Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Wijziging van de Wet op het voortgezet onderwijs ter aanpassing van de profielen in de tweede fase van het vwo en het havo (aanpassing profielen tweede fase vwo en havo) Nr. 40 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld d.d. 6 oktober 2006 Binnen de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 1 hebben enkele fracties de behoefte over de volgende brieven van de minister en staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap vragen en opmerkingen voor te leggen: A Voortgang tweede fase havo/vwo brieven van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, d.d. 10 april, 31 mei en 27 juni 2006 inzake nader schriftelijk overleg over de voortgang tweede fase havo/vwo (Kamerstuk , nrs. 36, 37 en 39) de brief van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, d.d. 23 juni 2006 inzake resonansgroep wiskunde (tweede fase) (Kamerstuk , nr. 38) 1 Samenstelling: Leden: Van de Camp (CDA), Lambrechts (D66), Hamer (PvdA), Van Bommel (SP), Mosterd (CDA), Blok (VVD), Balemans (VVD), Slob (CU), Vergeer (SP), Herben (LPF), Tichelaar (PvdA), Joldersma (CDA), De Vries (CDA), Van Vroonhoven-Kok (CDA), Varela (LPF), Aasted Madsen-van Stiphout (CDA), Eski (CDA), Aptroot (VVD), voorzitter, Smeets (PvdA), ondervoorzitter, Eijsink (PvdA), Leerdam (PvdA), Van Miltenburg (VVD), Van Dam (PvdA), Visser (VVD), Azough (GL), Roefs (PvdA) en Jungbluth (GL). Plv. leden: Ferrier (CDA), Bakker (D66), Bussemaker (PvdA), Vacature (SP), Brinkel (CDA), Griffith (VVD), Örgü (VVD), Van der Vlies (SGP), Kant (SP), Vacature (LPF), Dijksma (PvdA), Hessels (CDA), Sterk (CDA), Atsma (CDA), Hermans (LPF), Van Bochove (CDA), Van Hijum (CDA), Van Aartsen (VVD), Verbeet (PvdA), Arib (PvdA), Stuurman (PvdA), Szabó (VVD), Meijer (PvdA), Nijs (VVD), Halsema (GL), Kalsbeek (PvdA) en Vendrik (GL). B Doorstroom van voortgezet onderwijs naar hoger onderwijs de brief van de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Rutte, d.d. 22 maart 2006 en de brief van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, d.d. 30 juni 2006 inzake nadere vooropleidingseisen voor abituriënten van het vwo (doorstroom vwo-wo); verslag van een schriftelijk overleg (Kamerstuk VIII, nrs. 209 en 255) de brief van de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, d.d. 22 augustus 2006 over brief NVS-NVL inzake doorstroomeisen vo-ho Bij brief van 6 oktober 2006 hebben de minister en staatssecretaris deze beantwoord. Vragen en antwoorden zijn hierna afgedrukt. De voorzitter van de commissie, Aptroot Adjunct-griffier van de commissie, Boeve KST tkkst ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2006 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 40 1

2 Inhoud blz. I Vragen en opmerkingen vanuit de fracties 2 A Voortgang tweede fase havo/vwo 2 Algemeen 2 Combinatiecijfer 2 Wiskunde 3 Lichamelijke opvoeding 4 Ontheffing moderne vreemde taal 4 B Doorstroom vwo-wo 4 II Reactie van de minister en staatssecretaris 5 I VRAGEN EN OPMERKINGEN VANUIT DE FRACTIES A Voortgang tweede fase havo/vwo Algemeen De leden van de CDA-fractie hebben met instemming kennisgenomen van de wijze waarop de minister uitvoering geeft aan de met de Kamer gemaakte afspraken over de tweede fase havo/vwo. Zij achten het in het belang van het onderwijsveld ongewenst om steeds opnieuw op deze gemaakte afspraken terug te komen. Hoewel niet iedere organisatie tevreden kan worden gesteld, bestaat er een breed draagvlak voor het uiteindelijke resultaat. Het onderwijsveld heeft in de ogen van de leden nu rust en ruimte nodig om tot implementatie van de wijzigingen in de tweede fase havo/vwo over te kunnen gaan. De leden van de VVD-fractie hebben met veel belangstelling kennisgenomen van de brieven en de verslagen van eerder schriftelijk overleg met betrekking tot de voortgang van de tweede fase in het havo en vwo. Deze leden danken de minister van OCW voor haar beantwoording van voorgaande schriftelijke vragenrondes. Zij hebben nog enkele vragen en opmerkingen daarbij. De leden van de PvdA-fractie constateren dat de minister er niet in is geslaagd hun zorgen over de ontwikkelingen rond de tweede fase weg te nemen. Zij handhaven hun twijfels rond het combinatiecijfer en zijn niet gerustgesteld over de mate waarop het vak wiskunde in de toekomst voorbereiding zal bieden op exacte studies. Daarnaast krijgen zij verontrustende signalen over de manier waarop de regelgeving rond het vak lichamelijke opvoeding blijkt uit te werken. De leden van de D66-fractie hebben met interesse kennisgenomen van de antwoorden van de minister op de vragen van de Kamer. Zij hebben nog een aantal aanvullende vragen. Combinatiecijfer De leden van de PvdA-fractie hechten aan de oorspronkelijke gedachte dat het profielwerkstuk fungeert als een meesterproef binnen het examenprogramma. Zij kunnen deze gedachte moeilijk rijmen met de mogelijkheid dat leerlingen een profielwerkstuk inleveren dat duidelijk onder de maat is, maar gecompenseerd wordt met een mooi cijfer, bijvoorbeeld voor godsdienst. Is het niet gerechtvaardigd om een meesterproef een Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 40 2

3 zwaarder gewicht te geven dan andere kleine onderdelen van het examenprogramma, zo vragen deze leden. De leden van de VVD-fractie merken op dat de minister, op verzoek van deze leden, de invloed van het vak godsdienst op het slagen/zakken van de leerling als gevolg van het combinatiecijfer, onderdeel uit laat maken van de evaluatie. Deze leden waarderen dat, maar hadden andere maatregelen in gedachten. De minister laat weten het zinloos te vinden dit in een eerder stadium te doen. Daar zijn deze leden het mee oneens. De leden achten het goed mogelijk in de verschillende evaluatie- of inspectiemomenten die er zijn, ook de voornemens van de school hieromtrent aan de orde te stellen. Op die wijze kan nog vóór leerlingen hier eventueel nadeel van zouden ondervinden, actie ondernomen worden. Voorts geeft de minister aan dat het de vrije keuze van een school is om het vak godsdienst wel of niet op te nemen in het combinatiecijfer en daarmee in de slaag-/zakregeling. Betekent dit dan, in het kader van horizontale verantwoording, dat informatie hierover verplicht openbaar gemaakt moet worden, bijvoorbeeld op de website van de school of in het schoolplan? Ouders weten dan tenminste precies waar ze aan toe zijn. De leden hechten eraan vinger aan de pols te houden met betrekking tot de positie van het vak godsdienst en de mogelijke negatieve gevolgen daarvan. In de beantwoording van vragen laat de minister weten het oneens te zijn met het onderscheid tussen het vak godsdienst (geloof) en andere vakken (feiten). Betekent dit dat de minister geen enkel onderscheid in de aard van het vak godsdienst ten opzichte van andere vakken ziet? Indien dit wel het geval is, hoe onderscheidt het vak godsdienst zich van de andere vakken, in de opinie van de minister? De twijfels van leden van de D66-fractie over het combinatiecijfer zijn met de reactie van de minister nog niet weggenomen. In het bijzonder maken deze leden zich zorgen om de positie van het vak godsdienst. De minister acht het onaanvaardbaar dat leerlingen kunnen zakken alleen op de beoordeling voor het vak godsdienst. De leden van de D66-fractie delen die mening, maar verschillen met de minister van mening over de oplossing. Deze leden vinden dat de beoordeling van het vak godsdienst, wegens de speciale positie die dit vak inneemt, in het geheel geen invloed zou moeten hebben op slagen of zakken. Daarmee voorkom je ook twee andere problemen die de minister wil bestrijden: calculerend gedrag en verschillen tussen diploma s. Wiskunde De leden van de PvdA-fractie merken op dat de voorgestelde reductie van de studielast voor het vak wiskunde gevolgen zal hebben voor de mogelijkheden van wiskundedocenten om hun leerlingen kennis, inzicht en vaardigheden bij te brengen die zij nodig hebben bij technische en bètastudies in het hoger onderwijs. Uit de brief van de minister over de resonansgroep wiskunde (Kamerstuk , nr. 38) blijkt dat, behalve een Cito-medewerker, alle leden betrokken zijn bij het hoger onderwijs. Slechts één persoon werkt parttime in het voortgezet onderwijs. De leden willen weten waarom de deskundigheid van wiskundedocenten uit het voortgezet onderwijs in deze mate kan worden gemist. Wat gaat deze samenstelling betekenen voor de manier waarop de resonansgroep in de gaten gaat houden dat de stof binnen de gereduceerde studielast valt te onderwijzen? Bestaat er geen risico dat de wiskundeprogramma s opnieuw overladen zullen blijken? Is het dan niet eerlijker om een realistische studielast voor de wiskundevakken toe te kennen, zo vragen deze leden. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 40 3

4 De leden van de VVD-fractie stemmen in met het voorgestelde traject met betrekking tot het wiskundeonderwijs, waarmee de minister de motie Hamer/Balemans (Kamerstuk , nr. 27) uitvoert. Zij vragen of de resonansgroep ook voor de korte termijn oplossingen zou kunnen aandragen. Heeft het overleg daarover inmiddels plaatsgevonden? De leden van de D66-fractie zijn blij dat de minister in overleg met de resonansgroep graat bezien of laatstgenoemde ook een rol kan spelen bij de korte termijn aanpassingen van het wiskundeonderwijs. De korte termijn aanpassingen zullen er mede op gericht zijn de doorstroomrelevantie van het wiskundeonderwijs te vergroten. De beoogde deelnemers aan de resonansgroep hebben ervaringen met en ideeën over benodigde aanpassingen in het wiskundeonderwijs die ook voor de korte termijn zeer nuttig kunnen zijn. Hebben de leden van het juist dat deze toezegging betekent dat als de resonansgroep een rol voor zichzelf ziet weggelegd, de minister hen deze rol ook toebedeeld? Lichamelijke opvoeding De leden van de PvdA-fractie zijn niet gelukkig met de vrijblijvende manier waarop het amendement op stuk , nr. 25 wordt uitgelegd. De leden Hamer, Vergeer en Lambrechts hebben reeds vragen hierover gesteld (Aanhangsel van de Handelingen , nr. 1815). De beantwoording door de minister stelt de leden niet tevreden. Het loslaten van de lessentabel was, wat deze leden betreft, niet bedoeld als een uitnodiging om het aantal lesuren voor lichamelijke opvoeding te reduceren, maar de signalen die er bij de Koninklijke Vereniging van Leraren Lichamelijke Opvoeding (KVLO) binnenkomen wijzen erop dat scholen in de tweede fase wel degelijk overgaan tot urenvermindering en daarbij zelfs gymzalen sluiten. Hoe wil de minister op dit punt het tij keren? Ontheffing moderne vreemde taal De leden van de VVD-fractie lezen dat de minister niets voelt voor het voorstel om scholen te verplichten de ontheffingen voor een tweede moderne vreemde taal die zij verlenen, te melden of er zelfs toestemming voor te laten vragen bij de Inspectie. De leden van deze fractie zijn hier ook geen voorstander van, en wel vanwege de administratieve lasten die dit met zich mee zal brengen. Wel achten zij het van belang dat dit aspect in het gewone inspectietoezicht aan de orde komt, zoals de minister ook stelt. Betekent dit dat van de scholen wordt gevraagd dit in de eigen administratie bij te houden of op de website te plaatsen? De leden van de D66-fractie willen de ontheffing voor de tweede moderne vreemde taal aankaarten. De reactie van de minister op hun eerdere vragen stemt deze leden niet gerust. Scholen kunnen veel te gemakkelijk overgaan tot het verlenen van ontheffing, wat gezien de druk die scholen ervaren om hoge slagingspercentages te realiseren, niet ondenkbaar is. De leden vinden dat scholen ontheffing op zijn minst actief en gemotiveerd aan de Inspectie moeten melden. Deze leden horen graag van de minister of zij bereid is de Inspectie een meer proactieve rol te bedelen in deze. B Doorstroom van voortgezet onderwijs naar hoger onderwijs De vragen van de leden van de CDA-fractie over de doorstroom havo-hbo en vwo-wo zijn naar het oordeel van deze leden bevredigend beantwoord. De leden van de PvdA-fractie lezen in de brief van de staatssecretaris aan het NVS-NVL dat nadere vooropleidingseisen bij de doorstroom van Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 40 4

5 voortgezet onderwijs naar het hoger onderwijs uiterlijk 15 september bekend worden gemaakt. Zal men binnen het voortgezet onderwijs niet de behoefte kunnen voelen om programma s aan te passen, teneinde de nadere vooropleidingseisen binnen de perken te houden? Welke mogelijkheden bestaan er daartoe, zo vragen deze leden. De leden van de VVD-fractie hebben de reactie van de staatssecretaris gelezen op de opmerkingen van diverse fracties over het advies van de HBO-raad. De staatssecretaris geeft aan dat hij ervan uitgaat dat in de sectoren Gedrag en Maatschappij, Onderwijs, Taal en Cultuur het overgrote deel van de opleidingen toegankelijk kan blijven zonder een eis met betrekking tot wiskunde. Hoe garandeert de staatssecretaris dat dit het geval zal zijn? Wat moet er gebeuren als de HBO-instellingen zich hiertegen blijven verzetten en wel aanvullende wiskunde-eisen willen stellen? Kan het in de praktijk dan alsnog gebeuren dat nagenoeg alle HBO-opleidingen in die sectoren aanvullende eisen stellen? Wat heeft dit mogelijk voor gevolgen voor de havo-scholen? Wat heeft dit mogelijk voor gevolgen voor de informatie die leerlingen mogen verwachten van hun school? Economiefaculteiten zouden liever leerlingen met een profiel Natuur en Techniek (en dus met wiskunde B) opleiden dan leerlingen met een profiel Economie en Maatschappij (en dus wiskunde A). In dat kader wijst de staatssecretaris erop dat het vak wiskunde in het profiel Economie en Maatschappij verbeterd wordt. Is dit een aanwijzing in de richting van de opleidingen en heeft die derhalve ook gevolgen voor de toelatingsregeling? De leden hebben bij het schriftelijk overleg over doorstroom de vraag gesteld hoe groot de staatssecretaris het risico acht dat universiteiten teveel studenten zullen aannemen zonder de vereiste kwalificaties, zoals de Vereniging van Samenwerkende Universiteiten in Nederland (VSNU) zelf voorspelde. Het antwoord hierop blijft de staatssecretaris deze leden schuldig door aan te geven dat dit een onderwerp voor de kwaliteitszorg bij de instellingen is. De instellingen dienen de eisen vast te leggen in de onderwijs- en examenregeling. In het voorstel van wet op het hoger onderwijs en onderzoek (WHOO) is sprake van een onafhankelijke examencommissie, die onder andere daarbij een belangrijke rol zou spelen. Met de huidige Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW) zien de leden minder slagkracht bij de instellingen zelf om dit te voorkomen. Volgens deze leden ontbreekt onder de huidige wetgeving een zelfcorrigerend mechanisme, eerder een prikkel in tegengestelde richting. Wat is de zienswijze van de staatssecretaris op dit punt? De leden verkrijgen graag een reactie hierop. II REACTIE VAN DE MINISTER EN STAATSSECRETARIS A Voortgang tweede fase havo/vwo Algemeen De leden van de CDA-fractie hebben met instemming kennis genomen van de wijze waarop ik uitvoering geef aan de met de Kamer gemaakte afspraken. Dat verheugt mij. Ik hecht inderdaad aan een getrouwe en consistente uitvoering van die afspraken. Voor de scholen is dat ook nodig. Ik ben het eens met deze leden dat daarop niet steeds moet worden teruggekomen. De scholen moet nu de ruimte worden gegund om de invoering van de maatregelen (waarvoor, deze leden merken dat terecht op, een breed draagvlak is) per 1 augustus 2007 gedegen voor te bereiden. Daarvoor is nu zekerheid nodig en ik ben dan ook voornemens om het ertoe te leiden dat het ontwerp van de besluitwijziging nu voor Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 40 5

6 advies aan de Raad van State wordt voorgelegd, met inachtneming van de verbeteringen naar aanleiding van opmerkingen van met name de leden van de fracties van VVD en D66. De leden van de VVD-fractie hebben met belangstelling kennis genomen van de brieven en verslagen. Ik wil graag reageren op hun vragen en opmerkingen. De leden van de PvdA-fractie geven aan, dat zij nog steeds zorgen hebben over de ontwikkeling van de tweede fase. Zij hebben hun twijfels rond het combinatiecijfer, wiskunde en lichamelijke opvoeding. Ik zou het betreuren als daardoor de scholen nog steeds niet tijdig de ruimte krijgen die zo dringend nodig is. Ik verwijs naar mijn instemming met wat de CDAfractie daaromtrent heeft opgemerkt. Er is wel degelijk een breed draagvlak voor de voorstellen, maar het tevreden stellen van álle (vak)organisaties is onmogelijk, en in die zin kan ik de zorgen van de PvdA-fractie niet wegnemen. Vanzelfsprekend wil ik graag de aanvullende vragen van de D66-fractie beantwoorden. Combinatiecijfer De leden van de PvdA-fractie geven aan, te hechten aan de oorspronkelijke gedachte dat het profielwerkstuk fungeert als een meesterproef binnen het examen. Zij stellen op grond daarvan de vraag of het niet gerechtvaardigd is om het profielwerkstuk een zwaarder gewicht te geven dan andere kleine onderdelen van het examen. Ik merk op, dat in die oorspronkelijke gedachte voor het profielwerkstuk 80 studielasturen waren gereserveerd in het vwo en in het havo zelfs maar «40 tot 80». Veel minder dus dan voor elk ander klein onderdeel van het examen. In de nieuwe structuur is gerekend met 80 studielasturen. In combinatie met de overige ruimte die door de nieuwe structuur ontstaat betekent dat, dat daadwerkelijk meer werk kan worden gemaakt van het profielwerkstuk. Maar nog steeds is het profielwerkstuk in omvang niet vergelijkbaar met enig ander onderdeel van het examen. En dat betekent weer, dat een weging van het profielwerkstuk gelijk aan de andere kleine onderdelen, zoals voorzien in het combinatiecijfer, al een relatief zware weging betekent. Waar deze leden eerder hebben aangegeven dat zij geen bezwaar hebben tegen de beoordeling van het profielwerkstuk met een cijfer maar wel tegen de opname daarvan in een combinatiecijfer, herhaal ik dat een afzonderlijk cijfer, dat dan dus even zwaar zou wegen als het cijfer voor een groot vak, onaanvaardbaar zou zijn. Dat een (goed cijfer voor een) profielwerkstuk bijvoorbeeld een onvoldoende cijfer voor wiskunde zou kunnen compenseren, zou de selectieve functie van het eindexamen ernstig aantasten. De leden van de VVD-fractie waarderen, dat de invloed van het vak godsdienst op slagen/zakken deel zal uitmaken van de evaluatie. Maar deze leden zouden toch willen, dat ook eerder de voornemens van de school hieromtrent aan de orde zouden worden gesteld bijvoorbeeld door de inspectie. Hierover mag geen misverstand bestaan. De voornemens die de school op dit gebied heeft, zullen een normaal onderdeel zijn van de discussie met de inspectie. Wat ik echter heb aangegeven is, dat een uiteindelijk oordeel over het effect op slagen/zakken (eerder hebben de leden van de VVD-fractie aangegeven dat ook zij menen dat dat effect slechts minimaal zal kunnen zijn) pas gegeven kan worden in het kader van de evaluatie, dat wil zeggen pas achteraf. Om daarover echt iets te kunnen zeggen, moeten immers de eerste examens volgens de nieuwe structuur zijn afgelegd. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 40 6

7 Verder vragen deze leden, op welke wijze openbaar gemaakt zal worden, dat de school de keuze maakt voor opneming van een cijfer godsdienst in het combinatiecijfer. De school zal dit moeten opnemen in het examenreglement (die verplichting zal worden opgenomen in het examenbesluit). Het wordt dan toetsbaar voor leerlingen en ouders, maar ook voor de inspectie, zodat op dit punt de vinger aan de pols kan worden gehouden. De leden van de VVD-fractie verwijzen verder naar mijn eerdere antwoorden, waar ik opmerkte dat ik niet het door leden van de SP-fractie gemaakte onderscheid volg dat een schoolvak godsdienst gaat over geloven en andere vakken over feiten. Zij vragen, of dit betekent dat ik geen enkel onderscheid zie tussen godsdienst en andere vakken. Dit onderscheid zie ik wel, ik heb alleen aangegeven dat dat niet het door de eerdergenoemde leden gemaakte onderscheid is. Waar de leden van de VVD-fractie vragen wat dan wel in mijn opinie als minister het onderscheid is, kan ik, als minister, slechts opmerken dat dat het onderscheid is dat is besloten in de Grondwet: het geven van godsdienst valt onder de vrijheid van richting. Ik heb daar als minister geen ander oordeel over te geven. Ik heb wel als feitelijke vaststelling kunnen aangeven dat het onderscheid geloof/feiten niet correct is, omdat het niet zo is dat in andere vakken het onderwijs uitsluitend of zelfs overwegend uit feiten zou bestaan. De leden van de D66-fractie hebben nog steeds aarzelingen over het combinatiecijfer, in het bijzonder de positie van godsdienst daarin. Zij wijzen daarbij op mogelijk calculerend gedrag en verschillen tussen scholen. Ik kan in dit verband slechts verwijzen naar mijn eerdere antwoorden. Ik meen, dat de invloed van het al of niet opnemen van godsdienst in het combinatiecijfer slechts zal kunnen leiden tot minimale verschillen tussen scholen. Calculerend gedrag in de vorm van het verwaarlozen van een onderdeel van het combinatiecijfer omdat het wel gecompenseerd zal worden door een ander onderdeel van het combinatiecijfer, wordt ondervangen doordat geen enkel onderdeel van het combinatiecijfer lager mag zijn dan 4. Daarmee wordt dit calculerend gedrag een te groot risico voor die calculerende leerling. Wiskunde De leden van de PvdA-fractie komen wederom terug op de discussie over de omvang (in studielasturen) van het vak wiskunde. Ik verwijs daarvoor naar mijn eerdere antwoorden, ik beschouw de discussie daarover als afgerond. Deze leden stellen vast dat de leden van de resonansgroep in het hoger onderwijs werkzaam zijn, en zij vragen zich af of daarin dan niet de deskundigheid van de wiskundedocenten wordt gemist. Ik kan slechts opmerken, dat de samenstelling van de resonansgroep geheel conform de uitdrukkelijke opdracht is van de desbetreffende motie Lambrechts c.s., die mede is ondertekend namens de PvdA-fractie ( , , nr. 33). De motie verzocht, «die resonansgroep samen te stellen uit diegenen in het hoger onderwijs die nu de leemtes moeten bijspijkeren en uit studenten die de leemtes ervaren.» Dat heb ik gedaan, ik verwijs in dit verband naar de opmerkingen van de CDA-fractie onder «Algemeen» en mijn reactie daarop. De leden van de fracties van VVD en D66 verwijzen naar mijn toezegging om in overleg te treden met de resonansgroep om te bezien of deze ook de wiskundevoorstellen voor de korte termijn (2007) zou willen en kunnen bezien. Zij vragen naar het resultaat daarvan. Dit overleg heeft ertoe geleid dat inderdaad de resonansgroep ook deze voorstellen nog zal bezien, ook al is zij zich ervan bewust dat wezenlijke veranderingen in dát programma op dit moment niet meer mogelijk zijn. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 40 7

8 Lichamelijke opvoeding De leden van de PvdA-fractie menen, dat de nieuwe wettelijke regeling voor de borging van lichamelijke opvoeding vrijblijvend wordt uitgelegd en zij verwijzen naar de vragen van de leden Hamer, Vergeer en Lambrechts ter zake. Het antwoord daarop stelt deze leden niet tevreden. Er is geen sprake van een vrijblijvende uitleg. Er zijn scholen geweest die inderdaad meenden dat op grond van de nieuwe regels kan worden overgegaan tot een aanzienlijke reductie van het aantal uren lichamelijke opvoeding. Bijvoorbeeld, een school wilde overgaan tot een zogenaamd periodenrooster en lichamelijke opvoeding dan slechts geven in één semester en in het andere niet. Dat is in strijd met de nieuwe bepalingen (en met het door de Tweede Kamer beoogde doel daarvan) en er is tegen opgetreden. De problemen die door de KVLO worden gesignaleerd hebben een andere achtergrond: niet een vrijblijvende interpretatie van de regels, maar door de KVLO onder de leden verspreide informatie die inhoudt, dat de «oude» lessentabelvoorschriften ondanks de nieuwe bepalingen in werkelijkheid integraal zouden zijn gehandhaafd en dat de nieuwe borging dus bovenop die nieuwe bepalingen komt. Die informatie leidt tot veel misverstanden. Het leidt ook tot irritatie tussen de leraren lichamelijke opvoeding en de rest van de school. Dat is niet bevorderlijk voor een positieve houding tegenover het bewegingsonderwijs in de school en dat stimuleert dus juist niet om meer aandacht aan dat onderwijs te geven. Ik wil dus niet zeggen dat het nooit zal voorkomen dat op een bepaalde school in een bepaald leerjaar een les lichamelijke opvoeding minder wordt gegeven dan in het verleden: andere regels maken een andere ordening mogelijk. Maar die ander regels leiden ook tot een andere, zekere borging: lichamelijke opvoeding wordt (o.a.) gegeven in elk leerjaar en verspreid over het schooljaar. Ik verwijs ook in dit verband naar de opmerkingen van de CDA-fractie onder «Algemeen» en mijn reactie daarop. Ontheffing moderne vreemde taal De leden van de VVD-fractie zijn het met mij eens dat scholen niet moeten worden opgezadeld met nieuwe verantwoordingsverplichtingen op dit gebied. Wel achten zij het van belang dat dit aspect behoort tot het gewone inspectietoezicht en zij vragen of dit dan op een of andere manier wordt bijgehouden. Het antwoord is, dat dit inderdaad gebeurt. Scholen moeten hun examenresultaten (en dus de gevolgde vakken) melden. Deze gegevens zijn toegankelijk voor de inspectie, die ze in het toezicht betrekt. De leden van de D66-fractie menen, dat de scholen de ontheffing op z n minst actief en gemotiveerd aan de inspectie zouden moeten melden. Tot een dergelijke regeling ben ik niet bereid, ook gelet op de melding die scholen toch al moeten doen van de vakkenpakketten (zie mijn reactie op de opmerkingen van de VVD-fractie). Gelet op de toelichting die de leden van de D66-fractie hierbij geven, wijs ik nogmaals op mijn eerdere opmerkingen hierover. De suggestie dat een ontheffing zou worden gegeven om het maar «gemakkelijker» te maken is onjuist. De leerling moet in plaats van de moderne taal een ander examenvak volgen, en er is geen reden om aan te nemen dat dat, gemiddeld gesproken, zou leiden tot een «gemakkelijker» vakkenpakket. B Doorstroom van voortgezet onderwijs naar hoger onderwijs Ik neem met genoegen kennis van de mededeling van de leden van de CDA-fractie dat de vragen van deze fractie over de doorstroom naar het hoger onderwijs naar de mening van deze leden bevredigend zijn beantwoord. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 40 8

9 De leden van de PvdA-fractie vragen zich af, of men binnen het voortgezet onderwijs niet de behoefte zou kunnen voelen om programma s aan te passen om de nadere vooropleidingseisen binnen de perken te houden. De nadere vooropleidingseisen zijn inmiddels gepubliceerd. Deze sluiten op realistische wijze aan op de keuzemogelijkheden die de vo-scholen hebben. De leden van de VVD-fractie vragen allereerst hoe de staatssecretaris garandeert dat het overgrote deel van de opleidingen in de sectoren Gedrag en Maatschappij, Onderwijs en Taal en Cultuur zonder een eis met betrekking tot Wiskunde toegankelijk zal blijven. In mijn eerdere schriftelijke antwoord heb ik aangegeven dat ik ervan uitging dat dat het geval kon zijn, en uit de op 15 september jl. bekend gemaakte eisen, waarin een grote mate van continuïteit met de huidige situatie is nagestreefd, kan worden vastgesteld dat dit ook het geval is. In het geval van het havoprofiel Cultuur en Maatschappij (CenM) is bij 10 van de 65 opleidingen in de sectoren Gedrag en Maatschappij, Onderwijs en Taal en Cultuur een eis met betrekking tot Wiskunde gesteld. De situatie met betrekking tot de vooropleidingseisen is dan als volgt a) bij 70% (46 opleidingen) heeft de aspirant-student recht op inschrijving met het profiel CenM zonder meer, b) in 15% (10 opleidingen) heeft de aspirant-student recht op inschrijving met het profiel CenM indien ook Wiskunde A of Wiskunde B is gevolgd of Wiskunde in combinatie met andere vakken, c) bij 6 opleidingen is sprake van eisen aan andere vakken d) bij 3 opleidingen is er geen toegangsrecht met het havoprofiel CenM. Tevens wordt de vraag gesteld wat er moet gebeuren als de hbo-instellingen zich hiertegen blijven verzetten en wel aanvullende wiskunde-eisen willen stellen. Wellicht wordt met deze vraag op twee situaties gedoeld, namelijk op het stellen van een eis a) alvorens tot inschrijving over te gaan, of b) alvorens toegang te geven tot onderdelen van het onderwijs of tot tentamens/examens. In beide gevallen is het stellen van een eis met betrekking tot kennis en vaardigheden in Wiskunde zoals die in de tweede fase van het vo wordt aangeboden, niet toegestaan. De wiskundige kennis die eventueel nodig is in hbo-opleidingen van categorieën a) en c) moet in het curriculum worden aangeboden. Voor de vo-scholen heeft dit geen andere gevolgen dan dat zij hun havo-cenm-leerlingen moeten voorlichten dat in hbo-opleidingen waartoe men wordt toegelaten, wiskundige onderdelen kunnen zitten. De leden van de VVD-fractie stellen vervolgens net als bij de voorgaande schriftelijke vragen, dat Economiefaculteiten (van de universiteiten) liever leerlingen met een profiel Natuur en Techniek, en dus met wiskunde B, opleiden dan leerlingen met het profiel Economie en Maatschappij (EenM). Zij vragen of de verbetering in het vak wiskunde (A) een aanwijzing is in de richting van de opleidingen en of die gevolgen heeft voor de toelatingsregeling. Mij zijn geen andere signalen bekend over de genoemde voorkeur dan dat ik heb geconstateerd dat de VSNU de eis wiskunde B heeft voorgesteld voor de vergelijkbare opleidingen waarvoor ook nu de eis wiskunde B1 geldt. Daarnaast heeft de VSNU voorgesteld de eis economie aan het vwo-profiel Natuur en Techniek, voor leerlingen dus die altijd wiskunde B hebben, bij de opleidingen waar dat nu geldt te laten vervallen. Mijn eerder gegeven antwoord dat Wiskunde verbeterd wordt, was niet bedoeld als «aanwijzing» van welke aard dan ook. Wiskunde B is een keuzemogelijkheid in plaats van Wiskunde A en telt 80 uren meer dan Wiskunde A. Ik merk daarom WiB aan als een reële keuzemogelijkheid behorend tot het profiel Economie en Maatschappij. In het feit dat de VSNU daarnaast voor alle overige twintig economische opleidingen er rekening mee houdt dat WiA een goede vooropleidingseis is zowel bij het vwo-profiel Cultuur en Maatschappij, Economie en Maatschappij als Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 40 9

10 bij Natuur en Gezondheid is dit het geval blijkt m.i. ook vertrouwen in WiA en geen overwegende voorkeur voor WiB. Tenslotte vragen de leden van de VVD-fractie mij mijn zienswijze te geven op hun visie dat er in de huidige wetgeving geen zelfcorrigerend mechanisme is dat tegengaat of voorkomt dat instellingen studenten aannemen zonder de vereiste kwalificaties, maar dat er eerder een prikkel is in tegengestelde richting. De leden verwijzen naar het voorstel van wet op het hoger onderwijs en onderzoek (WHOO) waarin wordt voorgesteld dat een onafhankelijke examencommissie kan adviseren over de onderwijs- en examenregeling. Het ligt inderdaad in de rede dat in de onderwijs- en examenregeling ook de eisen die door de instelling worden gesteld bij de toelating van studenten die niet aan de nadere vooropleidingseisen voldoen, blijven opgenomen, en dat de examencommissie er dus over kan adviseren. In mijn brief van 30 juni 2006 met kenmerk HO/BL/2006/ gaf ik al aan dat ik hecht aan het systeem waarin zowel toegangsrecht als toelaatbaarheid bestaat. Ik deel niet de visie van de leden van de VVD-fractie dat er nu in de WHW geen zelfcorrigerend mechanisme is dat tegengaat of voorkomt dat instellingen studenten aannemen zonder de vereiste kwalificaties. Allereerst wil ik opmerken dat mij geen eenduidige signalen bekend zijn over instellingen die als het ware met opzet onvoldoende gekwalificeerde studenten toelaten. Ten tweede wil ik duidelijk stellen dat de mechanismen die bij de regeling van de doorstroming van het voortgezet onderwijs naar het hoger onderwijs een rol spelen, een evenwicht tussen twee doelen beogen: in de eerste plaats willen we zoveel mogelijk ruimte en kansen bieden aan zoveel mogelijk mensen om de studie te vinden en volgen die past bij wensen, aanleg en capaciteiten; in de tweede plaats willen we de aspirant-student zo snel mogelijk op de juiste plaats brengen. Nadere vooropleidingseisen worden gesteld vanuit de premisse dat in ieder geval bepaalde kwalificaties, bepaalde kennis en vaardigheden in de vooropleiding, bijdragen aan de kans op succes in het hoger onderwijs, maar zij vormen geen garantie op succes; in de match tussen individu en opleiding in het ho spelen meer succesfactoren. Daarom is sprake van een samenspel van drie actoren en evenveel belangen die daarbij in het oog moeten worden gehouden: de student, de instelling, en de bekostigende overheid. Het gaat erom dat student en instelling voldoende prikkels krijgen om verantwoorde beslissingen te nemen, en dat dat samenstel een verantwoord resultaat in het licht van bovengenoemde doelen oplevert. De hierna genoemde mechanismen zorgen naar mijn mening er voldoende voor dat een instelling niet teveel studenten zonder de vereiste kwalificaties zal aannemen: De voorwaarden waaronder een opleiding een aspirant-student die niet aan de kwalificatie-eisen voldoet, kan inschrijven: een instelling moet bereid zijn om het onderzoek te organiseren waarin wordt nagegaan of iemand aan vergelijkbare eisen (als degenen die wel de vereiste kwalificaties bezit) voldoet. Het aannemen van een student die wellicht niet voldoende gekwalificeerd is, kan voor een instelling extra kosten met zich meebrengen. Voor de student die studiefinanciering nodig heeft, is er een sterke stimulans om de meest geschikte studie te kiezen. Het is voor die student in het algemeen in financieel opzicht nadelig om vanwege een verkeerd gekozen studie om te zwaaien of uit te vallen. Alleen de student die binnen 6 maanden een verkeerd gekozen studie beëindigt en geen andere studie gaat volgen, behoeft daarvan geen financieel nadeel te ondervinden. Aan de kant van de student zijn de nodige stappen vereist om bij een opleiding waarvoor hij niet de vereiste kwalificaties bezit, toegang te krijgen. Die beginnen bij de beslissing om een opleiding te willen volgen waarvan uit alle informatie over toegangsrecht blijkt dat hij er wellicht minder geschikt voor is, via het zoeken van een instelling die Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

11 gelegenheid wil geven een onderzoek af te leggen tot het deelnemen aan dat onderzoek. de kwaliteitszorg: het systeem van kwaliteitszorg voorziet erin dat de doorstroomvoorzieningen en het rendement van een opleiding worden meegewogen in het eindoordeel bij een visitatie en dus bij de accreditatie. Dit zal voor een instelling een prikkel zijn om op verantwoorde wijze om te gaan met de toelating van niet-gekwalificeerde studenten. Ook de zorg om haar imago als maatschappelijke onderneming zal tegengaan dat een instelling op onverantwoorde wijze met de toelating zou omgaan. Via de Keuzegids voor studenten kunnen slechte oordelen van de visitatie bijvoorbeeld in de openbaarheid komen. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr