VOORTGANGSNOTITIE MRA DOSSIERS

Transcriptie

1 VOORTGANGSNOTITIE MRA DOSSIERS d.d Informatieve notitie t.b.v. de MRA-bijeenkomst Samenhang in de Metropoolregio Amsterdam op 4 maart 2013 Feitelijk overzicht en samenhang van de grote dossiers in de Metropoolregio Amsterdam: Gebiedsagenda Noordwest Nederland, MRA Verstedelijkingsopgave, SMASH, RRAAM, Noordzeekanaalgebied, Economische Agenda en bestuurlijke trajecten.

2 Inhoudsopgave Inleiding 3 1. Actualisatie Gebiedsagenda Noordwest Nederland/Utrecht 5 2. MRA Verstedelijkingsopgave 7 3. Structuurvisie Mainport Amsterdam Schiphol Haarlemmermeer (SMASH) Structuurvisie Rijk-Regio Programma Amsterdam-Almere-Markermeer Visie Noorzeekanaalgebied/Zaan-IJ-oevers Economische Agenda 17 Komend halfjaar 19 MRA Contactpersonen 20 Voortgangsnotitie MRA Dossiers 2

3 Inleiding In de Metropoolregio Amsterdam lopen er op dit moment diverse onderzoeken en structuurvisies, waarbij zowel rijk als regio betrokken zijn. Voor een aantal uitwerkingen geldt dat in 2013 belangrijke besluiten genomen kunnen gaan worden. In de voorliggende notitie treft u achtergrondinformatie aan over de verschillende structuurvisies en onderzoeken. In principe is de inzet er altijd op gericht om gezamenlijk vanuit de MRA regio, eenduidig op te trekken richting de rijksoverheid en intern binnen de regio ervoor te zorgen dat de afstemming tussen de verschillende trajecten zo goed mogelijk verloopt. Achtereenvolgens komen aan de orde: 1. Actualisatie Gebiedsagenda Noordwest Nederland / Utrecht 2. MRA Verstedelijkingsopgave 3. Structuurvisie Mainport Amsterdam Schiphol Haarlemmermeer (SMASH) 4. Structuurvisie Rijk- en Regioprogramma Amsterdam Almere Markermeer (RRAAM) 5. Visie Noordzeekanaalgebied / ZaanIJoevers 6. Economische Agenda 7. MRA proces komend halfjaar De zorg is dat al die processen, planvormen en visies goed op elkaar zijn afgestemd én sporen met bestaand beleid. Onze regionale afspraken en uitgangspunten, zoals bijvoorbeeld vastgelegd in structuurvisies van provincie en gemeenten, in het Ontwikkelingsbeeld 2040 van de MRA en bijv. in de Uitvoeringsstrategie Plabeka blijven onverminderd gelden. Samenhang In de goede afstemming ligt natuurlijk ook meteen de grote kans voor de MRA: als die afstemming goed is, kunnen we als regio veel meerwaarde halen uit de samenhang tussen al die processen. Die samenhang is veelsoortig. Er is samenhang in tijd (volgtijdelijkheid), zoals de input die besluiten in de structuurvisie voor Schiphol e.o. biedt voor de Gebiedsagenda. Op dit moment zijn beide processen overigens vertraagd, dus de volgtijdelijkheid komt vooralsnog niet in gevaar. Er is natuurlijk ook inhoudelijke samenhang. Deze kan binnen een sector vallen, maar ook tussen verschillende sectoren. Besluiten over de Zuidas hebben niet alleen grote economische betekenis voor de hele regio, maar zijn ook belangrijk voor de infrastructuur Haarlemmermeer Almere. En zo zijn er nog vele soorten van onderlinge samenhang en wederzijdse afhankelijkheid te benoemen. De samenhang kan hem ook zitten in de uitvoering; we kunnen niet alles tegelijk, dus moeten er keuzes gemaakt worden wat eerst en wat daarna. Dezelfde soort keuzes spelen bij geografische overlap; alles kan niet op dezelfde plek; ook daarin moeten we kiezen. Dat soort keuzes kan uiteindelijk doorwerken direct of indirect naar alle processen die er lopen. Voortgangsnotitie MRA Dossiers 3

4 Al die dwarsverbanden zijn op zichzelf al lastig te ontrafelen, laat staan de consequenties die ze op korte of lange termijn kunnen hebben voor andere plannen die in de maak zijn. En daar komt dan ook nog bij dat het Rijk en de verschillende lokale partijen er verschillende belangen bij kunnen hebben. Toch zien al die partijen ook dat een goede afstemming tot efficiency leidt, kansen biedt en niet onbelangrijk het tempo erin houdt. Want dat is nog wel het ergste dat ons kan overkomen, dat iedereen op iedereen gaat zitten wachten, dat de planvorming in plan A stokt, omdat visie B maar niet van de grond komt. Besluiten nemen in het ene project is los van de inhoud in ieder geval een zekerheid voor het andere project. Dan weet je waar je aan toe bent. Elkaar in een soort onzekerheidsgreep houden is funest voor de ruimtelijk-economische ontwikkeling in de regio. Het begin om dat te voorkomen is in ieder geval weten wat er in al die min of meer parallelle visies, plannen en processen speelt. Deze notitie probeert daaraan bij te dragen. In de Gebiedsagenda komen de verschillende processen en onderwerpen samen en kan in die zin als afwegingskader gezien worden. Aandachtspunt is hoe dit past met besluitvorming van andere trajecten. Vervolg Het gaat niet om losse projecten, maar om de integrale ontwikkeling van de Metropoolregio. Het spreekt voor zich dat de weergave van de visies en plannen in deze notitie een momentopname is, een tussenstand, en daarom is het de bedoeling deze notitie regelmatig te actualiseren en steeds gedetailleerder aan te geven wat de visies en processen inhouden, wat de consequenties en dwarsverbanden zijn en hoe de verschillende partijen hierin opereren. Zo ontstaat een regelmatige informatiebron voor alle betrokkenen bij de regionale samenwerking. Voortgangsnotitie MRA Dossiers 4

5 1. Actualisatie Gebiedsagenda Noordwest Nederland / Utrecht Doel Komen tot een geactualiseerde en geïntegreerde Gebiedsagenda Noordwest Nederland en Utrecht. Voortraject In de Gebiedsagenda Noordwest Nederland (2009) is de visie en ambitie van de Metropoolregio Amsterdam weergegeven en is een aantal uitgangspunten en locaties voor ruimtelijke ontwikkeling vastgelegd. De Gebiedsagenda vormt de basis voor de afwegingen van de ruimtelijke plannen die in dit document benoemd zijn. Voor de Utrechtse regio bestaat een soortgelijk document. In het BO MIRT van november 2011 is afgesproken dat de Gebiedsagenda Noordwest Nederland geactualiseerd wordt en wordt samengevoegd met die van Utrecht. Onder andere omdat als gevolg van de vaststelling van de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) de verantwoordelijkheidsverdeling tussen het Rijk en de regionale partijen veranderd is. Een actualisatie biedt ook de kans om nieuwe of nog onvoldoende verankerde thema s mee te nemen, zoals bijvoorbeeld het Water & Deltaprogramma en de topsectoren die voortkomen uit het economische beleid. De visie en ambitie zijn voor een belangrijk deel nog hetzelfde als in de Gebiedsagenda uit 2009 en gebaseerd op de gemeenschappelijke afspraken in de MRA over bereikbaarheid, wonen, EZ en landschap. De meest prominente onderdelen komen terug in de andere hoofdstukken van deze notitie. Huidige stand van zaken In het eerste kwartaal van 2013 wordt op het BO MIRT gesproken over de visie en ambitie. Betrokken partijen MRA-partners: provincie Noord-Holland, provincie Flevoland, Stadsregio Amsterdam, gemeente Amsterdam en gemeente Almere; Utrechtse regio: Provincie Utrecht en Bestuursregio Utrecht (BRU), gemeente Utrecht, Amersfoort; op een later moment belangengroeperingen individuele gemeenten en subregio s. Trekker: provincie Noord-Holland. Planning Inventarisatie fase 0 bespreking in DO MIRT 24 april 2012 (DO MIRT Utrecht d.d. 26 april) afgerond Bespreking visie en ambitie Gebiedagenda BO MIRT Q Naar verwachting in 2013 definitief maken en uitvoeringsprogramma opstellen. Discussie De Gebiedsagenda Noordwest Nederland vormt een belangrijke basis voor de gesprekken met het Rijk in het kader van het MIRT en over financiering van infrastructuur in onze regio. Gezien Voortgangsnotitie MRA Dossiers 5

6 de nieuwe Structuurvisies en diverse actuele ontwikkelingen, onder meer rondom verstedelijking, is het goed het gezamenlijke beeld van de opgave, ambitie en afspraken en acties, te herijken. Dit geeft een actueel beeld van de acties de komende jaren. Voor de MRA is het van belang dat de onderlinge afhankelijkheden en de dwarsverbanden tussen de diverse opgaven en projecten scherp worden neergezet, zodat duidelijk is wat wanneer gedaan moet worden, in welke fasering en wie verantwoordelijk en aanspreekbaar is. Vraag: welke prioritering brengen wij op grond van de veranderde financiële situatie en de prioriteiten in andere Structuurvisies en beleidsprocessen in de Gebiedsagenda aan? Voortgangsnotitie MRA Dossiers 6

7 2. MRA Verstedelijkingsopgave Doel Ruimtelijke planning van verstedelijking, het bevorderen van woningbouw en het afstemmen van woningbouw en mainportontwikkeling. Voortraject In het Ontwikkelbeeld 2040 (2007) en de Gebiedsagenda Noordwest Nederland (2009) is tot 2030 uitgegaan van de ontwikkeling van woningen voor de regio Amsterdam en voor de regio Utrecht. Met de verdeling in locaties binnenstedelijk, centrum en uitleg is op dat moment ook een inschatting gedaan naar behoefte en kwaliteit van woningen. Tegen het licht van economische en maatschappelijke veranderingen is politiek de vraag ontstaan, of de opgave uit bovengenoemde documenten nog realistisch was. Met het rapport Houdbaarheid Woningbehoefteprognoses Noordvleugel (ABF, 2011) is een slag dieper gemaakt door te kijken naar het meest waarschijnlijke lange-termijn scenario. Conclusie: de vraag zal op lange termijn groter zijn dan waarmee tot nu toe rekening is gehouden. Dit wordt veroorzaakt door demografische ontwikkelingen, die slechts beperkt door externe factoren zoals economische ontwikkeling worden beïnvloed: het zijn vooral de natuurlijke aanwas, migratie en de ontwikkelingen in de huishoudensamenstelling die de groei bepalen. De prognose voor 2040 is bijgesteld naar een toename van huishoudens tot Dit is exclusief de huishoudens die de MRA nu al tekort komt in de planning. Daarnaast is in maart 2012 een rapport van het PBL verschenen waarin de internationale concurrentiepositie van de topsectoren en het topsectorenbeleid in Nederland is onderzocht en beschreven. Daarin wordt geconcludeerd dat het topsectorenbeleid in Nederland gebaat is bij regio- en sectorspecifiek maatwerk. Zo moet de regio groot-amsterdam vooral inzetten op Metropoolvorming. Beide documenten geven aan dat de opgave voor de Noordelijke Randstad onverminderd groot blijft (en zelfs groter dan aangenomen). In een vervolgonderzoek (Quick scan) is gekeken hoe en waar het grote aantal woningen past binnen de uitgangspunten van het Ontwikkelingsbeeld. Verder is onderzocht of het aanbod, de toe te voegen woningvoorraad in termen van woonmilieus, strookt met de vraag naar die woonmilieus. Uitkomsten vervolgonderzoek De grootste groei van huishoudens wordt verwacht in de komende 10 jaar: 42% van de totale groei. Om gelijke tred te houden met de verwachte huishoudensgroei (deze groei ruimte te geven) moeten er respectievelijk woningen tot 2020, woningen tot 2030 en woningen tot 2040 aan de bestaande voorraad worden toegevoegd. In de eerste 10 jaar is 45% van de groei gericht op 1-2 persoonshuishoudens en is 75% van de vraag stedelijk georiënteerd. Met het huidige lage bouwtempo in de MRA (2011: 8781 woningen), als gevolg van de crisis en mismatch in vraag en aanbod op de woningmarkt, dreigt de achterstand in de bouwproductie tot 2020 op te lopen tot meer dan woningen. Voortgangsnotitie MRA Dossiers 7

8 Binnen de huidige planvorming is al een plancapaciteit beschikbaar van woningen (ten opzichte van de woningen in NV 2030). Ook is er met de nodige optimalisering ruimte voor woningen binnen de huidige contouren (inclusief omzetten van kantoren en benutting van knooppunten). Het op gang brengen van de bouwproductie is een zaak van alle overheden. De oorzaak van de lage productie ligt voor een groot deel bij financieringsproblemen bij de banken en verouderde vormen van gebiedsontwikkeling. De mogelijkheden tot bouw van vele tienduizenden woningen binnen de huidige plancapaciteit staat onder druk als gevolg van besluitvorming over de geluidcontour van Schiphol (SMASH), de IJmeerverbinding en de ontwikkeling van de ZaanIJoevers/Noordzeekanaalgebied in relatie tot de groei van de haven. Hierdoor dreigen locaties (met name na 2020 en daarna) weg te vallen of naar achteren geschoven te worden in de planning. De komende 5 jaar wordt als gevolg van vergrijzing en zelfs bij een geringe groei van de economie een groot tekort op de arbeidsmarkt verwacht. Mensen naar deze regio lokken om hier te wonen kan alleen als er voldoende woningen zijn. Conclusie Het niet kunnen bieden van voldoende woonruimte de komende periode vormt een bedreiging van de concurrentiepositie van de Metropoolregio. Oorzaken: 1. Op de korte termijn (tot 2020) als gevolg van het niet kunnen inlopen van de bouwproductie; 2. Op de middellange en lange termijn ( ) door het wegvallen van locaties en het naar achteren schuiven in de planning. Hoe verder? De gevoelde urgentie bepaalt de inzet vanuit de regio bij projecten als SMASH (Schiphol), toekomst Noordzeekanaalgebied, ZaanIJoevers en RRAAM (Almere). Voldoende ruimte voor woningbouwontwikkeling heeft een grote prioriteit, naast ruimte voor de ontwikkeling van mainports. Daarom wordt de komende tijd gezocht naar ruimtelijke optima. Tegelijkertijd is duidelijk dat door de combinatie van een 'staking' van de kant van zowel kopers, financiers en ontwikkelaars de woningbouw zeer traag verloopt. Gericht op de korte termijn is het daarom nodig alle zeilen bij te zetten om de woningbouw vlot te trekken. Er is behoefte aan praktische oplossingsrichtingen. Eén optie die in gezamenlijkheid moet worden uitgevoerd is het verder op elkaar afstemmen van woningbouwprogramma's. Betrokken partijen MRA-partners; Trekker Quick-scan aanbodkant: Dienst Ruimtelijke Ordening gemeente Amsterdam; Trekker vraagkant (kwantitatief): provincie Noord-Holland, provincie Flevoland en Stadsregio Amsterdam. Planning Woningbouw en mainportontwikkeling: medio 2013 Korte termijn acties t.b.v. stimuleren woningbouw: continue Voortgangsnotitie MRA Dossiers 8

9 Discussie Voor de MRA is het van belang dat er een goed beeld is van de woningbouwlocaties waar behoefte aan is, niet alleen geredeneerd vanuit aantallen, maar vooral ook vanuit kwaliteit. Het is essentieel dat de woningbouwproductie op korte termijn weer op gang gaat komen om ook de doorstroming op de woningmarkt te helpen. In het project 'Regionale Woningmarkt' wordt de planning van verschillende woningbouw ontwikkelingen op elkaar afgestemd, op basis van een lijst met prioritaire projecten. Voorts is het belangrijk dat besluitvorming over de woningbouw niet gefragmenteerd stukje bij beetje plaatsvindt in bijvoorbeeld de verschillende structuurvisies, maar dat de regio regie en overzicht houdt over de woningbouw in de hele Metropoolregio Amsterdam, zowel qua aantallen als kwaliteit. Vraag: hebben wij voldoende inzicht in kwantiteit en kwaliteit van de gevraagde woningen en in de economische consequenties van het niet realiseren van kwantitatieve en kwalitatieve vraag, om binnen de andere trajecten (SMASH, RRAAM, NZKG) het belang van woningbouw naar voren te brengen? Voortgangsnotitie MRA Dossiers 9

10 3. Structuurvisie Mainport Amsterdam Schiphol Haarlemmermeer (SMASH) Doel Het programma SMASH is erop gericht de (samenhang tussen de) mainport Schiphol en de Metropoolregio Amsterdam te versterken en helderheid te bieden met betrekking tot de mogelijkheden voor de verdere ruimtelijke en infrastructurele ontwikkeling. Voortraject In het zuidwesten van de MRA, de Schipholregio, komt een groot aantal (rijks)belangen en - opgaven samen, zoals de mainport Schiphol, de ZuidasDok, de greenports, het vervoers- en energienetwerk en de opgaven rondom verstedelijking en woningbouw. De MRA heeft tot 2040 een omvangrijke woningbouwopgave (zie hoofdstuk 2). De mogelijkheden voor woningbouw worden beïnvloed door de geluidcontouren. Naast de samenhang met de economische ontwikkeling in de MRA en de (landzijdige) bereikbaarheid is de samenhang met de woningbouw-opgave dus heel groot. Speciale aandacht daarbij is ook nodig voor de invloed van de contouren op te transformeren gebieden, zowel binnen als buiten bestaand bebouwd gebied. Hetzelfde probleem van de transformatie van bedrijventerrein naar woongebied kan ook spelen als gevolg van de milieu- en veiligheidscontouren van de haven. Op dit moment is transformatie binnen de 20-KE contour niet toegestaan, maar in het kader van SMASH is het mogelijk naar het instrumentarium en de regelgeving te kijken. SMASH beoogt met name: 1. een integraal ruimtelijk-economisch toekomstperspectief te bieden voor de Metropoolregio Amsterdam en bij te dragen aan het behoud en de versterking van de catchment area van Schiphol; 2. een evenwichtige ruimtelijke inrichting die toekomstige ruimteconflicten voorkomt, voldoende ruimte waarborgt voor nationale en regionale belangen en rekening houdt met de mogelijke ontwikkeling van Schiphol en de bijbehorende ruimtelijke contouren, de verstedelijkingsopgaven, de energie-infrastructuur, de weg- en spoorinfrastructuur, cultuurhistorische waarden, natuur, recreatie en waterberging; In het overleg over de groeiruimte voor Schiphol aan de zogenoemde Alderstafel is een pakket maatregelen afgesproken. Afgesproken is dat Schiphol kan groeien tot vliegbewegingen en Lelystad en Eindhoven tot in 2020 (NB: de planningshorizon is nu opgeschoven tot 2023). Na het bereiken van deze respectievelijk vliegtuigbewegingen is verdere groei van het aantal vliegbewegingen alleen toegestaan indien eerst geluidsruimte wordt gecreëerd door de sector (voornamelijk door technische ontwikkeling). Binnen die gecreëerde ruimte wordt een verdeling tussen groei en ruimte voor de omgeving overeengekomen. Het kabinet en de regionale overheden hebben deze afspraak overgenomen en bevestigd. Het is voor Rijk en regio van belang om het juiste optimum te vinden tussen de (ruimte voor) groei van de luchthaven Schiphol en (ruimte voor) de MRA verstedelijkingsopgave, zowel op de termijn tot 2023, als op de langere termijn tot 2040 (dat is de tijdshorizon van SMASH). Belangrijke kanttekening hierbij is dat de Alders-afspraken dus tot 2023 lopen en SMASH nadrukkelijk (ook) de periode daarna beslaat. Voortgangsnotitie MRA Dossiers 10

11 SMASH levert drie eindproducten: 1. Afspraken/besluiten vastgelegd in een beleidsdocument. 2. Een Uitvoeringsagenda waarin besluiten en afspraken concrete handen en voeten gaan krijgen en waar rijk, regio en sector niet-vrijblijvend aan meewerken. 3. Juridische borging in het Luchthavenindelingsbesluit (AmvB LIB). Stand van zaken De Aldersafspraken dienen als een gegeven beschouwd te worden. Datzelfde geldt voor de verstedelijkingsafspraken zoals die in de gebiedsagenda s zijn vastgelegd door rijk en regio. Daar waar spanning tussen beide is zal er in het kader van SMASH een keuze moeten worden gemaakt. In het bestuurlijk overleg tussen rijk en regio is al in 2012 besloten om voorlopig af te stappen van het - dwingende - proces van een officiële structuurvisie om meer tijd en ruimte te hebben voor het breed verkennen van de verschillende beleidsvarianten wonen-vliegen Daar wordt nu aan gewerkt en daarbij kan in principe steeds aan drie knoppen worden gedraaid: keuze woningbouwlocaties, luchtvaart en instrumentarium (wet- en regelgeving met betrekking tot hinder, veiligheid etc.). In maart 2013 zitten regio en rijk weer bestuurlijk aan tafel en is het de bedoeling keuzes voor te bereiden vóór de zomer over de manier waarmee het dilemma tussen de verstedelijking en de ruimte voor de ontwikkeling van Schiphol kan worden aangepakt. Betrokken partijen Verantwoordelijk bewindspersoon: staatssecretaris I&M; Stuurgroep/werkgroep SMASH: DG Ruimte en Water, provincie Noord-Holland, provincie Zuid-Holland, gemeente Amsterdam, gemeente Haarlemmermeer, Schiphol en de Stadsregio Amsterdam; In bredere kring ook samenwerking met o.a. gemeente Aalsmeer, gemeente Amstelveen, samenwerkingsverband Holland-Rijnland en provincie Utrecht. Discussie Een goed functionerende internationale luchthaven is essentieel voor de economie van onze regio. Voor de MRA is vooral de realisatie van een (groot) deel van de verstedelijkingsopgave in de nabijheid van Schiphol van belang. Door de ambitie voor groei van de luchthaven, zijn er echter beperkingen voor de woningbouw. Er dient een zorgvuldige afweging gemaakt te worden. Gezien de ruimtelijke ontwikkelingen, is het van belang dat de Uitvoeringsagenda van SMASH ook inzicht geeft in de noodzakelijke infrastructuurprojecten in de periode /2040. Voortgangsnotitie MRA Dossiers 11

12 4. Structuurvisie Rijk- en Regioprogramma Amsterdam Almere Markermeer (RRAAM) Doel Het Rijk gaat samen met de regio uit van een drievoudige ambitie voor natuur, bereikbaarheid en verstedelijking in de regio Almere ( woningen). Zo kan met de ecologische opwaardering van het Markermeer/IJmeer een robuuste groenblauwe delta ontstaan op het niveau van het landsdeel. Door het versterken van de regionale verbindingen kunnen bewoners zich comfortabel en snel verplaatsen met zowel de auto als het openbaar vervoer. Tot slot neemt de internationale kracht en kwaliteit van het stedelijke netwerk in de Randstad toe wanneer Almere zich ontwikkelt tot een krachtige stad, met complementaire en aanvullende kwaliteiten voor de Noordelijke Randstad. De drie ambities versterken elkaar en staan garant voor de ontwikkeling van een concurrerende en leefbare regio. Voortraject In 2009 heeft het kabinet een aantal projecten rondom de schaalsprong opgave van Almere in samenhang tot elkaar bekeken. Voor het openbaar vervoer in de periode na 2020 binnen de MRA ging het om de vraag: wordt er geïnvesteerd in het bestaande spoor via de Hollandse brug of in een nieuwe IJmeerlijn? Verder is er gekeken naar de doorgroei van Almere met woningen en arbeidsplaatsen, de Toekomstagenda van het Markermeer en IJmeer en de ontwikkeling van de luchthavens Schiphol en Lelystad. Op 6 november 2009 heeft het kabinet hierover de zogenaamde RAAM-brief (Randstadbesluiten Amsterdam Almere Markermeer) verzonden naar de Tweede Kamer. Er is gekozen voor een koers op de lange termijn (2030), een stapsgewijze benadering op weg naar dat toekomstperspectief en een maatregelenpakket voor de korte termijn. In principe is in de RAAM-brief uitgegaan van een westwaartse ontwikkeling van Almere met een IJmeerlijn en een ecologische impuls voor het IJmeer en Markermeer. Hierbij heeft het kabinet echter het voorbehoud gemaakt dat de kosten-batenverhouding substantieel wordt verbeterd en de investeringslasten worden gereduceerd, wil het Rijk een uitvoeringsbesluit nemen. Rijk en regio hebben afgesproken om eind 2012 een voorkeursbeslissing over deze opgave te nemen. Hiervoor wordt een Rijksstructuurvisie RRAAM opgesteld met daarin een aantal uitgewerkte oplossingen voor de ontwikkeling van Almere. RRAAM staat voor RijksRegioprogramma Amsterdam Almere Markermeer. Naast het voorkeursalternatief van de westelijke ontwikkeling van Almere inclusief een IJmeerlijn wordt door het Rijk zelfstandig een terugvalalternatief uitgewerkt. Deze gaat uit van extra woningen in Almere, waarbij de ontsluiting alleen via de Hollandse Brug wordt afgewikkeld. De voorkeursbeslissing wordt samen met een besluit over de verbetering van het spoornet op OV SAAL (Schiphol, Amsterdam, Almere, Lelystad) lijn voor het jaar 2020 genomen, zodat er een totaalpakket voor de ontwikkeling van Almere afgesproken kan worden. Voortgangsnotitie MRA Dossiers 12

13 Stand van zaken Op 15 december 2011 heeft de minister van IenM een Notitie Kansrijke Oplossingsrichtingen van RRAAM naar de Tweede Kamer gestuurd. De notitie kansrijke oplossingsrichtingen vormt de basis voor de Rijksstructuurvisie RRAAM. De notitie is het resultaat van een aantal onderzoeken die in 2011 door Rijk en regio in gezamenlijkheid zijn uitgevoerd. Deze onderzoeken waren gericht op het operationaliseren van de RAAM-brief. Zo hebben in opdracht van de Werkmaatschappij Amsterdam Almere (WAA) drie marktpartijen verschillende metro-concepten via het IJmeer in relatie tot de westelijke ontwikkeling van Almere uitgewerkt. Hiernaast zijn door respectievelijk de werkmaatschappijen Almere Centrum Weerwater en Almere Oosterwold de gebiedsontwikkelingen voor het centrum van Almere en de oostelijke ontwikkeling van Almere uitgewerkt. De werkmaatschappij Markermeer IJmeer heeft de plannen voor de ecologische opgave verdergaand geoptimaliseerd. Tot slot zijn voor de ontwikkeling van de kwaliteit van Almere nog diverse thema s (o.a. economie, cultuur, onderwijs, duurzaamheid etc.) in intergouvernementeel verband uitgewerkt. Het Rijk heeft daarnaast zelf het alternatief van de Hollandse brug onderzocht. Tevens is de koppeling tussen ruimtelijke ingrepen en maatregelen ten behoeve van het toekomstbestendig ecologisch systeem (TBES) Markermeer-IJmeer onderzocht. De Notitie kansrijke oplossingsrichting stelt: De volgende alternatieven met als eindbeeld woningen in Almere worden nader onderzocht: IJmeerverbinding als metro, de route volgend van Almere Centrum-Muziekdreef- Amsterdam IJburg-Zuid-Isolatorweg, met woningen in Pampus, met een brug of een tunnel over/onder het IJmeer. Nader te onderzoeken varianten zijn een brug met de combinatie van een metrolijn en een IJmeerweg, een Bijlmertak en een tunnel onder IJburg. OV-verbinding via de Hollandse brug, met upgraden van het onderliggend OV in Almere (HOV+), uitgevoerd als snelbus op de assen Almere Pampus-Centrum-Oost en Pampus- Poort, met woningen binnendijks in Pampus. Nader te onderzoeken varianten zijn een HOV als tram, IC-stop Almere Poort, toevoegen van extra hogesnelheidstreinen en een landtong. zuidelijke tracé van de Stichting Almere Bereikbaar Voor het TBES (toekomstbestendig ecologisch systeem Markermeer-IJmeer) worden drie situaties onderzocht: de drie bovenstaande alternatieven zonder TBES. In de Passende Beoordeling (plantoets) zal getoetst worden wat de negatieve effecten zijn en worden eventuele mitigerende maatregelen voorgesteld. de drie bovenstaande alternatieven in combinatie met de tweede fase TBES (het minimum om de neergaande trend te keren en de opgaande lijn tot stand brengen). de drie bovenstaande alternatieven in combinatie met het indicatieve maximum eindbeeld van het TBES. Ondanks negatieve adviezen uit de regio heeft de minister toch besloten om de IJmeerweg nader te onderzoeken. Het buitendijks bouwen in Almere wordt in het kader van RRAAM niet verder onderzocht. Het wordt opengehouden als een optie opdat dit niet voor de verdere toekomst wordt uitgesloten. Voortgangsnotitie MRA Dossiers 13

14 Betrokken partijen Bestuurlijke Stuurgroep RRAAM: Rijk, provincie Noord-Holland, provincie Flevoland, provincie Utrecht, gemeente Amsterdam, gemeente Almere, Stadsregio Amsterdam. Bestuurlijk Overleg RRAAM: naast bovengenoemde partijen de minister van I&M en vertegenwoordigers van de ministeries EL&I en BZK. Planning Eind 2012 voorkeursbesluit kansrijke oplossingsrichtingen in de concept Rijksstructuurvisie RRAAM. Discussie Het RRAAM traject is als drievoudige schaalsprong ingezet. Woningbouw, bereikbaarheid en ecologie als drie onlosmakelijk verbonden elementen in de ontwikkeling van Almere. De wegverbreding (A9-A1-A6) is in gang gezet, in het kader van OV SAAL wordt ingezet op uitvoering van de korte en middellange termijn maatregelen. Is een IJmeerverbinding dan nog noodzakelijk en wat betekent dit voor de exploitatie? De consequenties van zo n besluit zullen goed in beeld moeten zijn. Ook de door het Rijk overeind gehouden optie om een IJmeerweg te realiseren zal bekeken moeten worden. Vraag: kunnen wij als regio de samenhang tussen de drie elementen in het RRAAM project boven water houden? Of komt er een moment dat enkele elementen prioritair blijken te zijn en andere (dus) naar achteren worden verschoven? Voortgangsnotitie MRA Dossiers 14

15 5. Visie Noordzeekanaalgebied / ZaanIJoevers Doel Het versterken van de internationale concurrentiepositie van het Noordzeekanaalgebied binnen de Metropoolregio Amsterdam, door het opstellen van een breed gedragen integrale ruimtelijkeconomische visie op de toekomstige ontwikkeling van het NZKG met een afweging van alle aanwezige belangen met als doel een internationaal concurrerende metropoolregio te ontwikkelen. Bij de visie wordt een uitvoeringsagenda opgesteld. Voortraject ZaanIJoevers Het MIRT onderzoek ZaanIJoevers is in 2011 uitgevoerd. Met de resultaten daarvan blijven Rijk en regio met elkaar in overleg om te zorgen dat de kansen die zich in het gebied voordoen om tot een meer gemengd woon- en werkmilieu te komen kunnen worden benut, zonder dat de havenfunctie daar onder lijdt. Daarbij gaat de aandacht vooral uit naar de aanpak van de beperkingen en regelgeving. Al eerder is geconstateerd dat veel ambities beperkt worden en ontwikkelingen moeizaam of niet tot stand komen. Aan de andere kant is de economische betekenis van de Haven evident. Noordzeekanaalgebied Ook hebben rijk en regio (MIRT-overleg) de conclusie getrokken, dat de havenontwikkeling en milieucontouren dusdanig van invloed zijn op de (on)mogelijkheden in dit deel van de regio, dat behoefte is aan een actuele visie voor het gehele Noordzeekanaalgebied. In deze visie komen de verschillen in belang tussen havenactiviteiten, landschap, recreatie en woningbouw aan de orde. Stand van zaken 5 Dilemma s Positie NZKG i.r.t. economische concurrentiepositie Spanning tussen havenontwikkeling en de woningbouwambitie Milieugebruiksruimte Verdeling lusten en lasten Vanuit nu naar straks kijken 2 achtergrond ontwikkelingen Verzelfstandiging Haven Amsterdam Verbeterde zeetoegang i.r.t. positieve businesscase Dit vormt de aanzet voor het opstellen van realistische perspectieven. Betrokken partijen Onder aansturing van de Commissaris der Koningin van Noord-Holland Provincie Noord-Holland (trekker), Ministerie I&M, Ministerie BZK, Gemeente Amsterdam, Gemeente Zaanstad, Gemeente Beverwijk, Gemeente Velsen, Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude Voortgangsnotitie MRA Dossiers 15

16 Planning Vanaf begin 2012 worden de volgende fases uitgevoerd. Fase 1: inventarisatie, onderzoek, vertrekpunten en dilemma s (mei september 2012) Fase 2: uitwerken realistische perspectieven (september december 2012) Fase 3: wegen beleidsopties/keuzes (januari februari 2013) Fase 4: opstellen visie (februari maar 2013t) Fase 5: besluitvormingsprocedure (april juni 2013) Discussie In dit project zijn drie belangrijke pijlers te onderscheiden: verder versterken van de economische positie, verbetering van de bereikbaarheid en maximaal invulling geven aan het realiseren van de gewenste woonmilieus, in aansluiting op de belangrijkste werkgebieden. In de Noordzeekanaalvisie en ZaanIJoevers gaat de aandacht vooral uit naar het meedenken over de prioritaire dilemma s milieucontouren en haven activiteit en de mogelijkheid om toch woningen te bouwen en daarbij zoveel mogelijk van de bestaande infrastructuur gebruik te maken. Vraag: is de economische afweging tussen haven en wonen te maken? Op welke manier kunnen die goed met elkaar vergeleken worden? Voortgangsnotitie MRA Dossiers 16

17 6. Economische Agenda Doel In de Economische Agenda Noordvleugel worden de gezamenlijke regionale economische ambities en opgaven geïnventariseerd. Het document vormt hiermee de basis voor verdere invulling en versterking van de regionale samenwerking op dit gebied. Voortraject Op 25 januari 2012 heeft bestuurlijk overleg plaatsgevonden tussen de EZ-bestuurders uit de MRA en Utrecht, en minister Verhagen. Ter bespreking lag het startdocument Landsdelige Actie Agenda Noordvleugel voor (in dit geval de Metropoolregio Amsterdam en de regio Utrecht). In dit startdocument wordt aangegeven op welke thema s de economische samenwerking tussen de Noordvleugelpartners de komende tijd geïntensiveerd wordt. Ook gaat het over de wijze waarop het economisch beleid van de Noordvleugel bij gaat dragen aan het landelijke topsectorenbeleid. Vóór het eind van dit jaar moet deze regionale actieagenda er liggen. Uitgangspunt is dat deze zo veel mogelijk voortbouwt op de bestaande kaders, zoals die in het kader van de Amsterdam Economic Board (de Kennis & Innovatie agenda; KIA) en Platform Regionaal Economische Structuur (PRES) (Plabeka-afspraken, economische agenda PRES) zijn vastgesteld. Stand van zaken Inmiddels hebben de bestuurders uit de Noordvleugel meerdere malen met elkaar gesproken over de wijze waarop de EZ-samenwerking op Noordvleugelschaal gestalte moet krijgen. Dit heeft geresulteerd in een gezamenlijk vastgesteld Economisch Profiel Noordvleugel; op 23 november ligt de concept Economische Actieagenda Noordvleugel in het Bestuurlijk Overleg voor. Deze agenda geeft vooral de regionale doorvertaling van het landelijk topsectorenbeleid. Ook rond enkele concrete acties (toeristische marketing themajaar 2013, internationale acquisitie, opzet innovatiefonds) gaat men samenwerken. Op 6 november 2012 had de Noordvleugel een diner met Tweede Kamerleden. In aanwezigheid van regionale bestuurders en ondernemers is het belang van de Noordvleugel als economisch hart van Nederland bij de nieuw gekozen Tweede Kamer onder de aandacht gebracht. Met het ministerie van Economische Zaken zijn werkafspraken gemaakt over de wijze waarop de Economische Actieagenda in relatie tot het topsectorenbeleid verder uitgevoerd gaat worden. Betrokken partijen PRES partners (met name de gemeenten Amsterdam en Almere, de provincies Noord-Holland en Flevoland en de Stadsregio Amsterdam + de gemeente Utrecht, provincie Utrecht en Bestuursregio Utrecht en het ministerie EL&I). Planning Vóór eind 2012 is de Economische Agenda opgesteld. Voortgangsnotitie MRA Dossiers 17

18 Discussie Economie kent geen bestuurlijke grenzen. Dit is de reden waarom de MRA ook met de buren intensief overleg over economische kansen en mogelijkheden zoekt. Inzet is om samen met de Utrechtse partners te komen tot een goed afgestemd beleid voor kantoren en bedrijventerreinen, gericht op een nadrukkelijke reductie van de plancapaciteit. Wat betreft toerisme, zet de Stadsregio vooral in om met Utrecht de internationale acquisitie van congressen te versterken. Ook de woningbouwopgave, duurzame ontwikkeling en samenwerking op topsectoren is onderdeel van het overleg. Vraag: welke prioriteiten delen wij met Utrecht en waar liggen potentiële bronnen van conflict. Zijn er andere partners met wie wij het gesprek aan moeten gaan? Voortgangsnotitie MRA Dossiers 18

19 MRA proces komend halfjaar De bovengenoemde visies en opgaven hebben elk een eigen proces en bestuurlijke besluitvorming. Als het gaat om de inhoud komen veel zaken terug in de actualisatie van de Gebiedsagenda Noordwest Nederland / Utrecht. Een belangrijk moment hierin is het bestuurlijk overleg MIRT (BO MIRT), waarin de regio met het rijk vergadert over een MIRT gerelateerde zaken. Enerzijds wordt gesproken over strategische onderwerpen die verder gaan dan de afzonderlijke projectgrenzen van onderwerpen als SMASH, RRAAM en ZuidasDok. Het gaat dan specifiek over de uitdagingen op het gebied van de woningmarkt en de kansen die komende tijd voorliggen om deze uitdaging het hoofd te bieden. De Gebiedsagenda is een belangrijke basis voor deze discussie, omdat het de op het oog afzonderlijke projecten met elkaar verbindt aan de grotere regionale ambitie. In dit BO MIRT worden ook een aantal andere onderwerpen aan de orde gesteld: de voortgang van het programma Beter Benutten, de uitkomsten van het MIRT-onderzoek Noordkant Amsterdam, maar ook de voortgang van bijvoorbeeld het Actieprogramma Regionaal Openbaar Vervoer (AROV). Over de Zuidas heeft een afzonderlijk overleg met het Rijk plaats. In het BO MIRT gaat het overigens niet alleen om het MRA gebied, maar heel Noordwest Nederland. Het BO MIRT van 5 november 2012 is verplaatst naar 25 maart 2013, gecombineerd met het Bestuurlijk Overleg RRAAM en OV SAAL. In het deel BO MIRT op 25 maart zal vooral gaan om de bespreking van het strategische onderwerp Gebiedsagenda. Een volgende reguliere BO MIRT is voorzien in agenda is voorzien medio november In aanloop naar deze BO MIRT vergadering, vindt er een Directeurenoverleg MIRT plaats, met vertegenwoordigers van rijk en regio. Voorheen werd twee keer per jaar een BO MIRT georganiseerd met de Minister, dit is nu nog één keer per jaar. In de tussenperiode is er wel overleg plaats op directeurenniveau tussen rijk en regio. Voortgangsnotitie MRA Dossiers 19

20 MRA Contactpersonen Onderwerp Contactpersoon adres Actualisatie Gebiedsagenda Marc Hanou MRA Verstedelijkingsopgave Eric van der Kooij Maarten Nip SMASH RRAAM Ambtelijke en bestuurlijk overleg MIRT Bert Uitterhoeve Gerrit van der Plas Ward de Meulemeester Menko Noordegraaf (coördinator) Voortgangsnotitie MRA Dossiers 20