Didactische opdracht leefomgeving deel 2 aardrijkskunde

Transcriptie

1 2015 Didactische opdracht leefomgeving deel 2 aardrijkskunde Didactiek aardrijkskunde Fripont Kelsey

2 INHOUDSOPGAVE HOOFDSTUK 5: GEOLOGIE EN GEOMORFOLOGIE AAN DE EIGEN LEEFOMGEVING... 2 ANALYSE EN VERKLARING VAN RELIEF IN DE EIGEN LEEFOMGEVING LANDSCHAPFOTO S VAN HET RELIEF foto s DE 3 H S HELLING, HORIZON & HOOGTEVERSCHIL situeren analyse reliëf BODEMPROFIEL VAN EIGEN LEEFOMGEVING ANALYSE SITUEREN VEREENVOUDIGDE KAART opsomming van de belangrijkste tertiaire lagen in eigen leefomgeving SYNTHEZE: ANALYSE RELIEF, BODEM EN ONDERGROND HOOFDSTUK 6: BEBOUWING EN BEVOLKING VORMEN VAN BEBOUWING AFBAKENEN VAN BEBOUWDE KERN TRANSECT DOORHEEN DE BEBOUWING transect met beelden TABEL BEBOUWDE KERNEN BEVOLKINGSEVOLUTIE gegevens van bevolkingsevolutie berekening GRAFIEK VAN BEVOLKINGSEVOLUTIE WILLEKEURIGE GRAFIEKEN M.B.T. DE BEVOLKINGSKENMERKEN grafiek met geboortes grafiek met sterftes grafiek huwelijken en echtscheidingen bevolkingskenmerken

3 START DEEL 2 OPDRACHT DIDACTISCHE LEEFOMGEVING HOOFDSTUK 5: GEOLOGIE EN GEOMORFOLOGIE AAN DE EIGEN LEEFOMGEVING ANALYSE EN VERKLARING VAN RELIEF IN DE EIGEN LEEFOMGEVING 5.1 LANDSCHAPFOTO S VAN HET RELIEF FOTO S DE HOOP VAN HET ALBERTKANAAL GROEN TOT HET VOLGENDE DORP. Deze foto is genomen in Munsterbilzen in het bos. Bij de uitgraving van het Albertkanaal werd het zand allemaal hier op een hoop gegooid. Wat overblijft is een prachtig begroeide heuvel met een paar natuurlijke poelen. Deze foto is genomen in Mopertingen op een plekje waar je tot het volgende dorp kan kijken over groene velden. Als het goed weer is en je uitkijkt van een hoger punt (bijvoorbeeld vanuit een boom) kan je zelfs s avonds de lichten van Bilzen stad zien. 2

4 GROEN Deze foto is genomen op de Maastrichterstraat, de hoofdweg die Maastricht en Bilzen verbindt. Als je op deze baan rijdt merk je een mooie afwisseling tussen groen en bebouwing. In volgorde geeft dat dan: stad, dorp, groen, dorp, groen, dorp en stad. VEEL OPEN RUIMTE Deze foto is in Mopertingen genomen en illustreert heel goed dat er in Mopertingen nog veel open ruimte aanwezig is. al de bovenstaande foto s werden genomen door mij. 3

5 5.1.2 DE 3 H S HELLING, HORIZON & HOOGTEVERSCHIL Δh = 0.55m 0.55m / 1.5m x 100 = 36.6 % berekening hoogteverschil: het verschil in niveau of hoogte, tussen de hoogste en de laagste delen van een gebied. Δh = 15m 15m / 200m x 100 = 7.5 % Δh = 5m 5m / 200m x 100 = 2.5 % berekening helling: het hoogteverschil Δh gedeeld door de horizontale afstand maal 100%. Δh = 5m 5m / 175m x 100 = 2.8 % 4

6 5.1.3 SITUEREN 1 0m 1000m 1 Bron: topografische kaart van België, Bilzen-Lanaken nationaal geografisch instituut Brussel 5

7 5.1.4 ANALYSE RELIEF 2 De gehanteerde determineertabel voor het determineren van het landschap. Foto 1: De hoop van het kanaal - Geen bebouwing - Geen weiland of akkers NATUURLANDSCHAP ( DEZE LANDSCHAPPEN BEHOREN TOT DE OPEN RUIMTE.) Foto 2: Groen tot het volgende dorp - Wel bebouwing - bebouwing bestaande uit boerderijen, weilanden, vee en akkers LANDBOUWLANDSCHAP ( DEZE LANDSCHAPPEN BEHOREN TOT DE OPEN RUIMTE.) Foto 2: GROEN - Geen bebouwing - Wel weilanden en akkers LANDBOUWLANDSCHAP ( DEZE LANDSCHAPPEN BEHOREN TOT DE OPEN RUIMTE ) Foto 3: veel open ruimte - Wel bebouwing - Boerderijen, weilanden, vee en akkers LANDBOUWLANDSCHAP ( DEZE LANDSCHAPPEN BEHOREN TOT DE OPEN RUIMTE ) 2 Bron: GEOGENIE 6

8 5.2 BODEMPROFIEL VAN EIGEN LEEFOMGEVING ANALYSE SITUEREN 3 Het bodemprofiel is genomen in mijn achtertuin, ik woon in Mopertingen op de Meidoornstraat, dit bevindt zich onder het blauwe vierkantje. 3 Bron: topografische kaart van België, Bilzen-Lanaken nationaal geografisch instituut Brussel 7

9 5.3 VEREENVOUDIGDE KAART 45 4 Bron: 5 Bron: 8

10 5.3.1 OPSOMMING VAN DE BELANGRIJKSTE TERTIAIRE LAGEN IN EIGEN LEEFOMGEVING Formatie van St. Huib. Her Formatie van Borgloon Formatie van Bilzen Formatie van Boom Formatie van Eigenbilzen Lid van Genk grijsgroen zeer fijn zand, kleihoudend, glauconiethoudend, glimmerrijk zwarte klei, schelpenresten twee zandige eenheden gescheiden door een kleiige eenheid blauwgrijze tot bruinzwarte klei, zandhoudend, afgewisseld dunne lagen silt, septaria-horizonten grijs tot groengrijs fijn zand, kleihoudend, weinig glauconiethoudend, glimmerhoudend, onderaan sterk kleihoudend geel tot grijswit zeer fijn zand, glimmerhoudend, lignietlaagjes, grindlaagjes 9

11 5.4 SYNTHEZE: ANALYSE RELIEF, BODEM EN ONDERGROND In mijn leefomgeving wordt er veel aan landbouw gedaan, er zijn talrijke uitgestrekte velden waar men graangewassen als ook fruit teelt. Dit kan deels verklaard worden door naar de lithologische 12 kaart van België te kijken. Hierop is te zien dat mijn leefomgeving in het Haspengouw gelegen is. Het Haspengouw is een landstreek die wordt gekenmerkt door zeer vruchtbare gronden. Op deze gronden wordt er voornamelijk aan landbouw gedaan, maar ook veeteelt komt hier voor. Wanneer er nog specifieker wordt gekeken kan men Haspengouw opsplitsen in droog-haspengouw en Nat-Haspengouw. Mijn leefomgeving bevindt zich meer in het droog-haspengouw. Droog-Haspengouw staat bekend voor zijn suikerbieten en tarwe. De grondwatertafel 13 bevindt zich tamelijk laag waardoor er ook weinig bronnen en rivieren zijn. Dit viel ook meteen op bij de grondboring in mijn achtertuin. De naam Droog-Haspengouw komt van de tamelijke droge ondergrond, doordat de losslaag 14 in droog-haspengouw uit krijt bestaat is de bodem goed water doorlaatbaar. De aard van bodem kan ook gelinkt worden aan een type bebouwing. In Haspengouw heb je veel kleine dorpjes, dit doordat het zo een vruchtbare grond is. In de romeinse tijd wist men dit ook en daardoor had je toen een relatief dichte bevolking in Haspengouw met typerende vierkantshoeves. Op de pedologische 15 kaart van België zien we voor mijn leefomgeving vooral droge leemgronden. Een klein gebiedje in mijn leefomgeving is stenige leemgrond met bijmenging van krijt. Deze kenmerken wijzen ook al weer dat het een ideale bodem is om aan landbouw te doen. Mijn leefomgeving bevindt zich op het Kempens Plateau dat voornamelijk opgebouwd is uit zand en grind. Door de reliëfinversie heeft het kempisch plateau zijn plateau karakter verkregen. Het Kempens Plateau vormt het structurele hoofdkenmerk van het mijngebied ( gesitueerd in Genk). Zo ontstaat er in deze gebieden uitgestrekte verstedelijkte gebieden en nieuwe industrieterreinen, maar dit is net buiten mijn leefomgeving. Verder zie je het Demerland wat een sterk versneden heuvelland is met 6 Bron: Plantyn algemene wereldatlas, Bron; 8 Bron: cursus geomorfologie 9 Bron: de wetenschap van de aarde (acco) 10 Bron: 11 Bron: 12 Lithologie: Lithologie heeft betrekking op het gesteente als zodanig; lithologische kenmerken zijn b.v. korrelgrootte, sedimentaire structuren etc. 13 Grondwatertafel: laag in onderbodem waar de grond verzadigd is met water. 14 Losslaag: Löss is een eolische afzetting van silt. Silt is de textuurfractie met een korrelgrootte die tussen die van zand en lutum in ligt. 15 Pedologie: de wetenschap die de studie van de bodem tot onderwerp heeft. Zij bestudeert het ontstaan van de bodem, zowel uit een oogpunt van bodemvorming als van afzettingsgeschiedenis ; de samenstelling en specifieke chemische en fysische eigenschappen van de verschillende bodemlagen en bodemhorizonten 10

12 getuigenheuvels en ruggen, dat aansluit bij de vallei van de Demer. De steil rand 16 is een van de belangrijkste geomorfologisch element uit mijn leefomgeving. De Maas zette hier een grote puinkegel af. Daarna ontstond een relatief diep uitgesleten vallei. Hierdoor is de overgang van de Maasvallei naar het Kempens Plateau erg steil en vormt een trap van ongeveer 45 meter. Het vormt een ongebroken lijn van wel 20 kilometer lang en de steilrand eindigt op zo een paar kilometer van mijn huis af. Het is een van de spectaculairste geologische fenomenen in Vlaanderen. Het gaat om een reliëf dat ontstaan is door differentiële erosie 17, de zand-lemige gronden ten zuidwesten van de grens zijn veel erosiegevoeliger dan de grindgronden en de zandgronden ten noordoosten van de grens. Wanneer je de kaart bestudeerd zie je dat mijn leefomgeving mooi op een punt ligt waar de fruitstreek, de Demervlakte, het Kempens plateau en de Maasvlakte samenkomen. Dit maakt mijn leefomgeving toch een beetje speciaal. 16 Een steilrand: in de geomorfologie een abrupt hoogteverschil wat kan variëren van enkele tot vele meters. Steilranden kunnen samenhangen met historische oevers, erosie door rivieren, en dergelijke 17 Erosie: het proces van slijtage van een vast oppervlak waarbij materiaal wordt verplaatst of geheel verdwijnt. 11

13 HOOFDSTUK 6: BEBOUWING EN BEVOLKING 6.1 VORMEN VAN BEBOUWING 12

14 13

15 14

16 15

17 16

18 6.2 AFBAKENEN VAN BEBOUWDE KERN TRANSECT DOORHEEN DE BEBOUWING 18 Bron: google earth 17

19 6.3.1 TRANSECT MET BEELDEN 18

20 6.4 TABEL BEBOUWDE KERNEN Stedelijke kern Hasselt Uitzicht Functies Foto s 19 Scholen: universiteit, middelbaar onderwijs, Relatief groot stadscentrum hogescholen, lager onderwijs en kleuter Stadsrand bevat gesloten of halfopen onderwijs herenhuizen Voornamelijk winkels in het centrum, en Rond stadscentrum zijn er horeca dichtbevolkte stadswijken Ontspanning: schaatsbaan, zwembad, park, Centraal appartementen boven Japanse tuin, handelspanden Ziekenhuis en groot treinstation aanwezig. Verstedelijkte kern Bilzen Klein centrum Rondom het centrum vooral open bebouwing In het centrum appartementen Wijken met lintbebouwing Enkele straten met diensten en winkels Scholen: middelbare school, lager onderwijs en kleuteronderwijs Handel en diensten zijn gericht op eigen inwoners. Ontspanning: zwembad, voetbalpleintje, skateparkje, visvijvers, Er is een klein bejaardentehuis aanwezig Plattelandskern Mopertingen Geen duidelijk centrum Geen geconcentreerde bebouwing Gesloten bebouwing, half open bebouwing en vooral open bebouwing, maar geen appartementen Verbindingsstraten met lintbebouwing Diensten: bakker, slager, dorpswinkeltje Scholen: kleuteronderwijs en lager onderwijs Dorpswinkeltje voor de kleine inkopen Ontspanning: dorpscafé, fietsroute doorheen Mopertingen, voetbalveld,. 19 Bron: google earth 19

21 20

22 6.5 BEVOLKINGSEVOLUTIE GEGEVENS VAN Aantal sterfte in Aantal geboortes in Aantal inwijkelingen in Aantal uitwijkelingen in BEVOLKINGSEVOLUTIE BEREKENING Formule: (geboortes sterfte) + (inwijkelingen uitwijkeling) = bevolkingsevolutie ( ) + ( ) = 241 Er is een bevolkingsaangroei van 241 personen in Bilzen (2014). We merken hier een aangroei van de bevolking. 6.6 GRAFIEK VAN BEVOLKINGSEVOLUTIE Bevolking jaartal 20 Bron: Dienst burgerzaken, Afdeling samenleving, Stad Bilzen, Deken Paquayplein 1, B-3740 Bilzen T E dienstburgerzaken@bilzen.be 21

23 6.7 WILLEKEURIGE GRAFIEKEN M.B.T. DE BEVOLKINGSKENMERKEN GRAFIEK MET GEBOORTES Jaartal #meisjes # jongens Aantal geboortes (jongens / meisjes) Jaartal Uit deze grafiek met het aantal geboortes kunnen we besluiten dat het aantal geboortes van meisjes over het algemeen iets minder is dan de jongens maar het toch relatief gelijk blijft. Rond het jaar 2002 is er een sterke daling van geboortes, dit voor zowel de jongens als de meisjes. Als we het aantal geboortes van het jaar 1998 met 2014 gaan verbinden merken we op dat de geboortes van de meisjes stijgt en in tegenstelling de jongens juist dalen. 21 Bron: Dienst burgerzaken, Afdeling samenleving, Stad Bilzen, Deken Paquayplein 1, B-3740 Bilzen T E dienstburgerzaken@bilzen.be 22

24 6.7.2 GRAFIEK MET STERFTES 22 Jaartal #vrouwen #mannen Aantal sterfte vrouwen en mannen Jaartal Vanuit deze gegevens kunnen we afleiden dat het aantal sterfte niet echt een vast patroon aanneemt. Over het algemeen maakt het aantal sterfte een lichte groei. Omdat het bevolkingsaantal ook gegroeid is over de jaren is dit een logische stijging. 22 Bron: Dienst burgerzaken, Afdeling samenleving, Stad Bilzen, Deken Paquayplein 1, B-3740 Bilzen T E dienstburgerzaken@bilzen.be 23

25 6.7.3 GRAFIEK HUWELIJKEN EN ECHTSCHEIDINGEN 23 jaartal huwelijken echtscheidingen In deze grafiek zien we dat het patroon van huwelijken en echtscheidingen ongeveer hetzelfde is. Wanneer er een piek van huwelijken is zien we ook duidelijk een piek van echtscheidingen. Globaal gezien daalt het aantal huwelijken. Voor het aantal echtscheidingen zien we dat sinds 1889 er meer voorkomen en rond het jaar 2009 zien we een daling in het aantal echtscheidingen, hier was ook een daling in het aantal huwelijken BEVOLKINGS KENMERKEN Over het algemeen zien we positieve stijging in de bevolking. Zo zien we dat er in 1889 een positieve bevolings aangroei is van 94 inwoners. Het jaar nadien is er al een aangroei van 271 inwoners ten opzichte van Er blijft gedurende al deze jaren een positieve aangroei maar als we 2000 met 2001 gaan vergelijken zien we slechts een aangroei van 18 inwoners. Het jaar nadien neemt dit cijfer weer toe en hebben we een aangroei van 44 inwoners. Vanaf 2004 is er altijd een bevolkingsaangroei van meer dan 185 inwoners tot en met 2006 want daar zien we weer een lichte daling. Het jaar nadien is er weer een opvallende stijging en is er een aangroei van 191 mensen. Dit aantal blijft toenemen tot en met 2010 daar tellen we zelfs een aangroei van 312 inwoners. Vanaf 2012 gaat het weer iets minder met de bevolkingsaangroei en komen we zelfs tot amper een aangroei van 40 inwoners. In 2014 is er terug een grotere aangroei van 218 inwoners. In 2014 kent Bilzen voor het eerst een forse bevolkingsaangroei, hier gaat het bevolkingsaantal boven de inwoners. De deelgemeentes Grote-Spouwen, Hees, Rijkhoven, Rosmeer en Waltwilder groeiden eveneens in Dit doordat er veel landbouwgrond werd opgekocht en verkaveld. De mooie rustige sfeer van deze deelgemeentes zorgde ervoor dat er veel inwijkelingen waren de voorbije jaren. 23 Bron: Dienst burgerzaken, Afdeling samenleving, Stad Bilzen, Deken Paquayplein 1, B-3740 Bilzen T E dienstburgerzaken@bilzen.be 24