wel wijs? In dat hoes is 't nit -, in dat huis is het niet pluis. rich'tiegheet v juistheid, 't Hat alles zieng -, alles is in orde. rich'tong v, rich'toeng richting. ^ drie in elkaars verlengde opgehangen loodjes die de richting aangeven van de te drijven galerij. D'r marksjaider hingt de -, de mijnmeter bepaalt de richting. De - durchtrekke. Ze zint oes de - jevare, ze zijn van de rechte lijn afgeweken, rieb'belv ribbel. rieb'bele ribbelen. Jeriebbeldpapier riech o rijk. riech rijk. Erm of-, d'r doeëd maat alles jeliech. Heë is zoeë - wie wasser deep. Heë is d'r könnek tse -. D'r rieche man wees nit wie 't d'r erme tse mouw is (te moede is). Wied is -, over iemand die van ver komt, kun je makkelijk opscheppen. riech'dom m rijkdom. Wat nótst inne d'r -, went heë nit jezónk is. rieë st, reef rieët, jereie rijden. Heë hat e jesjeid, e dom peëd jereie, hij heeft verstandig, dom gehandeld. De maar hat miech jereie, ik heb een nachtmerrie gehad. rieë st o (rieëts) ree. rieë'jel m grendel. Doch d'r - óp de poats. rieë 'te richten. De aas -. D 'r daachsjtool -.

5 rieë'te, ziech - rink'sjisse 214 rieë'te, ziech opstaan. Iech bin mui jezèse; iech mós miech ins -. rief st rasp. Mit de - de moere rieve. rief si m rijp. In d'r sjpieë herfs zint mörjens de velder bedekt mit -. rief si rijp. Me mós de neus sjlon wen ze - zint. D 'r sjweer is -. Deë is - vuur de ftat, hij is rijp voor het gekkenhuis. rie'fe rijpen. De eppel - al. rie'fe rijpen, 't Hat dis naatjeriefd. rief'iezer o grove rasp (van schoenmaker of timmerman). rief'kóch m aardappelpannekoek. riel V1 tralie (spijl). De Helle van 'tjietterzint beraosd. 2 reepje deeg. 3 ladder in een kous. Iech han ing - in de hoaze. riel'lebedsje o traliebedje. riel'letoeët v vla met reepjes deeg. rien'gela-roza een kringspel voor meisjes. rien'gele, ziech worstelen. rien'geler m (riengeler) worstelaar. rie'peëd o (riepeëd) rijpaard. Mit de kinger riepeëdsje sjpieële. E - sjpant me nit vuur de drekskaar (gezegd als iemand een werk beneden zijn waardigheid vindt). E riepeëdsje, rode soldaatkever. ries st m reus. Inne - van inne keel. ries si m rijst. - mit proemme. Jef de kuuche jet-. ries si o (riezer) rijs. Doch jet riezer óp 't vuur riesbrij m rijstebrij. rie'se, rees/rieset, jerèse scheuren, trekken. Ziech ing vunnef in de boks -. Heë is zoeë sjterk, deë riest boom oes jen eëd. Deë hauw werm de zieng jerèse, hij was weer aardig op dreef. Doa mót uur üch hü mit doa -, daar moeten jullie vandaag mee toekomen. ries'pele ritselen. Has doe muus in jen hoes? 't Riespeltjet hinger de plint. riesvlaam m (riesvleëm) verkl riesvleëmsje rijstevla. rief ter m (rietter) ridder. Vier tswai hant al mennieje - jemaad, wij hebben al vaak de bloemetjes buiten gezet. rie've st, reef/rievet, jerève raspen. Moere -. rie'zele langzaam neervallen van sneeuw, regen of kalk. 't Riezelt enfiezelt d'r janse daag. De keldermoere -. Bij dem riezelt d'r kalk, hij wordt seniel. De milchtsoep is jeriezeld, de melksoep is geschift. rie'zerbessem m bezem van berketakjes of heide. rie'zieg reusachtig. Iech hauw miech -jevraud. rif fel m 1 draadje dat loslaat. Doe has inne - in 't kleed. 2 ^ dun laagje steenkool in het gesteente (koaleriffel) of dun laagje steen in de kolenlaag (sjteeriffel). riffele rafelen. rif'fels-j aar o uitgehaald breigaren. rij st V rij, beurt. Ing - hoezer Jank in de - sjtoa. Has doe ze nog nau óp ing -? Iech bin an de -. Vier kómme allenau an de -. rij 'e st rijgen. De mouwe an d'r rok -. De sjong -. De krol -. De doevve rijete ziech jód, de duiven kwamen kort na elkaar binnen. rij'jaar o rijggaren. rij 'lief o keurslijfje. rij 'noad v (rijnöad) rijgnaad. rij 'nold v rijgnaald. rij 'sjong mv rijgschoenen. rij 'vaam m (rijveëm) verkl rijveëmsje rijgdraad. rik'ke reiken, toereikend zijn. Rik miech ins d'r hammer Jeliech kries doe ing jerikd. Went me dem d'r klinge vinger rikt, wilt heë de janse hank han. Vier woare mit tswai man mieë an dusj, evvel 't hat jerikd. rim'pele plisseren. rin V goot, geul, ring st rein, proper. Ziech - wèsj aadoeë. Dat is de ringstefoetelij. 't Is doa zoeë -, datste van de eëd èse küets. Inne ringe wien sjudde. Hod diech 't hoes -, haal geen ongewenst volk in huis. Deë hat óch d'r poekkel nit-, hi] heeft iets op zijn kerfstok, 't Weed óch tsiet, dats doe die zaach in 't ringt brings. rin'ge van een ring voorzien. De doevve -. ringelateur' m hangklok met houten kast en slinger. rin'gele zeven. De koale oes 't jris -. De sjting oesd'rzankringelof te mv reine-claudes. rin'gelskoale mv uit de as gezeefde kolen. rin'gelskörf m (ringelskörf) kolenzeef. rink si m (ring st) ring, kring, hoepel. Ze hant ziech de ring jejole, ze gaan zich verloven. Ring bloaze bij 't pief e. Heë hat ring ónger de oge. Iech jon mit d'r- lofe. rink si o (ringer) rund. Heë blouwt wie e -. rink'bouw m ^ soort tunnelbouw. rink'lofe hoepelen. rink'oavent m (rinköavent) ringoven, veldoven. rink'sjisse bepaald knikkerspel.

6 215 rink'vieë - roeëd'sjtets-je ringelateur rink'vieë o rundvee, uilskuiken, rink'vinger m ringvinger, rink'vleesj tsoep' v verkl rinkvleesjtsüpje runderbouillon, rink'werpe ringwerpen. -óp d'r hoeppela. rin'ne, ron, jeronne 1 vloeien, 't Blód ron oes de wond. 2 stollen, stremmen. De milch is an 't -. ris m verkl ris-je scheur, barst. Inne - van de koel. Inne - in 't kleed han. riskans' v gewaagde onderneming. riskant' riskant. riske're, riskeret, riskeerd riskeren. Riskeer ins inne jaole! Waag er eens een gulden aan! Riskeer diech ins tse werpe! Heb het hart eens om te gooien! ris'ter m (rister) plakspaan. Me hat iezere en hootsere -. rit m rit. rit o riet. rits m verkl rits-je spleet, reet. rif sesjiebbeler m werkman die de rails en de wissels schoonmaakt. rif te rieten. Inne - zessel. road st ml raad. Iech jef diech inne jouwe -. Hei mós -jesjafd weëde. Uwer naat kunt -, de nacht brengt raad. 2 gemeenteraad. Mörje kunt d'r-bijee. road'hoes o raadhuis. röad'sel o (röadsel) raadsel. röa'kele st poken, rakelen. Doe mots ins mit 't sjtucheliezer in de forneus -. roa'me, ziech st vuil maken, besmeuren; schrammen. Iech han miech an d'r kóm je sjtreche duresjtiel jeroamd. Ziech de hank an d'r sjtacheldroad -. roa'ne st raden. Wen iech diech jód roan, los doa de vingere vanaaf Weë nit tse - is, is óch nit tse helpe. lechjef diech tse - wat dat jekost hat. Dat is diech jeroane. roa'ze,sf razen, schelden. Blief van de plets-jere aaf, angesj roast de mam. Dat wief hat hü nog ins 't - óp. roa'zeknaoks-je o gevoelige plek aan de elleboog. roazemen'tsieg, roazemen'tsetieg afschuwelijk. Die roazementsieje boechpieng! 't Is hü - sjleët weer Doe roazementsieje poet! Jij rotaap! roa'zetieg razend. Inne roazetieje honk. Doe kans miech - maache. rö'chele rochelen. ro 'delbaan v rodelbaan. D 'r Haander berg neumt me óch de -. roeb'bel m speelbeurt, robber. Dizze -jewin iech. Dizze - kom iech diech vuur roeb'bel m oneffenheid. Inne wèg vol roebbele en knoebbele. roeb'bele 1 wrijven, bewegen over een oneffen oppervlak, hobbelen. En vier - en vier boebbele óp Kirchroa aa (liedje). Roebbel ins jauw uwer die hankducher, ga er maar eens gauw met het strijkijzer over. 't Woar nog in de tsiet, dat de erm vrauwe de wèsjtsienge noajónge (zich als wasvrouw verhuurden) en ziech de erm laam roebbelete óp 't wèsjbred. 2 knorren, 't Roebbelt miech ijen lief van d'r honger roeb'belsbred o wasbord. roeëd, roeë st rood. Roeëd kappes is e jezónk èse. Heë kroog inne roeë kop. Deë kan lüjje oane roeëd tse weëde. Inne roeë, een rooie. Went d'r roeë noa heem kunt I dan is de mamma vroeë I dan broecht ze jinne petroliejoem I deë roeë, deë lüet ezoeë. roeë'derbusj-je o roodborstje. roeëd'sjtets-je o roodstaartje.

7 Roeëm - rót 216 Roeëm st Rome. Wie kotter a -, wie lauwer d'r kris. Óp Jreune Donnesjdieg junt de klokke noa - brij èse. Heë is i -jeweë en hat d'r paaps nit jezieë. roeë'mennieg m menie. roeës st (roeëze sï) verkl rües'-je roos. roeë'zebed o perk met rozen. roeëzeblad o (roeëzeblaar) verkl roeëzebledsje rozenblad. D 'r inne verliebt ziech in e-, d'r angere in ing kouwftat, over smaak valt niet te twisten. roeë'zekörfje o rozenmandje. Draag miech -, iech bin mui (een kind dragen tussen vader en moeder in op de gekruiste armen). roeë'zekrans m (roeëzekrens) rozenkrans. In d'r lange - kómme, gaan trouwen. A dem kan me ziech d'r - aasjtrieche (ironisch: zo braaf is hij). roeë'zesjtok m (roeëzesjtök) rozenstruik. roek m (rük) verkl rüks-je ruk. Nog inne feste - en 't sjaaf sjteet a plaatsj. roek'ke rukken. Doe mots jeliechmieësieg blieve trekke en nit -. roe'koe(k)ke kirren van duiven. roektsoek vliegensvlug, bliksemsnel. Alles jong doe-. roektsoek m kettingtakel. roep m (rüp) ruk. Mit inne - trok heë d'r poal oes de ëed. roep '-diech in een oogwenk. - woar heë voet. roep 'pe rukken, plukken. Doe zies oes wie ing jeroepde hon. Weë hat diech de hoare jeroepd? Hauwe ze diech jeroepd mit kate? Iech veul miech wie van d'r pot jeroepd, gezegd als iemand in zijn werk gestoord wordt. roepsj v rups. De roepsje hant alles kaal vrèse. roe'sje si suizen, ruisen. Miech - de oere. D'r wink roesjt durch de beum. roes'massoeë m wildebras. roet si V verkl ruutsje ruit. Dat is mar ing - oes ing auw vinster, daar is niet veel aan verloren. Deë sjleet ziech zelver de roete i. roe'te v ruiten. - is troef. roetsj V 1 ^ schudgoot in de mijn. 2 glijgoot voor zand, puin enz. roetsj 'baan v glijbaan, roef sje glijden, róf st (ruf) reputatie, roep. Heë hat jinne jouwe -. Ze hant de ruf krèje (de hu welijks afkondigingen in de kerk). róffe, reefróffet, jeróffe roepen. Dem kans doe hónged moal -, heë kunt nit. Doe kuns wie jeróffe. Tser liech -, uitnodigen voor een begrafenis, róf'naam m roepnaam, rok m (rök) verkl röks-je rok, jas, 't Hemme is hem noader wie d'r -. Heë kriet d'r lange -, hij wordt geestelijke, 't Is hü inne - kauwer, vandaag kun je een overjas velen, Heë hat werm ins d'r-jekierd. rök'ie o rochet van de misdienaars, rok'sjlip m De mam an d'r - hange, aan moeders rokken hangen. rol V verkl rölsje rol, klos. Ing - tapieët. E rölsje sjiek. Mit de - uwer 't lank joa. Dat sjpilt jing -. Heë hat in die zaach ing vliddieje - jesjpild. E rölsje jaar rol'kóch m (rolkuch) rol vormig gebak. rol'ie rollen. De mam rolt d'r deeg mit de deegrol. Jeld is ronk en mós -. Los - wat rolt, laat de zaak op zijn beloop. rol'ler m (roller) step. rouo'o rolgordijn. rol'sjink v gekookte, opgerolde ham. rol'sjlaag m (rolsjleëg) rolluik. rol'sjong m (rolsjong) rolschaats, rol'sjtok m (rolsjtök) ^ schachtbok. ro'me romen. De milch - romp m (mmp) romp. rong m st ruin. ronk si, ronge st rond. D 'r Ronge Pool. - hónged jaole. Ronge-ronge ries I Weë hat sjies? I Inne auwe man I deë nit jód vótse kan. rónk-eweg' ronduit. Iech han 't hem - in 't jezich jezaad. rónks-erum, rónks-um' rondom. - woar jee miensj tse zieë. - 't hoes woar inne sjunne jaad. rön'ne lekken. D 'r emmer rönt wie ing zei. rón'tsel v rimpel, 't Audsje hauw 't jezich vol róntsele. roof st m roof. Óp - oes zieë. roof st V roof, wondkorst. Doe mots nit an de - plukke. roof'jód o roofgoed. Dat jong voet wie -, dat ging vlot van de hand, Heë wurpt mit 't jeld alsof 't - wuur room st room. D'r- van de milch sjnütse. röp'sje oprispen, boeren. rós'laoch o (róslöcher) roetkuil. rös'pele zijn keel schrapen. ros 'sieg rossig. Heë hat - hoar rót rot. Inne rotte appel.

8 217 rots - rüt'telhammer rots m 1 snot. 2 droes (besmettelijke veeziekte). rot'se snotteren. rots'-jong m snotaap, róf te rotten. rouw st V mst. Deë hat jing - in de vót, in de prie. Los miech mit -. Deë lieët ziech nit oes de - bringe. Me kan nog nit ins mit - èse. Heë kunt endlieg óp zieng -. Jef 't hem, dan hat heë -. Jod jeëf hem de ieëwieje -. rouw st V roede; lijmroede, Ing kling - is jet mieë wie 20 ml Heë hat de rouwe oessjtoa. a) hij heeft lijmstokjes uitstaan; b) hij zoekt omgang met een meisje, rouw si, rou'we st ruw. Dat is inne rouwe patrüener Jank nit zoeë - mit d'r posjelai um. Wils doe diech hei - maache? Zoek je soms ruzie? De moere in d'r rouwe zetse, (de eerste mwe bepleistering van muren). Wat has doe 't jezich -! rouw'höarieg migharig, Inne rouwhöarieje honk. rouw'lender m (rouwlender) vandaal, rouw'vraos m rijp, rouw'vraoste rijpen, ro've ^ roven, ro'verm (rover/reuver) ^ mijnwerker die'rooft'. ro'za, roz'za rosé. Ing - hoarsjlaif. rozieng' st (roziene si /rozienge) rozijn. rozieng'ewek m rozijnenbrood. rub V knol; horloge. 7^ 't Kriskinke jeboare, dan hant de moere en rubbe d'r sjmaach verloare. Dat zint rubbe noa Krismes, dat is niet veel zaaks. Mieng - sjteet sjtil. rub'oalieg m raapolie. rub'sjtieël mv raapstelen. rub'zoam m raapzaad. rü'che, rooch/rüchet, jeraoche ruiken, 't Vleesj rücht jet. Heë rücht al noa de sjup, noa de kis, hij staat met een been in het graf. Heë broecht 't bed mar tse -, da sjlieëft heë al. Die tswai kanne ziech nit -, die kunnen elkaar niet luchten. Deë rücht oes jen haos wie ing kouw oes jen vót. Deë rücht d'r sjtal, de krib. Doa kans doe nit a rüche, daar kun je niet aan tippen. Dat kenks doe waal jeraoche han, het is alsof je het geroken hebt. rü'chens o parfum. Hei has doe jet - in d'r sjnoefplak. rüch'flesj-je o reukflesje. rüe st 1 rauw, ongekookt. - vleesj. - eëpel. Mit dem mots doe umjoa wie mit e - ai, met hem moetje uiterst voorzichtig omgaan. 2 bloot. Heë leuft haof- ronk. rüed'lieg rossig. Heë hat inne rüedlieje baad. rües 'ter st m rooster. rües'tere roosteren. rui'-ieg st rustig. E rui-ieg jewisse. Los 't mar rui-ieg drop aakómme. Wilt uur e bis-je rui-iejer zieë? ruk m (rugke) rug. D'r krieëm in d'r- han, het spit hebben. Al mennieg jöarsje óppen - han, er al menig jaartje hebben opzitten. Inne livver óppen - zieë. Dat hat hem óp d'r -jelaad, dat heeft hem de genadeslag gegeven. Dat hant ze hinger zienne -jedoa. Heë hat inne breie -. Iech hod miech d'r- vrij, daar wil ik niet bij betrokken zijn. Deë jeet alsof heë e bred in d'r - hai. Went d'r ruk miech jeucht, da kunt reen. Deë likt mit d'rin 't sjpetaal {ook, de jal, 't hats, Qnz.). rukke rukken, opschuiven. ruk'pieng v rugpijn. ruk'sjtrank, rugkejraat m ruggegraat. Ziech d'r - oespeësje. moeite met de stoelgang hebben. ruk'zie v rugzij de, achterkant. rük'zich v consideratie. - neëme, met iets rekening houden. ruls'kaar v kruiwagen. rul'tse stoeien. Jonge-ziech jeer Ze hant 't janse bed durchee jerultsd. rumentum in de hele omtrek. Zn de krisnaat loeëte - de klokke. rüm'me opruimen, plaats maken, opschieten, opraken. De vrauw hat d'r dusj jerümd. Uur mót hei -, de angere zint an de rij. 't Werk rümt al. 't I-jemaads rümt al. rum'pe ophalen. De naas -. rung'de v (rungdens) ronde. Zouwe vier ing - maache? (een ommetje). Iech jef ing -. ^ De - sjisse. run'ge rond maken. rüp'per m (rüpper) afzetter. rüsj V ruche. Jardienge mit -. E rüsj-je óp 't kleed. rus'tieg kras. Inne rustieje auwe heer rutsj m schuiver. Inne - óp 't ies. rutsj V uitstapje. Jouw -! Goede reis! Ing jouw - in 't nui-joar, een goed begin. Vier hauwe ing jouw -jemaad, wij hadden de bloemetjes eens goed buitengezet. ruf sje schuiven. Rutsj ins jet, da krien iech óch plaatsj. Óp de kneie -. Miech rutsjt 't hats in d'r boam, het hart zinkt me in de schoenen. rüt'telhammer m ^ schudhamer pneumatische hamer waarmee de mijnwagens met kolen in tril-

9 mu 'zj ele - sj ach 'tel ling worden gebracht, om de kolen dichter bij elkaar te brengen. ruu'zjele ritselen, 't Winke ruuzjelt in de dor blaar ru'zele ruien. D'r krisboom vingt aa tse -, de kerstboom verliest zijn naalden.