DIDACTISCHE DOCUMENTEN VAN DE EIGEN LEEFOMGEVING

Transcriptie

1 DIDACTISCHE DOCUMENTEN VAN DE EIGEN LEEFOMGEVING Ellen Van Tricht 1SA2 Aardrijkskunde - Nederlands

2 SEMESTER 1 Inhoudsopgave Lijst met figuren Lijst met bijlagen Hoofdstuk 1: Beschrijving van het studiegebied 1.1 Kaartuitsnede eigen leefomgeving 1.2 Mindmap 1.3 Eigen leefomgeving situeren op 4 verschillende kaarten 1.4 Ferrariskaart van eigen leefomgeving 1.5 Typische kenmerken eigen leefomgeving, Groot Kortenberg p 2 p 3 p 4 p5 p 5 p 6 p 7 p11 p12 Hoofdstuk 2: Analyse van de belangrijkste elementen op een topo- p13 grafischekaart 2.1 Coördinaten bepalen 1. UTM 2. Lambert 3. Geografisch p Declinatieberekening t.o.v. het magnetische noorden voor UTM en Lambertcoördinaten p Werken met uitsnede van een kaart op schaal 1: waarbij woonplaats ± centraal p13 gelegen is 2.4 Altimetrische en planimetrische fiche 1. Altimetrische fiche 2. Planimetrische fiche 2.5 Legende p14 p15 p15 Hoofdstuk 3: Analyse van landschap en reliëf m.b.v. de topografische kaart 3.1 A4-kopie van kaart 1: Reliëfkaart 3.3 Reliëfmodel 3.4 Dwarsprofiel, lengteprofiel en hoogteoverdrijving 3.5 Reliëfdoorsneden m.b.v. Google Earth 3.6 Verval en verhang berekenen 3.7 Hellingsgraad berekenen 3.8 Waterscheidingslijn en droog dal aanduiden Hoofdstuk 4: Gesteenten in de eigen leefomgeving 4.1 Natuursteen uit reclamefolder 4.2 Kunststeen uit reclamefolder 4.3 Gesteentes eigen woning 4.4 Gesteentes 2 historische gebouwen Bibliografie p16 p16 p16 p16 p16 p16 p17 p17 p17 p18 p18 p19 p20 p22 p24 Bijlagen Evaluatie 2

3 Lijst met figuren Hoofdstuk 1: Beschrijving van het studiegebied 1.1 Kaartuitsnede eigen leefomgeving Figuur 1: Kaartuitsnede eigen leefomgeving, p Eigen leefomgeving situeren op 4 verschillende kaarten Figuur 2: Administratief België, p.7 Figuur 3: Geografisch België, p.8 Figuur 4: Orohydrografisch België, p.9 Figuur 5: Wegennetwerk Brussel- Antwerpen-Luik, p Ferrariskaart van eigen leefomgeving Figuur 6: Ferrariskaart Groot Kortenberg, p.11 Hoofdstuk 2: Analyse van de belangrijkste elementen op een topografische kaart 2.4 Altimetrische en planimetrische fiche Altimetrische fiche, p.14 Foto 1: Kapel O.L.Vrouw Middelares Foto 2: Rechterzuil kapel Planimetrische fiche, p.15 Foto 3: Kerk Erps Foto 4: Spits kerk Bron: Ellen Van Tricht Hoofdstuk 3: Analyse van een landschap en reliëf m.b.v. de topografische kaart 3.5 Reliëfdoorsneden m.b.v. Google Earth, p.16 Figuur 7: Lengteprofiel (Kasteel de Merode naar Kinderenbos) Figuur 8: Dwarsprofiel (Armendaal naar Grubbe) Hoofdstuk 4: Gesteenten in de eigen leefomgeving 4.1 Natuursteen uit reclamefolder, p.18 Figuur 9: Natuursteen, blauwe steen, Brico Figuur 10: Natuursteen, travertin, Impermo 4.2 Kunststeen uit reclamefolder, p.19 Figuur 11: Kunststeen, porselein, Brico Figuur 12: Kunststeen, Volkeramische tegel, Hubo 4.3 Gesteenten eigen woning Foto 5: Eigen woning, p.20 Foto 6: Voordeur, p.20 Foto 7: Vensterbanken, p.20 Foto 8: Pelletkachel, p.21 Foto 9: Salontafel in travertijn, p.21 Bron: Ellen Van Tricht 4.4 Gesteenten 2 historische gebouwen Foto 10: Het Rattenkasteel te Erps-Kwerps, het kasteel Hof Ter Brugge, p.22 Bron: Ellen Van Tricht Foto 11: Het Kasteel Van Ham te Steenokkerzeel, p.23 Bron: Ellen Van Tricht 3

4 Lijst met bijlagen Hoofdstuk Bepalen van UTM, Lambert en geografische coördinaten Bijlage 1: Berekeningen coördinaten 2.2 Declinatieberekening t.o.v. het magnetische noorden voor UTM en Lambertcoördinaten Bijlage 2: Declinatieberekeningen 2.3 Werken met uitsnede van een kaart op schaal 1: waarbij woonplaats ± centraal gelegen is Bijlage 3a: Afstanden berekenen en plaatsen aanduiden Bijlage 3b: Legende Hoofdstuk A4-kopie van kaart 1: Bijlage 4: Kopie van uitsnede leefomgeving kaart 1: Reliëfkaart maken van eigen leefomgeving Bijlage 5: Reliëfkaart eigen leefomgeving 3.4 Tekenen van dwarsprofiel, lengteprofiel en hoogteoverdrijving berekenen Bijlage 6a: Dwarsprofiel, lengteprofiel en hoogteoverdrijving Bijlage 6b: Aangeduide profielen 3.6 Verval en verhang berekenen Bijlage 7: Berekeningen verval en verhang Bijlage 4: Wasbeek aangeduid op kaart 3.7 Hellingsgraad berekenen Bijlage 8: Berekeningen hellingsgraad Bijlage 4: Helling aangeduid op kaart 3.8 Waterscheidingslijn en droog dal aanduiden Bijlage 9: Aangeduide kaart Hoofdstuk Natuursteen uit reclamefolder Bijlage 10: Ontginningplaatsen travertijn en arduin aangeduid op Google Earth kaart 4.2 Kunststeen uit reclamefolder Bijlage 11: Ontginningplaatsen porselein en klei aangeduid op Google Earth kaart 4

5 Hoofdstuk 1: Beschrijving van het studiegebied 1.1 Kaartuitsnede eigen leefomgeving N figuur 1: Kaartuitsnede eigen leefomgeving, 1:

6 1.2 Mindmap 6

7 1.3 Eigen leefomgeving situeren op 4 verschillende kaarten Administratief België N figuur 2: Administratieve kaart België bron: The World of Maps 7

8 Geografisch België N figuur 3: Geografische kaart België Bron: Plantyn Algemene Wereldatlas 8

9 Orohydrografisch België N figuur 4: Orohydrografische kaart bron: De Boeck atlas 9

10 Wegennetwerk Brussel-Antwerpen-Luik N figuur 5: Wegenkaart Brussel-Antwerpen-Luik bron: NGI 10

11 1.4 Ferrariskaart van eigen leefomgeving N figuur 6: Ferrariskaart Groot Kortenberg bron: NGI 11

12 1.5 Typische kenmerken van eigen leefomgeving, Groot Kortenberg Groot Kortenberg is een plaats en gemeente in de provincie Vlaams-Brabant in België. Deze gemeente telt ruim inwoners. De gemeente ligt in de landstreek Dijleland. Groot Kortenberg bevat 4 deelgemeentes, Erps-Kwerps, Kortenberg, Meerbeek en Everberg. Erps- Kwerps telt 1594 ha. en is hiermee de grootste deelgemeente van Kortenberg. Groot Kortenberg bevat 2 gehuchten, Schoonaarde (Broodjeszaak Schoonaerde zie 2.3), gelegen tussen de gemeentes Erps-Kwerps en Meerbeek (Huis van Oma zie 2.3), en Vrebos, gelegen tussen de gemeentes Everberg en Vossem (figuur 1). Mijn leefomgeving valt makkelijk in te delen over 4 kaarten, een administratieve kaart (figuur 2), een geografische kaart (figuur 3), een orohydrografische kaart (figuur 4) en een wegenkaart (figuur 5). Op de administratieve kaart ziet men duidelijk de beschreven leefomgeving, op de geografische kaart ziet men de geografische streek waarin de eigen leefomgeving gelegen is, de orohydrografische kaart duid op de hoogte van de eigen leefomgeving en de wegenkaart toont de belangrijkste wegen en snelwegen in de buurt van de eigen leefomgeving, dit zijn onder andere de N2, E40 en de E314. De gemeente Kortenberg wordt doorkruist door de autsnelweg E40. Ook bevat Kortenberg een spoorwegstation Brussel-Luik dat zichtbaar is op de topografische kaart (bijlage 4). De ferrariskaart (figuur 6) geeft een beeld van hoe Groot Kortenberg er ooit uit zag. Dat Kortenberg enorm veel velden en bossen bezat is tegenover toen nog niet verandert, het bevat nog steeds veel velden en bossen. Wat opvallend was is dat de naam Kortenberg toen geschreven werd als Cortenberg en Erps-Kwerps als Erps-Querbs. Groot Kortenberg bezit verschillende historische gebouwen zoals kerken, oude villa s, een abdij, kastelen, kapellen, enz. Erps-Kwerps zelf telt al meer dan 14 kapellen, waaronder de kapel van O.L.Vrouw Middelares in de Kouterstraat (zie 2.4 Altimetrische fiche). Café Central in het dorp van Erps-Kwerps, meer bepaald Erps, was vroeger een pachthof en een herberg, toen heette het De Vier Heemskinderen. Verschillende historische gebouwen zijn omgebouwd tot horecazaken. Café Central vroeger en nu De altimetrische en planimetrische fiches (zie 2.4) zijn beiden gelegen in Groot Kortenberg, meer bepaald in de deelgemeente Erps-Kwerps, maar toch is er een verschil. De Sint-Amanduskerk is getrokken in Erps, deze kerk is gebouwd in een neogotische stijl. het kapelletje is dan weer gelegen in Kwerps. De deelgemeente wordt nog eens opgesplitst in 2 aparte dorpen. De gemeente Erps-Kwerps is gelegen tussen de hoogtelijnen ±30meter en 40meter. Groot Kortenberg daarentegen is gelegen tussen de hoogtelijnen ±30meter en 100meter (Zie reliëfmodel/topografische kaart). Erps-Kwerps en omgeving is niet bergachtig maar heeft wel verschillende heuvels, dit is enorm te merken wanneer je op de N2 (Leuvensesteenweg: Brussel- Leuven) rijdt. De waterburcht Hof ter Brugge (zie 4.4) ligt op de grens van Erps en Kwerps, dit is gebouwd in de 17 e eeuw. Hof ter Brugge is beter bekend als het rattenkasteel uit een Nero-album van Marc Sleen. Hof ter Brugge is ook gelegen aan het voetbalveld van Sporting Erps-Kwerps. In juli organiseert Erps-Kwerps er elk jaar het crisisfestival, met steeds rond de 3500 bezoekers van overal. Erps-Kwerps is niet zo bekend maar het trekt toch bezoekers en is een rustige gemeente om te wonen, winkels, parken, horeca, enz. zijn allemaal dicht bij elkaar gelegen. Weetje: In Kortenberg woonde de vrouw, Marie Abts-Ermens, die in 1830 de eerste Belgische vlag aan elkaar heeft genaaid. 12

13 Hoofdstuk 2: Analyse van de belangrijkste elementen op een topografische kaart 2.1 Coördinaten bepalen 1. UTM: 31U FS x=608,340km y=5639,380km 2. Lambert: x=162,000km (E) y=175,980km (N) 3. Geografisch: NB en OL Berekeningen zie bijlage Declinatieberekening t.o.v. het magnetische noorden voor UTM en Lambertcoördinaten 1. UTM: Lambert: 34 Berekeningen zie bijlage Werken met uitsnede van een kaart op schaal 1: waarbij woonplaats ± centraal gelegen is 1. Woning aanduiden: 2. Afstanden berekenen: Woning naar Kortenberg Station: 0,7cm = 140m Woning naar Oma: 21,6cm (20cm + 1,6cm = 4000m + 320m) = 4320m Woning naar broodjeszaak Schoonaerde: 16,1cm = 3220m 3. Oppervlakte berekenen van een typerend landschapselement Het park van de oude abdij van Kortenberg 100m² x 100m² = 10000m² x 3 = 30000m² = 3HA Gesitueerd aan de hand van kaart zie bijlage 3a Legende zie bijlage 3b 13

14 2.4 Altimetrische en planimetrische fiche 1. Altimetrische fiche foto 1: Kapel O.L.Vrouw Middelares in de Kouterstraat 119, Erps-Kwerps, bron: Ellen Van Tricht foto 2: Kapel O.L.Vrouw Middelares in de Kouterstraat 119, Erps-Kwerps. bron: Ellen Van Tricht Gesitueerd op kaart zie bijlage 3a 14

15 2. Planimetrische fiche foto 3: Sint-Amanduskerk, Dorpsplein te Erps bron: Ellen Van Tricht foto 4: Sint-Amandus Kerk spits, Dorpsplein te Erps, bron: Ellen Van Tricht 2.5 Legende Gesitueerd op kaart zie bijlage 3a Zie bijlage 3b 15

16 Hoofdstuk 3: Analyse van landschap en reliëf m.b.v. de topografische kaart 3.1 A4-kopie van kaart 1: Zie bijlage Reliëfkaart 20m 50m = Groen 50m 100m = Geel > 100m = Oranje Zie bijlage Reliëfmodel Zie reliëfmodel 3.4 Dwarsprofiel, lengteprofiel en hoogteoverdrijving Zie bijlage 6a en 6b 3.5 Reliëfdoorsneden m.b.v. Google Earth figuur 7: Lengteprofiel (Kasteel de Merode naar Kinderenbos) figuur 8: Dwarsprofiel (Armendaal naar Grubbe) 16

17 3.6 Verval en verhang berekenen Verval = 1,5m Verhang = 2,5m/km Berekeningen zie bijlage 7 Wasbeek aangeduid op kaart bijlage 4 Wasbeek 3.7 Hellingsgraad berekenen Hellingsgraad = 1,43% Berekeningen zie bijlage 8 Helling aangeduid op kaart bijlage 4 Helling 3.8 Waterscheidingslijn en droog dal aanduiden Waterscheidingslijn = Droog dal = Aangeduide kaart zie bijlage 9 17

18 Hoofdstuk 4: Gesteenten in de eigen leefomgeving 4.1 Natuursteen uit reclamefolder Naam gesteente: Blauwe (hard)steen, arduin, kolenkalksteen of petit granit. Omschrijving: Een kalksteen met een blauw/grijze kleur die gebruikt wordt bij woningen, grafzerken, zelfs brievenbussen. Ontginning: Blauwe steen wordt vooral ontgonnen in de Ardennen (bv. Vallei van de Molignée, in Barvaux in de Condroz, enz.) figuur 9: Natuursteen, blauwe steen, Brico Naam gesteente: Travertijn Omschrijving: Een kalksteen die door de neerslag van kalk uit onverzadigd water van warme bronnen ontstaat. Ontginning: Travertijn ontstaat wanneer het CO 2 gehalte in het water lager wordt en kalk neerslaat. Travertijn wordt in België ontgonnen in de vallei van Hoyoux, Modave, Villerot en Marche-les-Dames. figuur 10: Natuursteen, Travertin, Impermo Google Earth kaart met ontginningsgebieden zie bijlage 10 18

19 4.2 Kunststeen uit reclamefolder Naam gesteente: Porselein Omschrijving: Een bijzondere vorm van keramiek of pottenbakkerskunst. Uit porselein worden vaak borden, kommen, enz. gemaakt. Het wordt ook gebruikt om poppen te maken. Ontginning: Om porselein te kunnen maken start men met klei. Chinezen ontginnen tot nu toe nog steeds porselein. Frankrijk staat bekend voor zijn productie van porselein in Limoges, aan de rivier de Vienne. figuur 11: Kunststeen, porselein, Brico $ Naam gesteente: Volkeramische tegel Omschrijving: Relatief dun materiaal. Harde, sterke, hygiënische tegels. Deze tegels bestaan uit keramiek, zoals aardewerk. Ontginning: Keramiek wordt gevormd door verhitting en soms ook door druk. De grondstof is klei. Deze vindt men in België in overvloed, zoals in Boom. Daar ontstaat de klei door de afzettingen van de Rupel. figuur 12: Kunststeen, volkeramische vloertegel, Hubo Google Earth kaart met ontginningsgebieden zie bijlage 11 19

20 4.3 Gesteenten eigen woning foto 6: Voordeur foto 5: Eigen woning foto 7: Vensterbanken woning Blauwe steen/arduin = een natuursteen uit de Ardennen. 2. Baksteen (Moduul 65) = een uit klei gebakken steen afkomstig uit Oudenaarde. 3. Dakpannen = gebakken uit klei afkomstig uit de Kempen. 4. Klinkers = straatbaksteen, ontstaat door kleiwinning en is afkomstig van Oudenaarde, Ploegsteert, enz. 5. Witte Franse steen = een kalksteen ontgonnen in Frankrijk. 6. Glas = de vensters zijn vervaardigd uit wit zand dat vooral kwartszand bevat. Zand is de grondstof voor glas. 7. Zonnepanelen = de panelen bestaan uit glas, silicium en silex (vuursteen). 20

21 foto 8: Pelletkachel foto 9: Salontafel in travertijn Maiolica = Een Italiaanse keramische steen. Dit is een geglazuurde tegel. Deze worden gevormd door verhitting en soms ook door druk. De grondstof is klei. Deze vindt men in België in overvloed. Travertijn = Een kalksteen die gevormd wordt door de neerslag van kalk met onverzadigd water uit warme bronnen. Travertijn wordt in België ontgonnen in de vallei van Hoyoux, Modave, Villerot en Marche-les-Dames. 21

22 4.4 Gesteenten 2 historische gebouwen 1. Rattenkasteel, te Erps-Kwerps foto 10: Het Rattenkasteel te Erps-Kwerps, het kasteel Hof Ter Brugge. Bron: Ellen Van Tricht Kasteel dat op de grens van Erps en Kwerps en dateert uit de 17 e eeuw. Het is een U-vormig kasteel, met boven de ingangspoort wapenschilden aangebracht, het kasteel was oorspronkelijk met een gracht omringd. De poorttoren bestaat uit baksteen en zandsteen. 1. Bakstenen: Een uit klei gebakken steen afkomstig uit Oudenaarde. 2. Dakpannen: Uit klei gebakken pannen voor op het dak. 3. Witte Frans steen: De poorttoren bestaat uit deze steen, het is een kalksteen. De blekere gedeeltes die zichtbaar zijn in het gebouw zijn Witte franse stenen. Deze werd in die tijd waarschijnlijk nog gemaakt in België maar deze is nu uitgeput waardoor hij tegenwoordig gemaakt wordt in Frankrijk. Ook bevat de poorttoren zandsteen, wat uit kwarts bestaat. 22

23 2. Kasteel van Ham, te Steenokkerzeel foto 11: Het Kasteel Van Ham te Steenokkerzeel. 1. Kasseien: Deze stenen worden uitgeklopt, geen enkele kassei heeft een kassei die net dezelfde vorm heeft. 2. Keien: Dit is een afzettingsgesteente. Deze stenen worden door de zee of rivieren afgezet, waardoor ze een plattere vorm krijgen, en getransporteerd. 3. Leien dakpannen: Deze dakpannen zijn gemaakt uit leisteen afkomstig uit de Fagne- Famenne, Belgisch Lotharingen, enz. 4. Zandsteen: Dit is een sedimentair- of afzettingsgesteente dat vooral bestaat uit zandkorrels. Na een tijd wordt een gele zandsteen grijs. Zandsteen bestaat voornamelijk uit kwarts. 23

24 Bronnen Kaarten NGI, Topografische kaart Bertem-Leuven 32 (1-2), 1: NGI, Topografische kaart Brussel, 1: Boeken DE MAEYER, P., TIBAU, G., PATERNOSTER, J., MERCHIERS, J., DAENEKINT, D., De Boeck Atlas, Mens en aarde, De Boeck nv, Antwerpen, 2005, 152 pagina s. VAN HECKE, E., VANDERHALLEN, D., CALLEMEYN, J., Plantyn Algemene Wereldatlas, Plantyn nv, Mechelen, 2012, 191 pagina s. NEYT, R., TIBEAU, G., red., Geogenie 1 leerwerkboek, de boeck, Antwerpen, 2008, 160 pagina s. NEYT, R., TIBAU, G., red., Geogenie 1 leerboek, de boeck, Antwerpen, 2008, 96 pagina s. NEYT, R., TIBAU, G., red., Geogenie 1 handleiding leerboek/werkboek, de boeck, Antwerpen, 2008, 113 pagina s. Figuren Foto 1 t.e.m. foto 11, Ellen Van Tricht. Natuursteen 1: Reclamefolder Brico Natuursteen 2: Reclamefolder Hubo Kunststeen 1: Reclamefolder Brico Kunststeen 2: Reclamefolder Hubo Internet The World Of Maps, België kaart natuurkundig 333, internet, 2012, ( PLANTYN, Geografische streken, internet, 2012, ( NGI, Kaarten met verkeersverbindingen, internet, 2012, ( NGI, Ferraris Kabinetskaart, internet, 2012, ( VERNNOPPEN, H., Een wandeling langs de historische gebouwen van Erps-Kwerps, internet, 2012,( %20en%20Kwerps.htm) Wikipedia, Erps-Kwerps, internet, , ( NGI, Geodetische documentatie, internet, 2012, ( BBT Kenniscentrum, BBT voor de natuurverwerkende bedrijven, internet, 2012, ( NoC&pg=PA151&lpg=PA151&dq=travertijn+ontgonnen+belgie&source=bl&ots=RXvX9qElNZ& sig=cgvslto1x1eevfpwv1jgc6pbde4&hl=en&sa=x&ei=i5aqun3tc4a90qxrjihoag&redir_esc =y#v=onepage&q=travertijn%20ontgonnen%20belgie&f=false) Wikipedia, Kortenberg, internet, , ( 24

25 Wikipedia, Het Rattenkasteel, internet, , ( Wikipedia, Natuursteen, internet, , ( Wikipedia, Blauwe hardsteen, internet, , ( Wikipedia, Porselein, internet, , ( Wikipedia, Limoges, internet, , ( Wikipedia, Steenfabriek, internet, , ( Wikipedia, Baksteen, internet, , ( Wikipedia, Zand, internet, , ( Wikipedia, Travertijn, internet, , ( 25

26 Bijlagen Hoofdstuk Bepalen van UTM, Lambert &geografische coördinaten Bijlage 1: Berekeningen coördinaten

27 2.2 Declinatieberekening t.o.v. het magnetische noorden voor UTM en Lambertcoördinaten Bijlage 2: Declinatieberekeningen

28 2.3 Werken met uitsnede van een kaart op schaal 1: waarbij woonplaats ±centraal gelegen is Bijlage 3a: Afstanden berekenen en plaatsen aanduiden N OMA

29 Bijlage 3b: Legende Bijhorende legende bijlage 3 = Woning te Erps-Kwerps (Erps) = Halte Kortenberg Station-Noord, bushalte te Erps = Huis Oma te Meerbeek = Broodjeszaak Schoonaerde te Schoonaarde = Oude abdij van Kortenberg te Kortenberg = Kapel O.L.Vrouw in de Kouterstraat 119 te Kwerps (Altimetrisch fiche) = Sint-Amandus kerk op het Dorpsplein te Erps (Planimetrische fiche)

30 Hoofdstuk A4-kopie van kaart 1: Bijlage 4: Kopie van uitsnede leefomgeving kaart 1: N Wasbeek Helling

31 3.2 Reliëfkaart maken van eigen leefomgeving Bijlage 5: Reliëfkaart eigen leefomgeving N

32 3.4 Tekenen van dwarsprofiel, lengteprofiel en hoogteoverdrijving berekenen Bijlage 6a: Dwarsprofiel, lengteprofiel en hoogteoverdrijving

33 3.6 Verval en verhang berekenen Bijlage 7: Berekeningen verval en verhang 3.7 Hellingsgraad berekenen Bijlage 8: Berekeningen hellingsgraad

34 3.8 Waterscheidingslijn en droog dal aanduiden Bijlage 9: Aangeduide kaart N

35 Hoofdstuk Natuursteen uit reclamefolder Bijlage 10: Ontginningplaatsen travertijn en arduin aangeduid op Google Earth kaart N Bron: Google Earth 4.2 Kunststeen uit reclamefolder Bijlage 11: Ontginningplaatsen porselein en klei aangeduid op Google Earth kaart N