Wijkgerichte Aanpak Kindveiligheid

Transcriptie

1 Wijkgerichte Aanpak

2 De Wijkgerichte Aanpak is ontwikkeld en uitgevoerd met behulp van het stimuleringsprogramma SWING. SWING is ingesteld door het Ministerie van Veiligheid & Justitie om tot een nieuwe jeugdbescherming te komen. Het doel hiervan is om hulp aan gezinnen te verbeteren, zodat zij op eigen kracht verder kunnen en kinderen in gezinnen veilig op kunnen groeien. In de regio Midden- en West Brabant is met de beschikbare SWING-middelen het project Wijkgerichte Aanpak uitgevoerd. In zes gebieden Tilburg, Gilze-Rijen en Dongen, Breda, Land van Altena, Roosendaal en Moerdijk is van december 2015 tot en met maart 2017 uitvoering gegeven aan het project om de aanpak te kunnen ontwikkelen. Medewerkers van de wijkteams, Gecertificeerde Instellingen (GI), Raad voor de Kinderbescherming, Veilig Thuis, ervaringsdeskundigen en andere ketenpartners werkten intensief met elkaar samen om de begeleiding aan gezinnen te verbeteren. Het wijkgericht werken sluit aan bij de Jeugdwet en bij het benutten van eigen kracht en het sociaal netwerk. Wijkgerichte Aanpak De Wijkgerichte Aanpak bestaat uit drie fasen. Het is geen blauwdruk, want iedere wijk, ieder gezin, ieder wijkteam en iedere professional is anders. De aanpak geeft ruimte om datgene te doen wat nodig en passend is mét en vóór een gezin. Met de ambitie om dit steeds beter te doen en de hulp aan jeugdigen te blijven verbeteren. Visie Ieder kind heeft het recht om veilig op te groeien en zich te kunnen ontwikkelen. Ouders hebben hierbij rechten, plichten en verantwoordelijkheden. De overheid moet het welzijn van kinderen bevorderen en dit faciliteren. Veiligheid staat hierbij voorop. Alle kinderen moeten (zo veel mogelijk) veilig in hun eigen omgeving op kunnen groeien. De ouders en het sociaal netwerk zijn verantwoordelijk hiervoor. Als kinderen niet veilig kunnen opgroeien, moeten zij en de ouders op ondersteuning kunnen rekenen. Het gaat om ondersteuning op maat, bij voorkeur gegeven door niet-professionele betrokkenen. Als dit niet voldoende lukt, dan komt het wijkteam in beeld. Zij kunnen een beroep doen op de expertise van andere organisaties. Doelen Wijkgerichte Aanpak 1. Samen met het gezin. 2. De werkprocessen van de organisaties zijn op elkaar afgestemd. 3. Eerdere signalering van onveiligheid. 4. Door intensieve samenwerking is minder vaak en minder lang gedwongen hulp nodig om de veiligheid te herstellen. 5. Het benutten van de mogelijkheden en krachten in de wijk. Doelgroep Iedere wijk is divers en biedt vaak een verscheidenheid aan mogelijkheden, maar kampt ook met wijkeigen problematiek. Daarom richt een wijkgerichte aanpak zich niet op een specifieke doelgroep, maar gaat het om de aansluiting bij datgene wat in de wijk leeft. Wijkgericht werken vraagt flexibiliteit en op maat ondersteuning bieden. Uitgangspunten - Jeugdigen groeien veilig op in hun eigen omgeving met behulp van betrokkenen in hun directe omgeving. De mogelijkheden in de wijk worden benut bij het oplossen van problemen. - Samenwerken in de wijk, met het gezin en sociaal netwerk, met betrokkenen en met professionals in de directe omgeving van het kind. - Maatwerk: er zijn geen standaard oplossingen. - De reflectieve praktijk: leren van elkaar. Fasen Wijkgerichte Aanpak 1. Samenwerking van professionals in de wijk. 2. Benutten van krachten in de wijk (ook van niet-professionals) om tot een veilige opvoedingssituatie te komen. 3. Wijkgericht werken aan kindveiligheid om onveilige opvoedsituaties te voorkomen. Fase 1: Samenwerking van professionals in de wijk Het samenwerken tussen de professionals van de wijkteams, Veilig Thuis, Gecertificeerde Instellingen, Raad voor de Kinderbescherming en ervaringsdeskundigen staat in deze fase centraal. Samenwerken lijkt vanzelfsprekend, maar is niet altijd zo in praktijk. Het samenwerken ontwikkelt zich van elkaar leren kennen tot elkaar vertrouwen. Bij het elkaar leren kennen is het niet alleen belangrijk om te weten wat de ander doet, maar

3 ook te weten wie je zelf bent en wat je doet als professional. De toegevoegde waarde van de ander wordt alleen duidelijk, als je de grenzen van je eigen professie kent, maar ook die van de ander. Het samen reflecteren, de reflectieve praktijk, vormt hierbij een belangrijk hulpmiddel. Doelen 1e fase Kennisdeling en kennisoverdracht Kennisdelen gaat al vanzelfsprekend door samen te werken. Het inrichten van een reflectieve praktijk en het samenwerken vanuit een fysieke locatie in de wijk stimuleert deze kennisdeling. Benutten van elkaars expertise De inzet van expertise op maat biedt de basis voor de samenwerkingsafspraken tussen wijkteams en organisaties in de jeugdbeschermingsketen. Zo ontstaat een doorgaande lijn in de ondersteuning van gezinnen met een een onveilige opvoedingssituatie. Vertrouwen in de samenwerking Samenwerking kan succesvoller en efficiënter door in elkaar vertrouwen te hebben. Voordelen voor het gezin en professionals - Meer continuïteit en passende begeleiding dicht bij het gezin. - Levering van maatwerk. - Verduidelijking van posities, rollen en toegevoegde waarde door samen te werken en samen te reflecteren wat vervolgens wederzijds begrip en erkenning oplevert. Hierdoor groeit het vertrouwen in elkaar en kan ieders expertise (beter) benut worden. - Betere afstemming en meer handelingsalternatieven. Door de samenwerking kan een betere afweging gemaakt worden met betrekking tot de (on-)veiligheid van de opvoedsituatie. Samen met ouders en ketenpartners wordt besproken of de situatie veilig genoeg is voor de jeugdige. Fase 2: Benutten krachten in de wijk In deze fase staat het benutten van de krachten in de wijk bij het oplossen van veiligheidsproblemen in gezinnen centraal. Dus: het inzetten van het sociale netwerk, van (niet-)professionals en ervaringsdeskundigen in en vanuit de wijk. Dit betekent dat gezinnen zoveel mogelijk zelf én samen met hun netwerk in de wijk het opgroeien, opvoeden en ontwikkelen van kinderen vorm geven. Doelen 2e fase Benut wat er al ontwikkeld is Ontwikkelde methodieken in de jeugdzorg geven een beeld van welke krachten te benutten zijn in de directe omgeving van het kind, zoals familienetwerkberaden, sociale netwerkstrategieën, Eigen Kracht-conferentie en het opstellen van een familiegroepsplan. De wijkgerichte aanpak maakt gebruik van deze methoden en interventies. Daarbij ligt de nadruk op het benutten van de krachten in de wijk. Dit betekent dat mensen uit de directe omgeving van de jeugdige, die het belangrijk vinden dat het goed gaat met de jeugdige - met toestemming van het gezin - betrokken worden om samen tot een plan te komen om de opvoedsituatie te herstellen. Ben aanwezig in de wijk Door aanwezig te zijn in de wijk, leer je de wijk beter kennen en overleg je Stappen van een wijkscan: meer met andere partners. Daardoor kunnen mogelijkheden beter benut worden. Er is vaak meer mogelijk dan in eerste instantie wordt gedacht. Maak een wijkscan Een manier om de krachten in de wijk te herkennen en te benutten, is het uitvoeren van een wijkscan. De centrale vragen hierbij zijn: - Welke mensen zijn belangrijk in en voor de wijk? - Wat zijn de krachten in de wijk? 1. Betrokken professionals maken een wijkscan en brengen mensen en krachten in beeld. 2. Zoek uit wie belangrijke sleutelfiguren in de wijk zijn die zicht hebben op wat er speelt in de wijk. Denk aan professionals (wijkagent, leraar) en niet-professionals (verenigingen, moskee, informele leiders, ervaringsdeskundigen). 3. Maak een voorlopige scan van de wijk op basis van wie zijn de mensen en wat zijn de feiten. Maak hierbij gebruik van bestaande informatie en data over de wijk, welke voorzieningen zijn aanwezig in de wijk, aantal werklozen enz. 4. Nodig de sleutelfiguren uit en ga met hen in gesprek over de geconstateerde problematiek in de wijk en de gevolgen voor de jeugdigen in de wijk. Bespreek krachten en belemmeringen in de wijk.

4 Fase 3: Wijkgericht werken kindveiligheid In deze fase staat de pedagogische civil society met betrekking tot jeugdbescherming en het inzetten van burgerkrachten centraal. Door de veranderingen in de samenleving, maar ook door het overheidsbeleid wordt er steeds meer van burgers verwacht en neemt het belang van preventie en burgerinitiatieven toe. Doelen 3e fase Voorwaarden scheppen voor preventie en signalering De wijk biedt mogelijkheden, maar kan ook belemmeringen en risico s met zich meebrengen. Bij wijkgericht werken gaat het om handelen vanuit de wijk om kansen en problemen in de wijk te benutten dan wel op te lossen. De wijkbewoners hebben inspraak en geven mede uitvoering aan het oplossen van problemen in de wijk. Met betrokken actoren in de wijk kan een plan opgesteld worden, gericht op het bevorderen van de kindveiligheid in de wijk, ofwel het wijkveiligheidsplan. Creëren van burgerkracht Om te zorgen dat kinderen in de wijk veilig opgroeien dient de overheid burgerkracht te creëren in een pedagogische civil society, waarbij de overheid voorwaarden schept. IMPLEMENTATIE 1E FASE WIJKGERICHTE AANPAK KINDVEILIGHEID Wijkveiligheidsplan 1. Beschrijving van analyse, waarin omvang en ontwikkeling van problematiek, feiten en weging beschreven worden. Kortom: wie zijn de mensen, wat zijn de feiten, wat is de weging van de situatie? 2. Bespreek met betrokkenen de wijkanalyse en maak samen een actieplan. 3. Opstellen wijkveiligheidsplan: wie zijn de mensen, wat zijn de feiten, weging van de situatie, actieplan. 4. Aan de slag in de wijk! Gebruik de praktijk om werkwijzen te ontwikkelen: evalueer en reflecteer regelmatig samen met de sleutel figuren, maar ook met bestuur, management en uitvoering. Creëer een lerende praktijk. 5. Verspreid succesvolle interventies in de wijk en daarbuiten. Voorbereiding 1. Neem als gemeente het initiatief om organisaties (wijkteams, Veilig Thuis, Gecertificeerde Instellingen, Raad voor de Kinderbescherming, aangevuld met relevante ketenpartners en lokale organisaties) bij elkaar te brengen en creëer ruimte in de subsidieafspraken met de organisaties om een Wijkgerichte Aanpak te ontwikkelen. 2. Stel gezamenlijk een visie document met kaders op (doelen, termijn en tijd, taken, verantwoordelijkheden, mandatering, randvoorwaarden voor reflectie, werken op locatie, privacy, ondersteuning medewerkers, omgang klachten en registratie) rekening houdend met het karakter van de wijk. 3. Start met een groep (8-10 personen) van best persons (Van der Lans, 2014). Denk aan: projectleider, gedragswetenschapper en projectmedewerkers.

5 Start Uitvoering 1. Startbijeenkomst voor de best persons met aandacht voor de visie, waarden, uitgangspunten en doelen van de opdracht. 2. Stel gezamenlijk een plan op om de Wijkgerichte Aanpak vorm te geven en laat dit ondertekenen door alle betrokken partijen. 3. Maak een foto van de wijk. Betrek hierbij belangrijke personen uit de wijk. 4. Neem als gemeente en uitvoeringsorganisaties expliciet verantwoordelijkheid voor afwijkingen van vastgestelde normen. 1. Teamvorming: het is belangrijk dat de betrokken medewerkers als team gaan functioneren, aangestuurd door de projectleider. De medewerkers hebben wekelijks contact op een locatie in de wijk. 2. De medewerkers werken gebieds-/ wijkgericht, zodat medewerkers elkaar en de wijk leren kennen. 3. Maandelijkse reflectieve bijeenkomsten onder leiding van een geschoolde gespreksleider en op basis van een erkende methode. 4. Zorg voor het vastleggen van ervaringen en bevindingen. Evalueer periodiek en stel afspraken bij. 5. Informeer gemeente en andere betrokken organisaties regelmatig over de voortgang.

6 Vervolg 1. Evalueer en benoem de resultaten en geef aan waar mogelijkheden voor doorontwikkeling liggen zoals verbreding naar een andere wijk en verdieping naar de volgende fase van de Wijkgerichte Aanpak. 2. Organiseer een regiodag of symposium om de ervaringen en resultaten te delen en elkaar te inspireren. 3. Vertaal bevindingen in beleid en geef als gemeente een gerichte opdracht aan betrokken organisaties om dit beleid verder vorm te geven. 4. Heb oog voor innovatie: een Wijkgerichte Aanpak vraagt om nieuwe impulsen en doelen waarbij nog meer gebruik wordt gemaakt van de krachten in de wijk. Stel waar nodig samenwerkingsafspraken bij. 5. En... vier successen! COLOFON SWING partners Gemeenten van Hart van Brabant West-Brabant Oost West-Brabant West Jeugdbescherming Brabant William Schrikker Groep Leger des Heils Raad voor de Kinderbescherming Ministerie van Veiligheid en Justitie Tekst Redactie Vormgeving Druk Ingrid van Gool Gerard Stoop Seña Ontwerpers, Eindhoven Drukkerij Claessens, Someren

7 In samenwerking met: Gemeenten in de regio West-Brabant (Hart van Brabant, West-Brabant Oost en West-Brabant West) Extra informatie Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Jeugdbescherming Brabant, via i.vangool@jbbrabant.nl