DIDACTISCHE DOCUMENTEN VAN DE EIGEN LEEFOMGEVING

Transcriptie

1 AARDRIJKSKUNDE DIDACTISCHE DOCUMENTEN VAN DE EIGEN LEEFOMGEVING Wevelgem Hermien Kerkhof U C L E U V E N

2 INHOUDSOPGAVE HOOFDSTUK 1 DEEL BESCHRIJVING VAN HET STUDIEGEBIED KAARTUITSNEDE Figuur 1: Topografische kaart leefomgeving 1: Figuur 2: Topografische kaart leefomgeving 1: Figuur 3: Topografische kaart leefomgeving 1: Figuur 4: Topografische kaart leefomgeving 1: Figuur 5: Topografische kaart leefomgeving 1: STUDIEGEBIED Eigen leefomgeving: 15 km x 15 km A4-UITSNEDE VERSCHILLENDE KAARTOMTREKKEN OP KAART VAN 1: (FIGUUR 8) 10 HOOFDSTUK 1 DEEL RUIME LEEFOMGEVING MINDMAP KENMERKEN VAN DE LEEFOMGEVING OP KAART Geografische streken en substreken van België Verkeer Fietsroute Industrie FERRARISKAART TEKST 19 HOOFDSTUK ANALYSE VAN DE BELANGRIJKSTE ELEMENTEN OP EEN TOPOGRAFISCHE KAART COÖRDINATEN Geografische coördinaten UTM-coördinaten Lambertcoördinaten DECLINATIE T.O.V. HET MAGNETISCHE NOORDEN UTM Lambert AFSTAND EN OPPERVLAKTE Afstand woonplaats bibliotheek (vogelvlucht) Afstand woonplaats station (vogelvlucht) Afstand woonplaats turnhal (vogelvlucht) Oppervlakte zwembad LEGENDE 28 1

3 3.5 FICHE Altimetrische fiche Planmetrische fiche 30 HOOFDSTUK ANALYSE VAN EEN LANDSCHAP EN RELIËF M.B.V. DE TOPOGRAFISCHE KAART A4-UITSNEDE RELIËFKAART RELIËFMODEL LENTE- EN DWARSPROFIEL Dwarsprofiel Hoogteoverdrijving dwarsprofiel Lengteprofiel Hoogteoverdrijving lengteprofiel GOOGLE EARTH: RELIËFDOORSNEDEN Dwarsprofiel Lengteprofiel VERVAL EN VERHANG Verval Knokkebeek Verhang Knokkebeek HELLINGSGRAAD WATERSCHEIDINGSLIJN EN DROOG DAL 39 HOOFDSTUK GESTEENTEN IN DE EIGEN LEEFOMGEVING NATUURSTEEN ALS BOUWMATERIAAL Antraciet Kalksteen KUNSTSTEEN ALS BOUWMATERIAAL Vloertegel Baksteen Ontginning in België: klei BOUWMATERIALEN IN EIGEN WONING Binnenshuis Buitenshuis HISTORISCHE GEBOUWEN Sint-Hilariuskerk Gemeentehuis 49 HOOFDSTUK GEOLOGIE EN GEOMORFOLOGIE VAN DE EIGEN LEEFOMGEVING ANALYSE EN VERKLARING VAN RELIËF IN DE EIGEN LEEFOMGEVING Landschapsfoto s 51 2

4 6.1.2 Bodemprofiel (met analyse) Tertiaire lagen Synthese 64 HOOFDSTUK BEBOUWING EN BEVOLKING SPREIDING VAN DE BEBOUWING Verspreide bebouwing Geconcentreerde bebouwing Lintbebouwing Geïsoleerde wijk BEBOUWDE KERN Bebouwde kern Wevelgem Transect STEDELIJKE KERN, VERSTEDELIJKTE KERN EN PLATTELANDSKERN BEVOLKING Bevolkingsevolutie Wevelgem (2014) Bevolkingsevolutie Wevelgem ( ) Bevolkingskenmerken Synthese 94 8 BIBLIOGRAFIE KAARTEN FOTO S DOCUMENTEN 96 3

5 LIJST MET FIGUREN Figuur 1: Topografische kaart leefomgeving 1: Figuur 2: Topografische kaart leefomgeving 1: Figuur 3: Topografische kaart leefomgeving 1: Figuur 4: Topografische kaart leefomgeving 1: Figuur 5: Topografische kaart leefomgeving 1: Figuur 6: Eigen leefomgeving 15 x 15 km Figuur 7: Eigen leefomgeving op A4 Figuur8: Verschillende kaartomtrekken op kaart van 1: Figuur 9: Mindmap Figuur 10: Geografische streken en substreken van België Figuur 11: Wegverkeer Figuur 12: Fietsnetwerk Leiestreek West Figuur 13: Industrie in België Figuur 14: Ferrariskaart Figuur 15: Topografische kaart leefomgeving 1: Figuur 16: Eigen leefomgeving op A4 Figuur 17: Eigen leefomgeving op A4 met plaatsen Figuur 18: Altimetrische fiche Figuur 19: Planmetrische fiche Figuur 20: Eigen leefomgeving Figuur 21: Reliëfkaart Figuur 22: Dwarsprofiel Figuur 23: Lengteprofiel Figuur 24: Dwarsprofiel in Google Earth Figuur 25: Lengteprofiel in Google Earth Figuur 26: Eigen leefomgeving op A4 met waterscheidingslijn en droog dal Figuur 27: Bouwmateriaal in reclamefolder Figuur 28: Bouwmateriaal in reclamefolder Figuur 29: Bouwmateriaal in reclamefolder Figuur 30: Bouwmateriaal in reclamefolder Figuur 31: Kaart ontginning van klei: gele markeringen Figuur 32: Foto woning Figuur 33: Foto woning Figuur 34: Sint-Hilariuskerk Figuur 35: Gemeentehuis

6 Figuur 36: Landschapsfoto 1 Figuur 37: Landschapsfoto 2 Figuur 38: Landschapsfoto 3 Figuur 39: Landschapsfoto 4 Figuur 40: Reliëfkaart met situering van landschapsfoto s Figuur 41: Analyse van het reliëf Figuur 42: Bodemprofiel Figuur 43: Vereenvoudigde kaart van de tertiaire lagen Figuur 44: Verspreide bebouwing Figuur 45: Geconcentreerde bebouwing Figuur 46: Lintbebouwing Figuur 47: Geïsoleerde wijk Figuur 48: Bebouwde kern Wevelgem Figuur 49: Transect doorheen bebouwde kern Figuur 50: bespreking stedelijke kern, verstedelijkte kern en plattelandskern Figuur 51: Rollegem-Kapelle Figuur 52: Foto s plattelandskern Rollegem-Kapelle Figuur 53: Wevelgem Figuur 54: Foto s verstedelijkte kern Wevelgem Figuur 55: Kortrijk Figuur 56: Foto s stedelijke kern Kortrijk Figuur 57: Bevolkingsevolutie Wevelgem 2014 Figuur 58: Bevolkingsevolutie Wevelgem Figuur 59: Evolutie van aantal huishoudens in Wevelgem ( ) Figuur 60: Leeftijdsgroepen in Wevelgem ( ) Figuur 61: Afhankelijkheidsratio in Wevelgem Figuur 62: Aantal alleenwonende vrouwen in Wevelgem ( ) 1

7 BIJLAGEN Bijlage 1: Topografische kaart 1: Bijlage 2: Topografische kaart 1: Bijlage 3: Topografische kaart 1: Bijlage 4: Topografische kaart 1: Bijlage 5: Topografische kaart 1: Bijlage 6: Topografische kaart: A4-uitsnede 1: Bijlage 7: Bodemprofiel Bijlage 8: Tertiaire lagen 1:20 000

8 HOOFDSTUK 1 Deel 1 1

9 1 Beschrijving van het studiegebied 1.1 Kaartuitsnede Figuur 1: Topografische kaart leefomgeving 1: Bron: Nationaal Geografisch Instituut, Topomapviewer, (bijlage 1) 2

10 1.1.2 Figuur 2: Topografische kaart leefomgeving 1: Bron: Nationaal Geografisch Instituut, Topomapviewer, (bijlage 2) 3

14 1.2 Studiegebied Figuur 6: Eigen leefomgeving 15 x 15 km (zie volgende pagina) Bron: Nationaal Geografisch Instituut, Eigen leefomgeving 1: , Topomapviewer, 7

15 1.2.1 Eigen leefomgeving: 15 km x 15 km N 1: m 1.3 A4-uitsnede Figuur 7: Eigen leefomgeving op A4 (Zie volgende pagina) (bijlage 6) Bron: Nationaal Geografisch instituut, Topografische kaart van België 1: Mouscron-Zwevegem 29 (5-6), Brussel,

16 N 1: m 9

17 Verschillende kaartomtrekken op kaart van 1: (figuur 8) Bron: Nationaal Geografisch Instituut, Eigen leefomgeving -1: , Topomapviewer,

18 HOOFDSTUK 1 Deel 2 11

19 12 2 Ruime leefomgeving 2.1 Mindmap Figuur 9: Mindmap

20 2.2 Kenmerken van de leefomgeving op kaart Geografische streken en substreken van België Figuur 10: Geografische streken en substreken van België Bron: Van Hecke, E., Vanderhallen, D., Callemeyn, J., Plantyn algemene wereldatlas, Uitg. Plantyn, Mechelen, (p. 14) N km 13

21 2.2.2 Verkeer Figuur 11: Wegverkeer Bron: Michelin, Wegenkaart, 2012, nl.viamichelin.be 14

22 2.2.3 Fietsroute Figuur 12: Fietsnetwerk Leiestreek West (geen 15 x15 km) Bron: Provoost, J., e.a., Fietsnetwerk Leistreek West, Westtoer, Brugge, 2006 N m 15

23 2.2.4 Industrie Figuur 13: Industrie in België Bron: Uytterhoeven, A. en N., Mijn en jouw wereld in kaart, Die Keure, Brugge, p.13 N km 16

24 2.3 Ferrariskaart Figuur 14: Ferrariskaart Bron: De Ferraris, J., Kabinetskaart, KBR Brussel, , 17

25 Figuur 15: Topografische kaart leefomgeving 1: Bron: Nationaal Geografisch Instituut, Topomapviewer, 18

26 2.4 Tekst Ik woon al mijn hele leven in het behoorlijk verstedelijkte Wevelgem, een gemeente met ongeveer inwoners. Wevelgem bestaat uit drie deelgemeenten, namelijk Wevelgem, Moorsele en Gullegem. Ik woon in de hoofdgemeente Wevelgem die ongeveer inwoners telt. Wanneer je met een luchtfoto Wevelgem bekijkt, valt vooral de woonkern rond de kerktoren op. Daarnaast is er heel wat lintbebouwing langs de grote straten van de gemeente (N8, Lauwestraat, Roeselarestraat ). Rondom het vliegveld en aan de in- en uitritten van de autosnelwegen bevinden zich de industriegebieden. Aan de rand van de gemeente Wevelgem stroomt de Leie. De Leie vormt de zuidelijke grens van de gemeente. Als de bebouwing minder wordt, worden vooral de agrarische gebieden zichtbaar. Deze gebieden bevinden zich ook aan de randen van de gemeente. Het landschap duidt aan dat Wevelgem vooral een woongemeente is en economisch actief is door de industrie die aanwezig is in de gemeente. De deelgemeente Wevelgem grenst aan Menen, Lauwe en Bissegem. Voor mij speelt Menen een grote rol, aangezien ik daar mijn secundair onderwijs afgewerkt heb. Naast Bissegem ligt de grootstad Kortrijk, waar ik vooral naartoe ga om te shoppen. De gemeente Wevelgem bevindt zich op de as Kortrijk-Menen-Frankrijk. Twee grote steden die een vijf- tot tiental kilometer van mijn huis gelegen zijn. Deze steden, samen met Wervik en Waregem (en deelgemeenten), vormen Zuid-West-Vlaanderen. Zuid- West-Vlaanderen behoort tot zandlemig Vlaanderen en wanneer men de streek groter bekijkt, behoort de provincie tot Binnen-Vlaanderen. Waar zandlemig Vlaanderen zich bevindt, kan je bekijken op de kaart van de geografische streken. Zuid-West-Vlaanderen kan men beschouwen als erosief landschap door de onmiddellijke nabijheid van de Noordzee en de Leie. Dit is duidelijk in het interfluvium tussen de Leie en de Schelde. De Leie heeft zuidwest-noordoost stroomrichting en breekt schuin doorheen de Diestiaanheuvelkam, die zichtbaar is in het West-Vlaams Heuvelland en de Vlaamse Ardennen en deze plaatsen hun reliëf aanbiedt. Deze structuurbepalende, positieve reliëfs laten geen sporen na in het reliëf van het Leie-doorbraakdal. Dit vormt een bewijs voor de grote erosiecapaciteit van de rivier. De Leie is een grotendeels rechtgetrokken rivier. In de 19 de eeuw groeide de leiestreek uit tot het centrum van de vlasteelt, maar in de loop van de 20 ste eeuw werden alle landschappelijke kenmerken van deze agrarisch-economische bedrijvigheid overschreven met industriële vestigingen en verstedelijking. 1 De Leievallei ten zuidwesten van Kortrijk (Wervik, Menen, Lauwe en Wevelgem) groeien door lintbebouwing aan elkaar vast tot één urbanistisch geheel. Zuid-West-Vlaanderen wordt dus vooral gekenmerkt door het industriële en verstedelijkte landschap. Er zijn vooral bebouwing en industriegebieden aanwezig. De belangrijke stad Kortrijk wordt gezien als het historisch centrum van de streek. Wanneer men de natuur in de regio bekijkt, moet vooral gekeken worden naar de natuurgebieden (Gavers, Bergelen ) en de Leiestreek. In de natuurgebieden kan gefietst, gewandeld, gesport (watersport) worden. De Leieruimte en omstreken biedt een mooi fietsnetwerk aan. Er zijn reeds kaarten uitgebracht door de provincie West- 1 Vlaamse Regering, De landschapskenmerkenkaart West-Vlaanderen, Brussel, , file:///c:/users/hermien/downloads/rapport_lkk_wvl.pdf 19

27 Vlaanderen, namelijk de knooppuntenroutes. Deze knooppunten verbinden de mooiste delen en plaatsen in West-Vlaanderen. Naast knooppuntenroutes zijn er nog andere wandel- en fietsroutes beschikbaar. Een voorbeeld van de knooppuntenroute kan je terugvinden in de fietskaart. Ik heb al aangegeven dat Wevelgem en omstreken een goede plaats is om aan industrie te doen. Niet alleen de industriegebieden zijn belangrijk voor de bedrijven, maar ook de wegverbindingen. Doorheen Wevelgem loopt de staatsbaan N8, die Kortrijk met Menen verbindt. Wevelgem ligt ook langs de E403, de A14 die overgaat in de E17 en de A19. Naast autosnelwegen is er ook het vliegveld en de scheepvaart (vooral vroeger had de Leie een economische functie). Voor pendelaars is nog de spoorlijn Kortrijk-Poperinge een belangrijk gegeven. De provincie West-Vlaanderen is goed voor 1/3 de van de Vlaamse landbouw. Ook Zuid- West-Vlaanderen draagt hier hun steentje bij. De bodem is deze streek bestaat voornamelijk uit leem. De vrij zware grondstructuur is uitermate geschikt voor akkerbouw, zoals graan, aardappelen en suikerbieten. Sommige van deze gronden zijn te moeilijk bewerkbaar, waardoor de boeren deze gronden gebruiken als weilanden. Zo combineren akkerbouwbedrijven vaak akkers en vleesvee. 2 2 Provincie West-Vlaanderen, Land- en tuinbouw in West-Vlaanderen, , 20

28 HOOFDSTUK 2 21

29 3 Analyse van de belangrijkste elementen op een topografische kaart Figuur 16: Eigen leefomgeving op A4 (Zie volgende pagina) Bron: Nationaal Geografisch instituut, Topografische kaart van België 1: Mouscron-Zwevegem 29 (5-6), Brussel, Coördinaten Geografische coördinaten NB: OL: UTM-coördinaten 31U F(5) S(56) x = 12,70 km y = 28,10 km Lambertcoördinaten x = 66,10 km y = 166,50 km 3.2 Declinatie t.o.v. het magnetische noorden UTM b = x 15 = 105 = = 0 24 (W) Lambert b = x 15 = 105 = = 0 30 (O) (Berekeningen: zie volgende pagina s) 22

30 N 1: m

31 24

32 25

33 3.3 Afstand en oppervlakte Figuur 17: Eigen leefomgeving op A4 met plaatsen (Zie volgende pagina) Bron: Nationaal Geografisch instituut, Topografische kaart van België 1: Mouscron-Zwevegem 29 (5-6), Brussel, Afstand woonplaats bibliotheek (vogelvlucht) Afstand op kaart: 2,5 cm 1 cm = cm = 200 m 2,5 cm = 500 m Afstand woonplaats station (vogelvlucht) Afstand op kaart = 4,3 cm 1 cm = 200 m 4,3 cm = 860 m Afstand woonplaats turnhal (vogelvlucht) Afstand op kaart = 2,3 cm 1 cm = 200 m 2,3 cm = 460 m Oppervlakte zwembad Lengte op kaart = 0,6 cm Breedte op kaart = 0,4 cm 1 cm = 200 m Lengte: 0,6 cm = 120 m Breedte: 0,4 cm = 80 m Oppervlakte = 120 m x 80 m = 9600 m² 26

34 N 1: m 27

35 3.4 Legende Afbeelding Plaats Woonplaats Bibliotheek Station Turnhal Zwembad Plaats van altimetrische en planmetrische fiche: Sint-Hilariuskerk 28

36 3.5 Fiche Altimetrische fiche Figuur 18: Altimetrische fiche Bron: Nationaal Geografisch Instituut, Altimetrische fiche, Brussel, 29

37 3.5.2 Planmetrische fiche Figuur 19: Planmetrische fiche Bron: Nationaal Geografisch Instituut, Planmetrische fiche, Brussel, 30

38 HOOFDSTUK 3 31

39 4 Analyse van een landschap en reliëf m.b.v. de topografische kaart 4.1 A4-uitsnede Figuur 20: Eigen leefomgeving Bron: Nationaal Geografisch instituut, Topografische kaart van België 1: Mouscron-Zwevegem 29 (5-6), Brussel,

40 N 1: m

41 4.2 Reliëfkaart Figuur 21: Reliëfkaart Bron: Nationaal Geografisch instituut, Topografische kaart van België 1: Mouscron-Zwevegem 29 (5-6), Brussel, 1999 (De kaart is ingekleurd met potlood, maar door het scannen zijn de kleuren niet meer goed zichtbaar. Ik heb een gekleurde omlijning aangebracht om de kaart te verduidelijken.) 4.3 Reliëfmodel 34

42 35

43 4.4 Lente- en dwarsprofiel Dwarsprofiel Figuur 22: Dwarsprofiel Hoogteoverdrijving dwarsprofiel Hoogteoverdrijving = (1/20 000)/(1/1 000) = 20x 36

44 4.4.3 Lengteprofiel Figuur 23: Lengteprofiel Hoogteoverdrijving lengteprofiel Hoogteoverdrijving = (1/20 000)/(1/500) = 40x 37

45 4.5 Google Earth: Reliëfdoorsneden Dwarsprofiel Figuur 24: Dwarsprofiel in Google Earth Bron: Google Earth Lengteprofiel Figuur 25: Lengteprofiel in Google Earth Bron: Google Earth 4.6 Verval en verhang Verval Knokkebeek A ligt op 10 m, B ligt op 25 m. Het verval bedraagt 15 m Verhang Knokkebeek 15,00 m/1,84 km = 8,15 m/km Want 9,2 cm is in werkelijkheid 1,84 km. 38

46 4.7 Hellingsgraad Hellingsgraad Lauweberg: Kaartafstand tussen de voet en de top = 2,7 cm 2,7 cm op de kaart komt overeen met 540 m in werkelijkheid. 1 cm = 200 m 2,7cm = 540 m Het hoogteverschil bedraagt 10 m (van 32,5 m naar 42,5 m). Hellingsgraad = hoogteverschil x 100/horizontale afstand = (10 m x 100)/540 m = 1,85% 4.8 Waterscheidingslijn en droog dal Figuur 26: Eigen leefomgeving op A4 met waterscheidingslijn en droog dal Bron: Nationaal Geografisch instituut, Topografische kaart van België 1: Mouscron-Zwevegem 29 (5-6), Brussel,

47 40 N 1: m

48 HOOFDSTUK 4 41

49 5 Gesteenten in de eigen leefomgeving 5.1 Natuursteen als bouwmateriaal Antraciet Figuur 27: Bouwmateriaal in reclamefolder Bron: Folder Hubo Antraciet: Biogeen gesteente Ontginning in Amerika Kalksteen Figuur 28: Bouwmateriaal in reclamefolder Bron: Brochure Beltrami Antalya cream: Kalksteen Afzetting van kalk Ontginning in Frankrijk (Bourgondische dallen) en rest van de wereld 42

50 5.2 Kunststeen als bouwmateriaal Vloertegel Figuur 29: Bouwmateriaal in reclamefolder Bron: Folder Zelfbouwmarkt Keramische tegel: Gebakken aarde/klei en mineralen Gefabriceerd in heel België Baksteen Figuur 30: Bouwmateriaal in reclamefolder Bron: Folder Brico Baksteen: Gebakken klei Klei: los sediment België: Boom, Lier, Turnhout, Roeselare, Kortrijk 43

51 5.2.3 Ontginning in België: klei Figuur 31: Kaart ontginning van klei: gele markeringen Bron: Google Earth N 44

52 5.3 Bouwmaterialen in eigen woning Binnenshuis Figuur 32: Foto woning Bron: Hermien Kerkhof, Wevelgem Graniet: Gepolijst Plutoniet Ontginning in Finland Keramische tegels: Gebakken aarde/klei en mineralen Gefabriceerd in heel België 45

53 Marmer: Metamorf gesteente van kalksteen Ontginning in de kalksteenzoom en Condroz 46

54 5.3.2 Buitenshuis Figuur 33: Foto woning Bron: Hermien Kerkhof, Wevelgem Baksteen: Gebakken klei Klei: los sediment België: Boom, Lier, Turnhout, Roeselare, Kortrijk Blauwe hardsteen: Afzettingsgesteente van kalksteen en grinoïdenstengels Ontginning in kalksteenzoom en Condroz 47

55 5.4 Historische gebouwen Sint-Hilariuskerk Figuur 34: Sint-Hilariuskerk Bron: Wikipedia, Sint-Hilariuskerk, Daklei: Leisteen Metamorf gesteente van kleisteen Ontginning in Ardennen Arduin: Gepolierde blauwe hardsteen Afzettingsgesteente van kalksteen en grinoïdenstengels Ontginning in kalksteenzoom en Condroz Baksteen: Gebakken klei Klei: los sediment België: Boom, Lier, Turnhout, Roeselare, Kortrijk 48

56 5.4.2 Gemeentehuis Figuur 35: Gemeentehuis Bron: Wikipedia, Gemeentehuis Wevelgem, Daklei: Leisteen Metamorf gesteente van kleisteen Ontginning in Ardennen Baksteen: Gebakken klei Klei: los sediment België: Boom, Lier, Turnhout, Roeselare, Kortrijk Arduin: Gepolierde blauwe hardsteen Afzettingsgesteente van kalksteen en grinoïdenstengels Ontginning in kalksteenzoom en Condroz 49

57 HOOFDSTUK 5 50

58 6 Geologie en geomorfologie van de eigen leefomgeving 6.1 Analyse en verklaring van reliëf in de eigen leefomgeving Landschapsfoto s 51

59 Figuur 36: Landschapsfoto 1 Bron: Hermien Kerkhof, Wevelgem EFFEN HORIZONLIJN GEEN HELLING: 0% KLEIN HOOGTEVERSCHIL: 0 1 meter 52

60 Figuur 37: Landschapsfoto 2 Bron: Hermien Kerkhof, Wevelgem EFFEN HORIZONLIJN GEEN HELLING: 0% - 2,5% KLEIN HOOGTEVERSCHIL: 0 2,6 meter 53

63 Figuur 40: Reliëfkaart met situering van landschapsfoto s Bron: Nationaal Geografisch instituut, Topografische kaart van België 1: Mouscron-Zwevegem 29 (5-6), Brussel,

64

65 Figuur 41: Analyse van het reliëf Bron: Hermien Kerkhof BESCHRIJVING BESLUIT HORIZON Vrij recht Effen horizonlijn HELLINGSGRAAD Schommelt tussen 0% en 5% Geen tot heel zachte helling HOOGTEVERSCHIL Kleiner dan huizen Enkele meters hoogteverschil HOOGTE 5m 30m Tussen 0m en 200m RELIËFVORM Valleidiepte van een paar meters Laagvlakte: vlaktelandschap 58

66 6.1.2 Bodemprofiel (met analyse) Figuur 42: Bodemprofiel Bron: Hermien Kerkhof, Wevelgem Document in Word (duidelijker beeld): zie bijlage 7. 59

67 60

68 6.1.3 Tertiaire lagen Figuur 43: Vereenvoudigde kaart van de tertiaire lagen Bron: Nationaal Geografisch instituut, Topografische kaart van België 1: Mouscron-Zwevegem 29 (5-6), Brussel, 1999 Bron: Agentschap voor geografische informatie Vlaanderen, Kaart geologie tertiair, Gent, 2015, Bron: Hermien Kerkhof, Wevelgem Document in Word (scherpere resolutie): zie bijlage 8. 61

69 N m 62

70 Legende tertiaire lagen Lid van Moen = grijze klei tot silt, kleihoudend, kleilagen Lid van Aalbeke = donkergrijze tot blauwe klei, glimmers Formatie van Tielt = grijsgroen zeer fijn zand tot silt, kleihoudend Samenstelling van tertiaire lagen De Formatie van Kortrijk 3 is omschreven als een doorgaans kleiig facies met weinig macrofossielen. De formatie bestaat uit door de zee afgezette kleilagen uit het Ypresiaan. De Formatie van Kortrijk bestaat voornamelijk uit klei, soms zandig of soms siltig. In het karteringsgebied wordt de Kortrijk opgesplitst in het Lid van Mont-Héribu, het Lid van Saint-Maur, het Lid van Moen en het Lid van Aalbeke. De Kortrijk Formatie neemt de grootste delen van de het karteringsgebied in met uitzondering van de strook in de omgeving van Lendelede, de hoger gelegen gebieden in de omgeving van Bellegem, het gebied van Otegem tot Kruishoutem en in grote delen van de Vlaamse Ardennen. In het uiterste westen van België vormt de formatie een 125 meter dik pakket in de ondergrond. 4 De Formatie van Tielt komt voor als bovenste tertiaire afzetting in die gebieden waar de Formatie van Kortrijk in het karteringsgebied ontbreekt. De Formatie bestaat uit marien zeer fijn zand en silt, afgezet in de zee die België bedekte tijdens het Midden- tot Laat- Ypresiaan. De Tielt Formatie vormt maximaal een pakket van 50 meter

71 6.1.4 Synthese Wevelgem bevindt zich in de Vlaamse Laagvlakte en vertoont een effen of licht golvende horizonlijn. Daarnaast bevindt de gemeente zich in het bekken van de Leie. Opvallend is de brede vlakte langsheen de Leie en haar beken. De vlakte van de Leie wordt van haar huidige alluviale vlakte gescheiden door een rand die duidelijk zichtbaar is in het landschap. Zowel de vlakte van de Leie als de vlakte van de Schelde maken deel uit van de Vlaamse Vallei die morfologisch gekenmerkt wordt door een relatief vlak reliëf. Naast beide vlaktes wordt het karteringsgebied gekenmerkt door een sterk gevarieerd landschap. Het meest in het oog springend is het sterk golvend gedeelte van het Vlaamse Ardennen, gesitueerd in het zuidoosten, waar verschillende toppen boven de 100 m genoteerd worden. Het gebied in het noordwesten heeft een licht golvend reliëf. 6 Wevelgem behoort op de bodemkaart tot de Vlaamse Zandleemstreek dat zicht uitstrekt ten noorden van de Leemstreek als een zeer onregelmatig, maar toch continue strook. Deze strook loopt vanaf de Franse grens in West-Vlaanderen tot aan de Nederlandse grens in Limburg. De Zandleemstreek kan gesitueerd worden tussen de noordelijke Zandstreek en de zuidelijke Leemstreek. 7 In de Zandleemstreek komen plaatselijk Tertiaire 8 formaties aan of nabij de oppervlakte en vormen geheel of gedeeltelijk het moedermateriaal waarop de bodems zijn ontwikkeld. Doorgaans is het Tertiair bedekt door een dunne Quartaire 9 laag. Het Quartaire dek is zelden meer dan 120 cm dik. Het Tertiair substraat is bijna over de volledige provincie West-Vlaanderen afzet tussen 55 en 34 miljoen jaar geleden in marien milieu 10. In diep water werd klei afgezet en in ondiep water nabij de stranden werd zand afgezet. Het zuiden van West-Vlaanderen, waar Wevelgem zich ook bevindt, bestaat dus voornamelijk uit klei, terwijl het noorden wordt gekenmerkt door een afwisseling van zand- en kleilagen. De vijfde oudste laag van het Tertiair is de Formatie van Kortrijk dat voornamelijk bestaat uit klei (en zand- en siltlagen). Vanaf 2 miljoen jaar terug begonnen de laatste 4 ijstijden met uitschuring van het landschap tot zijn huidige niveau. 11 Op het einde van de voorlaatste ijstijd (tijdens het Quartair) bereikten de riviervalleien (Vlaamse Vallei ten noorden van Brugge, Leie en Schelde) hun diepste insnijding met afzetting van een keienvloer. Deze valleien werden gedeeltelijk opgevuld tijdens de laatste tussenijstijd, voornamelijk met zand in een verwilderde rivierbedding. Tijdens de laatste ijstijd werd het landschap, inclusief valleien, voornamelijk bedekt en vereffend met een zand- en zandleemdek dat opgewaaid werd uit het droog liggende zuidelijke Noordzeebekken. Naar het einde van de ijstijden werd het klimaat warmer, de winden draaiden naar het zuidwesten en de valleien werden gedeeltelijk uitgewaaid met afzetting van tardiglaciale zand- en zandleemruggen op de rechteroevers van de riviervalleien. De rivieren sneden zich opnieuw in het pleistoceen 12 leemdek met vorming van een 6 BOGEMANS, F., Toelichting bij de Quartairgeologische kaart Kortrijk, VUB, Brussel, BAERT, G., Hogeschool Gent, 8 Tertiair is een geologisch tijdperk dat duurde van 66 miljoen tot 2,58 miljoen jaar geleden. 9 Quartair is in de geologische tijdschaal de jongste periode. Het beslaat een tijdspanne van 2,58 miljoen jaar geleden tot het heden. 10 Omgeving die in open verbinding staat met de zee. 11 LIBBRECHT, D., Geologie en geomorfologie van West-Vlaanderen een notendopje, Gent, 12 Pleistoceen is in de geologische tijdschaal een tijdvak van 2,58 miljoen jaar tot 11,7 duizend jaar geleden. Het is een tijdvak in de periode van het Quartair. 64

72 alluviale 13 vallei. Door het warmer wordende klimaat gedurende de laatste jaar veranderde het stromingsregime in de riviervalleien van verwilderd naar meanderend. De rivieren meanderden vrij over de volledige alluviale valleigedeelten. Tijdens de overstromingen werd fijner materiaal afgezet, zoals fijn zand, leem en klei in hoger gelegen oeverwallen en lager gelegen komgronden. Zandleemgronden zijn meestal minder dan 120 cm dik. Omwille van het hoger zandgehalte zijn deze bodems beter doorlaatbaar dan de echte leemgronden en is de bodemontwikkeling verder gevorderd. De bodems zijn meer uitgeloogd. 13 Los materiaal dat als sediment is afgezet door een rivier. 65

73 HOOFDSTUK 6 66

74 7 Bebouwing en bevolking 7.1 Spreiding van de bebouwing Verspreide bebouwing Figuur 44: Verspreide bebouwing Bron: Nationaal Geografisch instituut, Topografische kaart van België 1: Mouscron-Zwevegem 29 (5-6), Brussel, 1999 Bron: Google Earth Bron: Hermien Kerkhof, Wevelgem 67

75 68 N N

76 7.1.2 Geconcentreerde bebouwing Figuur 45: Geconcentreerde bebouwing Bron: Nationaal Geografisch instituut, Topografische kaart van België 1: Mouscron-Zwevegem 29 (5-6), Brussel, 1999 Bron: Google Earth Bron: Hermien Kerkhof, Wevelgem 69

77 70

78 7.1.3 Lintbebouwing Figuur 46: Lintbebouwing Bron: Nationaal Geografisch instituut, Topografische kaart van België 1: Mouscron-Zwevegem 29 (5-6), Brussel, 1999 Bron: Google Earth Bron: Hermien Kerkhof, Wevelgem 71

79 72

80 7.1.4 Geïsoleerde wijk Figuur 47: Geïsoleerde wijk Bron: Nationaal Geografisch instituut, Topografische kaart van België 1: Mouscron-Zwevegem 29 (5-6), Brussel, 1999 Bron: Google Earth Bron: Hermien Kerkhof, Wevelgem 73

81 74 N N

82 7.2 Bebouwde kern Bebouwde kern Wevelgem Figuur 48: Bebouwde kern Wevelgem Bron: Google Earth Bron: Google Maps 75

83 7.2.2 Transect Figuur 49: Transect doorheen bebouwde kern Bron: Google Earth Bron: Hermien Kerkhof, Wevelgem 76

84 77

85 7.3 Stedelijke kern, verstedelijkte kern en plattelandskern Figuur 50: Bespreking stedelijke kern, verstedelijkte kern en plattelandskern Bron: Hermien Kerkhof, Wevelgem UITZICHT FUNCTIES PLATTELANDSKERN: ROLLEGEM-KAPELLE oppervlakte dorp: 4;83 km² geconcentreerde bebouwing is beperkt paar straten met woningen lintbebouwing aan invalswegen open bebouwing met ruime tuin rondom het huis hoeve aanwezig in het centrum boerderijen aan de rand van het dorp weinig tot geen appartementen centrum: dorpsplein met weinig handel of diensten veel parkeerplaats voornamelijk woonfunctie minimumaanbod aan handel en diensten: 1 bakker 1 slager fietsenwinkel bloemenwinkel 2 banken kleine sporthal vergaderzaal openbare bibliotheek met beperkte openingsuren kleuter- en lagere school 2 cafés 1 restaurantje religie: kerk VERSTEDELIJKTE KERN: WEVELGEM oppervlakte gemeente: 14,18 km² vrij uitgestrekte geconcentreerde bebouwing centrum: gesloten bebouwing wegen richting centrum: lintbebouwing rand van de kern: woonwijken met lintbebouwing, halfopen bebouwing en open bebouwing huizen verdwijnen langs hoofdstraten en nieuwe appartementsblokken worden gebouwd (veel nieuwe appartementen sinds 5 jaar) woon-, winkel- en dienstenfunctie handel: groot aanbod aan supermarkten (Delhaize, Carrefour, Aldi, Lidl), aanbod aan slagers en bakkers, 1 viswinkel, broodjeszaak, Blokker, Kruidvat, JBC, Lola en Liza openbare dienst: gemeentehuis, school (kleuter, lager en secundair), postkantoor, bibliotheek, station, bus vrij groot aanbod aan kapperszaken, banken, dokters, apothekers, tandartsen, begrafenisondernemers, bloemenwinkels, 78

86 klein centrum met handel en diensten ruim aanbod aan parkeerplaatsen rand van de kern: winkels en bedrijventerrein speciaalzaken industrie: bedrijventerrein ontspanning: jeugdhuis, 3 sporthallen, 1 topturnhal, zwembad, looppiste, voetbalvelden, fitness, dansstudio s, Chiro, KSA meerdere cafés, pannenkoekenhuis, restaurant voorkomen van groen, grote verkeersdrukte in hoofdstraten religie: 3 kerken STEDELIJKE KERN: KORTRIJK oppervlakte: 22,38 km² uitgestrekte geconcentreerde bebouwing centrum: gesloten bebouwing en appartementsgebouwen oude rijwoningen lintbebouwing aan invalswegen wijken met open en halfopen bebouwing (meestal met tuin) betalende parkeerplaatsen groot stadscentrum met grote verscheidenheid aan handel en diensten handel: grootwarenhuis, heel groot aanbod aan winkels (winkelcentrum + winkelstraten), bakkers, slagers horeca: café, restaurant, hotel ketens en speciaalzaken openbare dienst: stadhuis, school (kleuter, lager, secundair, hogeschool en universiteit), postkantoor, bibliotheek groot aanbod aan kapperszaken, banken, tandartsen, dokters, artsen, reisbureaus, apothekers, ziekenhuis (AZ) kantoren van bedrijven ontspanning: meerdere zwembaden, sporthallen, voetbalstadion, stadschouwburg, verschillende jeugdbewegingen, cinema, festivals toeristische bezienswaardigheden religie: verschillende kerken, moskee, hindoetempel 79

87 Rollegem-Kapelle Figuur 51: Rollegem-Kapelle Bron: Google Earth 80

88 Figuur 52: Foto s plattelandskern Rollegem-Kapelle Bron: Hermien Kerkhof, Rollegem-Kapelle Bebouwing 81

89 Handel diensten ontspanning 82

90 Wevelgem Figuur 53: Wevelgem Bron: Google Earth 83

91 Figuur 54: Foto s verstedelijkte kern Wevelgem Bron: Bron: Hermien Kerkhof Bebouwing 84

93 Kortrijk Figuur 55: Kortrijk Bron: Google Earth 86

94 Figuur 56: Foto s stedelijke kern Kortrijk Bron: Google afbeeldingen Bebouwing 87

96 7.4 Bevolking Bevolkingsevolutie Wevelgem (2014) Figuur 57: Bevolkingsevolutie Wevelgem 2014 Bron: Gemeenteloket Wevelgem GEBOORTEN STERFGEVALLEN INWIJKELINGEN UITWIJKELINGEN Bevolkingsevolutie: - Aantal geboorten - aantal sterfgevallen = natuurlijke aangroei = Aantal inwijkelingen aantal uitwijkelingen = migratiesaldo = Bevolkingsevolutie: =

97 Aantal inwoners Bevolkingsevolutie Wevelgem ( ) Figuur 58: Bevolkingsevolutie Wevelgem Bron: Gemeenteloket Wevelgem Bevolkingsevolutie Wevelgem Reeks Jaartal 90

98 Aantal huishoudens Bevolkingskenmerken Figuur 59: Evolutie van aantal huishoudens in Wevelgem ( ) Bron: Agentschap voor binnenlands bestuur, Profielschets gemeente Wevelgem, Aantal huishoudens Reeks Jaartal 91

99 Procent Aantal inwoners Figuur 60: Leeftijdsgroepen in Wevelgem ( ) Bron: Agentschap voor binnenlands bestuur, Profielschets gemeente Wevelgem, Leeftijdsgroepen jaar jaar Jaartal Figuur 61: Afhankelijkheidsratio in Wevelgem Bron: Agentschap voor binnenlands bestuur, Profielschets gemeente Wevelgem, ,5 Afhankelijkheidsratio 70 69, , , , Reeks ,4 68,7 68,8 68,4 68,5 68,3 68,9 68,9 69,6 70,1 Jaartal 92

100 Aantal alleenwonende vrouwen Figuur 62: Aantal alleenwonende vrouwen in Wevelgem ( ) Bron: Agentschap voor binnenlands bestuur, Profielschets gemeente Wevelgem, Alleenwonende vrouwen Reeks Jaartal 93

101 7.4.4 Synthese De bevolkingsdichtheid van Wevelgem schommelt al jaren rond 800 inwoners per vierkante kilometer. Wanneer dit getal vergeleken wordt met de bevolkingsdichtheid in West-Vlaanderen, 374 inwoners/km², kan men stellen dat Wevelgem een heel hoge bevolkingsdichtheid heeft. De laatste jaren zijn heel wat appartementen bijgebouwd waardoor in deze gebouwen veel bewoners kunnen leven. Het grootste deel van de bevolking woont echter in laagbouw. Dit is ook te merken aan de open en gesloten ruimte in de gemeente. Het overgrote deel bestaat uit gesloten ruimte, gevuld met woningen. Aan de bevolkingsdichtheid kan eveneens het vrij hoge bevolkingsaantal gelinkt worden. De laatste twintig jaar vertoont het bevolkingsaantal een vrij stabiel cijfer. Het aantal inwoners schommelt tussen en De levenskwaliteit in de gemeente is goed zodat mensen blijven. Wanneer mensen aankomen of verhuizen is dat omwille van werkverandering, zoektocht naar een groter huis Tijdens het voorbije jaar groeide de bevolking met 240 inwoners. Dit gebeurde dankzij de geboortes, maar ook dankzij inwijkelingen. Deze inwijkelingen zijn vooral allochtone personen die komen wonen in Wevelgem, een grensgemeente van Frankrijk. Het voorbije jaar werd afgesloten met inwoners. Deze personen zijn verdeeld over gezinnen. Dit wil zeggen dat veel inwoners behoren tot een gezin dat leeft in Wevelgem. Daarnaast zijn er toch nog een kleine 2000 alleenwonende vrouwen en 1500 alleenwonende mannen. Deze mannen en vrouwen zijn zowel alleenstaanden als weduwen. Het afhankelijkheidsratio in de gemeente Wevelgem bedraagt 70,1%. Dit cijfer geeft de verhouding weer tussen het aantal 0-19 jarigen plus het aantal 65-plussers en de actieve bevolking (20- tot 64-jarigen). De gemeente is aangepast aan dit hoge cijfer uit de jonge en oudere leeftijdsgroepen. Het verenigingsleven is dan ook erg uitgebreid. Jongeren hebben keuze tussen verschillende sportverenigingen, muziekscholen, jeugdverenigingen Ook de ouderen kunnen allerlei activiteiten uitvoeren in heel gevarieerde bewegingen. 94

102 8 Bibliografie 8.1 Kaarten Agentschap voor geografische informatie Vlaanderen, Kaart geologie tertiair, Gent, 2015, De Ferraris, J., Kabinetskaart, KBR Brussel, , Google Earth, Kaart gesteenten, Wevelgem, Michelin, Wegenkaart, 2012, nl.viamichelin.be Van Hecke, E., Vanderhallen, D., Callemeyn, J., Plantyn algemene wereldatlas, Uitg. Plantyn, Mechelen, (p. 14) Internet, Nationaal Geografisch Instituut, Eigen leefomgeving 1: , Topomapviewer, Nationaal Geografisch instituut, Topografische kaart van België 1: Mouscron-Zwevegem 29 (5-6), Brussel, 1999 Internet, Nationaal Geografisch Instituut, Topomapviewer: kaart 1:10 000, Internet, Nationaal Geografisch Instituut, Topomapviewer: kaart 1:25 000, Internet, Nationaal Geografisch Instituut, Topomapviewer: kaart 1:50 000, Internet, Nationaal Geografisch Instituut, Topomapviewer: kaart 1: , Internet, Nationaal Geografisch Instituut, Topomapviewer: kaart 1: , Provoost, J., e.a., Fietsnetwerk Leistreek West, Westtoer, Brugge, 2006 Uytterhoeven, A. en N., Mijn en jouw wereld in kaart, Die Keure, Brugge, p Foto s Beltrami, Antalya Cream, Brochure Beltrami, België Brico, Baksteen Boeren steen, Folder Brico, België, 2011 Google Earth, Reliëfdoorsnede, Wevelgem, Hermien Kerkhof, Soorten bebouwing, Wevelgem, Hermien Kerkhof, Landschapsfoto s, Wevelgem,

103 Hermien Kerkhof, Woning altimetrische fiche planimetrische fiche, Wevelgem, Internet, Hubo, Vloertegel Tornado, Folder Hubo, België, , Internet, Nationaal Geografisch Instituut, Altimetrische fiche, Brussel, Internet, Nationaal Geografisch Instituut, Planmetrische fiche, Brussel, Internet, Wikipedia, Gemeentehuis Wevelgem, Wevelgem, , Internet, Wikipedia, Sint-Hilariuskerk, Wevelgem, , Internet, Zelfbouwmarkt, Vloertegel Pierre du Nord, Folder Zelfbouwmarkt, België, 2014, Documenten Agentschap voor binnenlands bestuur, Profielschets gemeente Wevelgem, Brussel, 2014, BAERT, G., Hogeschool Gent, BOGEMANS, F., Toelichting bij de Quartairgeologische kaart Kortrijk, VUB, Brussel, 2007 LIBBRECHT, D., Geologie en geomorfologie van West-Vlaanderen een notendopje, Gent, Provincie West-Vlaanderen, Land- en tuinbouw in West-Vlaanderen, , 20landbouw.pdf Vlaamse Regering, De landschapskenmerkenkaart West-Vlaanderen, Brussel, , file:///c:/users/hermien/downloads/rapport_lkk_wvl.pdf 96