Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar VIII Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2006 Nr. 211 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 30 maart 2006 Binnen de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 1 hebben enkele fracties de behoefte aan een aanvullend schriftelijk overleg over de brief van de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Rutte, d.d. 26 januari 2006 inzake het transitietraject inburgering (Kamerstuk VIII, nr. 181). Bij brief van 29 maart 2006 heeft de staatssecretaris deze beantwoord. Vragen en antwoorden zijn hierna afgedrukt. De voorzitter van de commissie, Aptroot Adjunct-griffier van de commissie, Boeve 1 Samenstelling: Leden: Van de Camp (CDA), Lambrechts (D66), Hamer (PvdA), Van Bommel (SP), Mosterd (CDA), Blok (VVD), Balemans (VVD), Slob (CU), Vergeer (SP), Tichelaar (PvdA), Joldersma (CDA), De Vries (CDA), Van Vroonhoven-Kok (CDA), Aasted Madsen-van Stiphout (CDA), Eski (CDA), Aptroot (VVD), Voorzitter, Smeets (PvdA), Ondervoorzitter, Eijsink (PvdA), Leerdam, MFA (PvdA), Van Miltenburg (VVD), Kraneveldt (LPF), Hermans (LPF), Van Dam (PvdA), Visser (VVD), Azough (GL), Roefs (PvdA) en Jungbluth (GL). Plv. leden: Ferrier (CDA), Bakker (D66), Bussemaker (PvdA), Vacature (SP), Brinkel (CDA), Hirsi Ali (VVD), Örgü (VVD), Van der Vlies (SGP), Kant (SP), Dijksma (PvdA), Hessels (CDA), Sterk (CDA), Atsma (CDA), Van Bochove (CDA), Van Hijum (CDA), Van der Sande (VVD), Verbeet (PvdA), Arib (PvdA), Stuurman (PvdA), De Krom (VVD), Varela (LPF), Herben (LPF), Meijer (PvdA), Nijs (VVD), Halsema (GL), Kalsbeek (PvdA) en Vendrik (GL). KST tkkst30300VIII-211 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2006 Tweede Kamer, vergaderjaar , VIII, nr

2 I. Vragen en opmerkingen vanuit de fracties De leden van de PvdA-fractie zijn door de beantwoording van vragen door de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, mede namens de minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie, nog niet gerust gesteld. Kan nader worden ingegaan op de hardheidsclausule, zo vragen zij. Welke onderwijsorganisaties komen wel en welke komen niet in aanmerking voor de hardheidsclausule? Ook willen de leden weten of publiek-private constructies uitgesloten zijn van deze hardheidsclausule. Zo ja, welke overwegingen liggen daaraan ten grondslag? Voorts vragen deze leden of zij exact geïnformeerd kunnen worden over de notificatieprocedure van de Europese Unie. Welke stappen zijn reeds gezet en kan het kabinet in een tijdbalk weergeven wat zij op welk moment exact gaat ondernemen, zo vragen de leden. Wanneer is er vanuit de Europese Commissie een reactie te verwachten en wat voor duidelijkheid zal deze geven, tot aan het moment dat er echt duidelijkheid bestaat over toestemming van de Europese Unie, willen de leden van voornoemde fractie weten. De leden van de D66-fractie hebben met interesse kennisgenomen van de beantwoording van vragen met betrekking tot het transitietraject inburgering. Deze leden zijn voorstander van het verlaten van de gedwongen winkelnering en hebben een positieve grondhouding ten opzichte van het voorliggende voorstel aangaande het transitietraject. De uitgangspunten die deze leden daarbij hanteren zijn een soepele overgang, verbetering van kwaliteit en aanbod en het voorkomen van nadelige gevolgen voor het stelsel van beroepseducatie. Met die uitgangspunten in gedachten hebben de leden nog een aantal vragen en bedenkingen die zij graag aan het kabinet willen voorleggen. Ten eerste maken de leden zich in toenemende mate zorgen over de financiële en juridische onderbouwing van het transitietraject. Op juridisch gebied ligt er nog steeds de vraag of de Europese Commissie het overgangsbudget als ongeoorloofde staatssteun gaat beoordelen. Het kabinet wekt steeds de indruk dat ze zich hier geen zorgen over maakt. Kunnen de redenen voor dit optimisme nog eens uiteen worden gezet? Heeft het kabinet een alternatief plan in het geval het optimisme onterecht blijkt te zijn geweest? De hardheidsclausule zal niet ter toetsing aan Brussel worden voorgelegd. Kan de leden worden gegarandeerd dat deze clausule niet achteraf toch nog onderwerp van discussie wordt? Na het wegvallen van de ESF-3 (Europees Sociaal Fonds)-gelden is er een gat geslagen in de financiering van de plannen die verband houden met het transitietraject, zo stellen deze leden vervolgens. Dit gat zal slechts gedeeltelijk gecompenseerd worden uit de algemene middelen, zoals bij het project TaalTotaal. De weggevallen middelen voor het scholingstraject voor personeel zullen niet worden gecompenseerd. Er zijn nog wel reguliere middelen beschikbaar voor scholing, maar als die voldoende zouden zijn geweest om de gevolgen van het transitietraject op te vangen, zouden er geen extra middelen gepland zijn in de oorspronkelijke voorstellen. Deze leden willen weten welke gevolgen het wegvallen van deze scholingsmiddelen kan hebben voor personeel en Roc s? De leden vragen verder welke gevolgen de aangekondigde verlaging van ESF-gelden over de periode vanaf 2007 zullen hebben voor de financiering van het transitietraject. De leden vernemen hierop graag een reactie. Voorts constateren de leden van voornoemde fractie dat de uitvoering van het transitietraject de nodige vertraging heeft opgelopen. De oorspronkelijke planning was om de marktwerking gefaseerd in te voeren, waarbij eerst de gemeenten vrij in kunnen kopen en na enige tijd met de invoering van het nieuwe inburgeringstelsel ook de inburgeringsplichtigen zelf. De argumentatie was dat gefaseerde invoering van belang was uit het oogpunt van zorgvuldige transitie en het stimuleren van voldoende Tweede Kamer, vergaderjaar , VIII, nr

3 aanbod (Kamerstuk , nr. 6, pagina s 4 en 6). Door de opgelopen vertraging lijkt de gefaseerde invoering van de baan, zo stellen deze leden. Zij willen daarom weten wat dit betekent voor de «zorgvuldige transitie» en het creëren van voldoende aanbod. Vervolgens hebben deze leden nog enige vragen met betrekking tot het te ontwikkelen keurmerk. Zij vinden het vreemd dat gemeenten niet verplicht worden cursussen in te kopen bij instellingen die het keurmerk dragen. Het is niet uitgesloten dat gemeenten zich in hun keuze voor aanbieders van inburgeringscursussen voor een belangrijk deel laten leiden door kostenoverwegingen en het is waarschijnlijk dat er aanbieders zullen zijn die op prijs concurreren door niet aan de eisen van het keurmerk te voldoen. Als gemeenten in deze situatie cursussen kunnen inkopen bij aanbieders die het keurmerk niet dragen, dan kan dat ten koste gaan van de kwaliteit en bovendien wordt het gewicht van het keurmerk ondermijnd. De leden vernemen hier graag een reactie van de staatssecretaris op. Tenslotte bestaat bij de leden van deze fractie nog wat onduidelijkheid over de keuze tussen toets en examen. Wat is in deze het verschil tussen een toets en een examen? Begrijpen deze leden het goed dat de cursus afgesloten wordt met een toets die een «peiling» is van het niveau van de kandidaat? Waarop is de keuze tussen toets en examen gebaseerd? Ook vragen de leden of samenhangend daarmee de outputfinanciering van gemeenten door het Rijk op enige manier afhankelijk wordt van de door inburgeraars behaalde resultaten voor de toets. II. Reactie van de staatssecretaris De leden van PvdA-fractie vragen of nader ingegaan kan worden op de hardheidsclausule, welke onderwijsorganisaties wel en welke niet in aanmerking komen voor de hardheidsclausule, of publiek-private constructies uitgesloten zijn van de hardheidsclausule en welke overwegingen daaraan ten grondslag liggen. De «hardheidsclausule» houdt in dat zonodig bestuurlijk overleg gevoerd wordt als er signalen zijn dat de stelselwijziging van de inburgering onevenredig nadelige effecten heeft voor individuele roc s en nadelig uitwerkt voor het stelsel van beroepsonderwijs. Op de situatie zoals die zich dan voordoet zullen de verantwoordelijke bewindslieden zich beraden. Met de hardheidsclausule worden, met andere woorden, nu geen concrete aanspraken op tegemoetkoming gevestigd. Onevenredig nadelige effecten van de stelselwijziging kúnnen zich uiteraard alleen voordoen bij roc s die zelf, op grond van de Wet Inburgering Nieuwkomers nu en in het recente verleden inburgeringscursussen verzorgden en die onevenredig getroffen worden door het wegvallen daarvan. Vakinstellingen en AOC s komen derhalve niet in aanmerking voor de hardheidsclausule. Het kabinet is van mening dat het transitiebudget voldoende is om eventuele nadelige gevolgen te ondervangen. De leden van de PvdA-fractie willen worden geïnformeerd over welke stappen al zijn gezet voor de notificatieprocedure van de Europese Unie en wanneer vanuit de Europese Commissie een reactie te verwachten is. De leden van de fractie van D66 vragen het kabinet de redenen voor het optimisme van het kabinet voor de goedkeuring uit een te zetten. Ook vragen de leden van de D66-fractie of het kabinet een alternatief plan heeft in het geval de Europese Commissie geen goedkeuring geeft. De hardheidsheidsclausule wordt niet ter toetsing aan Brussel wordt voorgelegd. De leden van de D66-fractie vragen of deze clausule daardoor niet achteraf onderwerp van discussie wordt. Het kabinet antwoordt de leden als volgt. Tweede Kamer, vergaderjaar , VIII, nr

4 Voor de aanmelding van het overgangsbudget voor de roc s bij de Europese Commissie (EC) zijn contacten met deze commissie gelegd. De formele aanmeldingsprocedure zal binnenkort starten. De verwachting is dat de EC binnen enkele maanden een beslissing neemt op de aanvraag voor de steunverlening. Op dit moment zijn er geen redenen om aan te nemen dat de procedure bij Brussel vertraging op zou kunnen lopen. Voor het geval dat de EC geen goedkeuring zou geven, is in het convenant met de Bve Raad een clausule opgenomen die erin voorziet dat partijen opnieuw met elkaar in overleg gaan. De verantwoordelijke bewindspersonen zullen zich op dat moment beraden op de situatie die zich dan voordoet. Zoals hierboven bij de beantwoording van de vraag over de hardheidsclausule van de leden van de PvdA-fractie is aangegeven houdt de hardheidsclausule in dat er bestuurlijk overleg gevoerd wordt als de stelselwijziging van de inburgering ten koste gaat van het stelsel van het beroepsonderwijs en de volwasseneneducatie. De hardheidsclausule wordt niet aan Brussel voorgelegd omdat de hardheidsclausule ziet op de gevolgen voor het publieke stelsel van de roc s en niet op de inburgeringsactiviteiten. De hardheidsclausule zal daarom als gevolg van het niet melden bij Brussel geen onderwerp van discussie kunnen worden. De leden van de D66-fractie wijzen erop dat door het wegvallen van de ESF 3-gelden er een gat geslagen zou zijn in de financiering van de plannen die verband houden met het transitietraject. Dit gat zou, aldus deze leden, slechts gedeeltelijk uit de algemene middelen worden gecompenseerd, zoals bij het project TaalTotaal. De leden van de D66-fractie vragen of de reguliere middelen die beschikbaar zijn voor scholing nog voldoende zijn om de gevolgen van het transitietraject op te vangen en of het wegvallen van de aanvullende ESF-scholingsmiddelen gevolgen kan hebben voor personeel en Roc s? Verder vragen de leden van de D66-fractie naar de gevolgen hiervan voor de financiering van het transitietraject in de periode vanaf Het kabinet hecht eraan een kennelijk misverstand hieromtrent recht te zetten. De ESF 3-middelen die beschikbaar zouden komen voor het programma TaalTotaal, worden niet gedeeltelijk maar geheel uit de algemene middelen gecompenseerd. Het betreft voor 2006 en 2007 een bedrag van 22,5 mln. Het transitiebudget van 122 mln. dat beschikbaar wordt gesteld aan roc s is primair bedoeld om de gevolgen van het transitietraject, in casu het nieuwe inburgeringsbeleid, op te vangen. Met de reguliere vergoeding aan de roc s, de lump sum vergoeding, worden ook middelen beschikbaar gesteld voor flankerend arbeidsmarktbeleid. Aan deze reguliere middelen worden in 2005, 2006 en 2007 extra middelen van toegevoegd voor scholingtrajecten voor personeel. In het convenant met de Bve Raad is afgesproken dat de roc s deze middelen mogen aanwenden voor de (om)scholing van docenten die inburgeringscursussen voor nieuwkomers verzorgen met als doel deze docenten in staat te stellen aan de bekwaamheidseisen van het beroepsonderwijs te voldoen. Het verkrijgen van extra middelen via ESF voor deze activiteit, is niet meegenomen bij de onderbouwing van het transitiebudget. Het kabinet gaat er dan ook vanuit dat de genomen set van maatregelen, ondanks het wegvallen van de mogelijkheid om via ESF aanvullende middelen voor 2005 en 2006 aan te vragen, nog voldoende zijn om de gevolgen op te vangen. Dit geldt ook voor De D66-fractie stelt vervolgens dat de uitvoering van het transitietraject vertraging heeft opgelopen en dat, als gevolg daarvan, de gefaseerde Tweede Kamer, vergaderjaar , VIII, nr

5 invoering van marktwerking van de baan lijkt te zijn. Deze leden willen weten wat dit betekent voor de zorgvuldige transitie in relatie tot het creëren van voldoende aanbod en verwijzen hiervoor naar Kamerstuk , nr. 6. In reactie daarop antwoordt het kabinet als volgt. In eerste aanleg zou het vrijgeven van het cursusaanbod (voor nieuwkomers) gefaseerd worden ingevoerd. Daartoe is bij uw Kamer een wetsvoorstel ingediend (Kamerstukken ). De behandeling van dit wetsvoorstel is door de Kamer echter aangehouden, nadat de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (Rutte) de Vaste Commissie Onderwijs op 30 maart 2005 had ingelicht over het kabinetsbesluit om de marktwerking uit te stellen tot aan de invoering van het nieuwe inburgeringsstelsel. Dat betekent dat tot aan de invoering van het nieuwe inburgeringsstelsel voor gemeenten de verplichting blijft gelden om inburgeringscursussen voor nieuwkomers in te kopen bij een roc. De roc s hebben hierdoor meer tijd gekregen om zich voor te bereiden op de nieuwe situatie. Uw kamer is daarover bij brief geïnformeerd (Kamerstukken , nr. 10). De leden van de D66-fractie hebben nog enige vragen gesteld over het te ontwikkelen keurmerk en de reikwijdte ervan voor de inburgeringsmarkt. Namens de minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie antwoord ik deze leden als volgt. Naar aanleiding van het Wetsvoorstel Inburgering en het zogenoemde Besluit Inburgering is door de Tweede Kamer een nader verslag opgemaakt. Daarin is een aantal overeenkomstige vragen gesteld die betrekking hebben op het keurmerk. De door uw commissie gestelde vragen zullen samen met de vragen van de Algemene commissie voor Integratiebeleid door de minister voor V&I worden beantwoord. Tenslotte vragen de leden van de D66-fractie naar het verschil tussen een toets en een examen. Begrijpen deze leden het goed dat de cursus wordt afgesloten met een toets die een peiling is van het niveau van de kandidaat? Waarop is de keuze tussen toets en examen gebaseerd? Ook vragen de leden of samenhangend daarmee de outputfinanciering van gemeenten door het Rijk op enige manier afhankelijk wordt van door inburgeraars behaalde resultaten voor de toets. De keuze tussen toets en examen is opgenomen in het Hoofdlijnenakkoord (Kamerstukken II, 2002/ nr. 19, p. 14). Daarin wordt gesproken over een «basisexamen inburgering» dat voorafgaand aan de vestiging in Nederland in het land van herkomst moet worden afgelegd. Voorts wordt gesproken over een «inburgeringsexamen» dat door nader af te bakenen groepen moet worden behaald. De term examen impliceert dat inburgeraars onder het nieuwe stelsel van inburgering ondermeer een voorgeschreven norm van taalvaardigheid moeten behalen, alvorens aanspraak te kunnen maken op een bepaalde verblijfsrechtelijke status. Of die norm door de oud- of nieuwkomer is behaald, wordt bepaald door het afleggen van het inburgeringsexamen dat in die zin inderdaad een «peiling» is van het niveau van taalvaardigheid van de kandidaat. Om die peiling uit te voeren wordt een toets gebruikt. Het woord toets verwijst in deze zin naar het concrete instrument dat gebruikt wordt om (één van de onderdelen van) het examen af te nemen. Het gaat in het nieuwe stelsel dus om een resultaatsverplichting die van inburgeringsplichtigen wordt gevraagd: zij moeten het examen behalen om daarmee te worden ontheven van hun verplichting. Dit is een belangrijk verschil met de huidige Wet Inburgering Nieuwkomers die uitgaat van een inspanningsverplichting voor inburgeraars. Onder deze wet wordt ook gemeten wat het niveau van taalvaardigheid van een kandidaat is, maar daaraan worden geen gevolgen verbonden voor de verblijfsstatus van betrokkene. Tweede Kamer, vergaderjaar , VIII, nr

6 De door kandidaten behaalde resultaten hebben geen invloed op de financiering door het Rijk van gemeenten. Tweede Kamer, vergaderjaar , VIII, nr