Raak onderzoek 2015, 2016 Wiebe Bakker

Transcriptie

1 De klimaatbestendige stad, inrichting in de praktijk Raak onderzoek 2015, 2016 Wiebe Bakker

2 Een hot item Aandacht voor klimaatadaptatie Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering Klimaatbestendige Stad 5 jaar onderzoek (w.o. 21 proeftuinen), samenwerking, besluitvorming Deltabeslissing ruimtelijke adaptatie Ambitie De overheden leggen in hun beleid de ambitie vast dat Nederland in 2050 klimaatbestendig en waterrobuust is ingericht. Doelstelling alle gemeenten in 2020 klimaatbestendig handelen en in 2050 geheel klimaatbestendig zijn. Uitvoering: weten, willen, werken. Daarbij aanrijking van ondersteunende instrumenten: Handreiking ruimtelijke adaptatie, Stimuleringsprogramma (o.a. faciliteren kennisportaal), de watertoets blijft behouden (Omgevingswet).

3 Een berg handreiking De CliCo-tool geeft een indicatie, 1 e orde schatting van kosten van klimaateffecten tot 2050 wanneer niet wordt ingegrepen. De TEEB-stad tool is een online instrument dat op een snelle manier inzicht geeft in de waarde van groen en water in de stad. 10 landschappen van Nederland (gidsmodel Stad ontbreekt). De schema s geven suggesties voor ruimtelijke klimaatadaptatie op gebied van veerkracht en circulaire economie. Waterschadeschatter (inundatie), Stowa, oktober 2013 Kostenindicaties van klimaatmaatregelen in de stad, SBRCURNET, juli 2014 Climate Proof Cities, CPC consortium, oktober 2014

4

5

6 Waar is nog behoefte aan? Keuze bij inrichting openbare ruimte + riolering: traditioneel of klimaatbestendig? Van wens / intentie naar realisatie, wat houdt een gemeente nog tegen? Antwoord op de vraag wat de urgentie van hitte is; Concrete uitwerkingen, voorbeelden klimaatbestendige inrichting; Informatie over nut en noodzaak, voor- en nadelen, kosten en baten. Proeftuinen klimaatbestendige stad 2013, Deltaprogramma, Eindrapport 3e tranche: De behoefte is groot aan een duidelijke methodiek die inzicht geeft in kwalitatieve, maar liefst kwantitatieve effecten van klimaat verandering, inclusief de urgentie, maatregelen en baten & kosten daarvan. Eindrapport Climate Proof Cities , TNO ed al., oktober 2014: Een overzicht van kosten en baten van klimaatadaptatiemaatregelen is nodig om een betere afweging tussen verschillende klimaatbestendige maatregelen te kunnen maken.

7 Klimaatverandering Jaarlijkse neerslag 850 mm Hevige neerslag 38 mm/u droge straat Extreme neerslag > 40 mm/u water op straat STEEDS EXTREMER, STEEDS VAKER

8 Hoe houden we het beheersbaar?

9 Hoe houden we het veilig?

10 Hoe houden we het betaalbaar?

11 STEPPING STONES KENNISVELD KLIMAATADAPTATIE IN DE STAD Gevolgen Droogte Huidige stad Biod iversiteit Klimaatverandering Urgentie hitte Inzicht in veranderingen Extreme neerslag Oplossingen MKBA s Aanpak Governance Waterveiligheid Adaptatiemaatregelen Klimaatadaptatie tools Organisatie coördinatie Concrete uitwerkingen Meekoppelen Klimaatbestendige stad Integratie aanpak hitte/droogte/ water 11

12 DE KLIMAATBESTENDIGE STAD INRICHTING IN DE PRAKTIJK Doelstelling : Het publieke professionals mogelijk maken om verantwoorde keuzes te maken en deze te realiseren, teneinde bij toekomstige inrichtingen van de openbare ruimte rekening te houden met de klimaatveranderingen. Meer inzicht in hittestress in stedelijk gebied Vergroten inzicht in kosten en baten inrichtingsvarianten o.r. Toegankelijk en bruikbaar maken van deze informatie Daarmee: Bieden ondersteuning aan gemeenten/waterschappen bij het maken van goed onderbouwde overwegingen bij de inrichting van hun ruimte. Resultaat o.a.: MKBA methodiek / tool / instrument t.b.v. klimaatbestendig ontwerp Uitgewerkte voorbeelden

13

14

15 Hittestress en ruimtelijke inrichting

16 MKBA Huidige en toekomstige maatschappelijke vooren nadelen in geld uitgedrukt. Kosten Baten Levensduur Ondersteuning bij afweging inrichtingsvarianten

17 traditioneel

18 klimaatbestendig

19 MKBA Verzamelen data, analyseren berekeningswijzen Opbouwen MKBA: 1. Kosten aanleg en beheer 2. Kosten waterschade (schade door hitte?) 3. Baten in beeld 4. Representatieve omgevingstypen

20 MKBA Welke factoren zijn bepalend voor de kosten en baten, welke niet? Gevoeligheidsanalyse: Invloed van parameters op het eindresultaat. Welke nauwkeurigheid is nodig / gewenst?

21 Stap 1. Kosten aanleg en beheer Wat kost een straat? 1. Investering aanleg 2. Beheer en onderhoud Gegevensbronnen: Rioned Leidraad D1100, 2015 Gemeenten (casus) Data adviesbureaus

22

23

24

25

26 Stap 2. Kosten waterschade Extreme neerslag waterschade financiële gevolgen Inschatting jaarlijkse schadekosten: herhalingstijd x schade

27

28 SBRCURnet (Tauw, Grontmij, Min. IenM, juli 2014) 2 cases, ieder 4 inrichtingsvarianten geven indicatie van kosten en baten (minder schadekosten): Jaren 50 woonstraat Winkelstraat in stadscentrum Op basis van kengetallen: Leidraad Riolering module D1100 kostenkengetallen, 2007; Kengetallen van Tauw en Grontmij op basis van uitgevoerde werken; kosten wateroverlast afgeleid van Waterschadeschatter van STOWA, kosten ziektegeval op basis van studie Doelmatigheidstoets Hemelwaterbeleid, ministerie van VROM, 2009 Daarbij zelf frequentie / herhalingstijd schade eenvoudig ingevuld, te variëren naar inrichtingsvariant

29

30 Verwachtingswaarde jaarlijkse schade (euro per jaar) werkwijze Waterschadeschatter, STOWA, Nelen&Schuurmans, Deltares. Berekenen hoogte van schade: Directe schade: Indirecte schade: schade door direct contact met water schade die ontstaat door directe schade. Afhankelijk van duur. Voorbeeld: sluiten winkel mislopen omzet sluiten toegangswegen

31 Stap 3. Baten in beeld Baten van groen en water: TEEB-Stad (The Economics of Ecosystems and Biodiversity) Baten besparing kosten door voorkomen van schade: Waterschadeschatter STOWA (Nelen&Schuurmans / Deltares) Conclusies bestudering TEEB-stad tot nu toe: - Data achter TEEB-stad bevatten fouten, duidelijk nog conceptueel - TEEB-stad is sterk gericht op de marketing van groen in steden

32

33

34 Baten over een langere periode Toekomstige baten bij elkaar optellen 30 jaar (gem. levensduur natuurmaatregelen) jaar (gem. levensduur riolen) Oneindig (maatregelen hebben een permanent karakter) Maar: Een besparing of opbrengst in de toekomst moet verdisconteerd worden naar waarden van nu. 1 euro van nu is niet hetzelfde als 1 euro over 10 jaar. Bedragen naar nu berekenen middels een discontovoet: 5,5% (Min.van Fin.)

35 Stap 4. Omgevingstypen Kunnen we representatieve omgevingstypen formuleren?

36 Het onderzoek Verkrijgen completer beeld (inschatting) van kosten en baten van inrichtingsvarianten. - Beschikbaarheid data - Welke factoren doen ertoe, welke niet - Welke nauwkeurigheid - Omgevingstypologieën