Tot 2004 was het wettelijk verplicht het te voeren beleid vast te leggen in een beleidsplan. Met de invoering van de WWB is deze plicht vervallen.

Transcriptie

1 Raadsnota Raadsvergadering d.d.: 29 juni 2009 Agenda nr: Onderwerp: Beleidsverslag WWB, IOAW, IOAZ, Aan de gemeenteraad, 1. Doel, Samenvatting en Advies van het raadsvoorstel Uw raad is zowel financieel als beleidsmatig verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wet werk en bijstand (WWB), de Wet Inkomensvoorziening oudere- en arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW), de Wet Inkomensvoorziening oudere- en arbeidsongeschikte zelfstandigen (IOAZ) en het Bijstandsbesluit Zelfstandigen (Bbz). Bijgevoegd is het Beleidsverslag WWB, IOAW, IOAZ 2008, waarin verantwoording wordt afgelegd over de uitvoering van het door uw Raad vastgestelde beleid en worden aantallen, ontwikkelingen en bedragen met betrekking tot de uitvoering van de WWB, IOAW, IOAZ en Bbz over het jaar 2008 in beeld gebracht en waar nodig toegelicht. Wij stellen uw Raad voor : a. In te stemmen met het gevoerde inkomens- werk- en zorgbeleid beleid over het jaar 2008 en het Beleidsverslag WWB, IOAW, IOAZ 2008 vast te stellen ; b. Bij de Toetsingscommissie WWB een verzoek in te dienen voor een aanvullend budget over het jaar 2008 ter hoogte van , Situatie / Aanleiding / Probleem De karakteristiek van de voorgenoemde wetten is een verdergaande verschuiving van de verantwoordelijkheid van het Rijk naar de gemeenten. Dit brengt met zich mee een terugtredende Rijksoverheid, met minder controle en verantwoordingsmomenten. Gemeenten hebben niet alleen meer beleidsvrijheid, maar ook in financieel opzicht de volle verantwoordelijkheid en het risico voor het gevoerde beleid met betrekking tot verstrekking van bijstand en de reïntegratie van bijstandsgerechtigden en aanverwante groepen. Tot 2004 was het wettelijk verplicht het te voeren beleid vast te leggen in een beleidsplan. Met de invoering van de WWB is deze plicht vervallen. Toch hebben wij het vastleggen van het te voeren beleid in de vorm van een beleidsplan gecontinueerd. Enerzijds vanwege het kunnen toetsen van de rechtmatigheid van de uitvoering van het beleid door uw Raad, anderzijds vanwege de gebleken efficiency in de directe dienstverlening. In uw vergadering van 17 december 2007 is het Beleidsplan WWB, IOAW, IOAZ met bijbehorende verordeningen vastgesteld, waarin de kaders zijn opgenomen waarbinnen het beleid gedurende die jaren vorm dient te krijgen. Ons College is gemandateerd om via jaarplannen inhoud te geven aan deze kaders. Het Jaarplan Werk &Inkomen 2008 is vastgesteld in onze vergadering van 4 maart Thans leggen wij uw Raad ter vaststelling voor het Beleidsverslag WWB, IOAW, IOAZ Ondanks de inspanningen die we in 2008 en de afgelopen jaren hebben gedaan met betrekking tot het voeren van een hoogwaardig handhavingsbeleid, het optimaal invullen van de poortwachtersfunctie en de reïntegratie van bijstandsgerechtigden concluderen wij dat het Rijksbudget Inkomensdeel WWB, ter betaling van de uitkeringen WWB in 2008 onvoldoende was om de kosten van de uitkeringen te dekken. Aangezien de overschrijding meer dan 10% van het budget was, kunnen wij voor dit meerdere een aanvullend budget aanvragen bij de Toetsingscommissie WWB. Pagina 1 van 7

2 Het resterende bestand toont meer en meer een harde kern van mensen die door welke oorzaak dan ook, niet of nauwelijks in staat is om hun onderhoud met werken te verdienen. Onze actie zal de komende jaren extra gericht zijn op deze doelgroep. 3. Relatie met bestaand beleid In het Beleidsverslag WWB, IOAW, IOAZ en 2008 wordt verantwoording afgelegd over de uitvoering van de (beleids)doelst ellingen zoals geformuleerd in het Beleidsplan WWB, IOAW, IOAZ en het Jaarplan Werk en Inkomen Er wordt vooral ingegaan op de behaalde resultaten op het gebied van inkomen, werk en zorg. Met betrekking tot deze gebieden worden de volgende conclusies getrokken. Inkomen De WWB is sinds 1 januari 2004 het vangnet in de inkomensvoorziening. In de wet worden verantwoordelijkheden voor de inkomensvoorziening neergelegd bij de gemeente en de klant. De gemeente, die verplicht is na te gaan of de uitkering rechtmatig wordt verstrekt en de klant, die verplicht is de gemeente tijdig, volledig en correct te informeren over wijzigingen in zijn/haar persoonlijke of financiële omstandigheden. Resultaten van het gevoerde beleid zijn: - In 2008 hebben wij aan 84 personen op een rechtmatige en verantwoorde wijze een periodieke uitkering verstrekt ter voorziening in de noodzakelijke kosten van het bestaan; - In 2008 werden 86 uitkeringen op een rechtmatige wijze beëindigd met vaststelling van, indien van toepassing, de wederzijdse bestaande rechten en plichten. Daarvan vonden 44 personen werk. - In 2008 zijn 191 periodieke rechtmatigheidonderzoeken uitgevoerd, welke zoveel als mogelijk binnen de vastgestelde termijnen zijn afgehandeld. Het uitvoeren van een rechtmatigheidonderzoek staat op gelijke hoogte met een entreeonderzoek, immers het recht op uitkering moet opnieuw worden vastgesteld. - De fraudebestrijding leverde in 2008 een besparing aan bijstandsuitkeringen op van ,-. In 2008 werden 24 zaken bij de sociaal rechercheur aangemeld. Hiervan zijn nog 16 zaken in behandeling. In totaliteit werden 9 fraudegevallen aangetoond. Mede door de preventieve werkwijze van de sociaal rechercheur, in samenwerking met de klantmanager van de afdeling Maatschappelijke Ondersteuning, zijn in 6 gevallen instroom in de WWB voorkomen. - In het kader van de poortwachterfunctie zijn het aantal (on)aangekondigde huisbezoeken geïntensiveerd. In 2008 hebben circa 89 huisbezoeken plaatsgevonden. - Periodieke rechtmatigheidonderzoeken vormen eveneens een belangrijk onderdeel van de poortwachterfunctie. In 2008 zijn ca periodieke rechtmatigheidverklaringen door cliënten ingeleverd en door ons beoordeeld. Op basis hiervan hebben zich 216 mutaties voorgedaan. - We voeren een strikt beleid met betrekking tot verhaal en terugvordering. In 2008 zijn 9 terugvorderingbesluiten genomen op basis van de terugvorderingartikelen zoals vermeld in de WWB, IOAW en IOAZ. Inzake de onderhoudsplicht zijn 16 verhaalsonderzoeken uitgevoerd. Werk Het beleid in 2008 was enerzijds gericht op beperking van de instroom van nieuwe bijstandsgerechtigden (poortwachtersfunctie) en anderzijds op een actieve benadering van het zittende bestand ter bevordering van de uitstroom. Om de doelstellingen te realiseren zijn, in afstemming met de regiogemeenten en de ketenpartners UWV en CWI, instrumenten gebruikt als; gezamenlijke uitkeringsintake CWI, Transferium Werk en Bijstand TWB) en gesubsidieerde arbeid. Resulaten zijn: - Het op een goede manier benutten van de ruimte voor invulling van het TWB. In 2008 zijn door de gemeente 7 full-time werkplekken bij het TWB ingekocht. In 2008 zijn 48 personen van zowel de nieuwe instroom als het zittend bestand aangemeld bij het TWB - Het TWB heeft tot uitstroom c.q. verminderde instroom geleid. Echter, het gevolg van een succesvolle uitstroom c.q. verminderde instroom is dat het klantenbestand gaat bestaan uit een relatief groot aantal personen die niet of moeilijk bemiddelbaar zijn richting werk. In 2008 is in Pagina 2 van 7

3 het bijzonder aandacht besteed aan die personen die niet op een traject zaten, maar ook niet incapabel waren om een traject te volgen. - Daar waar mogelijk volgen klanten een re-integratietraject en worden intensief gevolgd in hun activiteiten. We bieden in die zin een sluitende aanpak. - In 2008 zijn 25 personen geplaatst op een groeibaan en zijn 9 personen zijn geplaatst in een voorbereidingsovereenkomst. - Medio 2006 is het project Education First gestart. Education First levert een bijdrage aan het ontwikkelen en uitvoeren van vernieuwende en resultaatgerichte activiteiten ter verbetering van de arbeidsmarktpositie van werkloze jongeren tussen de 17 en 29 jaar. Het project wordt in samenwerking met de Universiteit Maastricht wetenschappelijk gevolgd en de resultaten worden halfjaarlijks in kaart gebracht met financiële ondersteuning van DSM-SABIC. Het project had een looptijd van 1 juli 2006 tot 1 juli In 2008 hebben 4 jongeren deelgenomen aan het project Education First. - Het voeren van een actief beleid aangaande kinderopvang voor bijstandsgerechtigden. In 2008 zijn 11 aanvragen voor vergoeding kinderopvang toegekend. - In 2008 hebben 5 personen een verzoek gedaan om als startende zelfstandige aan de slag te gaan. - Naast de eigen klanten kunnen ook niet-klanten zich wenden tot de gemeente voor ondersteuning in hun weg naar de arbeidsmarkt. Dit zijn personen zonder eigen inkomen (geen werk en geen andere uitkering), ofwel niet-uitkeringsgerechtigden en personen met een Anw-uitkering. In 2008 is aan 10 niet uitkeringsgerechtigden en Anw-ers een voorziening aangeboden. - De WWB biedt de mogelijkheid om aan klanten een éénmalige premie te verstrekken. Het doel van het verstrekken van de premie is het stimuleren van positief gedrag gericht op uitstroom naar betaalde arbeid. In 2008 is aan 4 personen een premie verstrekt. - Daar waar inschakeling in reguliere of gesubsidieerde arbeid nog niet mogelijk is stimuleren wij uitkeringsgerechtigden om met behoud van uitkering werkzaamheden te verrichten, rekening houdende met de individuele situatie. Zorg Naast de wettelijke taak die de gemeente heeft op het gebied van inkomen en werk is er ook nog de brede zorgtaak op diverse terreinen. Hierbij kan men denken aan de bijzondere bijstand, het sociaal cultureel fonds en de schuldhulpverlening. Resultaten van het gevoerde beleid zijn: - In de afgelopen jaren wordt steeds meer een beroep gedaan op bijzondere bijstand. Mensen komen steeds vaker in financiële problemen c.q. weten de weg naar onze gemeente te vinden voor financiële ondersteuning. In 2008 zijn 323 aanvragen voor bijzondere bijstand ingediend. Hiervan werden 299 aanvragen zijn toegekend en 34 aanvragen afgewezen. Dit is overigens een lichte daling ten opzichte van 2007 wat mede een gevolg is van de invoering van de collectieve ziektekostenverzekering. - De overgrote meerderheid van de klanten maakt gebruik van de collectieve ziektekostenverzekering. De regeling is beschikbaar voor alle Valkenburgse minima. De groep is dus groter dan uitsluitend de bijstandsgerechtigden. Hieruit kan worden geconcludeerd dat de voorziening zijn doel bereikt; ook de minima die geen bijstand ontvangen worden bereikt en maken gebruik van de voorziening. In 2008 hebben 407 personen gebruik gemaakt van deze regeling. - Om het niet-gebruik van armoederegelingen tegen te gaan hebben we in 2008 veel aandacht gegeven aan de informatievoorziening naar (potentiële) klanten. Er wordt gebruik gemaakt van diverse communicatiemiddelen. De informatie wordt verstrekt via de eigen balie, nieuwsbrieven, de website, de eigen informatiemap en door middel van het voeren van dienstverleningsgesprekken. - In 2008 zijn 261 aanvragen voor een vergoeding uit het sociaal cultureel fonds ingediend. Hiervan werden 248 aanvragen toegekend en 13 aanvragen afgewezen. - Als extra service bieden we aan bijstandsgerechtigden ondersteuning bij het invullen van (belasting)formulieren. In 2008 hebben 208 personen hiervan gebruik gemaakt. - In Nederland is sprake van een toenemende schuldenproblematiek. Ook onze gemeente heeft te maken met groepen mensen die het risico lopen om in een schuldensituatie terecht te komen. Eveneens zijn er groepen mensen die zich in een problematische schuldensituatie bevinden. Zij Pagina 3 van 7

4 kunnen niet meer aan hun financiële verplichtingen voldoen. We hechten veel waarde aan onze maatschappelijke en sociale verantwoordelijkheid ten opzichte van onze burgers en bieden de burger in financiële nood hulp in de vorm van schuldhulpverlening. In 2008 zijn aanvragen voor schuldhulpverlening ingediend. Conclusie: Samengevat menen wij te kunnen stellen dat de door uw Raad op 17 december 2007 vastgestelde uitgangspunten van het gemeentelijke bijstandsbeleid , en het op basis daarvan door ons College vastgestelde Jaarplan 2008 het gewenste effect gesorteerd hebben. Accountantsonderzoek, o.a. op basis van steekproeven, bevestigen verder dat het beleid conform de door uw raad geformuleerde uitgangspunten is uitgevoerd. Verder is hieruit gebleken dat er geen financiële tekortkomingen zijn en dat de uitvoering rechtmatig heeft plaatsgevonden. 4. Gewenst beleid en mogelijke opties Het Beleidsverslag WWB, IOAW, IOAZ 2008 geeft geen aanleiding het beleid aan te passen. Wel willen we het huidige jaar gebruiken om extra aandacht te besteden aan de volgende activiteiten. - Het voorkomen van instroom is een belangrijk, zo niet het belangrijkste re-integratie instrument. De afgelopen periode is al sterk ingezet op instroombeperking; hier liggen zeker nog verdere mogelijkheden. Reden om de inspanningen aan de kop van het proces zo sterk mogelijk te organiseren. Vertrekpunt is dat alleen personen voor wie bijstand echt de enige mogelijkheid is om in het inkomen te voorzien worden toegelaten. - In het re-integratiebeleid werken we de afgelopen jaren in toenemende mate samen met onze ketenpartners, het CWI en het UWV. De inzet is gericht op wederzijdse informatieverstrekking, een warme overdracht van klanten, samenwerkingsafspraken over gezamenlij ke klanten en de inkoop van re-integratie instrumenten. Door de ketenpartners is één gezamenlijk werkproces ontwikkeld waardoor re-integratie van personen uit de doelgroepen nog beter aansluit en beter inspeelt op de vraag van de arbeidsmarkt. - In samenwerking met het Werkplein Mergelland blijven we streng aan de poort. Ook wordt in het kader van hoogwaardig handhaven veel aandacht besteed aan het handhaven van regels, afspraken en termijnen. Dit beleid is zowel gericht op preventie als op het toezicht op de naleving van de bijstandsvoorwaarden en het heeft mede ten doel misbruik en oneigenlijk gebruik van de bijstand terug te dringen. 5. Aanbestedingen N.v.t. 6. Financiën Bij beschikking d.d. 12 december 2007 heeft het Rijk het voorlopig budget 2008 voor de gemeente Valkenburg aan de Geul vastgesteld op ,00. Dit budget is nader vastgesteld op ,00. Tegen de vaststelling van het voorlopig budget 2008 hebben wij bezwaar aangetekend bij het Rijk, vanwege de bijzondere sociale structuur van de gemeente Valkenburg aan de Geul. ( Wij zijn niet te vergelijken met een plattelandsgemeente van inwoners ) Dit bezwaar is door het Ministerie ongegrond verklaard, aangezien de verdeling van budgetten op een rechtmatige manier heeft plaatsgevonden. Tegen deze ongegrond verklaring hebben wij beroep aangetekend bij de Bestuursrechter. Deze procedure is nog steeds lopende. In 2008 bedragen de netto -uitgaven (bruto -uitgaven minus inkomsten) ,00 en is het toegekende budget ad ,00 verre van toereikend. Het tekort bedraagt derhalve ,00. Pagina 4 van 7

5 Op grond van het gegeven dat wij als gemeente 10% van het budget voor eigen rekening dienen te nemen is hiermee een bedrag gemoeid van ad ,00. Voor het resterende tekort ad ,00 dienen wij een aanvullend budget bij de Toetsingscommissie WWB aan te vragen. Ter dekking van mogelijke tekorten in het eigen aandeel in de te verstrekken uitkeringen WWB voor het jaar 2008 en volgende zijn geen bedragen meer in de begroting opgenomen. Tekorten worden gedekt uit het egalisatiefonds, dat hiervoor in het leven is geroepen. Met name het Inkomensdeel staat door de vaststelling van budgetten door het Rijk onder grote financiële druk. In onderstaande tabel is duidelijk zichtbaar dat de inkomsten vanuit het Rijk in 2008 in relatie tot 2006 en 2007 sterk zijn afgenomen en wel met een bedrag van respectievelijk ,- en ,--. Op basis van de voorlopige toekenning bedraagt het budget inkomensdeel WWB over 2009 ca ,-- Inkomensdeel WWB Inkomsten , , ,- Uitgaven , , ,- Overschot/tekort , , ,- Rekening houdend met het gegeven dat wij, ten opzichte van andere gemeenten van vergelijkbare grootte, een relatief groot aantal uitkeringsgerechtigden kennen (zie onderstaand overzicht) is er een structureel tekort op beschikbare budget voor het Inkomensdeel aanwezig. We streven er desondanks naar de WWB middelen maximaal te benutten, evenwicht te bereiken tussen het inkomensdeel en het werkdeel en extra uitstroom te realiseren. Soort uitkering Valkenburg aan de Geul Landelijk gemiddelde soortgelijke gemeente ( inw.) WWB WW WAO WAJONG WAZ Stand 4 e kwartaal 2008: Bron CBS. 7. Communicatie N.v.t. 8. Afwegingen en Advies Wij stellen uw Raad voor : a. In te stemmen met het gevoerde inkomens- werk- en zorgbeleid beleid over het jaar 2008 en het Beleidsverslag WWB, IOAW, IOAZ 2008 vast te stellen ; b. Bij de Toetsingscommissie WWB een verzoek in te dienen voor een aanvullend budget over het jaar 2008 ter hoogte van , Bijlagen - Beleidsverslag WWB, IOAW, IOAZ Pagina 5 van 7

6 Het college van burgemeester en wethouders van Valkenburg aan de Geul, L.T.J.M. Bongarts algemeen directeur/gemeentesecretaris Drs. M.J.A. Eurlings burgemeester Pagina 6 van 7

7 De raad van de gemeente Valkenburg aan de Geul, Gezien het voorstel van het college van burgemeester en wethouders de dato 19 mei 2009; Gehoord de raadsadviescommissie CSWO op 8 juni 2009 Gelet op het bepaalde in het Beleidsplan WWB, IOAW, IOAZ en de bijbehorende verordeningen, het Jaarplan Werk & Inkomen 2008, de Wet Werk en bijstand (WWB), de Wet Inkomensvoorziening oudere- en arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW), de Wet inkomensvoorziening oudere- en arbeidsongeschikte zelfstandigen (IOAZ), en het bijstandsbesluit Zelfstandigen (Bbz) B e s l u i t : a. In te stemmen met het gevoerde inkomens- werk- en zorgbeleid beleid over het jaar 2008 en het Beleidsverslag WWB, IOAW, IOAZ 2008 vast te stellen ; b. Bij de Toetsingscommissie WWB een verzoek in te dienen voor een aanvullend budget over het jaar 2008 ter hoogte van ,--. Aldus besloten in de openbare vergadering van de raad van 29 juni De raad voornoemd, A.M. Hoeberigs griffier Drs. M.J.A. Eurlings voorzitter Pagina 7 van 7