Vluchtelingenmonitor. najaar, meting -- Onderzoek, Informatie en Statistiek

Transcriptie

1 Vluchtelingenmonitor najaar, meting --

2 In opdracht van: Bestuur Projectnummer: '( Jong, Idske de Bakens, Jessie Slot, Jeroen Boom, Wijnand van der (GGD) Bezoekadres: Oudezijds Voorburgwal 0 Postbus 2', AR Amsterdam idske.de.jong@amsterdam.nl Telefoon j.bakens@amsterdam.nl Amsterdam, november Foto voorzijde: Busoverkapping Centraal Station, fotograaf Jennie van Lenthe (2)

3 Inhoud Samenvatting en conclusie! Inleiding Demografie statushouders Nederland en Amsterdam!. Trends asielzoekers in Nederland: in- en uitstroom. Toekenningen asielstatus en verwachte aantal asielzoekers in Nederland.0 Instroom statushouders in in Amsterdam (.3 Toegewezen statushouders aan Amsterdam '.2 Gezinnen en gezinshereniging van statushouders ; Werk en inkomen. Werk 0.. Wie werken vooral? 3.. Soort baan. Uitkeringsafhankelijkheid.. Bijstandsafhankelijkheid (.0 Inkomen '.0. Persoonlijk inkomen '.0. Huishoudinkomen ;.0.0 Driekwart behoort tot minima 0 & Opleidingsniveau en onderwijs 0. Opleidingsniveau Achtergrond het belang van opleiding en scholing 02 ) Zelfredzaamheid &+ 3. Zelfredzaamheid Amsterdamse statushouders 0; 3. Verschillen in zelfredzaamheid binnen de groep statushouders Combinatie van problematische ZRM-domeinen 3! Huisvesting en onderdak )& 2. Asielzoekerscentra (azc s) Realisatie van huisvesting voor statushouders gemengd met andere Amsterdammers Spreiding statushouders over de stad Toekomstige spreiding statushouders over de stad 3' && 0

4 Draagvlak voor opvang vluchtelingen!. Achtergrond 2. Draagvlak Amsterdam blijft substantieel 2.0 0'% Amsterdammers positief over rol gemeente 20.3 Huisvesting in leegstaande gebouwen geniet de voorkeur 23.2 Amsterdammers positief over activiteiten tijdens asielprocedure 22. Amsterdammers verwachten vaker integratieproblemen, criminaliteit en geluidsoverlast door een eventuele opvanglocatie 2.( Verdringing op woningmarkt blijft voornaamste zorg van Amsterdammers 2( Bijlage Literatuur!+ Bijlage Definities!/ Bijlage & Methode cohortonderzoek Bijlage ) Aanvullende tabellen Bijlage! Team Entree Amsterdam! 3

5 Samenvatting en conclusie Deze vluchtelingenmonitor brengt voor de tweede keer de demografische en sociaaleconomische kenmerken van statushouders in Amsterdam in beeld. Achtergrondinformatie over de participatie van voormalige statushouders in Amsterdam dient als referentiekader voor de nieuwe statushouders. Zo kan worden bekeken of de komende jaren sprake zal zijn van snellere integratie en participatie van statushouders zoals het ingezette beleid beoogt. Hiervoor is het van belang om de positie van statushouders op verschillende sociaaleconomische domeinen in kaart te brengen. Dit geldt op het gebied van werk en inkomen, onderwijs en, taal en inburgering, huisvesting en onderdak en welzijn en gezondheid. In deze tweede vluchtelingenmonitor, editie najaar brengt opnieuw de demografische en sociaaleconomische kenmerken van statushouders in Amsterdam in beeld en bevat een uitbreiding aan informatie op de onderwerpen werk en inkomen, onderwijs en zelfredzaamheid. Er wordt gekeken naar de (voormalig) statushouders de afgelopen jaar naar Nederland zijn gekomen, de peildatum in deze rapportage is zoveel mogelijk januari. Daarnaast iis er aandacht voor huisvestiging en het draagvlak voor de opvang van asielzoekers en statushouders onder Amsterdammers. huisvesting en onderdak demografie werk en inkomen opleidingsniveau, onderwijs zelfredzaamheid draagvlak Huidige beleid en kwartaalrapportage In de opvolgende versies van deze monitor zal het monitoren van het beleid een grotere rol spelen. Op dit moment kan er nog geen beleidsevaluatie gedaan worden en zodoende weinig gezegd worden over het recent ingezette beleid. Aan de hand van kaders wordt wel beschreven hoe het beleid vorm krijgt en welke resultaten er tot nu toe zijn geboekt. Deze kaders dienen ter verdieping van de monitor. De vluchtelingenmonitor zal de komende jaren waarschijnlijk elk half jaar verschijnen. Naast deze monitor wordt elk kwartaal een rapportage gemaakt onder de naam Rapportage Asielzoekers en Vluchtelingen waarin de resultaten van het huidige beleid in beeld worden gebracht. 2

6 Demografie statushouders Amsterdam Het aantal asielaanvragen in Nederland ligt in de eerste helft van veel lager (03%) dan in de eerste helft van 2. Het grootste deel van de aanvragen betreft nog steeds eerste aanvragen. Ruim een kwart van de asielaanvragen betreft familie hereniging. De statushouders die recent naar Nederland en Amsterdam zijn gekomen zijn voornamelijk jongeren uit Syrië, Ethiopië en Eritrea. Meer dan de helft is alleenstaand en man. Gezinshereniging speelde de afgelopen jaren vooral bij statushouders tussen de ( en 33 jaar oud. Het is nog niet duidelijk in welke mate gezinshereniging een rol gaat spelen bij de huidige instroom van vooral '- jarigen. Op basis van de trends uit het verleden mag er van uitgegaan worden dat bij ongeveer een kwart van de '- jarigen gezinshereniging zal plaatsvinden. Werk en inkomen In deze vluchtelingenmonitor is voor het eerst gekeken welk aandeel en welke statushouders aan het werk zijn. Een kwart van de statushouders ('-3 jaar) werkt in loondienst, dit is veel minder dan het Amsterdamse gemiddelde (2'%). Van de statushouders die in loondienst werken werkt een derde minder dan uur per week, zij zijn vaak nog afhankelijk van een uitkering. Het aandeel werkzame statushouders loopt op naarmate men langer in Nederland is. Jongeren en statushouders uit Oostelijk Azië en West en Noord Afrika werken relatief vaak. Werk als zelfstandige komt weinig voor, hoewel recente gegevens nog niet beschikbaar zijn mag op basis van gegevens uit 3 worden verondersteld dat ongeveer 0% van de (voormalig) statushouders werkt als zelfstandige. Figuur Aandeel +-) jarige statushouders met werk in loondienst en gemiddelde heel Amsterdam, jan (procenten) % werk loondienst 12 uur of meer werk loondienst minder dan 12 uur geen werk in loondienst jaar in NL 3-5 jaar in NL 6-10 jaar in NL jaar in NL totaal statushouders totaal Amsterdam bron: OIS en CBS, bewerking OIS Vijfenzestig procent van de statushouders tussen de ' en 2 jaar is afhankelijk van een bijstandsuitkering. Dit aandeel neemt, zoals we in de vorige vluchtelingenmonitor al in beeld brachten, af naarmate men langer in Nederland is. Arbeidsongeschiktheidsuitkeringen en werkloosheidsuitkeringen komen heel weinig voor doordat veel statushouders nog geen arbeidsverleden hebben opgebouwd. Het inkomen van statushouders ligt veel lager dan het gemiddelde in Amsterdam. Hierbij speelt het aandeel werkzame statushouders een grote rol, want zij hebben hogere inkomens dan statushouders die afhankelijk zijn van bijstand. Naarmate men langer in Nederland woont,

7 neemt het gemiddeld inkomen toe. Ook het opleidingsniveau heeft veel invloed, hogeropgeleiden hebben een veel hoger inkomen dan laag en middelbaar opgeleiden. Driekwart van de statushouders behoort tot de minima (% van het Wettelijk Sociaal Minimum). Dit is veel meer dan gemiddeld in Amsterdam (3%). Nieuwe Amsterdamse Aanpak Statushouders De vernieuwde Amsterdamse Aanpak Statushouders is voor de zomer van van start gegaan en legt met behulp van innovatie en versnelling de nadruk op werk, opleiding en activering bij de ondersteuning van statushouders. Ez is daarbij verantwoordelijk voor het afnemen van assessments en het vervolgens matchen van statushouders naar werk, opleiding of ondernemerschap. Team Entree Amsterdam is verantwoordelijk voor de begeleiding van aan Amsterdam gekoppelde statushouders van ' t/m ( jaar die per juli zijn ingestroomd. Het team heeft als hoofdtaak om statushouders te begeleiden naar werk en opleiding. Instroom juli - november Er zijn 3; aanmeldingen geweest bij Team Entree, bijna twee derde betrof jongeren van '- jaar. Vijf procent van de instroom is niet in een uitkering terechtgekomen. Er zijn de afgelopen maanden ' plaatsingen naar werk geweest, dit zijn vooral (proef) plaatsingen waardoor mensen gedeeltelijk uit de uitkering zijn. Daarnaast zijn er veel plaatsingen naar opleidingen geweest en naar voortrajecten voor werk en/of opleiding. Er zijn 3( assessments afgenomen. Naast de aanpak van Team Entree en EZ is er ook nog de geïntensiveerde aanpak voor statushouders bij de jongerenpunten en bij activering. De resultaten van deze teams komen in een volgende monitor aan de orde. Bron: gemeente Amsterdam (

8 Onderwijsniveau Statushouders zijn een stuk lager opgeleid dan het gemiddelde in Amsterdam. Zestig procent van de statushouders is laag opgeleid, 2% is middelbaar opgeleid en 2% is hoogopgeleid. De statushouders met een laag opleidingsniveau zijn vaak zeer laag opgeleid, zij hebben helemaal geen onderwijs gehad of alleen basisonderwijs. De statushouders uit het Midden Oosten zijn hoger opgeleid dan statushouders uit Afrika en Azië. Jongeren zijn vaker middelbaar opgeleid dan de groepen boven de ( jaar. Tussen mannen en vrouwen zit er vrijwel geen verschil in opleidingsniveau. Figuur Hoogste voltooide opleidingsniveau statushouders +-) jaar Amsterdam naar herkomstgebied, leeftijd en geslacht en gemiddelde Amsterdam en Nederland, jan (procenten) Oostelijk Azië West en Noord Afrika Midden /Oost en Zuid Afrika Midden Oosten overig jaar jaar jaar jaar jaar mannen vrouwen laag opgeleid middelbaar opgeleid hoog opgeleid totaal statushouders totaal Amsterdammers totaal Nederlanders % bron: CBS en OIS, bewerking OIS Zelfredzaamheid Ondanks de grote bijstandsafhankelijkheid is er onder statushouders met een bijstandsuitkering verder sprake van relatief grote zelfredzaamheid. Als er problemen zijn dan doen die zich vooral voor rondom financiën, dagbesteding en maatschappelijke participatie. Ten opzichte van andere groepen met bijstand is er onder statushouders juist sprake van een iets grotere mate van zelfredzaamheid. Wanneer gekeken wordt naar combinaties van problemen in zelfredzaamheid dan valt op dat veelal gezondheidsklachten, problemen met activiteiten van het dagelijks leven (huishouden, administratie) en problemen in sociaal-maatschappelijk functioneren een rol spelen en bijdragen aan de lagere zelfredzaamheid van sommige groepen statushouders. '

9 Figuur & Zelfredzaamheidscore per domein, statushouders Amsterdam )-augustus (procenten) acute problematiek niet zelfredzaam beperkt zelfredzaam voldoende zelfredzaam volledig zelfredzaam Financiën Dagbesteding Maatschappelijke participatie Sociaal netwerk Geestelijke gezondheid Lichamelijke gezondheid ADL* Huiselijke relaties Huisvesting Verslaving Justitie % *ADL=activiteiten van het dagelijks leven bron: WPI, bewerking OIS/GGD Huisvesting en spreiding over de stad De afgelopen jaren groeide het aantal inwoners van Amsterdam elk jaar met meer dan. mensen. Op de toch al krappe woningmarkt moet de gemeente ook statushouders huisvesten. Statushouders komen veelal terecht in sociale huurwoningen. De statushouders die sinds 2 in Amsterdam terecht zijn gekomen wonen verspreid over de stad, maar zijn relatief vaak terug te vinden in gebieden met relatief veel sociale huurwoningen. Er worden in de jaren / '.( extra tijdelijke woningen voor statushouders gerealiseerd, door initiatieven van woningcorporaties, door transformatie van vastgoed, door verlenging/hergebruik van studentencomplexen en door het (tijdelijke) nieuwbouw op lege kavels. De locaties komen op verschillende plekken in de stad en worden gemengd met woningen voor jongeren en studenten. Figuur ) Huisvesting nieuwe statushouders jan!-juni naar wijk, ten opzichte van aantal inwoners per wijk en geplande (-+) projecten* voor statushouders * aantallen per locatie betreffen voorlopige aantallen bron: gemeente Amsterdam ;

10 Amsterdammers over vluchtelingenopvang Het draagvlak onder Amsterdammers om asielzoekers en statushouders op te vangen is en blijft stabiel. Het draagvlak voor het met voorrang verstrekken van sociale huurwoningen was al laag en daalt verder. Amsterdam heeft het beleid dat 0% van de sociale huurwoningen die beschikbaar komen bedoeld zijn voor kwetsbare groepen. Amsterdammers geven de voorkeur aan het huisvesten van statushouders in leegstaande gebouwen, of in lijn met projecten zoals Riekerhaven, het huisvesten van verschillende groepen woningzoekenden op nieuwe locaties. Hoewel de verwachte overlast van de komst van een eventueel azc in de eigen buurt of een complex voor statushouders beperkt is en gelijk blijft, verwachten de Amsterdammers die wel overlast verwachten vaker integratieproblemen, criminaliteit en geluidsoverlast. Op basis van de draagvlakmetingen die gedaan zijn kunnen (nog) geen statistisch significante uitspraken gedaan worden over welke buurten meer of juist minder welwillend staan tegenover de (grootschalige) opvang van statushouders en asielzoekers. Wel blijkt dat vooral leeftijd en opleiding van invloed zijn op de mening. Hogeropgeleide, jonge Amsterdammers staan over het algemeen eerder positief tegenover de opvang van vluchtelingen en statushouders dan andere groepen. Figuur! Ontwikkeling mening Amsterdammers over opvang in de buurt (straal van! meter) voor & plekken sept! tm sept en! en + plekken, juni-sept (procenten) zou ik achter staan als het moet dan moet het liever niet zou ik helemaal tegen zijn sep nov jan-16 mrt jun % sep jun-16 sep jun-16 sep bron: OIS Conclusie en vervolg Deze tweede vluchtelingenmonitor geeft een vollediger beeld van de participatie van statushouders die de afgelopen 2 jaar naar Nederland zijn gekomen en laat vooral zien dat op tal van terreinen de participatie stijgt naarmate men langer in Nederland is en dat jongeren en statushouders met een hoger opleidingsniveau vaker werken dan andere groepen. Deze inzichten kunnen helpen bij het formuleren van concrete doelstelling rondom het nieuw ontwikkelde beleid. Data over arbeidsparticipatie en onderwijsniveau helpen bij formuleren van

11 doelstellingen op dit vlak. Het gemiddelde opleidingsniveau is relatief laag en het aandeel statushouders dat werkt is beperkt en vele malen lager dan het gemiddelde in Amsterdam. Bij het formuleren van doelen in het aandeel statushouders dat bemiddeld moet worden naar werk speelt dit een rol. Het draagvlak voor het opvangen van asielzoekers en statushouders is stabiel en substantieel, maar het met voorrang verstrekken van sociale huurwoningen staat onder druk. Ook in landelijk draagvlakonderzoek speelt het belang van het niet langer worden van de wachtlijsten voor sociale huurwoningen een steeds grotere rol. Amsterdammers staan wel heel positief tegenover het ingezette beleid om gemengd te bouwen voor statushouders en andere groepen woningzoekenden. Het is belangrijk dit onder de aandacht te brengen wanneer er nog meer bouwprojecten worden gerealiseerd. Vervolg In het voorjaar van ( zal een derde vluchtelingenmonitor verschijnen. Daarin zal naast een vervolg op de huidige gegevens ook (meer) aandacht zijn voor: De uitkomsten uit de Amsterdamse aanpak statushouders; Een breder perspectief op de gezondheid van statushouders; Het welzijn en de maatschappelijke participatie van statushouders die al langer in Amsterdam zijn (- jaar) aan de hand van de staat van de stad enquête. Op termijn wordt ook gekeken worden naar: De effectiviteit van de bemiddelingen naar werk en opleiding; De invloed van het assessment op de arbeidsparticipatie; De wisselwerking tussen de buurt en de statushouder in relatie tot integratie en participatie. Op langere termijn kan ook een beter inzicht gegeven worden in het feit of de integratie en participatie van statushouders verbetert ten opzichte van voorgaande periodes.

12 Inleiding Tot nu toe zijn er in ruim (. asielaanvragen ingediend in Nederland. Dit is veel minder dan in 2 toen er in totaal bijna. aanvragen werden gedaan. De instroom van statushouders in Amsterdam blijft desondanks hoger dan in eerdere jaren. De taakstelling voor Amsterdam voor het huisvesten van statushouders ligt in met.(( hoger dan voorgaande jaren. Voor ( wordt, gezien de gedaalde instroom van asielzoekers, een lagere taakstelling verwacht 1. Dit stelt de gemeente naar verwachting in staat de opgelopen achterstand in ( in te lopen. De gemeente Amsterdam staat hiermee op dit moment, net als vele andere gemeenten, voor een grote uitdaging om grote groepen asielzoekers op te vangen en azc s te bouwen voor de opvang van asielzoekers tijdens de asielprocedure. Daarnaast moet Amsterdam zorgen voor een snelle integratie van vluchtelingen met een verblijfsstatus (statushouders). 2 Het college ziet het als taak om asielzoekers op te vangen en te zorgen dat statushouders snel integreren en participeren. Eind 2 is het beleidsprogramma vluchtelingen 2-' vastgesteld evenals het actieplan werk en ondernemerschap voor vluchtelingen. Hierin worden verschillende beleidslijnen rondom vluchtelingen benoemd met als voornaamste doel de integratie van vluchtelingen te versnellen en de participatie te verhogen. Deze Vluchtelingenmonitor brengt achtergrondinformatie van eerdere groepen statushouders in beeld om op termijn iets te kunnen zeggen over het al dan niet sneller integreren en beter participeren van nieuwe statushouders. Naast deze halfjaarlijkse vluchtelingenmonitor verschijnt er elk kwartaal een vluchtelingendashboard onder de naam Rapportage Asielzoekers en Vluchtelingen waarin de resultaten van de huidige aanpak integraal worden gemonitord. Hiervoor is het van belang om de positie van statushouders op verschillende sociaaleconomische domeinen in kaart te brengen. Dit geldt op het gebied van werk en inkomen, onderwijs, taal en inburgering, welzijn en gezondheid en huisvesting en onderdak. Onderzoeksvragen In deze tweede vluchtelingenmonitor 3 wordt vooral ingegaan op werk en inkomen, onderwijs en zelfredzaamheid. Daarbij komen de volgende thema s aan bod: Welke demografische kenmerken hebben de nieuwe, recente, statushouders in Nederland en Amsterdam? Hoe groot is de arbeidsparticipatie van statushouders en wat is hun inkomen? Wat is het opleidingsniveau van de statushouders? Hoe scoren statushouders op indicatoren die zelfredzaamheid meten? 1 De taakstelling voor Amsterdam is voor de eerste helft van ( exclusief de achterstand, 0 personen. 2 Zie bijlage voor de gehanteerde definities. 3 In het voorjaar van is de eerste vluchtelingenmonitor opgesteld.

13 Waar wonen de statushouders nu en waar komen de statushouders in de toekomst te wonen? Hoe kijken de Amsterdammers aan tegen de opvang van asielzoekers en statushouders? De vernieuwde route van statushouders in Amsterdam naar werk en opleiding In het tweede kwartaal van is de Amsterdamse Aanpak Statushouders gestart. Statushouders worden, met behulp van een assessment en intensieve taaltrainingen, intensief begeleid naar werk, opleiding en ondernemerschap. Waar mogelijke wordt begonnen met aan Amsterdam gekoppelde statushouders al in het azc. Het betreft een innovatieve aanpak met de focus op werk, opleiding en ondernemerschap. De kernelementen zijn: Eerder: vroeg in het proces beginnen; Intensiever: intensievere begeleiding; Gedifferentieerder: meer maatwerk; Duaal: inburgering parallel aan begeleiding naar werk, opleiding of participatie. Het traject wordt hieronder in beeld gebracht in figuur. Voor alle statushouders zijn er vier mogelijke uitkomsten: Werk en inburgeren; Opleiding en inburgeren; Leren/werken en inburgeren; Activering en inburgeren. Daarnaast wordt indien nodig zorg geboden. Definities en dataselectie De vluchtelingenmonitor gaat over statushouders en voormalig statushouders die in woonachtig zijn in Amsterdam. Het selecteren van deze onderzoeksgroep gebeurt op basis van de basisregistratie personen (BRP) van Amsterdam. In de BRP wordt aangegeven wat de wettelijke verblijfstitel is van inwoners van Amsterdam met een niet Nederlandse nationaliteit. Voor vluchtelingen met een verblijfstatus is dit een asielvergunning voor bepaalde of onbepaalde tijd (code verblijfstitel of (). Sinds zijn de inwoners die een asielvergunning hebben of hebben gehad geselecteerd uit de BRP en het is deze groep (voormalig) statushouders waarop de meeste beschrijvingen in deze monitor gebaseerd zijn. Nadere informatie hierover is te vinden in de bijlage. Een deel van de groep die in dit rapport beschreven wordt is dus voormalig statushouders, zij hebben inmiddels de Nederlandse nationaliteit. De gegevens over de geselecteerde groep statushouders uit de BRP zijn vervolgens gekoppeld aan databronnen van het CBS. Daarvoor is gebruik gemaakt van de polis administratie (gegevens over werk), bijstandsuitkeringen, werkloosheidsuitkeringen, arbeidsongeschiktheidsuitkeringen, het regionaal inkomens onderzoek (belastinggegevens over inkomens), opleidingsniveau, diploma s en huidige onderwijsdeelname. Daarnaast is van gemeentelijke data over zelfredzaamheid en bijstand gebruik gemaakt. Het koppelen van persoonsgegevens uit databronnen van de gemeente en het CBS gebeurt binnen een beveiligde digitale omgeving van het CBS zodat er zorgvuldig omgegaan wordt met privacygevoelige informatie. De peildatum van de data is zoveel mogelijk januari. 0

14 In de monitor worden verschillende statushouders ingedeeld naar herkomstgroep, zoals Syriërs of Eritreërs. Tenzij anders aangegeven, wordt hiervoor de definitie van herkomstgroepen van het CBS gebruikt, waarbij het geboorteland van de persoon en/of het geboorteland van de ouders het land van herkomst bepalen. Leeswijzer Deze vluchtelingenmonitor behandelt tal van thema s met als focus statushouders (voormalig en huidige) in Amsterdam. Hoofdstuk belicht de ontwikkelingen in de instroom van asielzoekers in Nederland en Amsterdam. In hoofdstuk staat het thema werk en inkomen centraal. Het beschrijft de arbeidsparticipatie van statushouders en gaat in op de uitkeringsafhankelijkheid en het inkomen van de groep. Hoofdstuk 0 geeft een indicatie van het opleidingsniveau van de statushouders. Daarnaast wordt in dit hoofdstuk een nadere beschrijving van het onderwijs in de landen waar de statushouders vandaan komen gegeven. Hoofdstuk 3 gaat vervolgens in op het welzijn van de statushouders aan de hand van zelfredzaamheid. In hoofdstuk 2 is aandacht voor de huisvesting van de statushouders en asielzoekers. Hoofdstuk beschrijft ten slotte het draagvlak voor de opvang van asielzoekers en statushouders onder de Amsterdamse samenleving en de bereidheid van Amsterdammers om daar een bijdrage aan te leveren. 3

15 Demografie statushouders Nederland en Amsterdam demografie (NL) opleidingsniveau en onderwijs zelfredzaamheid huisvesting en onderdak werk en inkomen draagvlak Kernpunten In dit hoofdstuk wordt een beschrijving gegeven van de ontwikkelingen in de instroom van asielzoekers in Nederland en Amsterdam en de verwachte ontwikkelingen. Eerst wordt de groep statushouders die gedurende de eerste helft van in Amsterdam is komen wonen in beeld gebracht en vervolgens wordt een beeld geschetst van de groep statushouders die nog gehuisvest moet worden. Ten slotte wordt er gekeken naar de gezinshereniging die bij eerdere cohorten statushouders in Amsterdam heeft plaats gevonden. De belangrijkste bevindingen zijn: Het aantal asielaanvragen ligt in de eerste helft van 03% lager dan in de eerste helft van 2; Het grootste deel van de asielaanvragen is nog steeds eerste asielaanvragen; In 2 werden nagenoeg alle asielaanvragen van Syriërs en Eritreërs door de IND toegekend. Voor andere groepen ligt het toekenningspercentage een stuk lager; De nieuwe statushouders in Amsterdam zijn voornamelijk jonge statushouders uit Syrië, Ethiopië en Eritrea. Meer dan de helft is alleenstaand en man; Gezinshereniging bij eerdere groepen statushouders geldt voornamelijk voor (-33 jarigen. Figuur. Nieuwe statushouders Amsterdam naar herkomstgroepering en gezinssamenstelling, jan-jun (procenten) 4 Allenstaand <18 jaar Alleenstaand >=18 jaar Gezin Syrië Ethiopie/Eritrea overig totaal % bron: BRP, bewerking OIS 4 Gezin betreft deel uitmakend van een gezin. 2

16 . Trends asielzoekers in Nederland: in- en uitstroom Het aantal asielaanvragen in Nederland ligt in beduidend lager dan in 2. Tot september waren er in iets meer dan (. asielaanvragen, 03% minder dan over dezelfde periode in 2. Het grootste deel van de aanvragen is nog steeds eerste asielaanvragen; gemiddeld % van de aanvragen in. Het aandeel aanvragen voor gezinshereniging ligt in gemiddeld op (%. Sinds juni doen meer Eritreërs dan Syriërs een eerste asielaanvraag en meer dan tweederde van de aanvragen voor gezinshereniging wordt door Syriërs gedaan. Het aantal eerste aanvragen van asielzoekers uit Albanië en Servië is ook hoog. In augustus deden ( alleenstaande minderjarige vluchtelingen een asielaanvraag. Daarvan was bijna % Eritrees, (% Ethiopisch, 3% Afghaan, en 0% Syrisch. Figuur. Asielaanvragen in Nederland,!-augustus Eerste asielaanvragen familie hereniging Herhaalde aanvragen jan- 15 feb- 15 mrt- 15 apr- 15 mei- jun- jul aug- 15 sep- 15 okt- 15 nov- 15 dec- jan feb- 16 mrt- 16 apr- 16 mei- jun- jul- aug bron: IND. Toekenningen asielstatus en verwachte aantal asielzoekers in Nederland /+% van Syriërs en Eritreërs krijgt asielstatus Vluchtelingenwerk laat zien dat ;'% van de beslissingen van de IND over het toekennen van een asielstatus in eerste aanleg aan Syriërs en Eritreërs positief was in 2. Voor Somaliërs en Ethiopiërs lag dit een stuk lager, 32% en 0%, respectievelijk. Ook de toekenningen van een asielstatus in eerste aanleg aan Serviërs en Albanezen, die in relatief veel eerste aanvragen indienen, was in 2 laag, namelijk 2% en %, respectievelijk. Afhankelijk van de nationaliteit van de aanvragers, geeft het aantal asielaanvragen dus een goede voorspelling van het aantal statushouders dat daadwerkelijk in Nederland mag blijven. De verwachtingen van onder andere het CBS en de IND over de asielinstroom in waren hoger dan tot nu toe gerealiseerd is. In de kernprognose bevolkingstrends gaf het CBS eind 2 aan dat de instroom van asielzoekers naar verwachting in ( sterk zal dalen. Hierbij moet

17 opgemerkt worden dat het inwilligen van eerste asielaanvragen direct leidt tot aanvragen en instroom van gezinshereniging voor sommige groepen statushouders. Vluchtelingen die een status krijgen in Nederland mogen hun gezin (eerste lijn) ook naar Nederland laten komen als dit gezinsverband aangetoond kan worden. Ook alleenstaande minderjarige vluchtelingen (AMVs) mogen hun gezin (ouders, broers en zussen) naar Nederland laten komen. In de praktijk blijkt dat aanvragen voor gezinshereniging door bijvoorbeeld Syrische vluchtelingen vaak toegekend worden omdat de gezinsregistraties in Syrië goed gedocumenteerd zijn. Dit is bijvoorbeeld niet het geval voor Eritrese statushouders. De aanvragen voor gezinshereniging liggen in nog altijd een stuk lager dan de eerste asielaanvragen..& Instroom statushouders in in Amsterdam!% nieuwe statushouders uit Syrië In de periode januari tot en met september hebben zich ongeveer.( nieuwe statushouders ingeschreven in Amsterdam. Dit zijn statushouders die in 2 of een verblijfsvergunning hebben gekregen. Meer dan de helft van deze nieuwe statushouders in Amsterdam komt uit Syrië (2%). Het aantal nieuwe statushouders uit Ethiopië en uit Eritrea is %. Figuur.& Nieuwe statushouders Amsterdam naar herkomstgroepering en gezinssamenstelling, jan-sept (procenten) China 2% Afganistan 2% Soedan 2% Irak 2% Iran 2% Uganda 1% Tibet 1% overig 11% Syrië 56% Ethiopie/Eritrea 21% bron: BRP, bewerking OIS Ongeveer % van de statushouders is alleenstaand en minderjarig. Zij komen relatief vaak uit Syrië. Bijna een derde van de statushouders betreft een gezin. Zij komen eveneens relatief vaak uit Syrië. De statushouders uit Ethiopië en Eritrea zijn vaak alleenstaande jongeren tussen de ' en jaar. Eenenzeventig procent van de nieuwe statushouders is man. De groep nieuwe statushouders is jong; 0% is tussen de ' en jaar oud en (% is tussen de ( en 03 jaar oud. De meeste nieuwe statushouders wonen in Nieuw-West. Als percentage van het aantal inwoners wonen er echter relatief veel statushouders in Zuidoost en Noord, en relatief weinig in het stadsdeel Centrum of Zuid (zie hoofdstuk 2). (

18 Figuur.) Nieuwe statushouders Amsterdam naar leeftijdsopbouw, jan-sept (procenten) jaar 5% 55 jaar en ouder 2% 0-3 jaar 2% 4-11 jaar 8% jaar 14% jaar 6% jaar 27% jaar 36% bron: BRP, bewerking OIS.) Toegewezen statushouders aan Amsterdam Midden september (meetdatum -;-) zijn er (2; statushouders door het COA toegewezen aan Amsterdam. Dit komt neer op ongeveer ; te huisvesten huishoudens, waarvan veruit de meesten eenpersoonshuishoudens. De meeste statushouders die toegewezen zijn aan Amsterdam verblijven in één van de azc s verspreid over Nederland. De azc s met grote groepen aan Amsterdam gekoppelde statushouders zijn het azc aan de Wenckebachweg (Amsterdam), azc Almere, azc Luttelgeest, azc Alkmaar en azc Heerhugowaard.?% toegewezen statushouders alleenstaand De groep toegewezen statushouders bestaat voornamelijk uit jonge, alleenstaande, statushouders ((%). Van de Eritreërs ('% van de totale toegewezen groep) is '(% alleen en van de Syriërs (2% van de totale toegewezen groep) is 3% alleen. Ongeveer 30% van de toegewezen statushouders is tussen de ' en ( jaar oud en 0'% is (-33 jaar. Figuur.! Herkomst en leeftijd toegewezen statushouders (aantallen) Syrië Eritrea overig 0-3 jaar 4-11 jaar jaar jaar jaar jaar 65 jaar en ouder bron: COA, bewerking OIS '

19 Figuur 1.6 Aantal personen in huishouden naar herkomst toekomstige statushouders (procenten) 1 persoon 2 personen 3 of meer personen Syrië Eritrea overig totaal % bron: COA, bewerking OIS.! Gezinnen en gezinshereniging van statushouders Als gehuwde of alleenstaande minderjarige asielzoekers kunnen aantonen dat zij (eerste lijn) familie hebben, dan krijgt de familie ook een verblijfsvergunning in Nederland en is er sprake van gezinshereniging. Er is geen systematisch geregistreerde data beschikbaar voor onderzoeksdoeleinden waarin de aanvragen voor gezinshereniging van statushouders die in Amsterdam wonen of zijn toegewezen aan Amsterdam staan. Uit een inventarisatie van de aan Amsterdam toegewezen statushouders, wordt het beeld bevestigd dat alleenstaande maar gehuwde statushouders, en minderjarige alleenstaande statushouders voornamelijk een aanvraag voor gezinshereniging hebben ingediend. Uit de BRP registratie blijkt dat van de statushouders die in 2 in Nederland gekomen zijn en nu alleen (alleenstaand) in Amsterdam wonen, ';% ook ongehuwd is volgens de burgerlijke staat die geregistreerd wordt in de BRP. Tien procent is alleenstaand maar gehuwd. Dit is een potentiële groep die gezinshereniging kan aanvragen of al heeft aangevraagd. Er kan wel iets meer gezegd worden over de kenmerken van de statushouders die al langer in Nederland zijn en waarbij gezinshereniging heeft plaatsgevonden. In wonen er ongeveer 3( gezinnen (in totaal.( personen) in Amsterdam met een vluchtelingenachtergrond 5. Van deze gezinnen is bekend wanneer elk gezinslid in Nederland is gekomen. Met deze informatie kan een schatting gemaakt worden van de mate waarin er gezinshereniging heeft plaats gevonden. 6 Van alle gezinnen heeft er bij 2% gezinshereniging plaats gevonden, oftewel, verschilt het jaar van vestiging in Nederland tussen gezinsleden. Van alle gezinnen in Amsterdam met een vluchtelingenachtergrond, komt (% uit Syrië, 3% uit Afghanistan, 0% uit Somalië en '% uit Irak en was het hoofd van het gezin in de meeste gevallen tussen de ( en 33 jaar oud bij vestiging in Nederland. 5 Die in de afgelopen 2 jaar naar Nederland zijn gekomen, dit betreft dus bijvoorbeeld niet de vluchtelingen uit voormalig Joegoslavië, zij kwamen al in de jaren ; naar Nederland. 6 Hier wordt gesproken over een schatting omdat er op basis van het vestigingsjaar in Nederland van de familieleden wordt aangenomen dat als een aantal gezinsleden in een ander jaar in Nederland is gevestigd, dit gezinshereniging is geweest. Er zijn situaties denkbaar waarbij dit niet het geval is. Zo kunnen statushouders met een ander vestigingsjaar, in Nederland een gezin hebben gevormd. ;

20 Figuur.? Gezinnen met vluchtelingenachtergrond in Amsterdam, naar herkomst gezinshoofd (procenten) Totaal gezinnen (voormalig) statushouders (n=470) Gezinnen waarbij gezinshereniging heeft plaats gevonden (n=245) overig 42% Syrië 17% Afghanistan 14% overig 37% Somalië 21% Afghanistan 10% Iran 6% Irak 8% Somalië 13% Ethiopië 5% Eritrea 6% Nepal 6% Burma 7% Irak 8% Bron: BRP, bewerking OIS Van de gezinnen waar wel sprake is geweest van gezinshereniging, bestaat % uit twee personen, (% uit drie personen, en 0% uit vier of meer personen. Het gaat voornamelijk om gezinnen waarvan het hoofd van het gezin uit Somalië, Afghanistan of Irak komt. Er is ook een grote groep, 0(%, die uit andere landen afkomstig is. Ook bij deze groep was het merendeel van de gezinshoofden, (%, tussen de ( en 33 jaar oud bij vestiging in Nederland. Uit deze gegevens blijkt dus dat de groep die jonger is dan ( jaar, gemiddeld gezien, minder vaak gezinshereniging heeft aangevraagd in de afgelopen jaren. Dit kan enerzijds te maken hebben met het land van herkomst en de gebruikelijke leeftijd waarop getrouwd wordt, maar over het algemeen gaat het bij gezinshereniging om statushouders van (-33 jaar. Figuur.+ Leeftijd gezinshoofd van de gezinnen waar gezinshereniging heeft plaatsgevonden (procenten) 45 jaar en ouder 10% 26 jaar en jonger 23% jaar 67% bron: BRP, bewerking OIS

21 Alleenstaande minderjarige vluchtelingen (AMV s) Minderjarige vluchtelingen die in Nederland aankomen zonder ouder(s) of een andere persoon die het gezag over de jongere heeft, worden aangemerkt als alleenstaande minderjarige vluchtelingen (AMV s). De AMV s worden kleinschalig in gemeenten opgevangen en tellen mee voor de taakstelling. Totdat de AMV de '-jarige leeftijd bereikt, is Nidos als wettelijke voogd verantwoordelijk voor de opvang en het welzijn van de minderjarige. Jeugdzorgaanbieder Spirit is in Amsterdam de door Nidos gecontracteerde uitvoerder van de opvang en begeleiding. De taakstelling voor Amsterdam is in tussen ( en AMV s. Momenteel zijn er 3 AMV s in Amsterdam. Nidos heeft een stop gezet op de instroom, omdat voor vanwege de lagere instroom vluchtelingen geen groei wordt verwacht. Voor ( worden landelijk 3 tot 2 AMV s verwacht. Opvang Nidos is verantwoordelijk voor de opvang van AMV s. Per leeftijdscategorie zijn er verschillende woonvormen. AMV s tot en met 3 jaar worden in opvanggezinnen geplaatst. AMV s van 2 jaar en ouder komen terecht in kleinschalige opvangplekken. 2-Jarigen komen meestal op opvangplekken waar 3-uurs-begeleiding aanwezig is en - en (- jarigen komen (als zij daaraan toe zijn) op plekken waar minder begeleiding nodig en beschikbaar is. Vervolghuisvesting Nidos ondersteunt de AMV eerst bij het zelf op zoek gaan naar geschikte huisvesting. Wanneer dit niet lukt organiseert de gemeente de vervolghuisvesting. In verband met de krapte op de woningmarkt heeft de gemeente Amsterdam gemiddeld zes maanden nodig om de jongere te huisvesten. Het is dus van belang dat de AMV tijdig (voor het bereiken van (,2 jaar) bij de gemeente wordt aangemeld. Deze afspraak staat ook met Nidos en Spirit. Het kan voorkomen dat enkele AMV s later worden aangemeld. In dat geval gaan de gemeente en Nidos samen met de maatschappelijke partners op zoek naar een geschikte oplossing. Eventueel kan de verantwoordelijkheid van Nidos met maximaal drie maanden worden verlengd om deze ruimte op te vangen. De gemeente biedt de ex-amv s twee soorten (betaalbare) woontypes: kamerverhuur (studentenwoningen) en woningdelen. Warme overdracht bij overgang $-/$+ Wanneer de AMV ' jaar wordt, vervallen voorzieningen zoals voogdij, begeleiding, opvang en verzorging. Nidos heeft dan in beginsel geen rol meer. De jongere wordt geacht zelfstandig te kunnen leven in de Nederlandse samenleving. Om de overgang van '- naar '+ goed te laten verlopen, werkt de gemeente samen met de maatschappelijke partners (Nidos, Spirit, Stichting Vluchtelingenwerk Amstel tot Zaan en HVO-Querido) aan een warme overdracht. Nidos draagt zorg voor deze warme overdracht, door (in overleg met de andere maatschappelijke partners) toekomstplannen op te stellen voor de jongere met betrekking tot huisvesting, financiën, scholing en/of werk, eventuele gezinshereniging, sociaal netwerk, begeleiding, ondersteuning en eventuele andere bijzonderheden. Gezinshereniging Het komt bij AMV s vaak voor dat er gezinshereniging wordt aangevraagd. Echter, dit wordt niet altijd toegekend. Met name bij Eritrese AMV s is dit lastig. Zij zijn namelijk doorgaans niet gedocumenteerd in land van herkomst. Hierdoor is het lastig om familiebanden vast te stellen. Bron: WPI

22 Werk en inkomen huis-vesting en onderdak demografie zelfredzaam-heid opleidingsniveau en onderwijs werk en inkomen draagvlak Kernpunten In dit hoofdstuk kijken we naar werk, uitkeringsafhankelijkheid en het inkomen van (voormalig) statushouders in de leeftijd van ' tot en met 3 jaar (jan ). De belangrijkste bevindingen zijn: Een kwart van de statushouders is aan het werk in loondienst. Hoewel een kwart werkt, heeft een derde hiervan maar werk voor minder dan uur per week; Jongeren en statushouders uit Oostelijk Azië, en West en Noord Afrika werken vaker dan andere groepen; 2% is afhankelijk van een bijstandsuitkering, dit is veel hoger dan gemiddeld in Amsterdam. WW- en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen komen weinig voor; Het gemiddelde persoonlijk en huishoudinkomen van statushouders ligt veel lager dan het inkomen van de gemiddelde Amsterdammer; (% van de statushouders behoort tot de minima (% van het Wettelijk sociaal minimum) dit is veel meer dan gemiddeld in Amsterdam (3%). Figuur. Aandeel +-) jarige statushouders met werk in loondienst en gemiddelde Amsterdam, jan (procenten) % werk loondienst 12 uur of meer werk loondienst minder dan 12 uur geen werk in loondienst jaar in NL 3-5 jaar in NL 6-10 jaar in NL jaar in NL totaal statushouders totaal Amsterdam bron: OIS en CBS, bewerking OIS

23 . Werk!% werkt in loondienst Van de 0.3 (voormalig) statushouders tussen de ' en 3 jaar die in januari in Amsterdam woonden (en sinds naar Nederland zijn gekomen) zijn er ;2 aan het werk in loondienst, dit komt neer op 2%. Hoe langer zij in Nederland zijn, hoe hoger de arbeidsparticipatie. Van de groep die hier minder dan drie jaar is werkt '%, van de groep die 0-2 jaar in Nederland is '% en van de groep die hier al meer dan jaar is werkt 3%. Ter vergelijking, van alle Amsterdammers in deze leeftijdsgroep is 2'% werkzaam in loondienst. Wat opvalt is dat veel (voormalig) statushouders een kleine baan hebben van minder dan uur per week. Hoewel een kwart werkt, is een derde hiervan een baan van minder dan uur per week. Vooral statushouders die kort in Nederland zijn hebben vaak kleine banen. Dit verschuift langzaam naarmate men langer in Nederland is. Figuur. Aandeel +-) jarige (voormalig) statushouders met werk in loondienst naar aantal jaren in Nederland en gemiddelde Amsterdam, jan (procenten) % werk loondienst 12 uur of meer werk loondienst minder dan 12 uur geen werk in loondienst jaar in NL 3-5 jaar in NL 6-10 jaar in NL jaar in NL totaal statushouders totaal Amsterdam bron: OIS en CBS, bewerking OIS Maar ;% van de werkzame (voormalig) statushouders werkt fulltime (02 uur of meer per week). Van de mensen die minder dan 0 jaar in Nederland zijn is dit 3%, van de groep die jaar of langer in Nederland is, is dit 00%. Van alle werkzame Amsterdammers werkt 2% fulltime. Tabel.& Werkzame +-) jarige (voormalig) statushouders Amsterdamse met werk in loondienst naar gemiddeld aantal uren per week en aantal jaren in Nederland, januari (procenten) 2 jaar 3-5 jaar 6-10 jaar jaar totaal in NL in NL in NL in NL statushouders <12 uur uur uur uur of meer totaal bron: OIS en CBS, bewerking OIS 0

24 Naast werk in loondienst kunnen mensen ook werkzaam zijn als zelfstandige. De gegevens over zelfstandigen per januari zijn op dit moment nog niet beschikbaar. Uit gegevens over eerdere jaren weten we wel dat het aandeel zelfstandigen heel laag is, 0% van alle statushouders heeft als voornaamste inkomensbron het inkomen als zelfstandige. Dit zijn vooral zelfstandigen die zes jaar of langer in Nederland zijn... Wie werken vooral? Aziaten relatief vaak werkzaam Mannen werken veel vaker dan vrouwen Er zijn grote verschillen naar leeftijd, geslacht en herkomstgroep in het aandeel werkzame '-3 jarigen (voormalig) statushouders. Jongeren zijn vaker werkzaam dan 32-plussers, vooral als ze 0-2 jaar in Nederland zijn. Wanneer de statushouders gegroepeerd worden naar herkomstgebieden, dan valt op dat de statushouders uit Oostelijk Azië (met name China, Tibet, Nepal en Burma) veel vaker al snel werkzaam zijn. Ook statushouders uit West en Noord Afrika werken relatief vaak, en vaker dan de statushouders uit overig Afrika (Midden, Oost en Zuid) en uit het Midden Oosten. Dit laatste komt deels doordat de groep Syriërs die nog maar kort in Nederland zijn groot is in omvang, maar nog maar weinig aan het werk is. Mannelijke statushouders (;%) werken veel vaker dan vrouwelijke statushouders ((%), ook na langere tijd in Nederland is er sprake van een groot verschil. Van de mannelijke statushouders werkt na 0-2 jaar in Nederland een derde, van de vrouwelijk statushouders werkt na 0-2 jaar 2% en pas na jaar of langer werk een derde van de vrouwelijke statushouders. Onder alle Amsterdammers is het vrijwel geen verschil in het aandeel mannen en vrouwen dat werkt in loondienst (2;% versus 2(%), mannen werken wel meer uren per week dan vrouwen (figuur.3). 3

25 Figuur.) Aandeel werkzame statushouders (+-) jaar) in loondienst naar cohort en leeftijd, herkomstgebied en geslacht, jan (procenten) leeftijd % % 60 2 jaar in NL 3-5 jaar in NL 6-10 jaar in NL jaar in NL totaal statushouders jaar jaar jaar 45 jaar en ouder herkomstgebied Oostelijk Azië West en Noord Afrika Midden, Oost en Zuid Afrika Midden Oosten totaal geslacht % mannen vrouwen Bron: OIS en CBS, bewerking OIS 2

26 .. Soort baan De statushouders die werken hebben vaak een contract voor bepaalde tijd ((%) 7. Het aandeel met een contract voor bepaalde tijd neemt wel af naarmate men langer in Nederland is (en veelal langer werkt). Van de statushouders die meer dan jaar in Nederland zijn heeft 2(% een contract voor bepaalde tijd. Figuur.! Aandeel +-) jarige statushouders met werk in loondienst naar soort contract, jan (procenten) % bepaalde tijd onbepaalde tijd jaar in NL 2-5 jaar in NL ( ) 6-10 jaar in NL ( ) jaar in NL ( ) totaal statushouders Amsterdam bron: OIS en CBS, bewerking OIS /% meer dan één baan Negen procent van de werkzame statushouders heeft meer dan één baan in loondienst. Dit aandeel is voor alle cohorten vrijwel gelijk. Statushouders hebben iets vaker dan gemiddeld meer dan één baan in loondienst (% gemiddeld in Amsterdam). De (voormalig) statushouders die werken, doen dit vooral in de horeca (32%) 8. Onder de groepen die nog maar kort in Nederland zijn ligt dit aandeel nog hoger. Andere sectoren volgen op grote afstand: detailhandel ('%), reiniging ('%), gezondheid en geestelijke en maatschappelijke begeleiding ('%, vooral jaar of langer in Nederland).. Uitkeringsafhankelijkheid In de eerste vluchtelingenmonitor is gekeken naar bijstandsafhankelijkheid. We schreven toen dat 2% afhankelijk is van een bijstandsuitkering. Dit keer hebben we ook gekeken naar het gebruik van arbeidsongeschiktheidsuitkeringen (AO) en werkloosheidswet-uitkeringen (WW). Het gebruik van die laatst twee uitkeringssoorten is zeer beperkt, veelal omdat voor het gebruik van AO- en WW- uitkeringen arbeidsverleden nodig is. Er zijn 2 (voormalig) statushouders met een WW-uitkering en 0 mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Ze wonen bijna allemaal zes jaar of langer in Nederland. De rest van deze paragraaf gaat in verband met het beperkte gebruik van ww- en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen alleen in op bijstandsafhankelijkheid. 7 Van de werkzame Amterdammers in loondienst heeft 3% een contract voor bepaalde tijd. 8 Hier is de sectorindeling van de polis administratie gebruikt, de sector heet horeca algemeen en omvat horeca in brede zin.

27 .. Bijstandsafhankelijkheid Van de (voormalig) statushouders die op januari in Amsterdam woonden en tussen de ' en 2 jaar oud waren ontvingen er.03; bijstand, dit komt neer op 2%. Ter vergelijking, van alle Amsterdammers ('-3 jaar) had begin (,(% een bijstandsuitkering. Het aandeel met een bijstandsuitkering neemt af naarmate de (voormalig) statushouder langer in Nederland woont. Van de groep die minder dan drie jaar in Nederland is heeft ''% een bijstandsuitkering. Na 0-2 jaar is dit gedaald naar (% en na - jaar naar 2'%. Ook na jaar is er nog sprake van een daling, van de (voormalig) statushouders die -2 jaar in Nederland zijn heeft 0'% een bijstandsuitkering. Toch blijft het aandeel (voormalig) statushouders met een uitkering voor alle leeftijdsgroepen hoger dan het gemiddelde aandeel met een bijstandsuitkering in die leeftijdsgroep in Amsterdam. Alleen jonge voormalig statushouders die jaar of langer in Nederland wonen zijn minder vaak dan gemiddeld in de leeftijdsgroep '- jaar afhankelijk van bijstand. Figuur. Amsterdamse (voormalig) statushouders +-) jaar afhankelijk van bijstand naar instroomjaar in Nederland, januari (procenten) % 88 2 jaar in NL jaar in NL ( ) jaar in NL ( ) jaar in NL ( ) 65 totaal statushouders Amsterdam 7,7 totaal Amsterdam bron: WPI en BRP, bewerking OIS Jonge (voormalig) statushouders ontvangen wat minder vaak een bijstandsuitkering (23%) dan oudere (voormalig) statushouders. Onder jongeren daalt de bijstandsafhankelijkheid wel sneller dan onder oudere leeftijdsgroepen. Van de jongeren die 0-2 jaar in Nederland zijn ontvangt 2% een bijstandsuitkering, terwijl het gemiddelde (% is. Van de groep die minder dan jaar in Nederland is doen de 22-plussers het iets beter dan de jongeren groepen. Maar na 0 jaar verdwijnt dit verschil en zijn het juist de jongere leeftijdsgroepen die minder afhankelijk zijn van bijstand. (

28 Tabel.? Amsterdamse (voormalig) statushouders met bijstand naar huidige leeftijd en instroomjaar in Nederland, januari (procenten) <2 jaar in NL 3-5 jaar in NL 6-10 jaar in NL jaar in NL gemiddelde statushouders Gemiddelde heel Amsterdam jaar , jaar , jaar , jaar , jaar ,6 totaal ,7 bron: WPI en BRP, bewerking OIS.& Inkomen Gegevens over inkomens zijn op dit moment beschikbaar tot en met december 0. De inkomens kunnen dus alleen in beeld worden gebracht van groepen die minimaal 0 jaar in Nederland zijn. Er wordt in deze paragraaf eerst gekeken naar de persoonlijke inkomens van mensen die 2 weken inkomen hebben 9. Vervolgens wordt gekeken naar de inkomens van huishoudens waardoor ook het aandeel tot de minima behorende statushouders in beeld komt..&. Persoonlijk inkomen M. persoonlijk jaarinkomen De (voormalig) statushouders die eind 0 woonachtig waren in Amsterdam hadden een gemiddeld inkomen van. euro per jaar. Dit is de helft van het gemiddelde in Amsterdam (00.' euro). Het verschil komt onder andere doordat de statushouders veel vaker dan gemiddeld afhankelijk zijn van bijstand, en ze vaak een kleine baan hebben. Dit patroon is ook zichtbaar voor de inkomens van statushouders. De groepen die relatief vaak werkzaam zijn, hebben gemiddeld ook een hoger inkomen. Uitzondering hierop zijn de groepen uit Oostelijk Azië (China, Nepal, Burma etc.) zij hebben ondanks dat een groot deel werkzaam is wel een relatief laag inkomen (3.; euro). Statushouders uit West (;.3 euro) en Noord Afrika (.' euro) hebben de hoogste inkomens. Mannen hebben gemiddeld een hoger inkomen dan vrouwen. Het inkomen stijgt eveneens met opleidingsniveau, laagopgeleiden hebben een gemiddeld persoonlijk inkomen van 2.' Euro, hoogopgeleiden gemiddeld.. Het inkomen stijgt naarmate men langer in Nederland is, van de groep die in 0-2 jaar in Nederland is (en in 0 minder dan 0 jaar in Nederland was), is het gemiddeld inkomen beduidend lager (0. euro) dan van de groep die er in als jaar of langer is ('.( euro). 9 Het persoonlijk inkomen omvat inkomen uit arbeid, uit eigen onderneming, uitkering inkomensverzekering en uitkering sociale voorzieningen (met uitzondering van kinderbijslag). '

29 Figuur.+ Persoonlijk inkomen Amsterdamse (voormalig) statushouders +-) jaar naar achtergrondkenmerken, statushouders Amsterdam januari, inkomen in dec & (Euro s) 3-5 jaar in NL (in 2016) 6-10 jaar in NL (in 2016) jaar in NL (in 2016) Oostelijk Azië West Afrika Noord Afrika Midden/Oost en Zuid Afrika Midden Oosten Rusland Zuid Amerika Europa mannen vrouwen laag opgeleid middelbaar opgeleid hoog opgeleid onbekend gemiddelde statushouders gemiddelde Amsterdammers Euro bron: BRP OIS, RIO CBS Voor alle herkomstlanden, opleidingsniveaus en voor zowel mannen als vrouwen neemt het inkomen toe naarmate men langer in Nederland is. De sterkste inkomensstijging is te zien bij de hoogopgeleiden en bij mannen (zie bijlage 3)..&. Huishoudinkomen M&.+ gemiddeld huishoudinkomen Bij huishoudens is het gebruikelijk om te kijken naar het besteedbaar inkomen 10, gecorrigeerd voor de samenstelling van het huishouden 11. Het gemiddelde besteedbare inkomen van Amsterdamse huishoudens is 3. euro. Statushouders zitten hier met een gemiddelde van 0.' euro ver onder. Het inkomen van de huishoudens loopt, net als het inkomen van personen, wel iets op naarmate statushouders langer in Nederland zijn (door een toename van het aandeel werkenden). De huishoudens van statushouders begin 0-2 jaar in Nederland waren hadden een gemiddeld besteedbaar inkomen van. euro, de groep die toen jaar of langer was had een inkomen van 2. euro gemiddeld. 10 Besteedbaar inkomen is het bruto-inkomen uit arbeid, onderneming, vermogen en ontvangen overdrachten verminderd met premies sociale zekerheid, loon, inkomsten- en vermogensbelasting en andere betaalde overdrachten (o.a. premies ziektekosten en alimentatie voor ex-partner). 11 Gestandaardiseerd inkomen: om het inkomen van huishoudens van verschillende omvang en samenstelling vergelijkbaar te maken wordt het inkomen van huishoudens met behulp van een equivalentie factor gestandaardiseerd. Daarbij is als standaardhuishoudsamenstelling een eenpersoonshuishouden gekozen. ;

30 De hoogste inkomens (gestandaardiseerd besteedbaar) zijn te vinden bij de huishoudens die als voornaamste bron van inkomsten inkomen uit eigen onderneming hebben, gemiddeld '.3 euro. Gevolgd door de huishoudens met inkomen uit loon als werknemer (.; euro). Huishoudens met een arbeidsongeschiktheidsuitkering (3. euro) of een WW-uitkering (0.') hebben iets hoger inkomens dan de groep in de bijstand (.2 euro). De laatste groep is wel veruit de grootste qua omvang. Figuur./ Persoonlijk inkomen Amsterdamse (voormalig) statushouders +-) jaar naar achtergrondkenmerken, statushouders Amsterdam januari, inkomen in dec & (Euro s) 3 jaar in NL (in 2016) 3-5 jaar in NL (in 2016) 6-10 jaar in NL (in 2016) jaar in NL (in 2016) Oostelijk Azië West Afrika Noord Afrika Midden/Oost en Zuid Afrika Midden Oosten Rusland Zuid Amerika Europa loon werknemer eigen onderneming werkloosheidsuitkering arbeidsongeschiktheidsuikering pensioen bijstand eenpersoonshuishouden paar zonder kinderen paar met minderjarige kinderen paar met minderjarige en meerderjarige kinderen paar met meerderjarige kinderen eenoudergezin overig meerpersoonshuishouden gemiddelde statushouders gemiddelde Amsterdammers Euro bron: BRP OIS, RIO CBS.&.& Driekwart behoort tot minima?% minima Bijna een kwart (3%) van de Amsterdamse huishoudens had in 0 een laag inkomen, dat betekent maximaal % van het wettelijk sociaal minimum (WSM). Het ging om ruim ;. huishoudens en ruim 2. Amsterdammers. Huishoudens van statushouders behoren relatief vaak tot de minima, (%. Dit hangt natuurlijk samen met het grote aandeel huishoudens dat afhankelijk is van bijstand. De huishoudens die begin jaar of langer in Nederland waren behoorden wel minder vaak tot de minima (2'%) dan de huishoudens die er nog maar kort waren ('%). Vooral eenpersoonshuishoudens van statushouders behoren relatief vaak tot minima ('2%). Van alle huishoudens van statushouders met minderjarige kinderen behoort (0% tot de minima. Eenoudergezinnen met minderjarige kinderen behoren nog vaker tot de minima (;%), terwijl van de stellen met minderjarige kinderen 2% tot de minima behoort. 0

31 Figuur. Lage inkomens (% van WSM) onder huishoudens Amsterdamse (voormalig) statushouders naar instroomjaar in Nederland, statushouders Amsterdam jan, inkomen december & (procenten) 3 jaar in NL (in 2016) 3-5 jaar in NL (in 2016) 6-10 jaar in NL (in 2016) jaar in NL (in 2016) * Oostelijk Azië West Afrika Noord Afrika Midden/Oost en Zuid Afrika Midden Oosten overig loon werknemer eigen onderneming eenpersoonshuishouden paar zonder kinderen paar met minderjarige kinderen eenoudergezin gemiddelde statushouders 76 gemiddelde Amsterdammers 24 % bron: BRP OIS, RIO CBS 0

32 Nieuwe Amsterdamse Aanpak Statushouders De vernieuwde Amsterdamse Aanpak Statushouders is voor de zomer van van start gegaan en legt met behulp van innovatie en versnelling de nadruk op werk, opleiding en activering bij de ondersteuning van statushouders. Kernbegrippen van deze aanpak zijn eerder (in het proces), intensiever (aanpak en werkwijze) en gedifferentieerder (meer op maat). Deze aanpak krijgt langs twee hoofdlijnen vorm: A. EZ (Het Actieplan Werk en Ondernemerschap voor Vluchtelingen): is verantwoordelijk voor het afnemen van assessments en het vervolgens matchen van statushouders naar werk, opleiding of ondernemerschap. B. Team Entree Amsterdam is verantwoordelijk voor de begeleiding van aan Amsterdam gekoppelde statushouders van ' tot en met ( jaar die per juli zijn ingestroomd. Het team heeft als hoofdtaak om statushouders te begeleiden naar werk of opleiding. Dit gaat direct of wanneer noodzakelijk geacht via een voortraject bij een interne of externe partner. Wanneer een statushouder een grote afstand tot de arbeidsmarkt heeft, wordt deze begeleidt in participatie (via bijvoorbeeld vrijwilligerswerk) of in zorg. Als andere taak is Team Entree Amsterdam verantwoordelijk voor de aanmeldingen bij het traject Taal Oriëntatie Vluchtelingen (TOV) en neemt het initiatief in de begeleiding rondom de inburgering. Bij dit laatste wordt bedoeld het ondersteuning in de keuze van de best passende taalaanbieder voor de statushouder. Instroom juli - november Er zijn 3; aanmeldingen geweest bij Team Entree, bijna twee derde betrof jongeren van '- jaar. Vijf procent van de instroom is niet in een uitkering terechtgekomen. Instroom team Entree juli- november instroom jonger dan 27 jaar jaar 229 met uitkering 618 zonder uitkering 31 totaal 649 Naast de aanpak van Team Entree en EZ is er ook nog de geïntensiveerde aanpak voor statushouders bij de jongerenpunten en bij activering. De resultaten van deze teams komen in een volgende monitor aan de orde. Bron: gemeente Amsterdam 0

33 & Opleidingsniveau en onderwijs demografie werk en inkomen Figuur &. Hoogste voltooide opleidingsniveau statushouders Amsterdam naar herkomstland of gebied, +- opleidingsniveau, onderwijs zelfredzaamheid huisvesting en onderdak draagvlak Kernpunten In dit hoofdstuk staat het opleidingsniveau van de statushouders centraal. Eerst volgt een beschrijving van het hoogste gevolgde opleidingsniveau van verschillende groepen en daarna volgt een achtergrondbeschrijving van het onderwijssysteem in de landen waar veel statushouders vandaan komen. De belangrijkste bevindingen zijn: Statushouders zijn een stuk lager opgeleid dan het gemiddelde in Amsterdam. Zestig procent is laag opgeleid, 2% is middelbaar opgeleid en 2% is hoogopgeleid. De statushouders met een laag opleidingsniveau zijn vaak zeer laag opgeleid (maximaal basisonderwijs); Statushouders uit het Midden Oosten zijn hoger opgeleid dan groepen uit Afrika en Azië; Jongeren zijn vaker minimaal middelbaar opgeleid dan de groepen boven de ( jaar; Tussen mannen en vrouwen zit er nauwelijks verschil in opleidingsniveau; Op basis van het onderwijssysteem in Syrië mogen we verwachten dat Syrische statushouders relatief goed opgeleid zijn. Voor Eritreërs hangt dit erg af van sociaaleconomische achtergrond, en of ze, bijvoorbeeld, uit de stad of van het platteland komen. ) jaar, (procenten) Oostelijk Azië West en Noord Afrika Midden /Oost en Zuid Afrika Midden Oosten overig jaar jaar jaar jaar jaar mannen vrouwen laag opgeleid middelbaar opgeleid hoog opgeleid totaal statushouders totaal Amsterdammers % bron: CBS en OIS, bewerking OIS 00