maach - mai'vraos 168 maatkörf

Transcriptie

1 maach - mai'vraos 168 M maatkörf maach v si maak. De sjong zint in de -. D 'r sjnieder hat d'r antsóg in de -. Doa is jet in de -; went me mar wus wat! Daar broeit wat; als men maar wist wat! maache, maachet, jemaad maken, doen. Doa is nuus aa tse -. Heë kunt in e jemaad bed. Doe zals nog oge -, je zult nog grote ogen opzetten, 't Jüpje hat jet in de boks jemaad. Maach wats doe wils, Deë maat 't nit lang mieë. Heë maat ziech oes d'r sjtub, hij maakt zich uit de voeten. Heë is inne jemade man, hij heeft zijn schaapjes op het droge. Wie jezaad, zoeë jemaad. Dat kans doe nit -. Ze hant jet derhin jemaad, ze hebben er wat fraais van gemaakt. Maach diech nit dik. Heë hauw ziech dun jemaad, hij was er tussenuit geknepen. maad st v (meë) boerenmeid, pastoorsmeid, dienstbode. maag st möat si (conj.) geïsoleerde vormen van een werkwoord met de betekenis 1 mogen, kunnen. Iech möat lieë datste d'r pipsj kreugs. 't Maag zieë datste reet has. 2 houden van, lusten, Iech maag die moezziek nit. Doa has doe mienne maag, ik ben het helemaal met je eens. maag st m maag. De tsinze loge hem vliddieg óp d'r -. Heë hat ziech d'r - uwerlane. Drek en kaafsjoert d'r -, zand schuurt de maag. Besser d'r - verrenkd, wie d'r wieët jet jesjenkd. Dem han iech óp -, die kan ik niet uitstaan. maag'bittere m maagbitter. maag'pieng v maagpijn. maag'sjweer m maagzweer. maag'zaots o zuiveringszout, maagzout. maar v nachtmerrie. Dis naat hat miech de maar jereie, dis naat han iech 't maarrieë jehad, ik heb vannacht een nachtmerrie gehad, maat si m markt. Bij 't oeskere va d'r - vingt ziech alles, tenslotte komt alles op zijn pootjes terecht. Doe kuns went d'r -jedoa is, je bent te laat. maat'hód m (maathud) grote hoed van een marktvrouw tegen regen en zon. maafkörf m (maatkörf) marktkorf. maat'lü mv marktkooplieden. maat'plai m marktplein. maat'vrauw v marktvrouw. maat'wief o marktwijf. mach v macht. Ze wille 't werk mit alle - veëdieg krieje. De modder hat jing - mieë uwer heure jong. madam' v verkl mademsje mevrouw. Hat d'r man e em(t)sje, sjpilt de vrauw mademsje, bekleedt de man een ambt, dan hangt zijn vrouw de madam uit. mai m 1 mei(maand). - keul en naas volt de sjuur en óch 't vaas, mei koel en nat geeft veel stro en ook veel graan. 2 meiboom, mei. D'r- sjteet óp d'r bouw. mai'blom v verkl maiblömsje lelietje-van-dalen. mai'botter v meiboter. mai'-jonge mv meijongens. mai'keëver m meikever. Deë kan tselle wie inne -, die kan erg goed rekenen. mai'kieësj v meikers. mai'klöks-je o lelietje-van -dalen. mai'könnejin v meikoningin. mai'könnek m meikoning. mai'krop m (maikröp) eerste kropsla van de koude grond. mai'krüdsje o lievevrouwebedstro, waldmeister (gebruikt bij het bereiden van de meidrank; gedroogd werd het gebmikt om onder de tabak te mengen). mai'lieën(e) o uitroepen van de meipaartjes op de eerste zaterdag van mei. mai'mond meimaand. D'r-is d'rmariamond. mai'reen m meiregen. Maireën I drüppereën I val óp miech I da waas iech (kinderliedje). mai'vraos m nachtvorst in mei. D'r- deet döks vöal sjaa an de blui van de obsboom.

2 169 mai'zus-je - manke're mai'zus-je o meizoentje, madeliefje. ma'jer mager. Wie jeet 't? - en jezónk. Noa zivve vette joare kómme ziwe majere. Zoeë - wie inne boeënesjtek, e sjtucheliezer, ing kroa, ing krak. Heë is zoeë-, dat heë ing jeet tusje de heure pütsje kan. 't Majert, het mager vlees, majezien' o magazijn, majezien'meester m magazijnmeester, makai', makai'kieës m wrongel, kwark, Ing zeembóttram mit - drop, dat sjmaat priema. Es -, da lierste jód fleute. makkadam' m macadam; asfalt. makkadoor' m matador, uitblinker. makroa' m souteneur, gemene kerel. Dat is inne vieze -. makron' v (makrons) verkl makrönsje makaron. mal V mal. D'r tseielbekker dong d'r leem in de -. mal'der st o (malder) oude inhoudsmaat voor graan. mal'derzak m (malderzek) zak met een inhoud van een malder. ma'ie malen. Weë tse ieëtsj in de mölle kunt, maalt óch tse ieëtsj. Went vier - hant vier meel I Went vier bakke hant vier broeëd I Went vier sjterve zint vier doeëd. males'te mv moeilijkheden. Heë maat miech ummer-. males'tiegheet v moeilijkheid. Mit dem han iech nog jing malestieghete jehad. maleur' o ongeluk, pech. Iech han-jehad. E sjwoar - óp de koel. E maleursje, ongelukje, onecht kind. mal'lieg ^neder. Uur kriet - e ai en d'r pap tswai. malts m mout. Oes - en hoppeblui bruit me e kreftieg beer. malts'beer o moutbier. malts'kaffieë m moutkoffie, Sjud miech mar e te sje - i. malts'klumsje o borstbonbon. mam, mam'ma v moeder. mam 'makaof je, mam 'makinke o moederskindje, mamzel' V juffrouw (ironisch). man si m (mander st, manslü st) verkl mensje man. 't Is e sjtuk broeëd van inne -, hij is geduldig en toegeeflijk. Deë is óp zienne - kómme, hij heeft zijn man gevonden. Ze sjtónge -a-in de rij, ze stonden dicht op elkaar. E drüpje kloare hilt d'r - óp joare, wie geregeld een borreltje drinkt, wordt oud. Wen 't koar jeet uwer d'r -, kunt vöal in de sjuur, mar winnieg in d'r zak, als het koren hoog staat, oogst men meer stro dan graan. Heë is inne jemade -, hij is binnen. Weë woar dat? Inne - mit tswai bee en ing naas in 't jezich (afwijzend antwoord). Heë wirkt vuur tswai -. Heë is ezoeë vol wie doezend -, hij is stomdronken. - en wief is ee lief; wief en - is ee jesjpan. Inne - is zoeë aod wie heë ziech veult en ing vrauw wie ze ziech aaveult. D'r- is 't heut i jen hoes, ewer de vrauw is de kroeën drop. Ing vrauw kan miee in d'r sjótsel eroes drage, wie inne - mit ing peëdskaar eri bringe kan, een man kan nog zoveel verdienen, z'n vrouw weet er wel weg mee. Heë lieët ózze Herjod inne jouwe - zieë, hij gelooft het wel. Doe mots miech hei jing mensjere moale, maache, je moetje niet te veel aanmatigen. Ao, waad mar, mensje! man'del v amandel. ma'ne si mv manen. De - van 't peëd. Kèm diech de-ins, kam iqhslsli. ma'ne st manen. Iech han hem al döks jemaand, evvel heë sjud jee oer dernoa. maneer' st v manier. Wat zint dat vuur manere? Iech zal diech wal manere liere. Jidderinne is jek óp zieng -. Óp zieng - is dat inne loeëze, hij is niet zo gek als hij er uitziet. Deë hat de manere mit d'r sjümleffel jèse, hij is met zeven paarden uit de klei getrokken. Jidderinne pütsjt zieng vrauw óp zieng -. maneer'lieg welgemanierd, netjes. maneu'ver o manoeuvre, gedoe. Dat woar diech doa e -, het was daar een gekke boel. man'gel st m (mengel) gebrek. Iech han - ajeld. man'gel st v mangel. De wèsj durch de - drieëne. man'gel si v verkl mengelsje 1 mand. Iech hauw ing vol - boeëne jepload. 2 dikke vrouw. Doa zies doe ing - van e vrommesj. man'gele ontbreken. Hei mangelt 't óch nit mieë wie an alles, hier ontbreekt bijna alles. man'gele mangelen. De lakens -. man'geleboeëne mv magnum bonum (een vroeger veel geteelde vroege soort aardappelen). man'geleflieëter m mandenmaker. man'gelewies in overvloed. Eppel zint-tse han. man'gelwèsj v mangelgoed. mankement' o mankement. manke're, mankeret, mankeerd ontbreken. Iech zal nit -. De tant loos 't a nuus -. manke're, mankeret, mankeerd uithangen. D'r voellieg -. D 'r heer -.

3 manks - mat'teklöpper 170 manks si zacht, soepel, luchtig gebakken. Sjmier de sjong in mit sjongsvet, da bliet 't leer -. 't Broeëd is sjun -. Doa is jet -! a) Daar gaat het vrolijk toe. b) Daar zijn de poppen aan het dansen. man(k)'tel m (men(k)tel) verkl men(k)telsje mantel, jas. Heë hingt d'r - noa d'r reen, hij hangt de huik naar de wind. Menktelsje, condoom. man(k) 'teltèsj v mantelzak. mans'dol, mans'-jek manziek. manshoeëg' manshoog, 't Ónkroed sjteet -. mans 'hüegde v manshoogte. 't Koar hat -. mansjes'ter m manchester. Mansjesterbóks, ribfluwelen broek. mans jef v manchet. mansjef teknoof m (mansjettekneuf) manchetknoop. mans'keel m (manskeëls) mannetjesputter. mans'volk o mansvolk. man'teloavent m (mantelöavent) mantelkachel. mantoer', montoer' st v herenkostuum. Weë mit Oeëstere jing nui - aahauw, deë moeët d'r kuster kroamele (het werd als een verplichting gevoeld, met Pasen op zijn paasbest te verschijnen). Iech jeleuf iech mós diech ins an de - kómme, ik geloof dat ik jou eens op je donder moet geven. manzar'detsimmer o zolderkamer. mar, mer maar, slechts. Doch dat -! Los 't - zieë! Dat kost - inne jaole. Mari'ablom v pinksterbloem; akkerhoombloem. Mariadei'es (uitroep) - sjtank ós bij! Ma'ria-Joeëzef (uitroep) - kinger nee! Mari'a-Zief Maria-Visitatie (2 juli). Went 't mit - rent, da rent 't vieëtsieg daag. ma(r)jerien' v margarine. marjoeë' krachtterm. mark v verkl merks-je mark. Doe kans miech ing - lieëne, je kunt de pot op. Jong, doe küens diech e merks-je derbij verdene. ^ nummerplaatje, mijnpenning (op de Domaniale Mijn was de mijnpenning voor de dagdienst rond, die voor de middagdienst vierkant en die voor de nachtdienst driehoekig), 't Jong miech durch marke en fennegke, het ging mij door merg en been. mar'keboedm ^ gebouw waar de mijnpenning werd afgehaald. mar'kebredo ^ penningbord boven-en ondergronds. mark'sjaider m ^ mijnmeter. marmelaad' v jam. mar'mere marmeren. marmief m grote kookpot. maroeë'de, maroeë'ne uitgeput, kapot, buiten adem. Me weed jans - van al dat werk. Iech han miech jans -jelofe. marsj m mars. Inne d'r-bloaze, iemand op zijn nummer zetten. marsje're, marsjeret, marsjeerd marcheren. mar'tsiepaan m marsepein. mas v (maste) mast. masj v 1 maas (kippegaas of net). 2 ladder. Iech han ing - in de hoaze. masj 'edroad m harmonicagaas. masjieng' m (masjienger) 1 machine. 2 lokomotief. D'r- van koel. 3 v dikke schommel. masjiengs'-jaar o machinegaren. Dat is -; iech mós hankjaar han. masjiengs'nold v naaimachinenaald. masjiengs'werk o machinaal gemaakte goederen. maske're/mas'kere, maskeret, maskeer d/j e- maskerd, ziech zich vermommen. mas'kie o (maskiets) masker, mas'sav massa. massawies' en masse, massaal. massief' st massief, solide. Mas'trieb Maastricht. Wienieë woar dat? Tusje - en Allerhillieje, Wanneer? Weet ik veel! Mastrich'ter platte nere, een soort vroege aardappelen. mas 'verke o mestvarken. mat V verkl metsje deurmat. Veeg diech de sjong óp de - aaf. mat mat. Sjtriech de dure mit inne matte lak. mater dei'es Moeder Gods (uitroep). - / Wat uvverkunt ós noe! -, sjtank ós bij! materiejaal' o materiaal, matrats'v matras matroeëze-antsóg m (matroeëze-antsug) verkl matroeëze-antsugs-jematrozenpakje. matsj m blubber, modder. Wie 't aavong tse toeëne, woeët de sjtroas inne -, toen het begon te dooien, werd de straat één modderpoel. maf sje 1 stappen door modder of water. Kinger -jeer durch d'r pratsj. 2 prakken. Ès orrentlieg en matsj nit zoeë. maf sjieg, matsjetieg modderig. mat'teklöpper m matteklopper.

4 171 mat'tesj tooi - meëts'wink maf tesj tooi m (mattesjteul) stoel met biezen zitting. maf ties Deë hat nog - in erm, in de mouwe, hij heeft nog kracht in zijn armen. mau'sjele een bepaald kaartspel. mauw si m fut. Jinne - ihan. mauw si bedenkelijk, slecht. Doa ziet 't - oes. Mit 't jesjef jeet 't mauw-mauw. mau'we st mauwen. mauw'mensje o 1 nietig kereltje. Iech versjton nit, dat 't Trees sjpas hat an dat -. 2 gekriebel. Iech kan dieng mauwmensjere nit leëze. 3 kapsones. mauw'piets m knudde. Wie woar 't jejange? Sjwieg miech, -? mazele mv mazelen. ma'zjele graaien. In ing kis -. mazjerang' m 1 kolen en gruis gemengd, ongesorteerde mijnkolen. 2 oude rommel. Rüm d'r zolder ins óp en werp d'r - voet. 3 mensen van minder allooi. me men. Me mós nit alles zage wat me dinkt. Dat hat me noe derva! Wat me nit alles zeët! mè -joa! Wel zeker! - nee! Zeker niet! - tsakker! Wel alle donders! -foei! Foei toch! Mè, mè, nou, nou. mech'tieg machtig. D'r kóch is miech tse -. Heë hat-vöal jeld. medal'lieë v (medallieëts) medaille. med'daljong o (meddaljongs) medaillon, meed'sje st o (meëdsjer(e)) meisje. Dat - lieët ziech va dem d'r kop verdrieëne. Dat is e duchtieg sjtuk van e -. Dat is een struise meid. Dat is e bild van e -. Dat - is ezoeë dui wie e karerad. Dat - is zoeë jeks wie ing pet, dat meisje is wispelturig. Dat - weul iech nog nit en went 't de vót mit jood behange hai. Vöal meëdsjer en inne jong, deë is inne jraaf; mar vöal jonge en mar ee -, dat is inne sjlaaf, één jongen met veel zussen heeft het goed; één meisje met veel broers heeft het slecht. Jonge bij jonge en meëdsjer bij meëdsjer. meëd'sjens-jek m meisjesgek. meel st o meel. Hinger 't bakkes sjteet inne sjtee I Went vier male, jieëft 't- I Went vier bakke jieëft 't broeëd I Went vier sjterve, zint vier doeëd. meel'duppe o (meëlduppens) meelpot. meële st kruimen. meë'ie si v (meëlens) merel. Heë fleut wie ing -. Deë hat ing - 't oog oes-jetroane, hij heeft in een hoopje getrapt. meë'lekauw v, meë'lekörf m merelkooi, meë'leman m (meëlemander) mannetjesmerel, meë'lewief o (meëlewiever) wijfjesmerel, meë'lieg melig, kruimig. Die eëpel zint -. meel'sjtub m beroepsziekte veroorzaakt door meelstof. meel'vaas o (meëlvazer) meelvat. Inne boech wie e -. Ing sjtim wie e leeg -, een holle stem. meël'wórm m (meelwurm) 1 meelworm. 2 spotnaam voor een molenaar of bakker. meel'zak m (meëlzek) meelzak. meël'zif o (meëlzifte) meelzeef. meël'zus-je o (meëlzus-jere) madeliefje. meer v 1 merrie. 2 scheldnaam voor een vrouw. meer'sje o sprookje. meer'sjoem m meerschuim. E tsiejaresjpits-je va-. meer'sjwienke o marmotje, cavia. mees st v verkl mieës-je mees. Bijemieës-jere en kieësmüts-jere zint meze, pimpelmeesjes en koolmeesjes zijn mezen. meesi-^v ^ holte in de kop van een houten stijl. mees'masjieng v ^ machine voor het maken van een mees, keepmachine. mees'ter m 1 meester, baas. Deë sjteëlt ózzen Herjod d'r daag en d'r - zieng tsiet. Dem weed iech wal -. Deë woar doa heer en -. Kroddelieje konde liere d'r- 't handwerk, lastige klanten leren de meester het ambacht. Doa zukt deë zienne - i, je moet nog iemand zoeken die hem daarin overtreft. 2 onderwijzer, mees'tere klaarspelen. Vier hant 'tjemeesterd. mees'terhuier m ^ meester-houwer. / p/^xafj^j va - zate de berglü óch wal d'r boots. mees 'terkneët m meesterknecht. mees'tersjtuk o meesterstuk. meëts m maart. Haof - sjpaart d'r kaoch de keëts (half maart hoefde men geen kaars meer aan te steken om het avondeten te bereiden). Weë wölleboeëne wilt èse, mós d'r- nit verjèse (tuinbonen moeten in maart gezaaid worden). meëts'bies v maartse bui. meëts'-sjnei m maartse sneeuw. - deet de boere lei, sneeuw in maart hebben de boeren niet graag. meëts'-sjteer m narcis. meëts'vuile o in maart geboren veulen. Heë sjpringt wie e - in de wei. meëts'wink m maartse wind. - en aprilszon versjangeleert mennieje sjunne jong; meëtszon en aprilswink ver sjangeleert mennieg sjun kink.

5 mei e-mes 172 mei'e st huren. Haitste miech jister jemeid, da wuur iech hü dienne kneët, gisteren wilde je me niet, doe nu je werk maar zelf. Wienieë has doe miech jemeid? Ik ben je knechtje niet! mei'pennek m huurpenning. Went de maad of d'r kneët ijoelie nit d'r - kroog, da noom zie of heë mit Tsintermeies (1 oktober) ing nui sjtel aa. mek V sik (geit). mek'ke mekkeren. mek'kere tegensputteren, kankeren. Doe has ummer jet tse -. mekkie m korte, rechtop staande haardracht. mei V melde. mei 'de st melden. Doe wits óch jaar nuus jóds tse -. Weë ziech nit meld, deë kriet nuus. Doe has hei nuus tse melde, je hebt hier niets te vertellen. Iech han de klieëbruut jemeid. Iech han inne jrang jemeid (bij het skaatspel). mel'ke, mólk/melket, jemólke melken. De kui weëde jemólke. Me kan óch ing muk -, went me de üddere vingt. Doe wils d'r bók -,je wilt het onmogelijke doen. Die krient ze jemólke, die worden afgebeuld. Lik nit tse -, lig niet te zeuren. melk'sjtool m (melksjteul) verkl melksjteulsje melkstoeltje. melleerd' gemêleerd. Heë hat jries - hoar. melodie' v melodie. Heë zingt alles óp ing -, hij vertelt altijd hetzelfde. mem v 1 moederborst, 't Kinke de -jeëve. Iech jeleuf, doe kries de - nog (gezegd als iemand kinderachtig praat). 2 zeurpiet. Auw -! mem'mesjpek o spek van de varkensbuik. mem'mesjtiepper m bustehouder (humoristisch). me'ne, menet, jemind menen, bedoelen, denken, geloven. Heë zeët wat heë meent. Dat wil iech -! Dat zou ik denken! Wie meens doe dat? Wat wil je daarmee zeggen? Heë meent wongesj wat heë wuur, hij heeft een erg hoge dunk van zichzelf. Me zouw 't bauw -! Je zou het haast geloven! Doe meens óch, iech küet hekse. Heë meent ziech jet, hij verbeeldt zich wat. Jekke -, loeëze wisse, gekken denken het te weten, verstandige mensen weten het. Van 't - kómme de lüejens in de welt. Went me meent, me wuur oes d'r noeëd, da kunt d'r doeëd. 't Is 'm menens, hij méént het. 't Is miech jemind, ik méén het. men'ge mengen. De mam hat 't meel vuur de poeffele jemengd. Weë ziech ónger de kleie mengt, dem vrèse de verke, die met pek omgaat, wordt ermee besmet. meng'sel o mengsel, men'nesm rotzak. men'nieg m merg (in de beenderen). Heë hat - in de knaoke, hij heeft merg in de pijpen. Me wirkt ziech d'r - oes de knaoke, je werkt je kapot. men'nieg m menie. Ze hant 'tjelender mit - aajesjtrèche. men'nieg menig. Deë hat al -jöarsje óp d'r ruk. Iech han al - moal jedaad, woarum dunt ze dat. Dat han iech al mennieje kier jehoeëd. men'nieginne menigeen. - wuur vroeë went heë dat hai. -jeet van 't werk noa de zerk (doelend op het gevaarlijke werk van de mijnwerker). men'niegsbol m (menniegsböl) verkl menniegsbölsje mergbolletje. Rinkvleesjtsoep mit menniegsbölsjer. men'niegsknaok m, men'niegspief v mergpijp. men'niejerlai allerlei. Me hat-eëpel. me'noeng v mening. Me mós de - van anger lü respektere. Dem zal iech ins mieng - zage, die zal ik 'ns zeggen waar het op staat. men'sjenskink, men'sjenskinger heremijntijd. men'ta o pepermunt. men'tenere, ziech, menteneret ziech, ziech menteneerd voor zijn recht opkomen. menüt', mienüf v minuut. Heë woar óp de - doa. Deë hat werm zieng jekke vunf menütte. Heë koam ummer óp de letste -. merk v penning voor muntgas. mer'ke merken. Doe merks evvel óch alles. Vier hant ós nuus - losse, wij hebben ons van den domme gehouden. Merk diech dat! Knoop dat in je oren! mer'kefm Vlaamse gaai. merk'tseeche o merkteken. merk'wurdieg merkwaardig. mer'sie merci. Doe bis óch vöalmoals -. -, iech sjtoeës diech óch ins ing bloa sjieën, bedankt, ik zal jou ook eens een plezier doen (humoristisch). Mit - voort me de honder kapot, voor dank je wel koop ik niets. mer'ter m martelaar. D 'r Doer hat in de drissiejer joare óp de Hollendsje Koel jewirkd en deë zal wal bij de mertere sjtoa. mès V H.Mis. D'r pastoer leest óch jing tswai mèse vuur 't zelfde jeld. mès m mest. Went sjtróngs - weed, da wilt heë jevare weëde, als niet komt tot iet, dan kent iet zichzelve niet. Wie mieë dat me in d'r - reurt.

6 173 mès idand - mid'zele wie mieë dat heë sjtinkt. 't Is nit alles jood wat blinkt, en óch nit alles - wat sjtinkt. Hei hulpt jee beëne, hei mós - drin. mès'band o meetband. mès'bóch o (mèsbucher) kerkboek. mè'se, moos/mèset, jemèse meten. Besser tswaimoaljemèse, wie eemoal verjèse. D'r volle is d'r wèg an 't -, de dronken man zwalkt over de weg. De baan -, bij het glijden vallen. Mit dem kans doe diech bij 't kejele nit -. mès'hoak m mesthaak. mès'hoof m (mèsheuf) mesthoop. mès'jaffel v mestvork. Sjpas mós zieë, zaat d'r boer, en doe kieddelet heë zieng vrauw mit de -. mès'kaar v mestkar. Me kunt ieëder ónger ing - wie ónger ing koetsj. mès'koel v mestkuil. mès'naas drijfnat. Iech bin - va sjwees. mes'pel v wesp. 't Hauw miech ing - hinger 't oerjesjtaoche. mes'pele een flink pak slaag geven. mes'pelenès o (mespelenèster) wespennest. Doa has doe diech in e -jesjtaoche. mes 'pelevenger m wespendief; grauwe klauwier. mès'pool m (mèspeul) gierkuil. mes'sieng o messing, geelkoper, mès'te mesten, 't Lank-. me'termoas v duimstok. met o ^ zitje van dik linnen, dat in de mijnwagen werd opgehangen bij personenvervoer. mets o (metser) mes. Óp dat - kan me mit de bloeëse vót noa Kölle rieë, dat mes is heel bot. Dat - sjniet botter in de zon. Doa loog 't - alling óppen dusj, er was geen brood in huis. met'sesjtècher m messetrekker, met'te mv metten, Kótte - maache. meu'bel o meubel, Doe bis e jek- Doe bis e voel, dom sjtuk -. Dem hant ze de meubele jekroamd, bij hem hebben ze de boel op stelten gezet, meubeleerd' gemeubileerd, Inne meubeleerde heer, onderhuurder van een gemeubileerde kamer, meu'belsj riener m meubelmaker. meu'belsjtuk o (meubelsjtukker) meubelstuk. meu'belwaan m (meubelwaans) verhuiswagen. meublemang' o ameubelement. meug'lieg st mogelijk. Bij Jod is alles -. Zoeë flot wie -. meug'liegheet v mogelijkheid. meun stvl oud wijf. Doe bis ing richtieje auw -. 2 vermomming als oud wijf. Iech don miech de - aa, ik verkleed me als oud wijf. meu'nekleed o (meunekleier) oudewij venvermomming. meu'nesjpek o vetkussentjes. meusj V mus. Besser ing - in de hank, wie tsing óp de daachvieësj. Deë hat meusje ónger de kap. Heë hat bee wie ing jetrouwde -, hij heeft spillebenen, Woa hegke zint, doa zint óch meusje, in bepaalde buurten kun je beter niet komen. Went d'r himmel ivilt, zint alle meusje doeëd. Heë is zoeë fluk wie ing -. Doe bis evvel ing kauw -, je bent een kouwkleum. Deë is vuur de meusje, die is voor de haaien. meu'sjebendsje o kerkhof. Heë likt al joare óp 't-. meu'sjemensje o mannetjesmus. Zoeë aleët wie e-. meu'sjeval v musseval. meut V koffieleut. meu'te koffie leuten. mid'daag, mid'dieg m (middaag, middieje) 1 middag. Dat hilt va tswelf oer bis -, dat houdt niet. 'tmiddaagsjon iech miech e sjtöndsje óp e oer legke. 2 v middageten, 't Jeet nuus boave ing jouw -. Deë hat de mieëtste - óp, hij is de jongste niet meer. mid'daagsjiech v middagdienst. mid'daagsjlöfje o middagdutje. mid'daagsjtiejerm ^ opzichter tijdens de middagdienst. mid'daagtsiet v middaguur. mid'de v eno midden. Hei is ónjeveer de ('t) -. Dat wille vier in 't - losse. mid'de midden. - in de naat kloppet 't ajen vinster. mid'dejank m middengang. mid'del stol middel. D'r dokter hat hem e jód - versjrève. Demfeële de middele. 2 taille. 3 ^ een strook gesteente in de kolenlaag. mid'deljroeës middelgroot. mid'delmieësieg middelmatig. mid'delmoas v middelmaat. mid'delst middelst. 't Likt in 't middelste sjaos. mid'del vinger m middelvinger. mid'desjtand m middenstand. mid'zele v midden. Me mós de kirch in de - van 't dorp sjtoa losse. mid'zele midden. Heë sjprong - in de baach.

7 miech-miet'esser 174 miech mij. Kummer doe diech um diech, da kummer iech - um -. Iech been - jidder daag, dat ós kinger rieche eldere krieje. mieë st meer. Deë is - wie jek, hij is hartstikke gek. Iech don 't tse leëve nit -. Dat sjmaat noa mieë'derheet, mier'heet v meerderheid. De - van de mietjlieder dinkt doa angesj uwer. mie'ël v bladluis. 't Jieëft nuus mit de dikke boeëne; de mieële zint drin. mie'ëlemós o melde als groente. mie'ëne st maaien. Is Tsint-Jansdaag (24 juni) doa, dan is 't-bauw jedoa. mieën'masjieng m (mieënmasjienger) maaimachine. mieë'sieg^r matig. mieë'siegheet v matigheid. mie'etsje si pruilen. Zits nit zoeë tse -. mie'etst si meest. Doa han iech de mieëtste loferij mit jehad. Doe mots ummer 't mieëtste han. mie'ëtstens meestal. miejau'we miauwen. miek'mak m rommel. mieljoeën' v miljoen. miem si v poes. Doe bis vuur de -. mie'mei v aalbes. Me hat wies se, roeë en sjwatse miemele. mie'mele zeuren, kieskauwen. Lik nit tse -. miem'mekets-jer mv wilgenkatjes. mien st v gezichtsuitdrukking. Heë vertrok jing -, hij vertrok geen spier. mien'entweëje voor mijn part. - kan ing kouw aier leëje. mien'ka o huilebalk, mien'ke jengelen, drenzen. mienne m, mieng v, mie o, mieng mv mijn. D'r mienne, mijn man. Doe bis d'r mienne, a) je bent mijn lieveling; b) jou moet ik hebben; c) met jou heb ik een appeltje te schillen. Iech jong mit 't miengt noa de kirmens, ik ging met mijn meisje, mijn vrouw naar de kermis. Iech dink miech 't miengt, ik denk er het mijne van. Mieng hengjeuche; iech krien fennegke. Iech koam werm bij de mieng, ik kwam weer bij mijn positieven. miensj m 1 mens. D'r - denkt en Jod lenkt, de mens wikt. God beschikt, 't Is jee jroeëser leed als wat d'r - ziech zelver aadeet. Lek diech aa wie inne -, da weëds doe óch wie inne - behandeld, gedraag je als een mens, dan wordt je ook als een mens behandeld. D'r- mós ziech in alles sjikke. Is d'r - oes d'r noeëd, da kunt d'r doeëd. Me verziet ziech nit mieë wie an de miensje, je kunt je lelijk vergissen in de mensen. Heë hingt Jod en alle miensje anee, hij doet niets anders dan stoken. D'r- is mar inne doeëd sjuldieg. 2 vrijer, verloofde. Jidder meëdsje hat zienne -. mien'sjejedenk o mensenheugenis. Dat krüts sjteet doa tseer -. mien'sjeleëve o mensenleven. mien'sjemeuglieg godsmogelijk. mien'sjesjpel o gekrioel van mensen. mien'sjesjui mensenschuw. miensjezin' m - is miensjeleëve, 's mensen zin is 's mensen leven. miensj 'lieg menselijk. Verjèse is -. miep'mop (miepmöp) 1 vlinder. 2 vlinderdasje. mier v muur (plant). Jet - vuur de honder zukke. miera'kel o mirakel. Me mós jing hillieje aabeëne, die jee mierakel dunt, men moet slechts hulp aan hen vragen, die kunnen helpen. Vöal sjpektakel en winnieg -, veel geschreeuw en weinig wol. mierendeels' merendeels, overwegend, 't Woare - kinger in d'r zaal. mier-nieks-dier-nieks zo maar. mier'tsaal v meerderheid. De vrouwe woare in de -. mies st miezerig, slecht, 't Is - weer 't Sjteet - mit hem. mie'sje mengen, schudden. De kate -. 't Hat ziech ins inne doeëd jemiesjd (gezegd als iemand de kaarten te lang schudt). mie'sje, ziech zich mengen. Miesj diech nit i mieng zaache, bemoei je niet met mijn zaken. Ze miesjete ziech ónger de lü, ze verspreidden zich onder de menigte. miesj'masj m allegaartje. miet m gamel, eetketeltje (meestal twee aan elkaar). D'r- hoale, eten gaan halen in kloosters of bij Hefdadige instellingen. D'r-bringe, iemand het middageten brengen. miet st V huur. Iech jon de - betsale. Koof brikt jing -, koop breekt geen huur. miet si V mijt. De kneëte van d'r boer hant óp 't veld ing -jebouwd. miet'bóch o verkl mietbuchs-je huurboekje. mie'te huren. mie'ter st m huurder, mie'ter 5/m mijter. miet'esser m meeëter.

8 175 mietjlied - mis 'sjloa miet miet'jlied o (mietjlieder) lid van een vereniging. mietsi-fvpoes. miezera'bel miserabel, 't Jeet 'm -. mik V handige tante. Wat bis doe ing sjeël -. mik'ke mikken. milch V melk. Deë hat jet in de - tse brokke. 't Is ejaal wie de kouw heesjt, went ze mar -jieëft, 't is niet de naam, maar de kwaliteit die 't 'm doet. Die - is jedeufd, die melk is aangelengd. Doe maats e jezich als wuur diech de - umjejange, je trekt een gezicht als zeven dagen onweer. Dat heesjt de kats bij de - bringe, dat is de kat bij het spek zetten. milchs'boer m melkboer. milchs'brij m melkpap. milchs'emmer m melkemmer. milchs'jrül m melkkan. milchs'klumsje o caramel. milchs'man m melkman. milchs'teut v melkbus. milchs'tsank m (milchstseng) melktand. mild zacht, 't Is hü erg - an duur. milletsien' st v medicijn. Die - deet wónger. milts V milt. Dem is de -jeplatsd, hij is doodop. milts'vuur o miltvuur. min min. Dat is - of mieë woar Dat kinke is erg -. min'der m mindering (bij breien). Nog inne toer sjtrikke en dan mots doe inne - maache. min'dere minderen (bij breien). Doe mots -, angesj weed de hoas tse wied. Bij 't sjtrikke mós me - en heëve, bij het breien moet je minderen en meerderen. min'derjöarieg minderjarig. min'destens, min'nestens tenminste, op zijn minst, 't Woare - tswaihónged lü in d'r zaal. Vier woare - mit tswantsieg man. min'nebreur gevangenis in Aken en in Maastricht. Heë zitst in -. mis mis. mis'broech m misbruik. Doe mots va zieng jódheet jinne - maache. misdoeë', misdong, misdoa misdoen. Han iech diech jet misdoa? mishan'dele mishandelen. mis-jel'de ontgelden. Wat d'r kop verjeest, mósse de bee -. D 'r jouwe mós 't mit d'r koa -. mis'-jesjik o ongeluk, tegenspoed. mis'-joa, jong mis, mis-jejange verkeerd gaan. Dat kan diech nit -. mis'-jóns v afgunst. mis '-jrif m misgreep. mis-jun'ne, mis-junnet, mis-jónd misgunnen. mis-jun'stieg afgunstig. mis'kroam m miskraam. mis'lieg netelig, precair. Heë is in ing mislieje laag. misluk'ke mislukken. mis'mód m neerslachtigheid. Dem is d'r - ajen lief mis'pel V 1 mispel. Zoeë rót wie ing -. 2 m mispelaar; stok van mispelhout. misroa'ne, misroanet, misroane mislukken, op het slechte pad geraken. Die eldere hant vöal leed van hönne -jong. mis'se missen. Iech kan diech jód -! Ik kan je missen als kiespijn! missiejoeën' v missie, parochiële missie. Mit komplete en zeëje woeët de - besjlaose. missiejoeëns'krüts o missiekruis. missiejoeëns'pater m prediker van de parochiële missie. mis'-sjloa, sjloog mis, mis-jesjlage tegenzitten, misslaan.

9 mis'te-model' 176 mis'te V 1 mesthoop. 2 binnenplaats. mistrou'we wantrouwen. mis'trui-iesj wantrouwend. mis'val m miskraam. mis'versjtendnis o misverstand. mit met, mee. Los miech - rouw. Dat kan nit ópins, dat mós - en -, dat kan niet in een keer, dat moet geleidelijk. mif bringe, braat mit, mitbraad meebrengen. Iech han diech ing medallieë va Keëvelaar mitbraad. Dat meëdsje bringt nogal jet mit. Uur hat waal sjleët weer mitbraad. mif doeë, dong mit, mitjedoa meedoen. mif drinke, dronk mit, mitjedrónke meedrinken. Drink ee mit, neem d'r eentje. mif èse, oos mit, mitjèse meeëten. Zets diech um, da kanste -. Es d'r telder nit mit! Zit niet zo te schrokken! mif helle meedoen. mif jif V bruidsschat. mif joa, jong mit, mitjejange meegaan. Doe jees mit, went de angere jevare weëde, jij blijft thuis. mif kómme, koam mit, mitkomme meekomen. Zint de kinger nit -? Heë kan jaar nit -. mif krieje, kroog mit, mitkrèje meekrijgen. Die auw jómfer hat nog inne mitkrèje, die ouwe vrijster heeft er nog een gekregen. Dat hauw iech nit mitkrèje, dat was me ontgaan. mif leuf er m meeloper. mif lieë o medelijden. mif losse, loos mit, mitjelosse een pak slaag geven. Ze hant hem orrentlieg mitjelosse. mif maache, maachet mit, mitjemaad meemaken. Deë erme keel hat vöal mitjemaad. Iech jeleuf, deë maat nit lang mieë mit, ik denk dat die het niet lang meer maakt. mif neëme, noom mit, mitjenoame meenemen. Deë nemt óch nuus mit went heë de vót tsouw deet, die neemt ook niets mee als ie dood gaat. mif sjprèche, sjprooch mit, mitjesjpraoche meespreken. Hei han iech óch nog e wöadsje mit tse sjprèche. mif woch m woensdag. - weed de wèchjedeeld. moad m moord. Dat jieëft - en doeëdsjlaag. Heë keëkt hulp en -, hij schreeuwt moord en brand. moa'de moorden. möa'der m moordenaar. moal st V keer, maal. Jod zeen diech, vuur noen en ing anger -! Gezondheid! (als iemand geniesd heeft). Wens doe miech nog ee - bejieëns, kuns doe ee an 't jeëve. moa'le st schilderen. Moal diech jet, da haste óch jet! Blijf niet zeuren! Mauwmensjere -, peuterig schrijven. Doe mots miech jing mensjere -, je moet je niet teveel aanmatigen. Iech han ee jemoald krèje, ik heb een bonnetje gekregen. möa'ler m (möaler) kunstschilder. moal'neëme, noom moal, moaljenoame vermenigvuldigen. moal'tsiet v maaltijd. moas V verkl möas-je maat; duimstok. D'r sjnieder nemt de -. Tsinterkloas (6 december) zetst de daag óp de -, met Sinterklaas worden de dagen niet meer korter. Hei kriet me nog zieng -, hier krijg je je glas nog goed vol. Heë hat e möasje tsevöal jedrónke. E möas-je, een achtste liter. möat si Zie maag. mob'bel v verkl möbbelsje dikkerdje. mob'belieg mollig. Dat is e leef, - diets-je, dat is een lief, mollig kindje. mobiel' kras. D'r nónk is mit zieng achtsieg joar nog -. Iech zal dem ins - maache, ik zal die eens aan het werk zetten. Heë is werm jans -, hij is weer op de been. mód m moed. Los d'r - nit zinke. - vuur zes en angs vuur inne, hij heeft wel een grote bek, maar als het er op aankomt, doet ie in zijn broek van angst. Heë hauw d'r - in d'r boam, hij had de moed verloren. De rieche wisse nit wie 't de erme döks tse mód, tse mouw is. mód'delieg drukkend, 't Is hü - werm. mod'der st v verkl möddersje 1 moeder. Heë is zie - oes 't jezich jesjneie. Oes modders duppe is 't jód sjuppe. 't Weer kent me an d'r wink en de - an 't kink. 2 moer. Doe mots de -feste aadrieëne. mod'derbrós v moederborst. Modderjoa'des v Moeder Gods, Mariabeeld. - sjtank ós bij! Óp 'tfertieko sjtong ing sjun -. Went e meëdsje fleut, dan kriesjt de -, fluitende vrouwen en loeiende koeien zijn zelden goeie. mod'der sjoeës m moederschoot. mod'dersjproach v moedertaal, 't Kirchröadsj is ós -. modderzieëlieg alling' moederziel alleen. Heë woar - in d'r beusj. model' o model. Dat is e - van e vrommesj! De sjutserij woar -jekleid.

10 177 mód'wil-moes mód'wil m moedwil, baldadigheid. Dat hant die doeëmjröaf oes loeter - kapot jemaad. mód'willieg moedwillig. Dat is jee ónjeluk; dat hant ze -jedoa. moed m modder; koffiedik. De zief is vol -. De kaar is in d'r- sjtèche blève. Sjud miech mar jet óp d'r -! Gooi d'r maar wat water bij! moed'dele troebel maken, modderen. De kinger zint werm in d'r pool an 't -, de kinderen zijn weer in de modder aan het spelen. moed'delieg troebel, 't Wasser in d'r reënbak is -. moed'duvel si m mol. D'r- hat werm in 't jezieëns jesjtoeëse. moed'duvels-jank m (moedduvels-jeng) molsgang. moeë'de m mode. Woa 't-is, junt de verke baarvussieg, het kan zo gek niet zijn, als het maar mode is. moeë'depóp v verkl moeëdepupsje modepop; etalagepop. moef m verkl müfje 1 mof (van bont). 2 mof (buis verbinding). moek m gril, kuur. Dem zal iech ins de moekke oesdrieve. Heë hat moekke veel, hij heeft kuren. moek'ke Doe mots richtieg and'r aat aahauwe en nit -, je moet de hand bij de streep houden en de knikker met de duim wegschieten zonder de hand te bewegen. moek'ke, ziech, moek'se ziech zich verroeren. Doa bliefste zitse en moeks diech nit! moek'kefoek m slechte koffie, surrogaat. moe'kouw si v verkl moekuisje koe (kindertaal). moeks m kik. Nog inne - en da haste ing kleëve. moeks'-müs-jens-sjtil muisstil. moei v (moele si) verkl muisje mond. Heë hat ing - wie ing sjuurpoats, wie bruiesj-koel, va ee oer bis an 't angert, hij heeft een grote mond. Heë hat ing - wie inne sjloeb, hij heeft een scheve mond. Deë kan alles mit de -. Went deë de - ópriest, da kries doe jee woaddertusje. Ing jouw - an d'r kop han, z'n woordje doen. Kal wie diech de - jewase is, spreek toch gewoon. Inne de - sjneure. Heë is mit de - ummer Pietsjevuuróp. Heë is laos in de -. Dem jeet de - wie e sjmikkesjnoar, wie ing endevót, hij roert zijn mond duchtig. Heë lieët ziech va zieng vrauw de - óphauwe, hij laat zijn vrouw de kost verdienen. Dat vrommesj is nit óp de -jevalle. Hod de -! Hou je bek! Maach de - tsouw, 't trukt. Dem han iech de -jesjtópd. Heë lieët de - hange, heë maat ing sjeef -, hij is ontstemd. Heë hat ing vliddieje -and'r kop, hij is een vuilbek. Mit - en poeëte joa zage, ijverig jaknikken. Jef de mam mar ins jauw e muisje (zoen). De moelle van de sjong zint durch, de neuzen van de schoenen zijn kapot. moeld V ^ kom, uitholling. moei'eëzel si m muilezel. moei'korf si m muilkorf. Dem hauwe ze d'r - umjedoa. moei'ie 1 praten, kletsen. Deë moeit diech de oere van d'r kop. Deë moeit ziech jet! Die vertelt me wat! - wie inne hegkeadvokaat. Wat angere - is miech allelee, wat anderen ervan zeggen, laat me koud. E moelle oas, roddelaarster. 2 de neus van een schoen herstellen. De sjong nuits - losse. moellefloep'pet m veelprater. moerieja(a)n m kletswijf. moellerij' v geroddel. Doe mots diech nit an de - van de lü óphaode. moel'lewasser o spraakwater. Heë hat-jehad. moei'werk si o grote bek. Deë hat e-and'r kop. moemps m bof (kinderziekte). moenietsiejoeën'v ^ springstoffen. moer st m waterketel. moer st v (moere sï) verkl muursje st muur. De vleie an de - hingere hem, hij windt zich op over iedere kleinigheid, Deë kiekt durch ziwe moere, hij heeft zijn ogen overal, Deë poal sjteet zoeë vas wie ing -. De moere hant oere. moer si v verkl muursje si wortel, peen. Went 't Kriskinke is jeboare, da hant de rubbe en de moere d'r sjmaach verloare. Es moere, da broechste jinne bril. moe're metselen, moes si V (muus st) verkl müs-je 1 muis. Bij dön ligke de muus doeëd vuur 't sjaaf. Dat hulpt tjeën de muus, zaat d'r boer, en doe sjtooch heë zieng sjuur i brank. Doe has doch jing muus jèse, ik ben niet vies van je (als men een bord, mes of lepel van iemand anders gebruikt). Dat müs-je hat e sjtets-je krèje. Bij dön weul iech ins jeer müs-je sjpille, ik zou wel eens willen weten wat daar gezegd wordt. Tsint Katrieng (25 november) wurpt d'r kauwe sjtee in d'r Rieng en Tsint Jertroed (17 maart) mit de moes holt 'm werm droes. Dat is ing raar tsoat muus, dat zijn rare lui. 2 muis van de hand. Iech han pieng in de-.

11 moesdoeëd - mone'te 178 moesdoeëd zo dood als een pier. moesj m (müsj) bonte duif. moes-jrauw' muisgrijs. moes'kuttele mv muizekeutels; ook hagelslag. Ing bóttram mit -. moes 'laoch o (moeslöcher) muizegat. Heë krüft va floep in e -. moes'oer o veldsla. moes'ter o verkl müstersje 1 dessin. Dat sjtaofje hat e appaat -. 2 staal. Noa 't - tse oerdele is dat inne sjterke sjtaof 3 raar mens. moes'terbóch o staalboek. moes'tere, mónstere aanmonsteren. moes'tsank st m (moestseng) melktand. moes'val v muizeval. moet, moes si v rui. De honder legke nit mieë, ze zint in de -. Heë zingt wie inne kanalieëvoeëjel deë in de - is. moe'te ruien. De honder hant jód jemoet. moe'te pruilen, mokken. Kries doe dienne zin nit, da vingste aa tse -. 't Is hü moete weer, het is druilerig vandaag. moef eëzel m neetoor. moe'tieg, moe'tetieg humeurig, pruilerig. Has doe werm van die moetieje bieze? Ben je weer met het verkeerde been uit bed gestapt? moets V korte aarden pijp. Mieng - is inne jouwe nazewermer. moef se si mv carnavalsgebak. Mit vasteloavend bikt de mam -. moe'ze st 1 muizen. Went de katse -, da mauwe ze nit. Woava Hert 't kets-je -? Waar zou het kind dat van hebben? 2 snuffelen. Wat bis doe in 't sjaos an 't-1 moezelien' mousseline, 't Meëdsje hat e nui moezelienge kleedsje aa. moez'ziek v muziek. moezziekanf m muzikant. moffel m verkl muff elsje hap, brok. Iech han hü nog jinne -jèse. Heë tselt inne de móffele in d'r mónk, hï] kijkt iemand de brokken uit de mond. Dat is e appetietlieg muffelsje. De mam hat 't broeëd i muffelsj er jesjneie. móffele smullen. mok'se pruilen. Doe kans - zoeëlang doe wils. mol si o honk (bij kinderspel), Noalofe óphelle; ónger d'r dusj is -. Óp de hoekke is -, als je op de hurken zit, mag je niet getikt worden, móld si V baktrog. möl'le st V molen, 't Wasser van de - kiere, een voordeel niet benutten, 't Wasser óp de - kiere, van een voordeeltje gebruik maken. Durch de hultse -joa, spitsroeden lopen. möl'lepeëd o (möllepeëd) molenpaard. Depoasje mit de - hauwe, zijn Pasen pas op Beloken Pasen houden. möl'les m dikkerd. Wat is dat vuur e lekker mölles-je van e kink. möl'lesjtee m (möllesjting) molensteen. Deë kan nuus ligke losse wie jlui iezer en möllesjting, hij gapt alles wat los en vast is. möl'leter m (möueter) 1 molenaar. Dat is e anger köarsje, zaat d'r -, en doe bees heë óp inne moezekuttel. 2 meikever. D'r- is an 't tselle, de meikever telt zijn geld. mol'lie m (molliets) hond. Iech los nit d'r - mit miech maache, ik laat mij niet voor aap zetten. mol'lieg mollig; behaaglijk. Dat is e - bedsje. Hei is 't - werm. molm m molm. D'r- in auw beum is d'r betste blommedrek. 't Honnesjter is vol -. mol'moes v (molmuus) woelmuis. mol'tere 1 het maalloon met koren betalen. 2 iets van het loon stiekem achterhouden. mol'tong m molton. mom V vermomd persoon tijdens het carnaval. moment o, momang' m ogenblik. Waad e -, da jon iech mit. Iech woar óp dat - nit heem. momentaan', momentaal' op 't ogenblik. Wat uur vroagt han iech - nit. moment'sjaos mv ^ verscheidene schoten die tegelijkertijd ontploffen. mom'mejezich o mombakkes. móm'pele mompelen. móm'piets m iets waardeloos. Jel diech zoeëjet nit, dat is -. Wie woar 't mit de doevve jejange? -! Heel slecht! mond stml maan. 't Is vol lit en d'r- sjteet kloar an d'r himmel. D 'r -jeet óp, a) de maan gaat op; b) hij begint kaal te worden. Trek sjtrieël iech diech ing datste d'r- vuur e sjwelmensje aazies. Die leëve hinger d'r -, die zijn achterlijk. 2 maand. Kóm mar in inne - of tswai tseruk. mon'delank maandenlang. - hant vierjesjpaard. Iech han - nuus mieë va hem jehoeëd. mon'delit o maanlicht. mon'desjien m maneschijn. mon'dieg m maandag. Inne blauwe, inne bloa - maache, op maandag niet werken. mone'te mv geld, duiten.

12 179 món'ge-mud món'ge st monden, smaken, bevallen. Dat èse móngt miech. Dat zal hem waal nit -. mónk si m (mung st) verkl mungsje/ munke mond. Wat bitter is vuur d'r -, is vuur 't hats jezónk. Doe nums miech de wöad oes d'r -. Ziech jet an d'r - aaf sjpliese, iets uit z'n mond sparen. Doe jong hem d'r-van alling óp, toen ging zijn mond open van verbazing. Hod diech de hank vuur d'r - wens doe hoste mots. Inne 't broeëd oes d'r - sjtoeëse. Heë numt jee blad vuur d'r -. Doch d'r - óp! Heë leeft van de hank in d'r -. Noe has doe d'r - vol tseng. Vöal mung, leeg sjóttele. Heë hat jee besser vrunke wie zie eje munke. D'r- tsenke, de mond tergen. Besser hel jebloaze wie d'r - verbrankd. Heë hat verjèse d'r - mit tse bringe, hij zegt geen stom woord. Niena, niena, kinke, I Tsükkersje in 't munke, I kletsj-jere óp 't vutsje, I deet dat kinke judsje! (wiegeliedje). Deë hat inne - wie inne abbee, hij heeft een verwaarloosd gebit. món'kele mompelen, fluisteren. Me monkelt dat d'r Sjeng vreëmjeet. mónk'monneka m (mónkmonnekaats) mondharmonica. mónk'paas, mónk'pas niet te heet en niet te koud. De tsoep woar jraad-. mónk'vol m mondvol. mónk'werk o mondwerk. mönsj m doopkleedje met capuchon. món'ster o gedrocht. monter monter, opgewekt. Dat is e - keëlsje. 't Kink woar -. Hod üch -! Hou je! montoer' v montuur. moor ^^ v 1 moer, wijfjeskonijn. Remmeter en -. 2 moer. D 'r duvel en zie -. moos o mos. Doe mots 't - tusje de sjting ins voetdoeë. moos'ül m stomme uil, uilskuiken. mop m zeilveger. möp m 1 mormel (hond), walgelijke vent. Jeeste mit d'r - sjpatsere? Wat bis doe inne vieze -! 2 ^ onderste gedeelte van een mijnwagen voor het vervoer van materiaal. moppe mv geld. Die hant -! möp'se pikken. moraal' m moraal. Heë hat jinne - in d'r zak. moras'o moeras. moras'sieg moerassig. mo'res liere mores leren. mo'riets m moor. Inne sjwatse -, een smeerpoes. mör'je m (mörjens) 1 morgen. - is inne angere daag, morgen kan alles anders zijn. Hü is d'r letste daag, - vingt de sjoeël werm aa (kinderliedje). Jódde -! 2 morgen (hier 2000 m^). mör'jenoavend morgenavond. mör'jensreen m morgenregen. Inne - en inne auwwieverdans doere nit lang. mör'jeroeëd o morgenrood. mör'jesjteer m 1 morgenster. 2 narcis. mör'jevrug morgenvroeg. morjü, morjeng (krachtterm). mórks m ondeugdelijk werk. mórk'se prutsen. Wat bis doe an d'r auto an 't -. mór'meideer o marmot. Heë sjlieëft wie e -. morree' moiré, 't Meëdsje hauw e morree kleedsje aa. Inne morree sjótsel. mós m het moeten. Jees doe werm wirke? Joa, dat is d'r leve-. mós 'se, moeët, jemoeëd moeten. Me mós 't ee mit 't angert neëme. De jonge kanne sjterve, de auwe mósse sjterve. Dat hat ezoeë zieë -. Heë kan 't waal, went heë mós. Wils doe nit, da mots doe! 't Jöngs-je mós ins. Wat mós 't zieë? a) Waarmee kan ik U van dienst zijn? b) Hoeveel moet ik betalen? - is tswank en kriesje is kingerjezank. mós'terd m mosterd. mós'terdblom v herik. mós'terdduppe o (mósterdduppens), mós'terdpötsje o mosterdpotje. mós'terdploaster v mosterdpleister. mó'sjelv mossel, mos-jeu' m meneer (ironisch). mot V mot. Lit trukt de motte aa. Deë doch is van de motte tservrèse. Doa zotste de motte va krieje! Daar krijg je wat van! mo'ter m motor. mof reen m motregen. mof tebölsjer mv motteballen. mof tekis v mottekist. mof tekop m (scheldwoord). mof tepolver m mottepoeder. mouw st m mouw. Deë hat matties in de mouwe, die is sterk. Dat sjud me mar nit oes inne -. Inne mit de mouwe krieje, iemand op zijn fouten attent maken. mou'wesjótsel m (mouwesjutsel) mouwschort. Mo'zes m In de uitdrukking: 't Jeet ziech alling vuur - en de profieëte, 't gaat alleen om 't geld. mud V mud.

13 müf-mu'zieëlieg 180 müf, müffieg, müffetieg muf. 't Rücht - in 't tsimmer In dat müffieg kabdus-je kan doch jee miensj sjloffe. mug'kesjtich m muggesteek. mui st moe, beu. Iech bin - wie inne honk. Heë is jet - an ing zie, hij is een beetje aan de luie kant. Heë is al -, went heë angere ziet wirke. Iech bin nog tse - um tse sjpuie. Iech bin dat - wie kauwe brij. mui'elieg st mogelijk. mui'eliegheet v mogelijkheid. mui'heet v moeheid. Iech ka va - nit mieë sjtoa. mui'te V moeite. Dat is evvel de - weed! D'r Hain joof ziech alle -, ewer 't nótset nuus. Die - hat ziech jeloeënd. 't Hauw vöal -jekost. muk V (mugke) mug. Went 't oavends de mugke danse, da weed 't daags drop sjun weer Deë huurt ing - hoste, hem ontgaat niets. Dat is jet vuur ing -, dat is net genoeg voor een holle kies. Heë maat oes ing - inne oalefant. Mukkebum'mele Nergenshuizen. Heë wónt i -, woa de hung mit de vót bletsje. mul m droge aarde, stof. De boeën is wie inne jek, ze wieëst nog livver in d'r - wie in d'r drek (bonen moeten bij droog weer gezaaid worden). mul'ie, ziech een stofbad nemen. De honder - ziech. mungs'-jensmoas mondjesmaat. mun'dieg mondig, meerderjarig. mun'ster o dom in Aken. Went dat woar weed, da vange de klokke ijen - van alling aa tse loeë, het zal nooit waar worden. Dat is zoeë aod wie d'r woofajen - (de wolf in het portaal van de dom). munts V munt. Iech han ing sjun zamloeng muntse. mu're troebelen, 't Wasser is jemuurd. 't Is jee peulsje zoeë kling of 't muurt ziech al ins, er is overal wel eens iets mis. mu'rer m (murer) metselaar. Drei - zint veer verke (zoveel rommel maken ze), mu'rerstraog m (murerstraog) mortelbak, murg, mur'rieg st murw. De biere zint -. Doe maats miech -. Doa woar jet -, daar was iets gaande. müs'-jenssjtil, müs'-jenshausj muisstil. mu'ter m een humeurig iemand. mutsj V muts. Dat krien iech nit ónger de -. Heë hat hü de jouw - óp, hij is vandaag goed gemutst. Ze hant hem de - uwer de oerejetrókke, ze hebben hem bedonderd, Heë hat de - óp 't linkeroer, hij is slecht gehumeurd. Dat is 'm nit noa de -, dat heeft, doet hij niet graag, mu'zer st m snuffelaar. mu'zieëlieg moeizaam. Dat is e - werksje. murerstraog