Raadsvergadering d.d.: 17 december 2007 Agenda nr: 7 Onderwerp: Kaderstellende beleidsnota WWB, IOAW, IOAZ voor de periode

Transcriptie

1 Raadsnota Raadsvergadering d.d.: 17 december 2007 Agenda nr: 7 Onderwerp: Kaderstellende beleidsnota WWB, IOAW, IOAZ voor de periode Aan de gemeenteraad, Aanleiding/Inleiding In de afgelopen j aren hebben wij u het bijstandsbeleid jaarlijks gepresenteerd in een beleidsplan WWB. Ditmaal presenteren wij u een vierj arenplan dat j aarlij ks in uitvoeringsprogramma s geconcretiseerd wordt. Waarom deze wijziging? Op 1 j anuari 2007 is de Wet Maatschappelij ke Ondersteuning (WMO) ingevoerd. Het zorgbeleid op basis van deze wet vertoont op een aantal terreinen raakvlakken met het bij standsbeleid in het kader van de Wet Werk en Bijstand (WWB), vooral op het gebied van de reïntegratie. Te denken valt aan vrij willigerswerk, ondersteuning mantelzorg etc. De WMO schrij ft onder andere voor het opstellen van een beleidsplan voor een periode van 4 j aar. Om de samenhang tussen de twee beleidsterreinen te benadrukken presenteren wij u thans het te voeren bij standsbeleid in de vorm van een Meerj arenplan geldend voor de periode Tegelij kertij d wordt zodoende meer recht gedaan aan de regulerende en controlerende positie van uw raad binnen het dualistische bestuurssysteem. Tevens wordt de taak (uitvoerder van het beleid) van het college van burgemeester en wethouders binnen dit stelsel geaccentueerd. Wat betekent dit concreet? Het Meerj arenplan geeft een beschrij ving van het te voeren beleid in de aangegeven planperiode binnen de door uw raad gestelde kaders. De beleidskaders zij n in de afgelopen j aren vorm gegeven in een 7-tal verordeningen en beleidsregels bijzondere bijstand. Gedurende de beleidsperiode zullen op basis van voornamelijk actuele ontwikkelingen (de dynamiek van het beleidsterrein is daar inherent aan) beleidsaanpassingen nodig blij ken te zij n. Als verantwoordelijk orgaan voor de uitvoering van het beleid zal het college van burgemeester en wethouders binnen het door uw raad aangegeven kader daar waar nodig het beleid actualiseren en verwerken in uitvoeringsprogramma s. De betrokken raadscommissies zullen in de voorkomende gevallen hiervan op de hoogte worden gesteld. Beleidsuitgangspunten worden verder verwerkt in verordeningen. Voor een uitgebreide beschrij ving van het in de komende 4 j aar te voeren beleid inclusief de (formele)beslispunten verwijzen wij u naar het Beleidsplan WWB (zie de raadsstukken). Pagina 10 van 82

2 1. Doel, Samenvatting en Advies van het raadsvoorstel. Komen tot algemene kaders waarbinnen het beleid op het gebied van WWB, IOAW, IOAZ en BBZ alsmede de bestrijding van armoede voor een periode van vier jaar gestalte krijgt. 2. Situatie / Aanleiding / Probleem Gewenst beleid en mogelijke opties De hoofdlij nen van het beleid (arbeidsinschakeling/ rechtmatige verstrekking van uitkeringen/ de armoedeproblematiek) vinden hun weerslag in de navolgende verordeningen en beleidsregels: 1. De reïntegratieverordening 2005; 2. De verordening toeslagen en verlagingen 2005; 3. De afstemmingsverordening 2005; 4. De verordening krediethypotheek en pandrecht De verordening handhaving WWB 2005; 6. De verordening cliëntenparticipatie WWB 2005; 7. De verordening betreffende het verlenen van financiële bij dragen uit het gemeentelij k Sociaal Cultureel Fonds 8. De beleidsregels bijzondere bijstand. Ad 1. Reïntegratiebeleid De reïntegratie maatregelen hebben een forse bestandsdaling bewerkstelligd: Van 585 in 1996 naar 230 (stand oktober 2007). Hiervan zij n 18 bij standsgerechtigden 65 j aar of ouder. Van het restant (212) zijn 110 bijstandsgerechtigden 50 jaar of ouder. Daarnaast is 70% van het uitkeringsbestand op basis van een medisch advies geheel of gedeeltelijk arbeidsongeschikt. Continuering van het beleid in de komende 4 j aar hoeft verder geen betoog. Zeker met betrekking tot de nieuwe bij standsaanvragers zij n de maatregelen zo effectief dat instroom nagenoeg gelij k is aan uitstroom. Zoals reeds vermeld heeft een deel van het huidige bestand van 230 weinig arbeidsmarktperspectief. We zullen ons echter blijven inspannen deze mensen een zinvol bestaan te kunnen bieden, zeker voor degenen waarvoor deelname aan het arbeidsproces geen echte optie is. Naast intensivering van de integratie maatregelen (stimuleren van zelfstandig ondernemerschap en/ of het gericht inkopen van traj ecten) zal ingezet worden op sociale participatie door het stimuleren van bij standsgerechtigden om te werken met behoud van uitkering en/ of verruiming van het premiebeleid voor mensen die vrijwilligerswerk of mantelzorg verrichten. Ad 2. Het gemeentelijk toeslagen en verlagingen beleid De gemeente heeft beleidsvrij heid om een deel van de uitkering (en daarmee de uiteindelij ke hoogte van de uitkering) vast te stellen aan de hand van de gezinssamenstelling / woonvorm/ woonlasten en leeftij d. Deze criteria zij n in de afgelopen j aren zodanig uit gekristalliseerd dat nauwelij ks bij stellingen zij n te verwachten. Beleid dient te worden gecontinueerd. Het actueel houden van het toeslagen- en verlagingen beleid dient in de komende beleidsperiode de aandacht te hebben. Actualisering zal voornamelij k geschieden door implementatie van de gevormde j urisprudentie van de Centrale Raad van Beroep (de hoogste rechterlijke instantie in het kader van de Wet Werk en Bijstand). Pagina 11 van 82

3 Ad 3.Sancties In het afgelopen j aar zij n zo n 56 sancties (kortingen op de uitkering gedurende een bepaalde tij d) opgelegd in verband met het niet nakomen van voorwaarden ter bevordering van de arbeidsinschakeling. De maatregelen varieerden al naar gelang de mate van verwijtbaarheid. Het in de verordening aangegeven kader biedt voldoende mogelij kheden om tot de j uiste afstemming van de uitkering te komen in relatie tot het getoonde gedrag. Ongewij zigd continueren ligt dan voor de hand. Ad 4. Krediethypotheek en pandrecht Het vestigen van Krediethypotheek in verband met de aanwezigheid van vermogen in de vorm van een eigen huis komt nog sporadisch voor. Op dit moment loopt er nog een terugbetalingsregeling op basis van krediethypotheek. Het vestigen van een pandrecht is nog niet voorgekomen. In de gevallen dat in het verleden krediethypotheek is gevestigd voldeden de gestelde regels. De verordening behoeft dan ook geen aanpassingen. Voor de goede orde: Op dit terrein is er nagenoeg geen gemeentelijke beleidsvrijheid Ad 5. Handhaving De interne procedures ter waarborging van het rechtmatig verstrekken van uitkeringen hebben in de loop der tijd hun kwaliteit bewezen. In het verleden zij n door de accountant geen financiële tekortkomingen geconstateerd. Door het Rij k zij n nooit financiële maatregelen opgelegd. Mede op basis van een adequate bedrij fsvoering verstrekte het rijk via de Toetsingscommissie over het jaar 2004 een aanvullend WWB budget. Ad 6. Clientenparticipatie De democratie aan de basis functioneert goed. Er is regelmatig overleg met de cliëntenraad Mergelland. De raad wordt in een vroeg stadium bij het beleid betrokken. Voor het beleidsplan 2007 zij n op een aantal punten voorstellen van de cliëntenraad overgenomen. De tevredenheid van de cliëntenraad kan het best worden weergegeven met het feit dat onderdelen van het Valkenburgse beleid als leidraad dienen bij hun overleg met de Pentasz gemeenten. Ad 7. Het sociaal Cultureel Fonds (in de volksmond het Breekfonds ) Het beroep op het Sociaal Cultureel fonds is gestegen. In 2006 deden 200 inwoners een beroep op het fonds en in 2007 zij n er dat 240. Doel van het fonds is om inwoners met een minimaal inkomen (tot 110% van de geldende bijstandsnorm) meer financiële armslag te geven zodat deelgenomen kan worden aan sociaal-culturele en/of bijvoorbeeld buitenschoolse activiteiten. Het fonds beantwoordt volledig aan het gestelde doel, zijnde sociale participatie. Pagina 12 van 82

4 Ad 8. Bijzondere bijstand/armoedebeleid. Het bij zondere bij standsbeleid van Valkenburg mag ruimhartig genoemd worden. Het aantal aanvragen stij gt j aarlij ks. Ondersteuning middels bij zondere bij stand geschiedt door het budget in te zetten voor bij voorbeeld de realisatie van een Collectieve Ziektekostenverzekering tegen een lage premie en een uitgebreid voorzieningenpakket, het Sociaal Cultureel Fonds (zie ad 7), categoriale bij standsverlening aan chronisch zieken, 65 plussers en gehandicapten, kwij tschelding gemeentelijke belastingen. Mede in het kader van het intensiveren van het armoedebeleid wordt voor de komende j aren de mogelij kheid onderzocht om aan gezinnen met kinderen en die een inkomen op bij standsniveau hebben een PC ter beschikking te stellen. Uit tal van onderzoeken blij kt dat een deel van de huishoudens met een laag inkomen niet of onvoldoende gebruik maakt van de inkomens ondersteunenden voorzieningen zoals bij voorbeeld de bijzondere bijstand. Niet gebruik kan er toe leiden dat huishoudens financiële problemen hebben en minder participeren in de samenleving. Oorzaak: Onwetendheid en papierkraam. Dus: Meer publiciteit en nog minder bureaucratie. 4. Financiën Met de komst van de Wet Werk en Bijstand ontvangen de gemeenten budgetten van het rijk. De uitgaven als gevolg van de bij standsverlening aan personen j onger - en ouder dan 65 j aar dienen volledig uit de genoemde budgetten voldaan te worden( I - deel). Eventuele overschotten mag de gemeente behouden, terwij l eventuele tekorten tot, in principe, maximaal 10% van die budgetten voor rekening van de gemeente komen. Bij overschrij ding van die 10% kan de gemeente een aanvullend budget aanvragen bij het Rij k, waarbij de gemeente dan moet aantonen, dat in de gemeente sprake is / was van uitzonderlij ke omstandigheden, waarbij l het Rij k tevens beoordeelt of de gemeente een adequaat beleid heeft gevoerd en dat de uitkeringen rechtmatig verstrekt zijn. Het is geen zekerheid dat een aanvullend budget wordt toegekend. Ter dekking van mogelij ke tekorten in het eigen aandeel in de te verstrekken uitkeringen WWB voor het jaar 2008 en volgende zijn geen bedragen meer in de begroting opgenomen. Tekorten worden gedekt uit het egalisatiefonds, dat hiervoor in het leven is geroepen. Recentelij k zij n de indicatieve budgetten Wet Werk en Bij stand (WWB), IOAW, IOAZ en BBZ voor het j aar 2008 gepubliceerd; de definitieve budgetten worden naar verwachting in november / december 2007 bekend gemaakt. De indicatieve budgetten 2008 e.v. zijn als volgt: Inkomensdeel budget ter financiering van de WWB. Bijstand personen jonger dan 65 jaar Bijstand personen ouder dan 65 jaar TOTALE BIJSTAND Op basis van het huidige aantal uitkeringsgerechtigden (per < 65 j aar; het laagste bestand ooit) en bij gelij k blij vende omstandigheden (dus geen toename van het bestand) betekent dit dat de verwachte uitgaven over het j aar ,- bedragen. Ondanks het lage Pagina 13 van 82

5 cliëntenbestand is het budget niet toereikend. In vergelij king met 2006 ontvangen wij over het j aar ,- minder budget. Het vorenstaand houdt in dat het budget over het j aar 2008 niet toereikend zal zij n om de uitkeringen te financieren. waardoor een beroep moet worden gedaan op een aanvullende uitkering van het Rij k en het gemeentelij k egalisatiefonds. Onze actieve opstelling met betrekking tot de uitstroom wordt daardoor belangrijker dan ooit. Budgetten IOAW / IOAZ / BBZ IOAW ,-- IOAZ ,-- BBZ 5.959,-- De IOAW, IOAZ en BBZ budgetten (zie boven) zijn bedoeld om het gemeentelijk aandeel, zijnde 25%, in de uitkeringslasten te betalen, waarvan gesteld kan worden dat dit toereikend is. Werkdeel. Het indicatieve W-budget c.q. W-deel bedraagt voor Dit budget dient ter dekking van alle reïntegratievoorzieningen, waaronder ook de gesubsidieerde arbeid. Een deel van het budget dient ter dekking van de lopende verplichtingen van bestaande gesubsidieerde banen (voormalige Wiw- en ID-banen). Dit budget, zo leert de praktij k, is voldoende om de reïntegratieactiviteiten op een verantwoorde manier uit te voeren. Budget Bijzondere Bijstand. De kosten van de bijzondere bijstand worden gebudgetteerd via het gemeentefonds. Hierin is een fictief budget bij zondere bij stand opgenomen. Dit wordt fictief genoemd, omdat deze gelden sedert 1994 niet meer geoormerkt zij n. Op grond van historische bij tellingen en onttrekkingen is een landelij k fictief budget geformeerd en volgens de verdeelparameters van het gemeentefonds kan deze berekeningswij ze op gemeentelij ke niveau worden doorgevoerd. Het bedrag dat op vorengenoemde wij ze voor onze gemeente kan worden vastgesteld is meer dan toereikend om onderstaande bedragen te bekostigen. Voor het j aar 2008 is ter uitvoering van het onderdeel bij zondere bij stand (inclusief een regeling ouderen, chronisch zieken en gehandicapten) een bedrag van ,- opgenomen. Voor de uitvoeringskosten van het breekfonds is een bedrag van ,- opgenomen. Budgetten handhaving, schuldhulpverlening en intensivering armoedebeleid. In het kader van het regeeraccoord heeft het Rij k voor het j aar 2008 e.v. extra gelden beschikbaar gesteld voor intensivering van handhaving, schuldhulpverlening en armoedebeleid. Deze gelden zij n toegevoegd aan het gemeentefonds en dienen overeenkomstig te worden besteed. 5.Communicatie Communicatie naar onze klanten geschiedt via de lokale website, een infobulletin, via gesprekken met de klantmanagers en via schriftelijke correspondentie. Pagina 14 van 82

6 6. Afwegingen en Advies Wij stellen uw raad voor het Beleidsplan vast te stellen. 7. Bijlagen Het Beleidsplan WWB Diverse verordeningen. Het college van burgemeester en wethouders van Valkenburg aan de Geul, L.T.J.M. Bongarts algemeen directeur/gemeentesecretaris drs. M.J.A. Eurlings burgemeester Pagina 15 van 82

7 De raad van de gemeente Valkenburg aan de Geul, Gezien het voorstel van het college van burgemeester en wethouders de dato 13 november ; Gehoord de Cliëntenraad Mergelland Gehoord de commissie Sociaal Cultureel en Welzijn de dato 27 november 2007; B e s l u i t : Vast te stellen het beleidsplan WWB, IOAW, IOAZ, BBZ over de periode Aldus besloten in de openbare vergadering van de raad van 17 december De raad voornoemd, Mr. M.P.A. Bartholomé Plv.griffier Drs. M.J.A.Eurlings voorzitter Verwezen wordt naar het verslag van de commissie Cultuur, Sociale Zaken, Onderwijs en Welzijn. Pagina 16 van 82