Verslag Kick off bijeenkomst Autisme & Eigen Kracht (AEK) op 8 maart 2012

Transcriptie

1 Verslag Kick off bijeenkomst Autisme & Eigen Kracht (AEK) op 8 maart 2012 In aanwezigheid van 130 belangstellenden is op 8 maart 2012 de kick off gegeven aan Autisme & Eigen Kracht (AEK). Angela Thissen, coördinator van het samenwerkingsverband autismehulpverlening Overijssel heet het gemêleerde gezelschap, bestaande uit mensen met autisme, ervaringsdeskundigen, professionals en managers, van harte welkom in het Hoftheater in Raalte. Dit mooie theater heeft een rijke geschiedenis die door Dirk Verveda van Mediant wordt toegelicht. Opening Tijdens de opening licht Angela Thissen de context van deze middag toe. Voor deze middag zijn mensen met autisme uitgenodigd en professionals van de 21 instellingen die het convenant autisme Overijssel hebben ondertekend: NVA, Ambiq, Vitree, Bureau Jeugdzorg Overijssel, LSG-Rentray, Jarabee, Trias, MEE IJsseloevers, MEE Twente, Karakter, RIBW Twente, RIBW IJssel Vecht, Baalderborggroep, Humanitas, Carint Reggeland Groep, Speciaal Onderwijs Twente Oost Gelderland (SOTOG), Attendiz, Zwolse Samenwerkende Expertisecentra, Aveleijn, De Twentse Zorgcentra, Dimence, Mediant, Trias Jeugdhulp Dat er een brede nieuwsgierigheid is naar het thema van de middag autisme en Eigen Kracht blijkt wel uit de vele aanwezigen elders uit het land. Aan iedereen een warm welkom! Vervolgens gaat Angela Thissen in op het project AEK. Wat zijn de algemene associaties met Eigen Kracht? Er zijn er heleboel: Zelf doen wat je kunt doen Mensen die dichtbij te staan vragen om mee te denken Inzoomen op mogelijkheden Recht van elke burger om eigen plan te maken Versterken oplossend vermogen burger Zelf de regie hebben over beslissingen die je eigen leven betreffen. 1

2 Dat invloed van een sociaal netwerk en de omgeving bepalend is voor wat werkt voor een cliënt is aangetoond door onderzoek. De meerwaarde van een plan dat door familie en het netwerk zelf is gemaakt staat ook niet ter discussie. Het AEK project heeft dan ook als doel het verkennen van Eigen Kracht en Autisme door het opdoen van praktijkervaringen. De Provincie Overijssel heeft hiervoor voor 2012 en 2013 subsidie toegekend. Het AEK project is vertaald naar 5 deelprojecten: Elk project is zojuist opgestart onder leiding van een trekker, ofwel projectleider. In april 2012 wordt een eerste overall projectplan verwacht en in september 2012 zetten de trekkers de puntjes op de i wat betreft het eigen Plan van Aanpak. 1. Deelproject Eigen Kracht Trekker: Mirte Loeffen (Seinpost): , m.loeffen@seinpost.com 2. Deelproject Multidisciplinaire consultteams Trekker: Marije Vlaanderen (Dimence) : , m.vlaanderen@dimence.nl 3. Deelproject Levenscoach Trekker: Femke Palstra (MEE IJsseloevers): , f.palstra@meeijsseloevers.nl 4. Deelproject onderwijs Trekker: Willeke Heideman (Mediant): , w.heideman@mediant.nl 5. Deelproject Arbeid en dagbesteding Trekker: George Hudepohl (MEE Twente): , George.Hudepohl@meetwente.nl 2

3 Angela roept alle aanwezigen op om vooral ideeën kenbaar te maken. Hiervoor is in de bovenfoyer een wand beschikbaar. Deze ideeën kunt u vinden in de bijlage, evenals de eerste citaten die uit de quickscan komen. Ervaringsdeskundigen aan het woord: en hoe! Inspirerend waren de interviews met de ervaringsdeskundigen Jasper Wagteveld, Danny Teeken en Gijs Horvers. De centrale vraag aan hen was: wat betekent voor jou eigen kracht? Jasper benadrukt de noodzakelijke gelijkwaardigheid tussen hulpverlener en de cliënt met autisme. Een complicerende factor is volgens Jasper het ontbreken van een sterk sociaal netwerk. Dat is vaak het probleem bij mensen met autisme. Ook in zijn eigen familie komt autisme meer voor. Daardoor is een persoon met autisme vaak aangewezen op de hulpverlening. Naar zijn mening moeten er concrete plannen gemaakt worden om een Eigen Kracht conferentie te laten slagen. Danny ziet voor- en nadelen aan eigen kracht. Het is belangrijk om ouders en vrienden erbij te betrekken. Helaas heeft hij vaak gezien dat mensen helemaal niemand hebben en er alleen voor staan. In een dergelijk geval wordt Eigen kracht bijzonder lastig. Om Eigen Kracht te laten slagen moeten ouders en vrienden autisme begrijpen en accepteren. Danny heeft zelf een levensloopbegeleider, deze is zeer belangrijk voor hem. Gijs geeft aan dat hij al jaren uit Eigen kracht put. Dit doet hij onder meer bij de Stichting Asociale Kaart. Deze stichting richt zich op een vergeten doelgroep: de normaal tot hoog begaafde mensen met autisme. Volgens Gijs moet je niet praten over maar praten met mensen met autisme. Bij overprikkeling zijn er drie fases. De eerste fase is de grazige weide, waarbij er rust is. Hierop volgt een teveel aan prikkels, waarna de laatste fase bestaat uit vechten, vluchten of verstijven. Volgens Gijs moet je denken in mogelijkheden en moeten hulpverleners vragen stellen en niet invullen. De hulpverlening biedt in veel gevallen teveel hulp. In een plaatje laat Gijs zien dat hij maar voor 10% een hulpvraag heeft, wat hij niet op eigen kracht of met eigen netwerk, kan. 3

4 Gijs geeft een achttal stellingen prijs waar deze stichting voor wil strijden: Autisme is geen stoornis Kennisoverdracht bij opleidingen (MBO/HBO) Beeldvorming in de media Kijken naar de oorzaak in plaats van gedrag Er is altijd een plan B Autisme light bestaat niet Niet praten over, maar praten met Mensen met autisme en niet de autist Bekijk het filmpje van zijn presentatie tijdens de kick off bijeenkomst: Anke Siegers en Ria Bosch aan het woord Anke Siegers van Eigen Kracht Centrale en Ria Bosch van de William Schrikker Groep gaven een preview op hun visie over het werken met Eigen kracht conferenties. Beide sprekers zien grote meerwaarde voor de cliënt als er meer gefocust wordt op Eigen Kracht. Een Eigen Kracht Centrale produceert regie! Zelf ervaren, op eigen kracht, wat het beste is. AEK logo s gepresenteerd Na deze sprekers wordt de ontwerper van de logo s AEK, Henk Jan van Ommen, bedankt voor zijn creatieve bijdrage. Het logo is handgeschreven, op eigen kracht en vertoont de kleuren van de Overijsselse vlag. 4

5 Workshops De regie bij de cliënt leggen is makkelijk gezegd. Maar wat zijn praktijkervaringen hiermee? In vier workshops gingen de deelnemers uiteen: 1. Ervaringen met het werken vanuit Sociale NetwerkStrategieën waarin gezinnen samen met voor hen belangrijke leden uit de familie en het sociale netwerk, zelf besluiten nemen, plannen maken en plannen uitvoeren door middel van FamilieNetwerkBeraden en het samenwerken in een actieteam. Door Riet Portengen (SoNeStra). 2. Ervaringen uit Overijsselse projecten zoals Eigen Kracht in uitvoering bij Overijsselse jeugdzorginstellingen. Door Walter Heerink (Jarabee) en Mirte Loeffen (Seinpost). Tijdens de workshop is de meerwaarde van het werken in kringen aangetoond: de vastgelopen situatie van een jongen met autisme is tijdens de workshop opgelost! Het gaat inmiddels goed met deze jongen! 3. Ervaringen met Eigen Kracht (conferenties). Hoe zorgen deze ervoor dat, voorheen onzichtbaar betrokkenen/het netwerk, zichtbaar wordt? Dat de regie en de verantwoordelijkheid over wat er nodig is voor de persoon of het gezin gedragen wordt door het netwerk, ook op de lange termijn? Hoe kunnen hulpverleners optimaal samenwerken met dit netwerk en een gezamenlijk plan? Antwoorden op deze vragen en meer. Door Anke Siegers (Eigen Kracht Centrale) 4. Ervaringen van moeder van jongere met autisme en Eigen Kracht conferentie: Door Ria Bosch (William Schrikker Groep). Afsluiting Aan het eind van de middag komt iedereen weer bijeen in de bovenfoyer. Angela blikt kort terug op de verschillende workshops. Hier heeft men zich vol enthousiasme op de verschillende ervaringen gestort. De ideeën worden verzameld, de bloemen uitgedeeld. Tijdens een drankje wordt nog nagepraat en het evaluatieformulier ingevuld, zie bijlage. Al met al is het een bijzonder inspirerende en geslaagde middag geweest, wat zeker een vervolg zal krijgen! Blijf op de hoogte voor de meest actuele ontwikkelingen op 5

6 BIJLAGE EERSTE CITATEN UIT QUICKSCAN 6

7 BIJLAGE WORKSHOPS Workshop Het werken vanuit Sociale NetwerkStrategieen Presentatie Riet Portenger Het werken vanuit Sociale NetwerkStrategieën is een basishouding en filosofie van waaruit een professional denkt en handelt. Daar horen een aantal vaardigheden, instrumenten en technieken bij zoals de kunst van het vragen stellen en de drieluik. Volwassenen, kinderen en gezinnen maken samen met voor hen belangrijke mensen uit hun familie en sociaal netwerk een plan voor de toekomst. Zij nemen besluiten, maken plannen en voeren deze plannen uit. De professional faciliteert een netwerkverkenning en analyse, een FamilieNetwerkBeraad en als het nodig is het samenwerken in een actieteam. Tijdens het FamilieNetwerkBeraad ontvangen de deelnemers de informatie die nodig is om tot een goed plan te komen. Tijdens de privé-tijd nemen zij besluiten, maken een plan en concretiseren de uitvoering van het plan. Tevens besluiten zij welke professionals een rol kunnen spelen om hun plan te realiseren en wie er deel uit gaan maken van het actieteam. Workshop Ervaringen uit eigen kracht projecten bij Overijsselse jeugdzorginstellingen Presentatie Walter Heerink en Mirte Loeffen De jeugdzorginstellingen Trias Jeugdhulp, LSG Rentray Commujon en Jarabee hebben afgesproken dat ze met ingang van 2012 werken op basis van netwerkplannen. Het netwerkplan is vervolgens leidend voor professionele bemoeienis. Hulpverleners zijn faciliterend aan het plan dat iemand met een hulpvraag heeft gemaakt samen met familie, vrienden en voor hem of haar belangrijke mensen uit het eigen netwerk. Workshop Ervaringen met Eigen Kracht-conferenties (algemeen) Presentatie Anke Siegers Een Eigen-kracht conferentie is een middel om op een unieke manier de kracht van mensen te versterken, waardoor beter grip wordt verkregen op de eigen situatie. Eigen Kracht gaat uit van twee principes namelijk, het versterken van het oplossend vermogen van de persoon en gebruik maken van het netwerk. De jongere krijgt de mogelijkheid om samen met familie, vrienden en andere bekenden een plan te maken. De betrokkenheid van de familie is op deze manier zo groot dat het effect van de hulp beter gewaarborgd blijft. Er wordt een actieve houding gevraagd van mensen. Ze worden niet afhankelijk gemaakt van hulp, maar nemen zelf de regie over hun leven. Workshop Ervaringen van moeder van jongere met autisme en Eigen Kracht-conferentie Presentatie Ria Bosch en Dennis Kragten In de casestudy Op eigen kracht uit handen van justitie wordt onderzocht of een Eigen-kracht conferentie er voor zou kunnen zorgen dat jongeren met ASS niet of niet meer in aanraking komen met justitie. 7

8 Het aantal jongeren met een contactstoornis en/of lichtverstandelijke handicap dat in contact komt met het jeugdstrafrecht lijkt de laatste jaren toe te nemen. Waarom hebben jongeren met ASS een hoger risico op delinquent gedrag? Op deze vraag kan nog geen duidelijk antwoord worden gegeven. Er zijn nog geen gestructureerde onderzoeken met grote steekproeven gedaan. Jongeren met ASS blijken een verhoogd risico op delinquent gedrag te hebben als ze co-morbiditeit met agressief/antisociaal gedrag en ADHD laten zien. Verder zijn hun sociale beperkingen en hun bijzondere interesses/obsessies een risicofactor. Belangrijk is om autisme te herkennen en als er sprake is van autisme, dan is het goed om dit vast te stellen. Het gaat om een groep kwetsbare jongeren en ze zijn zeer kwetsbaar voor invloeden van buitenaf. Ze worden vaak gebruikt door anderen. Ze moeten bijvoorbeeld op de uitkijk staan of worden gebruikt als katvanger. 8

9 BIJLAGE IDEEEN OPGEPLAKT OP PLAKWAND Ik ben hulpverlener en probeer niet meer te geven dan die 10% op de manier die de persoon ook wil. Maar ik moet dit nogal eens bevechten naar collega s die vinden dat er meer moet gebeuren. Dit geldt ook voor protocollen zoals wat je moet vragen, bv in een eerste gesprek al vragen naar seksualiteit. Ik merk verschillen tussen collega s; nieuwe collega s leren weer nieuwe dingen. Vragen: Hoe kan ik zorgen dat mijn ouders goed voorgelicht worden en het ook begrijpen? Wat als er geen acceptatie van de diagnose is? Hoe voorkom je overprikkeling bij de mensen met autisme? Wat als er te snel gecommuniceerd wordt? Ideeën voor organisaties: Jobbuddy voor collega s op werkplek Schakel personen met ASS in in de hulpverlening als ervaringsdeskundigen Ideeën voor hulpverleners kennis en beeldvorming is belangrijk! aandacht voor coaching on the job Regie bij persoon met autisme houden (= ervaringsdeskundige), sla geen stap over, het is soms een lang proces. Blijf ten allen tijden respectvol naar cliënten Niet uitgaan van een beperking maar van mogelijkheden Maak gebruik van de kennis naast de cliënt (zoals ouder, oma, zus/broer) Wat doe jij bij ongelijkwaardigheid, grote niveau-/denkverschillen? Geen eer opstrijken als hulpverlener voor dingen die de cliënt zelf geregeld heeft Hoe kun je als hulpverlener ervoor zorgen dat je de privacy van je cliënt niet vrijgeeft? 9

10 Vergeet je niet te verplaatsen in personen met autisme Bij ASS is het belangrijk verwerkingstijd te geven, bv om een voorstel te overdenken en dan pas te antwoorden: wil ik dat ook? Wat als iemand niet reële doelen wil realiseren? Ideeën voor AEK project Algemeen Waaruit wordt AEK bekostigd? Hoe krijg je een Eigen Kracht coördinator als je hem nodig hebt? Is er een mogelijkheid om een contactblad voor autisme te maken? Verspreiden van deze opmerkingen onder deelnemers Er is beeldmateriaal van EKc, dit zou een mooi middel zijn om het project in beeld te brengen, ter aanvulling Expertbijeenkomsten van deelnemers Eigen Kracht-conferenties/mensen met autisme Ervaringsdeskundigen als co-coördinatoren (Project)communicatie! Stimuleer lotgenotengroepen. Dit is iets anders dan los/vast lotgenotencontact. Deze groep kan de functie van het veel gemiste netwerk krijgen. Organiseer (dialoog)bijeenkomsten met mensen met autisme (onderling en met professionals): bv door een EK-c voor te doen geef ervaringsdeskundigen een rol binnen AEK Steunpunten autisme onderwijs kunnen het onderwijsveld scholen en zo versterken (per 1 augustus 2013 worden deze opgeheven). Succes op school is nog te vaak niet te realiseren. Er zijn decanen nodig middelbare scholen, middelbaar en hoger beroepsonderwijs. Beroeps- of opleidingskeuzen (loopbaanvragen) Aandacht voor zorg en onderwijs binnen AEK 10

11 BIJLAGE EVALUATIE algemeen bijeenkomst 8,1 accommodatie 8,4 bereikbaarheid 7,9 gespreksleider 8,6 programma 7,8 ervaringsdeskundigen 8,5 Presentatie Anke Siegers 7,7 presentatie Ria Bosch 6,3 workshop Riet Portengen 6,3 workshop Anke Siegers 7,6 workshop Mirte Loeffen 8,0 workshop Ria Bosch 7,0 workshop? 7,4 Verbeterpunten: Meer interactie tijdens de workshop: input vanuit publiek vragen! Meer dan één workshopronde zodat je meer informatie kan ophalen (langere bijeenkomst en workshops). Meer concrete handvaten, met name t.a.v. EKc. Wat wordt er van de AEK ambassadeurs verwacht in de toekomst? Wat is stand van zaken van deelprojecten? Uitdaging: uitwerking binnen eigen organisatie. Meer dialoog en discussie: veel meer praten met mensen met autisme i.p.v. over. Gemeenten uitnodigen voor een volgende keer. Aandacht voor verschillende soorten autisme. Hoe kom je binnen bij een EKc als je niet in de hulpverlening zit? AEK richt zich niet alleen op hulpverleners maar ook op mensen met autisme en hun naasten AEK: dialoog! Tussen organisaties en ervaringsdeskundigen en onderling AEK: mensen met autisme delen van het programma van vervolgbijeenkomsten (bv workshops) zelf laten invullen 11