MKBA Rotterdamse Klimaatadaptatie Strategie. Rotterdam, november 2012
|
|
|
- Willem de Graaf
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 MKBA Rotterdamse Klimaatadaptatie Strategie Rotterdam, november 2012
2 Overzicht Page 2 1. Projectbeschrijving 2. Analyse 3. Afwegingskader
3 Page 3 1. Projectbeschrijving
4 Rotterdamse Adaptatie Strategie (RAS) Page 4 Doel: Rotterdam klimaatbestendig in 2025 Vraag: Welke klimaatadaptatiemaatregelen zijn maatschappelijkeconomisch gezien het beste om te kiezen? Economische rationaliteit in de keuze tussen het brede pallet van mogelijke adaptatiemaatregelen Stadsbreed en gebiedsspecifiek Resultaat 1. Een hanteerbaar, flexibel en herbruikbaar instrument 2. Toepassing van dit instrument op een aantal maatregelen en strategieën 3. Vertaling van de uitkomsten naar aanbevelingen voor de besluitvorming over een klimaatadaptatiestrategie. 4. Bijvangst: concretiseren en structureren van vraagstuk en maatregelen
5 Page 5 2. Analyse
6 Stapsgewijze ontwikkeling en invulling afwegingsinstrument Page 6 Deel instrument Vulling instrument en ontwikkeling detailniveau Quick scan Kosten en primair effect obv kengetallen MKBA nu Kosten en primair effect obv kengetallen Alle overige effecten obv kengetallen Gevoelig heidsanalyse Kosten en primair effect obv kengetallen Alle overige effecten obv kengetallen Scenario s klimaat, economie MKBA gebieds casus Kosten en primair effect obv kengetallen Alle overige effecten obv kengetallen Scenario s klimaat, economie Detaillering op gebiedsniveau MKBA later Kosten en primair effect obv kengetallen Alle overige effecten obv kengetallen Scenario s klimaat, economie Detaillering op gebiedsniveau Detaillering op kengetallen obv wet. onderzoek
7 Quick scan: van 200+ maatregelen naar 43 Page 7 Prioritering op basis van kosten/effectiviteitsinschaling Discussie om ook andere voorkeuren mee te wegen: Diversiteit Representativiteit Aansluiting met bestaand beleid
8 Page 8 Kwantificeren: Effectenboom
9 Uitgangspunten bij eerste run Page 9 Uitgangspunten eerste run Meeliften met geplande renovatie/onderhoud Uitvoering zsm per 2015 Alternatief/ risicoanalyse Sneller implementeren tegen hogere kosten Wachten Zoveel als technisch mogelijk (bijvoorbeeld 10 waterpleinen) Minder Klimaatscenario G Klimaatscenario W+ Implementatie in heel Rotterdam (muv hittestress: alleen centrum) Gebiedsspecifieke implementatie vergt wel gebiedsspecifieke data Economische groei 2% Economische groei 1% Losse maatregelen Combinaties van maatregelen
10 Netto contante waarde berekening Page 10 De MKBA heeft een horizon van 50 jaar. Maar deze kasstromen mogen niet zomaar bij elkaar worden opgeteld: 1. Tijdswaarde van geld: een euro nu is meer waard dan een euro volgend jaar 2. Onzekerheid omtrent toekomstige kasstromen: liever een zekere euro, dan een onzekere euro Een maatregel is rendabel als NCW > 0 (de baten wegen op tegen de kosten)
11 Page Afwegingskader
12 Page 12 Cockpit voor beleidsmakers
13 Afwegingskader in stappen Page 13 MKBA RAS Gemeente Rotterdam 1. Interpretatie uitkomsten niveau maatregelen Vervolgonderzoek op inputs, KvK 2. Van maatregel naar strategie a. No and low regret r dam b. Gebiedscasus specifiek c. Koepelstrategie r dam 3. Van strategie naar implementatie mbv actorenanalyse Implemtatiestrategie Marktbetrokkenheid Subsidies/prikkels
14 Afwegingskader deel 1: hoe interpreteer ik de uitkomsten? Page 14 Betrouwbaarheid uitkomst = betrouwbaarheid input - Betrouwbaarheid van data: zie classificatie - Toepassing: vooral geschikt voor afweging binnen thema s. Afweging tussen thema s hangt af van hardheid van de data (hoe zeker zijn we van relatieve waardering). Uitgangspunten zijn relevant - Uitkomsten per maatregel gebaseerd op meeliften: bij meer of sneller hogere kosten - Nu gerekend met klimaatscenario G bij W+ gelijke of hogere baten Wat betekent een positieve uitkomst? - De baten wegen op tegen de kosten. Vanuit economisch oogpunt is de investering dan een goed idee. Voor de totale afweging moeten ook andere criteria worden meegewogen.
15 Classificatie van betrouwbaarheid van gebruikte inputcijfers Page 15 Thema Q* P Effect* Opmerking Hittestress Wateroverlast Uitdroging Kan naar 2 bij specifiek gebied Waterveiligheid Kan naar 2 bij specifiek gebied Bereikbaarheid (hitte & water) Classificatie: 1 = zeer betrouwbaar (kengetal obv wetenschappelijke onderzoek) 5 = grove eigen inschatting Q = omvang schade nulalternatief P = prijs per eenheid schade Effect = omvang reductie schade door maatregel
16 Afwegingskader deel 2: hoe vertaal ik de uitkomsten naar strategie? Page 16 Positieve uitkomst opgave opgelost! - de opgave of ambitie is een politieke/ beleidsmatige keuze - Economisch gezien hoeft 100% oplossen niet optimaal te zijn - Onderdeel van een strategie kan ook zijn om de schade gedeeltelijk te accepteren
17 Afwegingskader deel 2: hoe vertaal ik de uitkomsten naar strategie? Page 17 Eerste selectie: - No regret: positief rendement, kansrijk, lage kosten, bijv. sproeien van daken - Low regret: werk met werk, bijv. vergroten riolering (vd Ven 2010) Nadere analyse: - Gevoeligheidsanalyse: hoe robuust zijn de uitkomsten bij andere scenario s - Nadere uitwerking op stadsdeelniveau Logische pakketten - Alternatieve strategieen doorrekenen - Rekening houden met implementatiegebied richting opgave
18 Voorbeeld hittestress Page 18 NO REGRET Rendementscore: -1 = negatief, 1 is positief, 2 is zeer positief Grootte van de bubbel geeft de omvang van de investering aan
19 Afwegingskader deel 3: actorenanalyse Page 19 Maatregelen verschillen onderling in de logische actor die aan zet is om ze te implementeren. Bijvoorbeeld de hittestress maatregelen: Openbare ruimte (publiek) GGD-advies Orientatie gebouwen Materiaal- en kleurgebruik Wijkpark Groen in de straat Gebouwgebonden investering (woco s en privaat) WKO Sproeien van daken Witte daken Bewoner/gebruiker Isolatie Airco GGD advies is een bijzondere maatregel, omdat weliswaar de overheid kan investeren, maar de baten afhankelijk zijn van de gedragsverandering van burgers & bedrijven.
20 Afwegingskader deel 3: actorenanalyse Page 20 De huidige uitkomsten met een gunstig rendement roepen de vraag op: Waarom gebeurt het nu dan nog niet? Dit kan te maken hebben met: - Ontbreken gevoel van urgentie - De verdeling van verantwoordelijkheden tussen publiek en privaat - Beperkende of juist ontbrekende wetgeving, zo was er tot voor kort geen wetgeving over grondwater - Precedentwerking: bijvoorbeeld door een dam aan te leggen wordt de gemeente verantwoordelijk voor grondwater, daarom niets doen en particulier probleem laten (bijv vondelpark) - De verdeling van kosten en baten tussen partijen - Risico s die nu nog niet gewaardeerd zijn, bijvoorbeeld bij infiltratie rond de woning kunnen gebiedsspecifieke kenmerken maken dat optimalisatie op objectniveau zorgt voor schade aan naastgelegen panden.
21 Aanbevelingen en vervolgstappen Page Nader onderzoek voor opharden data obv classificatie: onderzoeksideeen voor KvK 2. Instrument toepassen op een specifiek gebied om in de praktijk te testen 3. Optimalisatie van strategie door beter in te spelen op aspecten risico en tijd (wanneer is het beste moment voor implementatie?) 4. Verdiepen van actorenanalyse bij bepaalde maatregelen inclusief oplossingsrichtingen om richting maatschappelijk optimum te bewegen.
22 Vragen, Wensen, Opmerkingen, Suggesties? Page 22 Sigrid Schenk Rebel Wijnhaven WH Rotterdam The Netherlands T +31 (0) F +31 (0) M +31 (0) Sigrid.schenk@RebelGroup.com
MKBA Rotterdamse Klimaatadaptatie Strategie. Rotterdam, januari 2014
MKBA Rotterdamse Klimaatadaptatie Strategie Rotterdam, januari 2014 Overzicht Page 2 1. MKBA denken 2. Casus Kop van Feijenoord 3. Casus Bergpolder Zuid Page 3 1 MKBA- denken Doel van de MKBA Page 4 Beantwoorden
Innovatieve bekostiging bij klimaatadaptatie. Gouda, maart 2014
Innovatieve bekostiging bij klimaatadaptatie Gouda, maart 2014 Overzicht Page 2 1. Financieren en bekostigen 2. Economische analyse van klimaatadaptatie 3. Casus Kop van Feijenoord Kernvraag: Hoe kunnen
Samen in de weg: Heeft dat meerwaarde? Lexmond, 3 december 2014
Samen in de weg: Heeft dat meerwaarde? Lexmond, 3 december 2014 Een analyse in 5 stappen Page 2 1. Wat is het probleem of de ambitie 2. Wat is het goedkoopste alternatief 3. Wat zijn reële alternatieven
Klimaatbestendig NL. Een flexibele adaptieve strategie voor het stedelijk gebied. Ruimteconferentie 19 april 2011 Leendert van Bree
Klimaatbestendig NL Een flexibele adaptieve strategie voor het stedelijk gebied 1 Inhoud Context Klimaateffecten Adaptatieopties Strategie / actoren 2 Context algemeen 3 Context Nederland - een zich aanpassende
Raak onderzoek 2015, 2016 Wiebe Bakker
De klimaatbestendige stad, inrichting in de praktijk Raak onderzoek 2015, 2016 Wiebe Bakker Een hot item Aandacht voor klimaatadaptatie Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering Klimaatbestendige Stad
Economisch perspectief verdieping Nieuwe Waterweg / Botlek
Economisch perspectief verdieping Nieuwe Waterweg / Botlek Sigrid Schenk Irene Pohl Rotterdam, januari 2014 Aanleiding voor verdieping NWW / Botlek Page 2 BRON: HBR Het Botlekgebied / Pernis vormt het
MKBA Klimaatadaptatiestrategie. Casus: Bergpolder Zuid
Gemeente Rotterdam/ Programmabureau Duurzaam Auteur Irene Pohl (Rebel) Sigrid Schenk (Rebel) André Rodenburg (Intertechniek) Toine Vergroesen (Deltares) In samenwerking met Susanne Buijs (Gemeente Rotterdam)
Herziening IBC locaties: Oplossingen genereren door financieel inzicht met behulp van modellering en verleggen van risico's
Herziening IBC locaties: Oplossingen genereren door financieel inzicht met behulp van modellering en verleggen van risico's BodemBreed Forum, 23 juni 2016 Lenny van Klink WG Herziening IBClocaties brengt
Introductie over de Rotterdamse methode voor duurzame ontwikkeling van gebiedsprogramma s, plannen & projecten Presentatie voor Duurzaam GWW; Léon Dijk MSc, ir. Roland van Rooyen Inhoud van deze presentatie
MKBA N247 Broek in Waterland Quick scan analyse maatschappelijke effecten. Eline Devillers Casper van der Ham
MKBA N247 Broek in Waterland Quick scan analyse maatschappelijke effecten Eline Devillers Casper van der Ham MKBA methodiek Onderwerpen Effecten MKBA N247 Uitkomsten MKBA N247 Achtergrond MKBA Uniforme
ACTUALISATIE MKBA ASBESTDAKEN
ACTUALISATIE MKBA ASBESTDAKEN Datum: 28januari 2015 Onze ref. NL221-30019 Deze rapportage geeft de resultaten weer van de actualisatie van de maatschappelijke kosten-baten analyse (MKBA) daken en gevelpanelen,
Conferentie Kennis voor Klimaat. WORKSHOP Afwegingskader voor het klimaatbestendig inrichten van Nederland
Conferentie Kennis voor Klimaat WORKSHOP Afwegingskader voor het klimaatbestendig inrichten van Nederland Vz: Cees Moons Organisatie: Aad Sedee & Aalt Leusink 27 november 2008 Context Adaptatieprogramma
Maatschappelijke Kosten Baten Analyse Waarheen met het Veen
Maatschappelijke Kosten Baten Analyse Waarheen met het Veen Ernst Bos en Theo Vogelzang (LEI) Opgave LEI: Beoordeel peilstrategieën Groene Hart op basis van Maatschappelijke Kosten en Baten Opbouw presentatie:
MKBA bij uitvoeringsprojecten rol bij financiering en verevening. CE Delft, Martijn Blom en Arno Schroten Gemeente Rotterdam, 24 mei 2012
MKBA bij uitvoeringsprojecten rol bij financiering en verevening CE Delft, Martijn Blom en Arno Schroten Gemeente Rotterdam, 24 mei 2012 CE Delft Onafhankelijk, non-profit research & consultancy Secties:
Kwaliteitstoets op Quick scan welvaartseffecten Herontwerp Brienenoord en Algeracorridor (HBAC)
Kwaliteitstoets op Quick scan welvaartseffecten Herontwerp Brienenoord en Algeracorridor (HBAC) notitie Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid Johan Visser April 2011 Pagina 1 van 9 scenario s en gevoeligheidsanalyse
MKBA RRAAM. Lessen voor andere projecten? Wim Spit. Symposium Betere Besluitvorming met MKBA, 2 oktober 2013
MKBA RRAAM Lessen voor andere projecten? Wim Spit Symposium Betere Besluitvorming met MKBA, 2 oktober 2013 Centrale vragen 1. Waar staat RRAAM voor? 2. Wat is er speciaal aan de MKBA RRAAM? 3.Uitkomsten
5 Opstellen businesscase
5 Opstellen In de voorgaande stappen is een duidelijk beeld verkregen van het beoogde project en de te realiseren baten. De batenboom geeft de beoogde baten in samenhang weer en laat in één oogopslag zien
Maatschappelijke kosten baten analyse (MKBA)
Maatschappelijke kosten baten analyse (MKBA) Een introductie Inhoud Deel 1 - Theorie Wat is een MKBA? Hoe stel ik een MKBA op? Voor- en nadelen Deel 2 - Praktijk Praktijkvoorbeeld: bedrijventerrein t Heen
Olde Bijvank Advies Organisatieontwikkeling & Managementcontrol. Datum: dd-mm-jj
BUSINESS CASE: Versie Naam opdrachtgever Naam opsteller Datum: dd-mm-jj Voor akkoord: Datum: LET OP: De bedragen in deze business case zijn schattingen op grond van de nu beschikbare kennis en feiten.
Plan van aanpak uitwerking gebiedsgerichte risicobenadering of MLV
memo Opdrachtgever: DPNH, DPV, STOWA Plan van aanpak uitwerking gebiedsgerichte risicobenadering of MLV Voorstel voor uitwerking in de regionale deltaprogramma s Auteurs: B. Kolen (HKV) R. Ruijtenberg
KLIMAATADAPTATIE LEEFT, MAAR LEIDT NOG NIET
KLIMAATADAPTATIE LEEFT, MAAR LEIDT NOG NIET www.atosborne.nl Klimaatadaptatie leeft, maar leidt nog niet. Klimaatadaptatie leeft, maar leidt nog niet. Dat is de belangrijkste conclusie die getrokken kan
Nationale Adaptatie Strategie: wie is aan zet? Publieke en private verantwoordelijkheden voor klimaatadaptatie
Nationale Adaptatie Strategie: wie is aan zet? Publieke en private verantwoordelijkheden voor klimaatadaptatie Marleen van Rijswick H.vanRijswick@uu.nl 'Met kennis van klimaat naar de Nationale Adaptatiestrategie'
DE KLIMAATBESTENDIGE STAD: INRICHTING IN DE PRAKTIJK. Kosten en baten van inrichting. Wiebe Bakker november 2015
DE KLIMAATBESTENDIGE STAD: INRICHTING IN DE PRAKTIJK Kosten en baten van inrichting Wiebe Bakker november 2015 Waar is nog behoefte aan? Keuze bij inrichting openbare ruimte + riolering: traditioneel of
Waterkering Westerschelde White elephant of nieuw icoon?
Waterkering Westerschelde White elephant of nieuw icoon? Martin van der Does de Bye Sigrid Schenk Rotterdam, 2 oktober 2014 Page 2 White elephant of nieuw icoon? De route naar een financieel haalbare casus
MKBA Windenergie Lage Weide Samenvatting
MKBA Windenergie Lage Weide Delft, april 2013 Opgesteld door: G.E.A. (Geert) Warringa M.J. (Martijn) Blom M.J. (Marnix) Koopman Inleiding Het Utrechtse College en de Gemeenteraad zetten in op de ambitie
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 29 352 Waardering van risico s bij publieke investeringsprojecten Nr. 6 BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer
Projecten Klimaat en Hittestress. Hittestress in Rotterdam. Stand van zaken Mei Project 1 Hitte stress. Ambitie Rotterdam
Hittestress in Rotterdam Projecten Klimaat en Hittestress Stand van zaken Mei 2010 Lissy Nijhuis & Erica Koning, Gemeente Rotterdam Heleen Mees, Universiteit van Utrecht A. Kennis voor Klimaat project
De klimaatbestendige stad, inrichting in de praktijk
De klimaatbestendige stad, inrichting in de praktijk Onderzoek 2015 & 2016 Jeroen Kluck Wiebe Bakker Laura Kleerekoper Lisette Klok Ronald Loeve Marten Rouvoet Ronald Wentink Joris Viscaal INHOUD Aanleiding
GRAVEN NAAR ERVARINGEN Water passerende verhardingen, wat werkt?
GRAVEN NAAR ERVARINGEN Water passerende verhardingen, wat werkt? Rutger van Hogezand 11 april 2019 Waterstraat, TU bouwcampus CREATING TOMORROW www.hva.nl/klimaatbestendigestad KLIMAATVERANDERINGEN WORDEN
Afspraken maken over implementatie
Universiteit Twente Afspraken maken over implementatie Flexibele beleidsarrangementen reflexieve monitoring! & Schakelen tussen de schalen Programma 15:00: Welkom en waarom deze sessie (Frank van Lamoen)
Ruimtelijke Adaptatie in de praktijk
Ruimtelijke Adaptatie in de praktijk Robert de Graaff (ORG-ID) Tbv breakoutsessie op Deltacongres 6 november 2014 Gebaseerd op presentatie van Frans van de Ven op Festival ruimtelijke adaptatie 9 oktober
Syntheserapport MKBA RAS Kennis voor Klimaat project HSRR 3.6
Syntheserapport MKBA RAS Kennis voor Klimaat project HSRR 3.6 Eindrapport, aangepast naar aanleiding van externe reviews en bestuurlijke behandeling KvK 126/2014 ISBN/EAN: 978-94-90070-90-8 Aan Corjan
Scenario s voor milieu, natuur en ruimte gebruiken: presentatie. Ed Dammers, Susan van t Klooster (Savia) & Bert de Wit, 03 december 2017
Scenario s voor milieu, natuur en ruimte gebruiken: presentatie Ed Dammers, Susan van t Klooster (Savia) & Bert de Wit, 03 december 2017 Programma Inleiding Scenario s gaan gebruiken Toepassingsgebieden
Naar het optimale voorkeursalternatief
Kustversterking Katwijk Naar het optimale voorkeursalternatief Veiligheidsprobleem Katwijk afslagzone (verdwijnt in zee) Tramstraat overstromingszone Veiligheidsprobleem Voorgeschiedenis: Probleem De waterkering
Waterveiligheid in Westpoort
Pilotstudie 2012 / 2013 Atlas samengesteld 15 interviews 3 workshops Opbrengst Ketenafhankelijkheden Handelingsperspectieven Deltaprogramma Nieuwe normen voor Waterveilighied Zoetwatervoorziening voorspelbaarder
Het klimaat past ook in uw straatje
DE KLIMAATBESTENDIGE STAD: INRICHTING IN DE PRAKTIJK Het klimaat past ook in uw straatje Voorbeeldenboek Ronald Loeve 5 april 2017 1 2 VOOR DE PRAKTIJK EN MET DE PRAKTIJK Samenwerking: Consortium: gemeenten
Verslag van activiteiten in het kader van de ontwikkeling van de Adaptatiestrategie Regio Rotterdam
Verslag van activiteiten in het kader van de ontwikkeling van de Adaptatiestrategie Regio Rotterdam KvK rapportnummer KvK 120/2014 Copyright 2014 Nationaal Onderzoeksprogramma Kennis voor Klimaat (KvK).
De ondergrond als energiefabriek
De ondergrond als energiefabriek Onbekende keuzes en complexiteit Door Frans Dubbeldam, Ruimte en Duurzaamheid, Gemeente Amsterdam De ondergrond als energie fabriek van de toekomst: onbekende keuzes en
Klimaat in de stad. Anticiperen op extremen & case Beverwijk. Water in de openbare ruimte Houten, 15-10-2015
1222412 Klimaat in de stad Anticiperen op extremen & case Beverwijk Water in de openbare ruimte Houten, 15-10-2015 Erik Warns, Gemeente Beverwijk Jeroen Kluck, Tauw bv & Lector Water in en om de stad,
Op weg naar klimaatbewuste regio. Marcel Houtzager Hoogheemraadschap van Delfland
Op weg naar klimaatbewuste regio Marcel Houtzager Hoogheemraadschap van Delfland Klimaateffecten Nederland Neerslag Het regent minder vaak 7% tot 30% Maar buien zijn heftiger! 8% tot 24% Wake-up call -
Samenvatting Inleiding
Samenvatting Inleiding Dit rapport doet verslag van een onderzoekstocht naar een analytisch instrument om de kwaliteit van de keuze van veiligheidsmaatregelen tegen criminaliteit en overlast te verhogen.
WALS gebruikersopleiding
WALS gebruikersopleiding Met WALS kan de financiële meerjarenprognose voor een woningcorporatie worden opgesteld. WALS kan echter nog veel meer. Ortec Finance streeft ernaar dat corporaties volledig zelfstandig
Bergpolder Zuid, Rotterdam
Climate Proof Cities klassieke benadering 2 De theorie klimaatverandering effecten kwetsbaarheid aanpassingsmaatregelen implementatie bijvoorbeeld: 1000 bomen plan groene daken subsidie bouwvoorschriften
Klimaatbestendige stad Noodzaak én kans
Klimaatbestendige stad Noodzaak én kans dr ir Frans H M van de Ven W203 - KIVI Jaarcongres Delta Cities 11 november 2014 Overzicht Inleiding: Waarom? Stresstest Klimaatbestendigheid DPNH Tools voor de
Portefeuillehouder: M.A.P. Michels Behandelend ambtenaar J. van der Meer, 0595 447719 gemeente@winsum.nl (t.a.v. J. van der Meer)
Vergadering: 11 december 2012 Agendanummer: 12 Status: Besluitvormend Portefeuillehouder: M.A.P. Michels Behandelend ambtenaar J. van der Meer, 0595 447719 E mail: gemeente@winsum.nl (t.a.v. J. van der
HET BOUWDEEL TUSSEN LEVENSDUUR EN KOSTEN VAN STICHTINGSKOSTEN NAAR EXPLOITATIEKOSTEN
HET BOUWDEEL TUSSEN LEVENSDUUR EN KOSTEN VAN STICHTINGSKOSTEN NAAR EXPLOITATIEKOSTEN Janssen REM Consulting INTRODUCTIE EN KENNISMAKING ONS AANBOD Uitvoeren van Levensduur analyses Het bieden van softwareoplossingen
Tussenstand onderzoek naar warmtetransitiemodellen voor de gebouwde omgeving
Tussenstand onderzoek naar warmtetransitiemodellen voor de gebouwde omgeving Vergelijking van modellen voor gemeentelijke besluitvorming Max Brouwer Tanja Haring Gerdien Priester Waarom dit onderzoek?
rendement van cultureel erfgoed
29 januari 2013: Het effect van investeringsprojecten op het maatschappelijk rendement van cultureel erfgoed Floris Lazrak VU University RIGO Research en Advies Floris.Lazrak@rigo.nl Inleiding De bescherming
Klimaatverandering & fysieke opgaven
Klimaatverandering & fysieke opgaven Klimaatadaptatie en EU-fondsen 15 december 2016 Joke Schalk Weten, willen werken 2 RWS ONGECLASSIFICEERD Inhoud Weten, willen werken klimaatverandering Aspecten Effecten
Klimaat schadekosten op loka1e. Menno van Bijsterveldt, Robert Scherpenisse, Paul Camps en Hasse Goosen
Klimaat schadekosten op loka1e Menno van Bijsterveldt, Robert Scherpenisse, Paul Camps en Hasse Goosen Behoe3en uit de prak1jk Gemeenten voelen de urgen>e van klimaatadapta>e niet. Breng daarom de orde
DE KLIMAATBESTENDIGE STAD: INRICHTING IN DE PRAKTIJK. Kosten en baten van inrichting. Wiebe Bakker 25 november 2015
DE KLIMAATBESTENDIGE STAD: INRICHTING IN DE PRAKTIJK Kosten en baten van inrichting Wiebe Bakker 25 november 2015 Klimaatadaptatie een hot item Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering Klimaatbestendige
HET KLIMAAT PAST OOK IN UW STRAATJE
1 HET KLIMAAT PAST OOK IN UW STRAATJE Landelijk dag over Ruimtelijke adaptatie 19 januari 2017 Jeroen Kluck en Laura Kleerekoper Hogeschool van Amsterdam En een heel team Lisette klok Wiebe Bakker Ronald
De nieuwe ambtenaar in de praktijk
De nieuwe ambtenaar in de praktijk Handwerk voor de nieuwe ambtenaar Deze praktijk oriëntatie ontleend aan: Beleid begint bij de samenleving van Leo Klinkers Verdraaide organisaties van Wouter Hart Essenties
Hoofdstuk 3: Arbitrage en financiële besluitvorming
Hoofdstuk 3: Arbitrage en financiële besluitvorming Elke beslissing heeft consequenties voor de toekomst en deze consequenties kunnen voordelig of nadelig zijn. Als de extra kosten de voordelen overschrijden,
Projectdirectie MKBA Rivierverruiming en dijkversterking
CPB Notitie Aan: Projectdirectie MKBA Rivierverruiming en dijkversterking Datum: 19 september 2017 Betreft: Advies over de te hanteren discontovoet Centraal Planbureau Bezuidenhoutseweg 30 2594 AV Den
Klimaat voor een nieuwe M.E.R.
Klimaat voor een nieuwe M.E.R. Praktische Workshop Klimaatadaptatie in de praktijk van planvorming en milieu effectrapportage. Gerald Jan Ellen, Deltares, Bestuurskundig onderzoeker/adviseur Inhoud Adaptatie?
Klimaatbestendige stad
Klimaatbestendige stad Nú bouwen aan de stad van de toekomst Deltaprogramma Nieuwbouw & Herstructurering Hoe is het begonnen? Veel onderzoek Nationale adaptatiestrategie Advies van Commissie Veerman Deltaprogramma
NAAR DE VERZILVERING VAN MAATSCHAPPELIJKE WAARDEN MKBA Multifunctionele daken Roofs Rotterdam
NAAR DE VERZILVERING VAN MAATSCHAPPELIJKE WAARDEN MKBA Multifunctionele daken Life@Urban Roofs Rotterdam Robert de Kort, Arcadis Partnerbijeenkomst Green Deal Groene Daken 14 nov 2018 LIFE@Urban Roofs
Kennisportaal ruimtelijke adaptatie en de relevantie voor de MER
Kennisportaal ruimtelijke adaptatie en de relevantie voor de MER Dr. Hasse Goosen Alterra Wageningen UR Stichting Climate Adaptation Services De urgentie is hoog: zelfs wanneer de opwarming beperkt blijft
Beoordeling van investeringsvoorstellen
Beoordeling van investeringsvoorstellen C2010 1 Beoordeling van investeringsvoorstellen Ir. drs. M. M. J. Latten 1. Inleiding C2010 3 2. De onderneming C2010 3 3. Investeringen G2010 3 4. Selectiecriteria
HAAGSE AANPAK DUURZAME STEDENBOUW
HAAGSE AANPAK DUURZAME STEDENBOUW duurzame economie sociaal culturele duurzaamheid ecologische duurzaamheid DUURZAME STEDENBOUW Inhoud presentatie Opgave Werkwijze 4 thema's Resultaten en vervolgproces
Maatregelen tegen stedelijke hitte. Toon van Harmelen (TNO)
Maatregelen tegen stedelijke hitte Toon van Harmelen (TNO) Oorzaken van het stedelijk hitte eiland effect verharding vs. water/vegetatie bebouwing en geometrie materiaalgebruik antropogene warmte broeikasgassen
Klimaatbestendige ontwikkeling van Nederland. Is het rijk aan zet? Willem Ligtvoet, 19 april 2011
Klimaatbestendige ontwikkeling van Nederland Is het rijk aan zet? 1 Voorstudie PBL (2009) Speerpunten klimaatbestendige ruimtelijke ontwikkeling: 1. Waterveiligheid 2. Zoetwatervoorziening 3. Klimaatbestendige
Klimaatbestendige stad
Klimaatbestendige stad Joke van Wensem Samenwerken aan water en klimaat Programmaplan en kennisagenda Algemeen en programmering: Deltaprogramma RA/IenM, STOWA, RWS, CAS, Deltares Projectentournee: Deltaprogramma
Aanvulling MKBA Spui: drie alternatieve scenario s (jan. 2011)
Aanvulling MKBA Spui: drie alternatieve scenario s (jan. 2011) Voorliggende notitie is een aanvulling op de door Decisio uitgevoerde MKBA Cultuurforum Spui (10 juni 2010). In deze aanvulling worden drie
De klimaatbestendige stad: hoe doe je dat?
De klimaatbestendige stad: hoe doe je dat? De klimaatbestendige stad Klimaatadaptatie van stedelijk gebied staat sinds kort prominent op de publieke agenda. Op Prinsjes dag heeft het kabinet de Deltabeslissing
Driedaagse Leergang. Kennisintensieve beleidsontwikkeling
Driedaagse Leergang Kennisintensieve beleidsontwikkeling 6, 13 en 20 juni 2014 Den Haag Doelstellingen en doelgroep De doelgroep bestaat uit beleidsmedewerkers/stafmedewerkers bij beleidsinstanties (nationaal,
Rotterdamse adaptatiestrategie. John Jacobs Afdeling Water Rotterdam Climate Proof
John Jacobs Afdeling Water Rotterdam Climate Proof Adaptatie is niet nieuw! Effecten klimaatverandering Rotterdam: er is urgentie om te handelen Strategie gericht op functioneren van de stad Bebouwing
Waarom gaan we investeren We verwachten winst te maken! Alleen rekening houden met toekomstige ontvangsten en uitgaven.
www.jooplengkeek.nl Investeringsselectie Waarom gaan we investeren We verwachten winst te maken! Alleen rekening houden met toekomstige ontvangsten en uitgaven. belangrijk Calculaties voor beslissingen
ECONOMISCH ONDERZOEK EN ADVIES. Maatschappelijk kosteneffectieve Energietransitie
Maatschappelijk kosteneffectieve Energietransitie Inhoud 1. Introductie Decisio en Energie 2. Achtergrond: energietransitieopgave 3. Onze gereedschapskist 4. Maatschappelijke kosteneffectiviteit 5. Meer
Thermische energie uit oppervlaktewater. Business case stadhuis Harderwijk
Thermische energie uit oppervlaktewater Business case stadhuis Harderwijk Colofon Datum 28 februari 2018 Referentie Betreft Behandeld door Gecontroleerd door Versienummer 67149/LH/20180228 Thermische
INCAH Gebiedsstudie Noord Rotterdam 3e workshop
INCAH Gebiedsstudie Noord Rotterdam 3e workshop Programma 11 April 09.30 Programma, terugkoppeling, kennismaking 10.00 Presentaties onderzoekers Back up strategie schakelstations (Andrew Bollinger) Kwetsbaarheid
Collegevoorstel. Zaaknummer: 00378506. Onderwerp: BEC motie rekentool begroting 2014
Zaaknummer: 00378506 Onderwerp: BEC motie rekentool begroting 2014 Collegevoorstel Inleiding Bij de begrotingsbehandeling 2014 is unaniem een motie van het CDA aangenomen waarin u wordt verzocht de toepasbaarheid
Toelichting theorie van Een Business case wind en burgerparticipatie
Toelichting theorie van Een Business case wind en burgerparticipatie Datum 28 juni 2012 Status Definitief Rebel in opdracht van Agentschap NL Pagina 1 van 1 Definitief Theorie van een busisness case wind
Rotterdamse adaptatiestrategie. John Jacobs Programmabureau Duurzaam Rotterdam Climate Proof
John Jacobs Programmabureau Duurzaam Rotterdam Climate Proof Adaptatie? Effecten klimaatverandering Rotterdam: er is urgentie om te handelen Strategie gericht op functioneren van de stad Bebouwing Nutsnetwerken
Bereikbaarheid, MKBA en bekostiging
Bereikbaarheid, MKBA en bekostiging De MKBA is meer dan alleen maar een instrument om subsidie op te halen Dag van de lightrail, 28 Januari 2015 Barry Ubbels www.seo.nl - secretariaat@seo.nl - +31 20 525
In samenwerking met: Financiering van Geothermie en Trias Westland in bijzonder. Verdiepingssessie TRIAS WESTLAND CONGRES
In samenwerking met: Financiering van Geothermie en Trias Westland in bijzonder Verdiepingssessie TRIAS WESTLAND CONGRES 27 maart 2019 Inhoud Verdiepingssessie Financiering 1. Vernieuwend & bruikbaar vanuit
Inspiratiesessie Albert Sweitzerdreef Maassluis. Juni Financiële aspecten IBC
Inspiratiesessie Albert Sweitzerdreef Maassluis Juni 2016 Financiële aspecten IBC Werkgroep Herziening IBClocaties brengt drempels en succesfactoren in beeld Aan de hand van Schijf van vijf : 1. Omgevingsaspecten
Inspiratiesessie Albert Sweitzerdreef Maassluis. Juni Financiële aspecten IBC
Inspiratiesessie Albert Sweitzerdreef Maassluis Juni 2016 Financiële aspecten IBC Werkgroep Herziening IBClocaties brengt drempels en succesfactoren in beeld Aan de hand van Schijf van vijf : 1. Omgevingsaspecten
De bodem beschermt belangen
AT Osborne De bodem beschermt belangen Bijdrage aan VVM-symposium De Omgevingswet; kansen voor een gezonde bodem Utrecht, 4 september 2014 Jurgen van der Heijden, Inhoudsopgave 1. Probleemstelling
Instrument: De business case van een warmte-uitwisselingsproject
Instrument: De business case van een warmte-uitwisselingsproject 1. WAT IS EEN BUSINESS CASE?...1 2. DE BUSINESS CASE VAN EEN WARMTE-UITWISSELINGSPROJECT...2 3. DE TECHNIEK VAN EEN BUSINESS CASE...3 4.
Oefencase Gupta Strategists
Oefencase Gupta Strategists Versie: juli 2012 Inleiding De oefencase in dit document helpt je om te begrijpen wat je van een case-interview kan verwachten. Er zijn zeker verschillende soorten case-interviews,
Kennisagenda NKWK- KBS. Groeidocument versie 0.1
Kennisagenda NKWK- KBS Groeidocument versie 0.1 November 2015 Voorwoord Dit is de eerste versie (versie 0.1) van het Groeidocument van de Kennisagenda NKWK- KBS. Dit document is een eerste aanzet voor
"! " # $ % & ' ( ) % * ' ( $ +, -! *
! "!"#$ %&' () %*' ($ +,-!* Maatschappelijke kosten baten analyses Jeroen Frissen Maatschappelijk rendement in het nieuws De maatschappelijke nutsfunctie van schiphol als mainport van Nederland wordt de
Wegen gebouwd op achterhaalde groeiscenario s auteur: Huib van Essen, CE Delft
Wegen gebouwd op achterhaalde groeiscenario s auteur: Huib van Essen, CE Delft De meeste plannen voor nieuwe of bredere snelwegen waarvan de uitvoering de komende jaren gepland staat, zijn onderbouwd met
Brabantse Omgevingsvisie & Water in Brabant in 2030 Wateragenda
Programma Verbindend Water Brabantse Omgevingsvisie & Water in Brabant in 2030 Wateragenda Werksessie 15 mei 2017 Water in Brabant Water in Brabant Topografische kaart 1990 Topografische kaart 1900 2016
Cost-Benefit Analysis
Cost-Benefit Analysis Vergelijking Nederlandse, Deense, Zweedse, Noorse MKBA-praktijk Perceptions on solutions for substantive problems Niek Mouter 02-10-2013 Onderzoeker TU Delft: Hoe organiseer je de
Handreiking gebiedsgericht warmte-uitwisseling
Handreiking gebiedsgericht warmte-uitwisseling De verdiepingsfase In de verdiepingsfase gaat u, samen met uw partners, de haalbaarheid en kansrijkheid van het door u voor ogen staande warmte-uitwisselingsproject
Instrument: De maatschappelijke kostenbaten analyse van een warmteuitwisselingsproject. 1. Wat is een maatschappelijke kosten-batenanalyse?
Instrument: De maatschappelijke kostenbaten analyse van een warmteuitwisselingsproject 1. WAT IS EEN MAATSCHAPPELIJKE KOSTEN-BATENANALYSE?...1 2. DE MAATSCHAPPELIJKE KOSTEN EN BATEN VAN EEN WARMTE-UITWISSELINGSPROJECT...2
Strategie & omgeving. Bram Baselmans Brenda Meusen-den Ouden
IVVU: Leergang innoveren locaties intramurale zorg Strategie & omgeving Bram Baselmans Brenda Meusen-den Ouden Programma leergang Blok 1: Strategie & omgeving Blok 2: Zorg & bedrijfsvoering Blok 3: Wonen
NAS en de LIFE-IP aanvraag NL- NASCCELERATE
NAS en de LIFE-IP aanvraag NL- NASCCELERATE Maandag 10 december 2018 Jeroen van Leuken (RIVM), Coördinator LIFE- IP aanvraag Doelstelling van LIFE IP Leer- en faciliteermechanisme organiseren zodat belangrijke
Samenvatting. Hoe wordt (vermijdbare) ziektelast geschat?
Samenvatting Hoe wordt (vermijdbare) ziektelast geschat? Een van de hoofddoelen van het milieubeleid in ons land is bijdragen aan een betere volksgezondheid. Dat kan door schadelijke invloeden te verminderen,
Uitkomsten panel Zuidwest
Uitkomsten panel Zuidwest Een digitaal panel bestaande uit 100 inwoners van Leiden Zuidwest heeft vragen beantwoord over drie onderwerpen: Duurzaamheid Woonomgeving Mobiliteit In deze presentatie worden
Stadsbrede economische illustratie Rainproof
Stadsbrede economische illustratie Rainproof Inzicht in kosten/baten voor netwerk aanpak rainproof Lot Locher Doelen Rainproof Hoofddoel : Regenbestendig Amsterdam in 2050 - bij alle fysieke veranderingen
Maatwerk in het MBO. De kosten en baten van zorg in het MBO. Yasmine Hamdan, RebelGroup Advisory
Maatwerk in het MBO 17.11 2010 De kosten en baten van zorg in het MBO Yasmine Hamdan, RebelGroup Advisory Ask yourself : If I had only sixty seconds on the stage, what would I absolutely have to say to
Herinrichting Jan Truijenstraat
Herinrichting Jan Truijenstraat Opening/ mededeling Gemeente Peel en Maas: Jo Claassen projectleider Steven Duerink Wolfgang Holz adviseur verkeer en vervoer adviseur wijk, natuur en landschap Extern Adviesbureau:
Duurzaam ontwerpen instrument Rijnenburg. Jaap Kortman IVAM Sjoerd Verhagen Mapsup Dymph Hoffmans, gemeente Utrecht
Duurzaam ontwerpen instrument Rijnenburg Jaap Kortman IVAM Sjoerd Verhagen Mapsup Dymph Hoffmans, gemeente Utrecht Motivatie Duurzame gebiedsontwikkeling Veel kansen voor duurzame gebiedsontwikkeling Gemeenten
Aan: Dhr ing. E.J.H. (Edwin) Claessens Stuurgroep Trambaanfietsroute
Aan: Dhr ing. E.J.H. (Edwin) Claessens Stuurgroep Trambaanfietsroute e-mail: info@detrambaanfietsroute.nl Van: Prof. Dr. Jeroen Aerts Vrije Universiteit Amsterdam-IVM De Boelelaan 1087JK 1081 HV Amsterdam