7. Planstudie Openbaar Vervoer Schiphol-Amsterdam-Almere-Lelystad

Transcriptie

1 7. Planstudie Openbaar Vervoer Schiphol-Amsterdam-Almere-Lelystad doel Het doel van de planstudie Openbaar Vervoer Schiphol-Amsterdam-Almere-Lelystad (Planstudie OV SAAL) is een grote OV-kwaliteitssprong door het uitbreiden en verbeteren van het openbaar vervoer op korte, middellange en lange termijn in de SAAL-corridor. Het gaat om kansrijke en kosteneffectieve oplossingen in relatie tot de metropolitane ontwikkeling van de Noordvleugel. Camiel Eurlings, minister van Verkeer en Waterstaat en Tjeerd Herrema, wethouder van de gemeente Amsterdam Komen overeen zich in te spannen om de volgende stappen te nemen: 1. robuust en majeur besluit in november 2007 over: a. no regret pakket: korte termijn maatregelen op het spoor, inclusief financiering en verdere uitwerking tot een uitvoeringsbesluit in deze kabinetsperiode en afronding realisatie in b. uitbreiding naar viersporigheid op Flevolijn in Almere: omvang, fasering en financiering. De regio verwacht dat in het te nemen besluit de uitbreiding naar viersporigheid op de Flevolijn onderdeel uitmaakt van de investering, te realiseren voor c. Gezamenlijke opdracht voor fase 2 van de Planstudie: deze fase is gericht op oplossingen voor knelpunten in de corridor op middellange en lange termijn (2020 en 2030). Afhankelijk van onderzoeksresultaten leidt dit in een vervolgfase tot een uitvoeringsbesluit; d. financiering, waarbij de volgende onderdelen om een besluit vragen: no regret pakket (kostenraming ca. 315 mln. ), uitbreiding Flevolijn (kostenraming ca. 435 mln. ) en een reservering voor aanvullende maatregelen op middellange termijn. Uitvoeringsbesluit en start uitvoering van het no regret pakket in besluiten in 2009 over fase 2 van de Planstudie OV SAAL, gericht op het vaststellen van de maatregelen op het spoor op de middellange termijn (2020) inclusief de financiering. Indien uit het onderzoek blijkt dat eerder dan in 2009 over deze spoormaatregelen moet worden besloten, dan is dit een optie (bijv. najaar 2008). 3. besluiten in 2009 over de oplossingsrichtingen voor de lange termijn (2030), waaronder een principebesluit over een IJmeerverbinding. Dit besluit wordt in samenhang genomen met de projecten Schaalsprong Almere en Toekomstvisie IJmeer/Markermeer. De minister van Verkeer en Waterstaat verbindt zich daartoe: Te zorgen voor tijdige en zorgvuldige uitvoering van de planstudie; Besluitvorming te initiëren; Te zorgen voor afstemming met de Rijkspartners (met name VROM en Financiën), de spoorsector (NS en Prorail), de Regio (vertegenwoordigd in het Platform Bereikbaarheid Noordvleugel), en maatschappelijke organisaties. De wethouder van de gemeente Amsterdam verbindt zich daartoe: Te sturen op een eensluidend standpunt van de regionale overheden die zijn verenigd in het Platform Bereikbaarheid Noordvleugel (Gemeente Almere, Gemeente Amsterdam, Provincie Flevoland, Provincie Noord-Holland, Stadsregio Amsterdam); afspraken Randstadurgent P. 1

2 Te sturen op afstemming met andere relevante regionale overheden (Schiphol en gemeenten); Waar nodig de besluitvorming in de regio (o.a. op het gebied van ruimtelijke procedures) te stimuleren; Te stimuleren dat voldoende expertise uit de regio wordt ingezet voor de uitwerking van de maatregelen op het spoor en voor de oplossingsrichtingen voor de lange termijn (2030). De ambassadeur van dit project is Jeltje van Nieuwenhoven. Het plangebied betreft de corridor Schiphol-Amsterdam-Almere-Lelystad. Voor een goede afstemming met ruimtelijke ontwikkelingen in de Noordvleugel is het plangebied niet beperkt tot de OV infrastructuur (zie kaart hieronder). Het plangebied raakt de volgende provincies en gemeenten: Provincies Noord-Holland en Flevoland, gemeente Haarlemmermeer (Schiphol), Amsterdam, Amstelveen, Ouder-Amstel, Diemen, Weesp, Muiden, Almere en Lelystad. Kaart studie - en plangebied planstudie OV Noordvleugel fase 1 Projectomschrijving De hierboven gemaakte bestuurlijke afspraken hebben betrekking op de volgende projectomschrijving. Aanleiding Directe aanleiding voor de Planstudie Openbaar Vervoer Schiphol-Amsterdam-Almere-Lelystad (Planstudie OV SAAL) vormt de Structuurvisie Zuiderzeelijn van april In deze Structuurvisie en het beleidsvoornemen van het kabinet daarbij is vastgesteld dat er knelpunten zijn op de corridor Schiphol-Amsterdam-Almere-Lelystad, die een oplossing vergen. De opgaven voor het openbaar vervoer op de corridor Schiphol-Amsterdam-Almere-Lelystad (SAAL) zijn een afgeleide van de ambities die rijk en regio hebben voor de toekomstige ruimtelijk-economische ontwikkeling van de Noordvleugel. Deze ambities komen mede voort uit een door de regio voorgestane en door het rijk in grote lijnen ondersteunde, metropolitane strategie. Dit is een ruimtelijke investeringsstrategie, waarmee grootstedelijke agglomeratievoordelen (massa, diversiteit en interactie) gerealiseerd kunnen worden, zodat de regio internationaal kan wedijveren met concurrerende metropolen. Het rijksbeleid, zoals vastgelegd in de Nota Ruimte en de Nota Mobiliteit, gaat uit van het vasthouden en zo mogelijk versterken van de internationale concurrentiepositie van de Noordvleugel. Opgaven die hierbij horen zijn de verdere groei van Schiphol (binnen afspraken Randstadurgent P. 2

3 randvoorwaarden), de ontwikkeling van de Zuidas, en het realiseren van een goed woonen leefklimaat. Mogelijkheden voor verdichting in het bestaande bebouwde gebied moeten optimaal worden benut, en er wordt gestreefd naar een groei van Almere in met woningen. Infrastructuur wordt gebruikt als structurerend principe in het ruimtelijk beleid. Een goede bereikbaarheid van de Noordvleugel, is een essentiële voorwaarde voor de economische ontwikkeling van het gebied. Daarom wordt de groei van mobiliteit binnen de kaders van milieu en veiligheid geen beperkingen opgelegd en wordt de bereikbaarheid verbeterd. Dat geldt niet alleen voor de bereikbaarheid over de weg, maar ook voor de bereikbaarheid per openbaar vervoer. De afgelopen tien jaar is het aantal treinreizigers tussen Almere en Amsterdam verdubbeld. Ook de komende decennia wordt een forse groei in reizigersstromen op de corridor Schiphol-Amsterdam-Almere-Lelystad verwacht. Dit leidt tot knelpunten voor het openbaar vervoer, op de korte en langere termijn. Op de korte termijn (2013, opening Hanzelijn) gaat het hierbij om knelpunten op het bestaande spoor (er is onvoldoende capaciteit op het spoor om de noodzakelijke treinen te kunnen laten rijden en om acceptabele kwaliteit en betrouwbaarheid te bieden). Op langere termijn (2020/2030) zijn er niet alleen opgaven voor het spoor, maar voor het totale openbaar vervoernetwerk in de corridor. Tevens ligt er voor het openbaar vervoer een opgave als het gaat om de bereikbaarheid van geplande ruimtelijke ontwikkelingen bij Schiphol, Almere, Lelystad (Airport) en de Zuidas. In de brief aan de Tweede Kamer over de eerste besluiten in het kader van Randstad Urgent (kenmerk VENW/ DGP-2007/8132 d.d. 12 oktober 2007), staat: Om aan de verkeersproblematiek tegemoet te komen, zal het kabinet investeren in de ontsluiting van Almere zowel per openbaar vervoer (OV) als per weg. De investeringen in het openbaar vervoer moeten leiden tot een grote OV-kwaliteitssprong in dit dichtbevolkte gebied met een voor Nederland vitale economische betekenis. Het kabinet is voornemens aanzienlijk te investeren in concrete maatregelen voor een volwaardig en robuust OV-systeem die op korte termijn ook tot resultaten leiden. Dit najaar zal een besluit worden genomen over een maatregelenpakket voor verbetering van de kwaliteit van de treindienst op korte termijn (2013) op de corridor Schiphol Amsterdam Almere Lelystad. Dit zijn uitbreidingen die enerzijds nodig zijn om het groeiend aantal treinreizigers aan te kunnen en anderzijds een goede eerste stap vormen voor de verdere kwaliteitssprong van het spoor en regionaal OV op deze corridor op de langere termijn. De investering die hiervoor nodig is, wordt in samenhang met een besluit over een eventuele hogesnelheidsverbinding naar het Noorden vastgesteld. Doel Het doel van de planstudie Openbaar Vervoer Schiphol-Amsterdam-Almere-Lelystad (Planstudie OV SAAL), is een grote OV-kwaliteitssprong door het uitbreiden en verbeteren van het openbaar vervoer op korte, middellange en lange termijn in de SAAL-corridor. Het gaat om kansrijke en kosteneffectieve oplossingen in relatie tot de metropolitane ontwikkeling van de Noordvleugel. Scope Tot de scope van de Planstudie OV SAAL behoren enerzijds maatregelen die genomen moeten worden op het (bestaande) spoor in de corridor, zowel op de korte (2013) als de middellange termijn (2020), om capaciteits- en kwaliteitsknelpunten op te lossen. Anderzijds gaat het om OV-maatregelen die op de lange termijn (2030) nodig zijn om een oplossing te bieden voor knelpunten die ontstaan als gevolg van de ontwikkeling van nieuwe woonen werkgebieden langs de corridor. Deze OV-maatregelen zijn niet beperkt tot het spoor, maar betreffen ook andere modaliteiten (zowel op de hoofdinfrastructuur als het onderliggend openbaar vervoer). De eerste fase van de Planstudie OV SAAL bestond uit drie onderdelen: Een no regret pakket met maatregelen die korte termijn (2013) knelpunten op het (bestaande) spoor oplossen; afspraken Randstadurgent P. 3

4 Een analyse van de knelpunten op het spoorwegennet op middellange termijn (2020), en mogelijke oplossingen; Een analyse van varianten (trein, RER, metro, magneetzweefbaan) die op lange termijn (2030) een toegevoegde waarde hebben voor verbetering van het openbaar vervoer. Het no regret maatregelenpakket omvat: Dynamisch verkeersmanagement in de Schipholtunnel; Aanpassing van de aansluiting bij Riekerpolder (dubbele vorkaansluiting); Uitbreiding van de Zuidtak van Amsterdam naar vier sporen (Riekerpolder tot en met de Utrechtboog); Verkorten van opvolgtijden rond station Duivendrecht; Een wachtspoor bij Venserpolder voor kruisende goederentreinen; Aanleg van keersporen bij en verlengen perrons van station Almere Centrum; Toepassen van beheersmaatregelen op de Flevolijn; Verkorten van opvolgtijden tussen Hilversum en Hilversum Noord. De tweede fase van de Planstudie OV SAAL richt zich op besluitvorming over de te nemen OV maatregelen op de middellange en lange termijn (2020/2030) in In de Noordvleugelbrief van het kabinet (DGP/ U , d.d. 25 augustus 2006) is afgesproken om vóór 2010 een principebesluit te nemen over de verdere ontwikkeling van het IJmeer/Markermeer, Almere Pampus en de aanleg van een IJmeerverbinding. Voor eventueel te nemen maatregelen op middellange termijn (2020) kan besluitvorming mogelijk eerder (bijvoorbeeld najaar 2008) plaatsvinden. Afhankelijk van de resultaten van het onderzoek leiden deze in een vervolgfase tot een uitvoeringsbesluit. De oplossing voor OV knelpunten op de middellange termijn dient niet alleen op het spoor te worden gezocht, maar in een verbetering van het totale OV netwerk. Bovendien dienen alle delen van de corridor in voldoende mate onderzocht te worden, van Lelystad (inclusief Lelystad Airport) tot de westkant van Amsterdam inclusief Schiphol (hiervoor zullen diverse varianten worden onderzocht, waaronder een doorgetrokken Noord-Zuidlijn richting Schiphol). Extra aandacht zal worden besteed aan de inpassing van spoormaatregelen op de corridor in de complexe stedelijke omgeving. De Planstudie OV SAAL is een kandidaat project in Randstad Urgent, omdat financiering nog niet is vastgelegd. Financiering is gekoppeld aan een besluit over de Zuiderzeelijn. Samenhang De Planstudie OV SAAL vormt onderdeel van Randstad Urgent en heeft een samenhang (qua inhoud c.q. besluitvorming) met de volgende Randstad Urgentprojecten: Mainport Schiphol, Verstedelijking Almere, Toekomstvisie IJmeer/Markermeer en de Planstudie SAA (weg). Hieronder volgt per project een toelichting. Schaalsprong Almere: Er is besloten dat Almere tussen 2010 en 2030 groeit met woningen. In het Masterplan Pampus wordt onder trekkerschap van de gemeente Almere en rijksinbreng via het GOB onderzocht op welke wijze Pampus binnen- en buitendijks kan worden gerealiseerd. Daarnaast wordt een ontwikkelingsvisie Oost en een Structuurvisie voor de gehele stad opgesteld. In de Planstudie OV SAAL zal voorlopig met twee ruimtelijke scenario s worden gewerkt. Een principebesluit over buitendijks bouwen en de aanleg van een eventuele IJmeerverbinding wordt in 2009 genomen. Toekomstvisie IJmeer/Markermeer: De provincies Flevoland (trekker) en Noord-Holland stellen met medewerking van andere betrokken regionale en rijkspartijen medio 2007 een visie op t.a.v. de kwaliteitsverbetering van het IJmeer/Markermeer. Hierin wordt het juridisch kader geschetst waarbinnen stedelijke en infrastructurele ontwikkelingen in het IJmeer/Markermeer afspraken Randstadurgent P. 4

5 mogelijk zijn. Dit moet uitmonden in een maatregelpakket. Het besluit over de toekomstige inrichting van het IJmeer/Markermeer vormt een tussenschakel tussen het Beleidskader IJsselmeergebied en de inrichtingsbesluiten op lokaal niveau, en is daarmee randvoorwaardelijk voor de Planstudie OV SAAL en de Verstedelijking Almere. Planstudie weg Schiphol-Amsterdam-Almere incl. projecten Groene Uitweg en Natte As: Naast maatregelen in het openbaar vervoer worden ook maatregelen op de weg genomen, om de enorme reizigersstromen op te vangen en de bereikbaarheid in de corridor op peil te houden. De (investeringen in) infrastructuur voor auto en OV hangen soms verkeerskundig en fysiek met elkaar samen (bijv. busvoorzieningen op de snelweg). Daarnaast zal een keuze voor één van de alternatieven en de wijze van beprijzen invloed hebben op de vraag naar openbaar vervoer. De uitwerking en optimalisering van deze raakvlakken zal gezamenlijk kunnen plaatsvinden. Mainport Schiphol: Bij uitbreiding van de luchthaveninfrastructuur (afhankelijk van kabinetsstandpunt eind 2007) is mogelijk een tweede terminal met landzijdige (OV-) ontsluiting aan de orde en bij uitplaatsing kan luchthaven Lelystad sterk groeien. In de Planstudie OV SAAL dient met beide scenario s rekening te worden gehouden. De besluitvorming over de lange termijn oplossingen voor de Planstudie OV SAAL, en dan met name het besluit over een eventuele IJmeerverbinding, heeft een zeer nauwe samenhang met de besluitvorming over de Toekomstvisie IJmeer/Markermeer en de Schaalsprong Almere. Begin 2008 dienen keuzes te worden gemaakt over de wijze waarop de samenhang tussen deze drie projecten wordt gestructureerd, met het oog op een planm.e.r. IJmeer. Daarnaast is er samenhang met project Amsterdam Zuidas: uit het onderzoek voor de eerste fase van de Planstudie OV SAAL is gebleken dat de integrale viersporigheid op de Dijk in de Zuidas (voor het project Zuidas voorzien in 2018, na gereed komen Dok) voor OV SAAL reeds in 2013 nodig is, om een treindienst met voldoende capaciteit en kwaliteit te kunnen bieden. Dit betekent dat afstemming met het Zuidas project noodzakelijk is ten aanzien van de uitvoeringsplanning, financiering en rolverdeling tussen beide projecten. Resultaat Met Planstudie OV SAAL wordt een verbeterde bereikbaarheid (capaciteit én kwaliteit) per openbaar vervoer in de noordelijke Randstad gerealiseerd. De investeringen in het openbaar vervoer moeten leiden tot een grote OVkwaliteitssprong in dit dichtbevolkte gebied met een voor Nederland vitale economische betekenis. Ook op korte termijn moeten investeringen in concrete maatregelen bijdragen aan een volwaardig en robuust OV-systeem. Daarnaast draagt Planstudie OV SAAL bij aan de ruimtelijk-economische ontwikkeling van de regio, met name de Zuidas en Schiphol/Lelystad Airport, en de ontsluiting van grote, nieuwe woningbouwlocaties in Almere. Dienstregeling en te nemen besluiten 1. robuust en majeur besluit in november 2007 over: a. no regret pakket: korte termijn maatregelen op het spoor, inclusief financiering en verdere uitwerking tot een uitvoeringsbesluit in deze kabinetsperiode en afronding realisatie in b. uitbreiding naar viersporigheid op Flevolijn in Almere: omvang, fasering en financiering. De regio verwacht dat in het te nemen besluit de uitbreiding naar viersporigheid op de Flevolijn onderdeel uitmaakt van de investering, te realiseren voor c) Gezamenlijke opdracht voor fase 2 van de Planstudie: deze fase is gericht op oplossingen voor knelpunten in de corridor op middellange en lange termijn (2020 en 2030). Afhankelijk van onderzoeksresultaten leidt dit in een vervolgfase tot een uitvoeringsbesluit; c. financiering, waarbij de volgende onderdelen om een besluit vragen: no regret pakket (kostenraming ca. 315 mln. ), uitbreiding Flevolijn (kostenraming ca. 435 mln. ) en een afspraken Randstadurgent P. 5

6 reservering voor aanvullende maatregelen op middellange termijn. Uitvoeringsbesluit en start uitvoering van het no regret pakket in Uitvoeringsbesluit en start uitvoering van het no regret pakket in besluiten in 2009 over fase 2 van de Planstudie OV SAAL, gericht op het vaststellen van de maatregelen op het spoor op de middellange termijn (2020) inclusief de financiering. Indien uit het onderzoek blijkt dat eerder dan in 2009 over deze spoormaatregelen moet worden besloten, dan is dit een optie (bijv. najaar 2008). 4. besluiten in 2009 over de oplossingsrichtingen voor de lange termijn (2030), waaronder een principebesluit over een IJmeerverbinding. Dit besluit wordt in samenhang genomen met de projecten Schaalsprong Almere en Toekomstvisie IJmeer/Markermeer. Wettelijke procedures De Planstudie OV SAAL is een MIRT Planstudie. Bij het verder uitwerken van het no regret pakket zal worden bezien of dit pakket valt onder de Tracéwet en of dat hiervoor een verkorte tracéwet-procedure kan worden doorlopen. In fase 2 van de Planstudie OV SAAL worden de knelpunten en mogelijke oplossingen voor de langere termijn (2020/2030) nader uitgewerkt. Bij de opzet van de tweede onderzoeksfase zal worden bezien of, en zo ja welke wettelijke planologische procedure moet worden toegepast. Zo kan worden gedacht aan een plan-m.e.r. als eerste stap. Financiering De omvang van het rijksbudget is onderdeel van de besluitvorming over fase 1 van de Planstudie OV SAAL. De financiële dekking is mede afhankelijk van besluitvorming over de Zuiderzeelijn. Het maatregelenpakket voor de korte termijn wordt volledig gefinancierd door het rijk. Het voor dit no regret pakket benodigde budget bedraagt 315 mln. (incl. BTW en prijspeil 2007). Indien ervoor gekozen wordt om ook de maatregelen voor uitbreiding van de Flevolijn uit te voeren, stijgt het benodigde budget naar 750 mln. (incl. BTW en prijspeil 2007). Afhankelijk van de gekozen oplossingen voor de lange termijn kan worden bezien of de maatregelen op lange termijn gedeeltelijk door decentrale overheden kunnen worden gefinancierd. Of het project interessant is voor PPS of dat er anderszins een bijdrage van derden kan worden geleverd, zal in fase 2 van de Planstudie OV SAAL worden bezien. Organisatie Voor fase 1 van de Planstudie OV SAAL is een projectorganisatie opgericht met het Ministerie van Verkeer en Waterstaat (V&W) als trekker. Daarnaast zijn de volgende partijen betrokken: decentrale overheden, verenigd in het Platform Bereikbaarheid Noordvleugel (Provincies Noord-Holland en Flevoland, Stadsregio Amsterdam, gemeenten Amsterdam en Almere), Prorail, Nederlandse Spoorwegen (NS) en het Ministerie van Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM). In fase 2 wordt de samenwerking Rijk/Regio verder geïntensiveerd. Uitgangspunt is een gezamenlijk opdrachtgeverschap. De regio levert daarnaast expertise aan de projectorganisatie voor de uitwerking van de lange termijn oplossingen (2030). afspraken Randstadurgent P. 6

7 Slotbepalingen De afspraken zoals geformuleerd zijn niet in rechte afdwingbaar. In de algemene inleiding op deze bestuurlijke afspraken zijn twee elementen nader uitgewerkt: het mandaat van het projectduo en de financiële informatie. De minister van Verkeer en Waterstaat Wethouder van de gemeente Amsterdam Camiel Eurlings Tjeerd Herrema Vastgesteld op 29 oktober 2007 afspraken Randstadurgent P. 7