Het Groene Wiel. Uitgave: april Onderdeel van Veldwerk Nederland Hendrikweg 14 b 6703 AW Wageningen

Transcriptie

1

2 Uitgave: april 2014 Het Groene Wiel Onderdeel van Veldwerk Nederland Hendrikweg 14 b 6703 AW Wageningen T info@groenewiel.nl 3

3 Inhoudsopgave Voorwoord 5 Samenwerking 6 Ophalen en bij Groenhorst College Ede 6 Bij wie moet u zijn? 6 Werkwijze inschrijving 7 Kosten en abonnement 8 Materialen en activiteiten 9 Veldwerkwinkel 9 Leergebieden 10 Begeleidingscommissie NME Ede 11 Activiteitenschema s per groep 12 Activiteiten groep 1 en 2 17 Activiteiten groep 3 en 4 20 Activiteiten groep 5 en 6 24 Activiteiten groep 7 en 8 30 Aanbod Veldwerk Nederland 36 4

4 Voorwoord Het Groene Wiel ondersteunt het Primair Onderwijs in Ede en Wageningen op het gebied van natuur- en milieueducatie (NME). Dit wordt mede mogelijk gemaakt dankzij de gemeente Ede en de gemeente Wageningen. Programma NME In dit programma vindt u al onze materialen en activiteiten voor scholen in Ede voor het schooljaar waarmee u uw natuuronderwijs kunt verrijken. U kunt losse activiten aanvragen of (voordeliger) via een abonnement. Samenwerking Ook dit jaar werken we weer samen aan het aanbod. Medewerkers van het Groene Wiel zorgen voor de inhoudelijke ontwikkeling van het programma en voor de administratie en het beheer. Vrijwillige schoolgidsen van IVN Ede nemen uw leerlingen mee de natuur in en boeren ontvangen de klas op hun bedrijf. Het Groenhorst College verzorgt de uitleen van en. Ede Hoofdstad van de smaak 2014 Ede is in 2014 Hoofdstad van de Smaak. Wilt u met uw school of klas hier aandacht aan besteden, dan sluiten de volgende activiteiten hier goed bij aan: De kaaskist : maak zelf met de klas een aantal kleine kaasjes (groep 1-8) Ga mee op excursie naar een kaasboerderij of doe mee met de kaaskeuring (groep 5-8, zie bij kaas maken) De materiaalzending van Graan tot Brood (groep 1-6) Leskist Alles voor een Pannenkoek (groep 1-2) Aanbod Waterschap Via ons jaarprogramma bieden we u ook het educatief aanbod aan van Waterschap Vallei en Veluwe (gratis). Aanbod Veldwerk Nederland Het Groene Wiel is onderdeel van de landelijke organisatie Veldwerk Nederland. Veldwerk Nederland organiseert onder andere werkweken en trainingen voor het basisonderwijs. Het volledige aanbod vindt u achter in dit jaarprogramma. Veel plezier met het NME-aanbod komend schooljaar! Eveline van Oudbroekhuizen, consulent NME Hanneke Anbeek, ondersteuner NME Kitty Korbijn, beheerder NME 5

5 Samenwerking Het Groene Wiel maakt het programma NME (natuur- en milieueducatie) in samenwerking met de gemeente Ede, en het Groenhorst College. Het Groene Wiel is het Praktijkcentrum van Veldwerk Nederland. Het Groene Wiel is verantwoordelijk voor de inhoud van het NME-programma en de uitleenadministratie. Het Groene Wiel zorgt voor: het jaarlijkse programmaboekje vernieuwing van het aanbod (nieuwe en en activiteiten) de inroostering via internet Met vragen over het programma, de inroostering en voor het tussentijds aanvragen van materialen of de annulering daarvan, kunt u terecht bij het Groene Wiel. Het Groenhorst College is het Agrarisch Opleidingscentrum voor VMBO en MBO in Ede. Het Groenhorst College zorgt voor de uitleen en controle van de materialen (en). Ophalen en terugbrengen van materialen vindt dan ook plaats bij het Groenhorst College. De gemeente Ede is opdrachtgever en financiert het programma. Ophalen en bij Groenhorst College Ede Leskisten dient u op te halen en terug te brengen bij het uitleenpunt NME van Het Groenhorst College, Zandlaan 31 Ede. Openingstijd: woensdag tussen en uur. Routebeschrijving naar het NME uitleenpunt: U rijdt vanaf de Zandlaan de ingang van het Groenhorst terrein op. Bij de inrit staan twee borden: Parkeren en Laden en lossen. U rijdt langs het schoolgebouw. Aan het einde van het gebouw, bij de tweede roldeur, zit de NME-uitleen. Parkeer uw auto naast de NME-uitleen of op de parkeerplaats achter het schoolgebouw. Heeft u (en) bij zich, laat deze dan in de auto. Kijk eerst of er leerlingen aanwezig zijn bij de uitleen. Zo niet, loop dan ZONDER (en) naar de hoofdingang (= langs de parkeerplaats naar de andere zijde van het gebouw). Volg de bordjes in de school naar het werkplein. Of vraag de conciërge/administratie naar het werkplein. Daar wordt u verder geholpen door de leerlingen. 6

6 Bij wie moet u zijn? Bij het Groene Wiel voor: vragen over de inhoud van het programma of de materialen en activiteiten vragen over de inroostering aanvragen en afzeggen van en opgave voor excursies doorgeven van adreswijzigingen e.d. Bij het Groenhorst College voor: ophalen en terugbrengen van en: woensdagmiddag uur Werkwijze inschrijving Inschrijven via internet Inschrijven doet u via de NME-planner op internet. Elke school heeft een eigen inlogcode en wachtwoord. Heeft u dit nog niet of niet meer, neem dan contact op met de NME-contactpersoon bij u op school, of met Het Groene Wiel. Inplannen doet u zo: Ga naar Klik Onderwijs aan en vervolgens Aanbod Ede Van hieruit kunt u inloggen en inschrijven via het Planningsprogramma. Ook een instrucite voor het online inplannen kunt u hier downloaden. Reservering voor de zomervakantie Wij verzoeken u om uw inschrijving via internet voor de zomervakantie af te ronden. Zodoende weten wij hoe onze (en u ook hoe uw NME-) jaarplanning er uit gaat zien. Sommige en zijn erg populair: dus hoe eerder u reserveert, hoe meer kans u heeft dat de door u gewenste periode nog vrij is! Tussentijds wijzigen Gedurende het schooljaar kunt u zelf uw reserveringen wijzigingen, annuleren of bijplaatsen. Voor annulering gelden de volgende regels: Leskisten kunt u tot 14 dagen voor uitleendatum wijzigen of annuleren. Materiaalzendingen kunt u tot 4 maanden voor uitlevermaand annuleren. Excursies kunt u tot 1 maand voor uw voorkeursperiode annuleren. Annuleert u later dan genoemde termijnen, dan worden de klavertjes voor het betreffende item in rekening gebracht. Contactgegevens Het Groene Wiel, Centrum voor natuur- en milieueducatie Hendrikweg 14B, 6703 AW Wageningen T E. info@groenewiel.nl I. en 7

7 Kosten en abonnement Om gebruik te kunnen maken van het NME-aanbod dient uw school een abonnement te hebben bij het Groene Wiel. De kosten voor het abonnement bedragen 170. De prijs van de producten en activiteiten is uitgedrukt in klavertjes. Binnen het abonnement krijgt u 20 klavertjes tot uw beschikking. Extra klavertjes kunt u bijkopen voor 7,50 per klavertje. Kosten materialen en diensten Leskist: 2 klavertjes Materiaalzending: 2 klavertjes. Excursie: vergoeding wisselt per excursie, zie activiteitenoverzichten per groep Betaling U ontvangt de rekening na de inroostering, aan het eind van het schooljaar. Losse producten/activiteiten Wanneer u geen abonnement heeft of wenst, kunt u een los product of activiteit aanvragen. De kosten hiervoor bedragen 15 per klavertje. Gratis activiteiten In samenwerking met de gemeente Ede bieden we een aantal activiteiten gratis aan. Deze worden bekostigd uit het afval- en klimaatbeleid van de gemeente: Afvallûh - project met excursie en gastles (deelname beperkt) Energie(k) - project met gastles (najaar 2014, deelname beperkt) Warme Truiendag (februari 2015) Activiteiten van het waterschap Via ons jaarprogramma beiden we u ook het educatief aanbod aan van Waterschap Vallei en Veluwe (gratis). 8

8 Materialen en activiteiten In dit programma worden de volgende soorten activiteiten en producten aangeboden: Leskisten Een bevat een lesbeschrijving en materialen rondom een bepaald thema. De leerlingen werken met opdrachten, opdrachtkaarten en werkbladen. De lessen uit de en vinden plaats in school of (deels) in de directe schoolomgeving. De uitleentermijn voor en is twee weken. Het lenen van een kost twee klavertjes Ontdekdozen Een ontdekdoos bevat onderzoeksmateriaal en opdrachten waar de leerlingen zelfstandig of in groepjes van twee of drie mee kunnen werken. Aan de hand van opdrachtkaarten en verschillende opdrachtjes maken en zoeken zij zélf naar oplossingen voor vraagstukken. De ontdekdozen zijn speciaal geschikt voor het oefenen van het zelfstandig oplossen van vraagstukken door eigen waarneming. De uitleentermijn is twee weken. Het lenen van een ontdekdozenset (vijf of zes dozen) kost twee klavertjes. Excursies Bij een excursie vindt een deel van de activiteiten plaats buiten de directe schoolomgeving. Het is over het algemeen geen losstaande activiteit, maar een onderdeel van een groter lesprogramma (met voorbereiding / verwerking op school). De excursies worden verzorgd in samenwerking met diverse organisaties in Ede. Kosten voor deelname aan een excursie (inclusief bijbehorend lesmateriaal) wisselt per excursie. Zie de overzichten op volgende pagina s. Materiaalpakket Een materiaalpakket bestaat uit verbruiksmaterialen, een lesbrief met informatie over het onderwerp en suggesties voor het gebruik in de klas. Het verschil met een is dat u de materialen en de bijbehorende handleiding niet hoeft terug te brengen. Een materiaalzending (per klas) kost twee klavertjes. Veldwerkwinkel Wilt u bepaalde materialen graag zelf op school hebben, kijk dan eens op Hier vindt u o.a. schepnetjes, loeppotjes, zoekkaarten en allerhande veldwerk-/onderzoeksmaterialen. 9

9 Leergebieden Het Groene Wiel heeft de inhoud van natuuronderwijs uitgewerkt in zes verschillende leergebieden. De eerste vier daarvan zijn ook nadrukkelijk terug te vinden in de kerndoelen. De twee laatste leergebieden zijn relevant vanuit het perspectief van natuur- en milieu-educatie en duurzame ontwikkeling en voor de persoonlijke ontwikkeling van de leerlingen. Besef Leren kennen van planten en dieren, groei en ontwikkeling, vorm en functie en samenhang. Aan de hand van concrete materialen en situaties wordt kennis (begrippen, woorden, verbanden) ontwikkeld. Waarnemen en onderzoeken Leren herkennen en benoemen van eigenschappen. Leren om conclusies te trekken uit eigen waarnemingen. Leren om zelfstandig (onderdelen van) onderzoekjes op te zetten. Zorg en verantwoordelijkheid Leren zorg te dragen voor planten en dieren en daar steeds meer verantwoordelijkheid voor te dragen. Duurzaam handelen Leren hoe (samen met anderen) op een verantwoorde manier om te gaan met de omgeving, afval, energie, water e.d. Waardering Het creëren van situaties waarin leerlingen waardering voor de natuur kunnen ontwikkelen, verwoorden en verbeelden. Hiermee kunnen tevens gevoelens van angst ten opzichte van dieren worden voorkomen. Rechtvaardigheid en keuzevaardigheid Kennismaken met algemene normen en waarden met betrekking tot onze omgang met planten, dieren en milieu. Vanuit een ander (waarden)perspectief leren kijken naar een situatie. Kennismaken met situaties waarin verschillende waarden ten opzichte van elkaar moeten worden afgewogen (bijvoorbeeld in een rollenspel). 10

10 Begeleidingscommissie NME Ede De Begeleidingscommissie NME Ede adviseert over het jaarlijkse programma NME en toekomstontwikkelingen van NME Ede. In de Begeleidingscommissie NME Ede hebben zitting namens: het openbaar onderwijs: dhr. H. Koeweiden Ericaschool, Kerklaan 1, 6731 BA Otterlo het R.K. onderwijs: vacature het Reformatorisch onderwijs: Detmarschool SBO- LOM, Verlengde Parkweg 47 b, 6717 GL Ede het bijzonder neutraal onderwijs: Mevrouw K. Smidt Edese Schoolvereniging, Zuidelijke Spoorstraat 8, 6711 NN Ede het P.C. onderwijs: dhr. F. ten Klooster CNS De Regenboog, Generaal Spoorlaan 4, 6711 LX Ede IVN (Vereninging voor natuur- en milieu-educatie), afdeling Ede: mw. R. v.d. Bor Elzenhof 16, 3927 GK Renswoude Het secretariaat van de commissie is ondergebracht bij het Groene Wiel. Heeft u interesse in één van de vacatures, neem dan contact op met Eveline van Oudbroekhuizen, consulent NME bij Het Groene Wiel, , eveline@groenewiel.nl 11

11 GROEP 1 EN 2 Alles voor een pannenkoek K uur 2 Droppie water K uur gratis Eekhoornschool K uur 2 Kaas maken K uur 2 Kabouterpad K Lievebeest K Toverstenen K Van graan tot brood M Warme Truiendag O uur gratis sept t/m nov nov t/m febr mrt t/m apr mei t/m sept vervoer nodig extra begeleiding gewenst deels buiten de school kosten (klavertjes) K E excursie M materiaalzending P project O overig 12

12 GROEP 3 EN 4 Bellen blazen K uur 2 De verdwaalde boom K uur 2 Droppie water K uur gratis Ik Groei! K uur 2 Kaas maken K uur 2 Kikker op Avontuur K uur gratis Kriebelbeestjes K uur 2 Magneten ontdekhoek K Natuur rond de school K Op avontuur met je zintuigen K uur 2 Slak in de klas K uur 2 Kruiden en Onkruiden M Van graan tot brood M Warme truiendag O uur gratis sept t/m nov nov t/m febr mrt t/m apr mei t/m sept vervoer nodig extra begeleiding gewenst deels buiten de school kosten (klavertjes) K E excursie M materiaalzending P project O overig 13

13 GROEP 5 EN 6 Bezige Bijen K uur 2 Buitenwerk rond de school K uur 2 Elektriciteit I K 6 3 uur 2 Elektriciteit II K 6 3 uur 2 Het Weerbericht K uur 2 Kaas maken K uur 2 Lichaam: het geraamte K 6 3 uur 2 Lichaam: de spijsvertering K 6 3 uur 2 Ontdekdozen licht & geluid K Ontdekdozen zintuigen K Papier maken K Vogels herkennen K uur 2 Waterkringloop K 6 3 uur 2 Watergoochelaar K uur gratis Boswandeling najaar E Boswandeling voorjaar E Het Beste Bos E uur 4 Paddenexcursie E Waterbeestjesexcursie E Kruiden en Onkruiden M Van graan tot brood M Lesbrief spinnen O uur gratis Lesbrief vogels in de nesten O uur gratis Warme Truiendag O uur gratis sept t/m nov nov t/m febr mrt t/m apr mei t/m sept vervoer nodig extra begeleiding gewenst deels buiten de school kosten (klavertjes) K E excursie M materiaalzending P project O overig 14

14 GROEP 7 EN 8 Bezige Bijen K uur 2 Broeikaseffect K uur 2 Buitenwerk rond de school K uur 2 Elektriciteit I K Elektriciteit II K Kaas maken K Lichaam: het geraamte K uur 2 Lichaam: de spijsvertering K Papier maken K Sarah s Wereld K uur 2 Slootonderzoek K Vogels herkennen K Waterkringloop K uur 2 Waterlab K uur gratis Weer en klimaat K uur 2 sept t/m nov nov t/m febr mrt t/m apr mei t/m sept vervoer nodig extra begeleiding gewenst deels buiten de school kosten (klavertjes) K E excursie M materiaalzending P project O overig 15

15 GROEP 7 EN 8 Kruiden en Onkruiden M De Boer op excursie E uur Het Beste Bos excursie E uur 4 Rioolwaterzuivering excursie E 7-8 gratis Afvallûh P uur gratis Energie(k)! P uur gratis Warme Truiendag O uur gratis sept t/m nov nov t/m febr mrt t/m apr mei t/m sept vervoer nodig extra begeleiding gewenst deels buiten de school kosten (klavertjes) K E excursie M materiaalzending P project O overig 16

16 GROEP 1 EN 2 Alles voor een pannenkoek 4 uur Melk komt uit de fabriek en een pannenkoek komt uit een pak of niet soms??? Deze is gebaseerd op het prentenboek Alles voor een pannenkoek van Erik Carle. Het jongetje Hannes wil graag een pannenkoek eten. Dat mag van zijn moeder, maar dan moet hij zelf voor de benodigdheden zorgen. De lessen gaan in op de ingrediënten en hun herkomst. Leerlingen worden hierbij uitgedaagd te proeven, voelen, ruiken, pletten en malen. Aan het eind van de lessenserie bakt u samen met de klas pannenkoeken., onderzoeken, zorg en verantwoordelijkheid 3-4 uur Droppie water Met de Droppie Water komen de kinderen uit groep 1 t/m 3 op een speelse manier in aanraking met allerlei aspecten van water. Droppie Water laat hen kennis maken met verschillende eigenschappen en functies van water. Dit gebeurt d.m.v. liedjes, verhalen, proefjes, geluids- en bewegingsspelletjes en met gesprekken met de handpop Droppie Water. De kist bevat alle benodigde materialen. De Droppie Water wordt u gratis te leen aangeboden door het Waterschap Vallei en Veluwe. Reserveren van de kist loopt via de nmeplanner van Het Groene Wiel. 1-3 uur Eekhoornschool In de Eekhoornschool verplaatsen de kinderen zich in de rol van jonge eekhoorns. Ze leren er alles wat jonge eekhoorns zoal moeten leren. Zoals: een nest bouwen, noten verzamelen, verstopplekken onthouden, eekhoorn-memory, noten-knikkeren, allerlei creatieve opdrachtjes met natuurlijk materiaal en een echt eekhoornlied. De bevat alle materialen die nodig zijn om de opdrachtjes te doen en te verwerken. 17

17 GROEP 1 EN 2 4 uur Kaas maken Met deze kist ontdekken leerlingen hoe kaas wordt gemaakt. De set bevat alle onderdelen en instructies, die nodig zijn om in de klas (als demonstratie of samen met de leerlingen) een aantal kleine kaasjes te maken. Kabouterpad Wie helpt de kabouter met plantjes water geven? En wie helpt de vogel met het verzamelen van takjes voor zijn nest? Wat is de mooiste kleur die je hier ziet? Deze en nog vele andere leuke opdrachtjes laten de kinderen kennismaken met de natuur vlakbij. Deze bevat 10 kabouters die u op het schoolplein kunt neerzetten. Op de buik van de kabouter staat een opdrachtje dat de kinderen moeten uitvoeren. Over iets dat er is te zien, voelen, ruiken of ontdekken. Er zitten opdrachtkaartjes ( + de daarbij benodigde materialen) in de kist voor lente, zomer en najaar., zorg en verantwoordelijkheid Lievebeest Jonge kinderen kunnen eindeloos naar kleine diertjes zoeken. Lieveheersbeestjes zijn favoriet want het zijn de knuffeldiertjes onder de insecten. Samen met de kinderen verzamelt u lieveheersbeestjes in de schoolomgeving, die u gedurende enkele dagen in de klas verzorgt. Deze biedt u tal van mogelijkheden om met dit onderwerp aan de slag te gaan: van liedje tot vouwopdracht, van telwerkje tot puzzel. onderzoeken Toverstenen Kleuters zijn dol op stenen. Met deze kist wordt aan deze belangstelling tegemoet gekomen. De kist begint met een spannend verhaal over Tessa en de stenen van het tovervisje. Daarna volgt een opdrachtencircuit. De opdrachtjes richten zich op: het gebruik van de zintuigen, eigenschappen van stenen en het aanleren van begrippen zoals glad/ruw, groot/klein, veel/weinig etc. De opdrachtjes zijn ook prima los van het verhaal uit te voeren. 18

18 GROEP 1 EN 2 materiaalzending Kruiden en onkruiden Kruiden en onkruiden: wat zijn het, hoe zien ze eruit, hoe ruiken en smaken ze? Wat is hun rol in de natuur? En is een onkruid wel een onkruid? Deze materiaalzending bevat verschillende (on)kruiden en een handleiding met lessuggesties. materiaalzending Van graan tot brood Dit materiaalpakket bestaat uit aren, zaden en producten (bloem, havermout ed) van verschillende soorten granen. Daarbij ontvangt u een lesbrief met lessuggesties rondom dit onderwerp. februari, duurzaam handelen 1-4 uur actiedag Warme Truiendag Vrijdag 6 februari is het weer Warme Truiendag! Op deze dag kunt u de verwarming een paar graadjes lager zetten en de kinderen vragen in een warme trui naar school te komen. Meedoen aan de warme truiendag levert u een energiebesparing van 7% per graadje minder en een mooie gelegenheid om aandacht te vragen voor het belang van zuinig omgaan met energie. 19

19 GROEP 3 EN 4 onderzoeken 1 uur geschikt voor groepswerk Bellen blazen Zeepbellen lenen zich voor allerlei spontane experimenten. Je gaat je dingen leren afvragen en ook ga je je eigen ontdekkingen leren verwoorden. Mocht dit alles niet lukken, dan is uw klas na afloop van deze les in elk geval weer blinkend schoon!, waardering 4-5 uur De verdwaalde boom Bomen staan overal, ook op het schoolplein. Ze zijn voor kinderen een heel belangrijk onderdeel van hun omgeving. In drie lessen ontdekken kinderen wat ze van de bomen rond de school vinden en leren ze deze waardering te verwoorden. Ze breiden hun boomwoordenschat uit en leren hoe een boom leeft: wat heeft hij nodig en wat geeft een boom ons? Bij dit alles hoort een bomenlied en in een bomenhoek in de klas kunnen de leerlingen aan de slag met creatieve opdrachten., onderzoeken, zorg en verantwoordelijkheid 3-4 uur Droppie water (groep 3) Met de Droppie Water komen de kinderen uit groep 1 t/m 3 op een speelse manier in aanraking met allerlei aspecten van water. Droppie Water laat hen kennis maken met verschillende eigenschappen en functies van water. Dit gebeurt d.m.v. liedjes, verhalen, proefjes, geluids- en bewegingsspelletjes en met gesprekken met de handpop Droppie Water. De kist bevat alle benodigde materialen. De Droppie Water wordt u gratis te leen aangeboden door het Waterschap Vallei en Veluwe. Reserveren van de kist loopt via de nme-planner van Het Groene Wiel. 4 uur Ik groei! Hoe zien mensen er uit in verschillende leeftijdsfasen, wat groeit er aan je, wat kun je, hoe word je later? Met deze lessenserie van vijf lessen gaan de kinderen op zoek naar antwoorden op deze vragen. Er wordt niet alleen ingegaan op de lichamelijke ontwikkeling (meten en wegen), maar ook op de toename van vaardigheden en zelfstandigheid. In de laatste les wordt de zorg bij mensenkinderen vergeleken met die bij nakomelingen van verschillende diergroepen. 20

20 GROEP 3 EN 4 4 uur Kaas maken Met deze kist ontdekken leerlingen hoe kaas wordt gemaakt. De set bevat alle onderdelen en instructies, die nodig zijn om in de klas (als demonstratie of samen met de leerlingen) een aantal kleine kaasjes te maken. 3-5 uur Kikker op Avontuur Een avontuurlijke kikker heeft acht spannende en bijzondere waterverhalen geschreven. Bij elk verhaal hoort een doe-opdracht, waardoor de kinderen spelenderwijs een eigenschap van water ontdekken. Water als vergrootglas? Poeders die in water verdwijnen? Ontdek het maar! Deze wordt u gratis te leen aangeboden door het Waterschap Vallei en Veluwe. Reserveren van de kist loopt via de nme-planner van Het Groene Wiel. onderzoeken 3 uur Kriebelbeestjes Met deze gaat u met de klas rond de school kriebelbeestjes zoeken. U heeft daarvoor een groene schoolomgeving of parkje nodig. Centraal staan de pissebed, de slak, de spin, de regenworm en de duizendpoot. De leerlingen verzamelen ze, leren de manier van voortbewegen benoemen en meer details aan het dier te onderscheiden. Ook maken ze zich een voorstelling van hoe het dier leeft. onderzoeken geschikt voor ontdekhoek Magneten ontdekhoek Magneten oefenen een grote aantrekkingskracht uit op kinderen. Met de materialen voor deze ontdekhoek kunnen ze vrij experimenteren en ontdekken. Zo leren ze spelenderwijs de eigenschappen van magneten kennen. Vraagmapjes geven u de mogelijkheid om leerlingen wat meer houvast te geven bij hun ontdekkingen. 21

21 GROEP 3 EN 4 onderzoeken Natuur rond de school In spelvorm ontdekken de leerlingen de natuur rond de school. Ze gaan groepsgewijs aan de slag met onderwerpen als: planten, bomen, vogels, kleine beestjes, water etc. De opdrachtkaarten en alle benodigde materialen zitten in de kist., onderzoeken 3-4 uur Op avontuur met je zintuigen - Het Buitenboek van tante Door Met deze kist leren de kinderen hun zintuigen bewust te gebruiken bij het verkennen van hun omgeving. Dit doen ze naar aanleiding van ansichtkaarten die ze krijgen van Tante Door. Tante Door is op vakantie en stuurt kaartjes met waarnemingen die zij doet (wat ze ziet, hoort, ruikt, proeft en voelt). Kunnen de kinderen dit ook? Elke dag gaan ze een uurtje met een ander zintuig aan de slag (5x). Al doende maken de kinderen een buitenboekje met hun waarnemingen en gevonden materialen. Ieder kind werkt hierbij op eigen niveau tevens aan zijn/haar taalontwikkeling. zorg en verantwoordelijkheid 3 uur Slak in de klas Een speelse kist rondom slakken. De leerlingen gaan een week lang voor hun eigen slakken zorgen. Ze bekijken de slakken nauwkeurig en leren hoe ze er goed voor kunnen zorgen. Wat hebben de slakken nodig en wat vinden ze fijn? Daarnaast leren ze over de levenswijze en bouw van de slakken. Let op! U dient zelf slakken te verzamelen. Bakjes en materiaal ter verzorging zit in de kist. materiaalzending Kruiden en onkruiden Kruiden en onkruiden: wat zijn het, hoe zien ze eruit, hoe ruiken en smaken ze? Wat is hun rol in de natuur? En is een onkruid wel een onkruid? Deze materiaalzending bevat verschillende (on)kruiden en een handleiding met lessuggesties. 22

22 GROEP 3 EN 4 materiaalzending Van graan tot brood Dit materiaalpakket bestaat uit aren, zaden en producten (bloem, havermout ed) van verschillende soorten granen. Daarbij ontvangt u een lesbrief met lessuggesties rondom dit onderwerp. februari, duurzaam handelen 1-4 uur actiedag Warme Truiendag Vrijdag 6 februari is het weer Warme Truiendag! Op deze dag kunt u de verwarming een paar graadjes lager zetten en de kinderen vragen in een warme trui naar school te komen. Meedoen aan de warme truiendag levert u een energiebesparing van 7% per graadje minder en een mooie gelegenheid om aandacht te vragen voor het belang van zuinig omgaan met energie. 23

23 GROEP 5 EN uur Bezige Bijen De Bezige Bijen behandelt het leven van de honingbij, het werk van de imker en de leefomgeving van de bij. Hoe leven bijen samen, wat hebben zij nodig en hoe verzorgt een imker zijn bijen? De bestaat uit 3 lessen. De lessen zijn actief en er wordt in groepjes gewerkt. Het lesmateriaal omvat ook een evaluatie en toets., onderzoeken 2-3 uur Buitenwerk rond de school In de nabije omgeving van de school (het schoolplein) is heel wat te ontdekken. Met deze onderzoeken de leerlingen verschillende aspecten van de schoolomgeving. Onderwerpen die aan bod komen zijn: planten, dieren, insecten, bodem en bodemleven, water en het weer. Naast een handleiding en werkbladen voor de leerlingen bevat de kist al het benodigde onderzoeksmateriaal. onderzoeken 3 uur geschikt voor groepswerk Elektriciteit I (groep 6) Deze is bedoeld als eerste kennismaking met elektriciteit. Aan de orde komen onder meer de volgende begrippen: stroom, stroomkring, voltage, geleiding, isolatie, veiligheid en statische elektriciteit. Er is voldoende materiaal om in groepjes te experimenteren. onderzoeken 3 uur geschikt voor groepswerk Elektriciteit II (groep 6) Vervolg op Elektriciteit I. Aan de orde komen parallelschakeling en serieschakeling. Met behulp van meegeleverd materiaal leren de kinderen deze twee schakelingen onderscheiden. Ook worden voor- en nadelen van beide soorten schakeling ontdekt. 24

24 GROEP 5 EN 6 3 uur geschikt voor groepswerk Het Weerbericht Als de weermannen en vrouwen staken vanwege het voortdurende commentaar op hun weerberichten, blijft er voor de klas weinig anders over dan zelf het weerbericht te gaan maken... Daarvoor moet je natuurlijk wel temperatuur, windkracht en neerslag kunnen meten, de windrichting kunnen bepalen, de bewolking kunnen schatten en weten op welke manier je die gegevens op een weerkaart zet. Leerlingen kunnen dit op verschillende manieren aan de weet komen: door infokaarten te lezen, een werkblad te maken, filmpjes te bekijken of het aan iemand te vragen die het al weet. Voor elk onderdeel is er een test. Heeft een groep alle kennis in huis, dan kunnen ze een echt weerbericht maken voor de rest van de klas. 4 uur Kaas maken Met deze kist ontdekken leerlingen hoe kaas wordt gemaakt. De set bevat alle onderdelen en instructies die nodig zijn om in de klas (als demonstratie of samen met de leerlingen) een aantal kleine kaasjes te maken. TIP: Excursie naar kaasboerderij en/of de kaaskeuring in Ede Ede is dit jaar Hoofdstad van de Smaak. Daarom nodigen kaasboerderijen in de gemeente Ede schoolklassen uit voor een excursie naar een kaasboerderij. Ook kunt u met uw groep deelnemen aan de boerenkaaskeuring op boerderij de Hooilanden op 16 oktober. Kinderen leren kaas keuren en krijgen een speurtocht over de boerderij. Voor inlichtingen en aanmelding voor de excursies en de boerenkaaskeuring kunt U terecht bij Michiel Cassuto, info@ brandroodkaas.nl of telefonisch Ruimte voor deelname is beperkt, dus wees er op tijd bij! 3 uur Lichaam; het geraamte Deze is te gebruiken voor een les over het geraamte. Aan bod komen: waaruit bestaat het geraamte? Welke functie heeft het geraamte? Welke mogelijkheden, maar ook beperkingen biedt het geraamte? De kist bevat een aantal modellen van gewrichten ter illustratie. 3 uur Lichaam; de spijsvertering Een om uw les over spijsvertering te illustreren. De kist bevat een torso en materiaal voor verschillende demonstratieproefjes die de leerlingen duidelijk maken wat er met voedsel in het lichaam gebeurt. Ook de relatie tussen het soort voedsel en de bouw van het spijsverteringsstelsel komt aan bod. 25

25 GROEP 5 EN 6 onderzoeken ontdekdozen-set geschikt voor groepswerk Ontdekdozen De ontdekdozen zijn sets van 5 à 6 dozen rond een bepaald thema, bedoeld voor het oefenen van het zelfstandig oplossen van vraagstukken door eigen waarneming en het uitvoeren van eenvoudige proefjes. Als differentiatie kunt u de leerlingen ook opdrachten geven waarbij ze zelf ook het onderzoekje moeten bedenken waarmee ze de vraag kunnen oplossen. Elk thema bestaat uit vijf of zes verschillende onderwerpen. Het is mogelijk met de hele klas tegelijk aan een thema te werken, maar deze dozen zijn ook uitstekend geschikt als tussendoor-activiteit, waar groepjes van twee of drie kinderen zelfstandig aan werken. Eén doos kost ongeveer minuten. In beide gevallen is een klassikale nabespreking gewenst. Ontdekdozenset Licht en geluid (6 dozen) Proefjes en ontdekkingen op het gebied van licht en geluid. Dozen: licht en schaduw, spiegels, lenzen, kleuren, geluid, muziek in elastiek. Ontdekdozenset Zintuigen (6 dozen) Proefjes gericht op de zintuigen en de zintuiglijke waarneming. Dozen: horen, ruiken, proeven, voelen, zien en bedrog. duurzaam handelen Papier maken Maak van oud papier je eigen nieuwe papier: dat is wat de leerlingen gaan doen met deze. Leuk om te doen en het levert inzicht in nuttig hergebruik van oud papier. Naast een papierschepset bevat de enkele lessuggesties rondom papier(verwerking)., onderzoeken 3 uur Vogels herkennen Rond de school leven allerlei vogels. Als je er op gaat letten zie je er steeds meer! Met deze leren de leerlingen aan de hand van afbeeldingen, vogelgeluiden en opdrachten de bekendste Nederlandse vogels kennen. De kist bevat ook enkele verrekijkers en vogelboeken. 26

26 GROEP 5 EN 6 onderzoeken, duurzaam handelen 3 uur Waterkringloop (groep 6) Water is de basis van het leven op aarde. Het is overal. Maar raakt water dan nooit op? En waar gaat regenwater precies heen? Raakt de grond nooit vol? In drie lessen, waarvan één met proefjes, ontdekken de leerlingen de waterkringloop. Ze leren over verdamping, neerslag, grondwater, rioolwater en drinkwater. Ter verwerking wordt het waterkringloopspel gespeeld. 4 uur Watergoochelaar De Watergoochelaar is in de stad! Journaliste Hanneke Diepgraven heeft het gevoel dat deze meneer mensen oplicht met zijn dure watergoochelshow. Ze wil hem gaan ontmaskeren en heeft zijn goochelkist te pakken gekregen. Ze moet zelf plotseling weg, dus ze heeft in een brief de hulp van de klas gevraagd. Tijdens het onderzoeken van de trucs krijgen de leerlingen spelenderwijs inzicht in acht verschillende watereigenschappen. Deze wordt u gratis te leen aangeboden door het Waterschap Vallei en Veluwe. Reserveren van de kist loopt via de nme-planner van Het Groene Wiel., waardering excursie onder leiding van een IVN gids Boswandeling najaar en voorjaar De IVN-schoolgidsen organiseren tweemaal per jaar een educatieve boswandeling voor groep 5 en 6. Hierbij wordt speciaal ingegaan op de seizoenskenmerken in het bos. In de herfst en in het voorjaar wordt in hetzelfde gebied gewandeld. Het is zinvol om aan beide excursies mee te doen, maar u kunt ook één van beide kiezen.de klas wordt in kleine groepen verdeeld en per groep gaat een IVN-schoolgids mee. Het IVN streeft ernaar de groepjes zo klein mogelijk te houden, wilt u daarom zelf ook een groepje onder uw hoede nemen? Ter voorbereiding krijgt u een lesbrief toegestuurd. Wanneer u voor de boswandeling(en) inschrijft neemt het IVN contact met u op voor het plannen van een datum., waardering 2-3 uur excursie en lesbrief op school Het Beste Bos - excursie (groep 6) Tijdens Het Beste Bos doen leerlingen van groep 6 en 7 in groepjes een aantal kleine onderzoekjes in het bos. Dit gebeurt aan de hand van opdrachtkaarten. De leerlingen onderzoeken zo wat een goed bos is. En voor wie is het een goed bos: voor dieren, planten of mensen? Het bosonderzoek wordt begeleid door twee of drie IVN-school-gidsen. Als leerkracht bent u verantwoordelijk voor de klas en de orde. Vooraf krijgt u een lesbrief toegezonden met een inleidende les en een verwerkingsles voor op school. Wanneer u voor Het Beste Bos inschrijft neemt het IVN contact met u op voor het plannen van een datum. In de herfst en het voorjaar wordt hetzelfde programma gedraaid. Kies één van beide. Let op: met voorbereidende les op school, door u zelf uit te voeren. 27

27 GROEP 5 EN 6, waardering excursie Paddenexcursie Tijdens de paddentrek (in maart) bezoekt u onder leiding van IVNschoolgidsen een paddenpoel. De kinderen krijgen zo de unieke gelegenheid padden en/of kikkers van dichtbij te bekijken en meer te leren over het leven van deze interessante dieren. De excursie vindt plaats aan de Horalaan in Ede of in het bos bij Lunteren. U dient zelf voor vervoer te zorgen. Wanneer u voor een Paddenexcursie inschrijft, neemt het IVN contact met u op voor het plannen van een datum. LET OP: Het aantal uit te voeren excursies is beperkt. Meld u tijdig aan. Bij een over- inschrijving probeert het IVN u in elk geval één voorjaarsexcursie aan te bieden (voorjaarsboswandeling, paddenexcursie of waterbeestjesexcursie)., waardering excursie Waterbeestjesexcursie In de maand juni kunt u met de klas, onder leiding van IVN schoolgidsen, waterdiertjes vangen in een sloot. De kinderen bekijken de beestjes en zoeken met zoekkaarten de namen op. Natuurlijk zetten ze de diertjes daarna weer terug in hun sloot! Tijdens de excursie wordt de klas in groepjes verdeeld en elke groep krijgt een IVN-schoolgids voor de begeleiding. Er wordt gezocht naar een sloot in de buurt van de school, maar houdt u er rekening mee dat u wellicht voor vervoer moet zorgen. Wanneer u voor een Waterdiertjesexcursie inschrijft, neemt het IVN contact met u op voor het plannen van een datum. LET OP: Het aantal uit te voeren excursies is beperkt. Meld u tijdig aan. Bij een over- inschrijving probeert het IVN u in elk geval één voorjaarsexcursie aan te bieden (voorjaarsboswandeling, paddenexcursie of waterdiertjesexcursie). materiaalzending Kruiden en onkruiden Kruiden en onkruiden: wat zijn het, hoe zien ze eruit, hoe ruiken en smaken ze? Wat is hun rol in de natuur? En is een onkruid wel een onkruid? Deze materiaalzending bevat verschillende (on)kruiden en een handleiding met lessuggesties. 28

28 GROEP 5 EN 6 materiaalzending Van graan tot brood Dit materiaalpakket bestaat uit aren, zaden en producten (bloem, havermout ed) van verschillende soorten granen. Daarbij ontvangt u een lesbrief met lessuggesties rondom dit onderwerp. waardering 1 uur lesbrief gratis Lesbrief vogels en nesten Deze lesbrief bevat lessen over de manieren waarop vogels hun jongen uitbroeden en grootbrengen. februari, duurzaam handelen 1-4 uur actieweek Warme Truiendag Vrijdag 6 februari is het weer Warme Truiendag! Op deze dag kunt u de verwarming een paar graadjes lager zetten en de kinderen vragen in een warme trui naar school te komen. Meedoen aan de warme truiendag levert u een energiebesparing van 7% per graadje minder en een mooie gelegenheid om aandacht te vragen voor het belang van zuinig omgaan met energie. 29

29 GROEP 7 EN 8, waardering 2-3 uur Bezige Bijen (groep 7) De Bezige Bijen behandelt het leven van de honingbij, het werk van de imker en de leefomgeving van de bij. Hoe leven bijen samen, wat hebben zij nodig en hoe verzorgt een imker zijn bijen? De bestaat uit 3 lessen. De lessen zijn actief en er wordt in groepjes gewerkt. Het lesmateriaal omvat ook een evaluatie en toets. onderzoeken, duurzaam handelen 3 uur Broeikaseffect Een zeer actuele kist over klimaatverandering! Het broeikaseffect komt regelmatig voorbij in nieuws en actualiteit. Maar wat is het nou eigenlijk? Via 11 leuke en uitdagende proefjes ontdekken de leerlingen wat het broeikaseffect is en hoe het werkt. Over kooldioxide en planten, de rol van de zon, smelten van landijs, de natuur die in de war raakt. Ook leren ze over de oorzaken en gevolgen, het verband met klimaatverandering en duurzame energie. Aan de hand van een vragenlijst kunnen de leerlingen hun ecologische voetafdruk voor en na het werken met de berekenen., onderzoeken 3-4 uur Buitenwerk rond de school In de nabije omgeving van de school (het schoolplein) is heel wat te ontdekken. Met deze onderzoeken de leerlingen verschillende aspecten van de schoolomgeving. Onderwerpen die aan bod komen zijn: planten, dieren, insecten, bodem en bodemleven, water en het weer. Naast een handleiding en werkbladen voor de leerlingen bevat de kist al het benodigde onderzoeksmateriaal. onderzoeken geschikt voor groepswerk Elektriciteit I Deze is bedoeld als eerste kennismaking met elektriciteit. Aan de orde komen onder meer de volgende begrippen: stroom, stroomkring, voltage, geleiding, isolatie, veiligheid en statische elektriciteit. Er is voldoende materiaal om in groepjes te experimenteren. 30

30 GROEP 7 EN 8 onderzoeken geschikt voor groepswerk Elektriciteit II Vervolg op Elektriciteit I. Aan de orde komen parallelschakeling en serieschakeling. Met behulp van meegeleverd materiaal leren de kinderen deze twee schakelingen onderscheiden. Ook worden vooren nadelen van beide soorten schakeling ontdekt. Kaas maken Met deze kist ontdekken leerlingen hoe kaas wordt gemaakt. De set bevat alle onderdelen en instructies die nodig zijn om in de klas (als demonstratie of samen met de leerlingen) een aantal kleine kaasjes te maken. TIP: Excursie naar kaasboerderij en/of de kaaskeuring in Ede Ede is dit jaar Hoofdstad van de Smaak. Daarom nodigen kaasboerderijen in de gemeente Ede schoolklassen uit voor een excursie naar een kaasboerderij. Ook kunt u met uw groep deelnemen aan de boerenkaaskeuring op boerderij de Hooilanden op 16 oktober. Kinderen leren kaas keuren en krijgen een speurtocht over de boerderij. Voor inlichtingen en aanmelding voor de excursies en de boerenkaaskeuring kunt U terecht bij Michiel Cassuto, info@ brandroodkaas.nl of telefonisch Ruimte voor deelname is beperkt, dus wees er op tijd bij! 2-3 uur Lichaam: het geraamte Deze is te gebruiken voor een les over het geraamte. Aan bod komen: waaruit bestaat het geraamte? Welke functie heeft het geraamte? Welke mogelijkheden, maar ook beperkingen biedt het geraamte? De kist bevat een aantal modellen van gewrichten en dienen ter illustratie. Lichaam: de spijsvertering Een om uw les over spijsvertering te illustreren. De kist bevat een torso en materiaal voor verschillende demonstratieproefjes die de leerlingen duidelijk maken wat er met voedsel in het lichaam gebeurt. Ook de relatie tussen het soort voedsel en de bouw van het spijsverteringsstelsel komt aan bod. 31

31 GROEP 7 EN 8 duurzaam handelen geschikt voor groepswerk Papier maken Maak van oud papier je eigen nieuwe papier: dat is wat de leerlingen gaan doen met deze. Leuk om te doen en het levert inzicht in nuttig hergebruik van oud papier. Naast een papierschepset bevat de enkele lessuggesties rondom papier(verwerking). meer info op: duurzaam handelen 5 uur uitleentermijn: 3 weken Sarah s wereld Sarah s wereld is een dag-project rondom het thema duurzaamheid. De leerlingen krijgen stap voor stap inzicht in de milieuproblematiek en, héél belangrijk, ze ontdekken oplossingen daarvoor! Het project draait rond het meisje Sarah. Via Sarah komen de leerlingen in aanraking met verschillende milieuproblemen. Zoals bedreigde diersoorten en de milieubelasting van grondstoffen die nodig zijn voor het maken van simpele dingen zoals bijvoorbeeld een blikje cola. Wanneer Sarah jarig is gaan de kinderen een feestje organiseren. Dit gaan ze zo milieuvriendelijk mogelijk doen. Hierdoor komen milieubewuste oplossingen onder handbereik. Slot van het project is het gezamenlijk opstellen van duurzaamheidregels: zoals lenen, ruilen, tweedehands, zuinig zijn. Meer info: onderzoeken 2-3 uur Slootonderzoek Met deze kunt u met uw groep een sloot onderzoeken. Naast het vangen van diertjes, onderzoeken de leerlingen de kwaliteit van water door middel van metingen van o.a. de stroomsnelheid, de helderheid van het water en plantenleven. Ook de waterdiertjes geven inzicht in de kwaliteit van het onderzochte water. De kist bevat werkbladen en alle benodigde instrumenten, waaronder schepnetjes, emmers en bakken., onderzoeken Vogels herkennen Ook rond de school leven allerlei vogels. Als je er op gaat letten zie je er steeds meer! Met deze leren de leerlingen aan de hand van afbeeldingen, vogelgeluiden en opdrachten de bekendste Nederlandse vogels kennen. De kist bevat ook enkele verrekijkers en vogelboeken. 32

32 GROEP 7 EN 8 onderzoeken, duurzaam handelen 3 uur Waterkringloop Water is de basis van het leven op aarde. Het is overal. Maar raakt water dan nooit op? En waar gaat regenwater precies heen? Raakt de grond nooit vol? In drie lessen, waarvan één met proefjes, ontdekken de leerlingen de waterkringloop. Ze leren over verdamping, neerslag, grondwater, rioolwater en drinkwater. Ter verwerking wordt het waterkringloopspel gespeeld. 4 uur Waterlab De leerlingen leren actief over acht verschillende watereigenschappen. Hoe werken de watereigenschappen en hoe worden deze gebruikt in de natuur, techniek en ons dagelijks leven? In een Klokhuisachtige omgeving (de klas vervangt het zieke team van het programma Hoe zit dat? ) beantwoorden de leerlingen vragen over water en verklaren ze de achterliggende processen. Deze wordt u gratis te leen aangeboden door het Waterschap Vallei en Veluwe. Reserveren van de kist loopt via de nme-planner van Het Groene Wiel., onderzoeken 5 uur Weer en Klimaat Weer en Klimaat is een programma ontworpen op basis van de assessment for learning strategie. Uitgaande van duidelijke leerdoelen kunnen leerlingen kiezen voor leeractiviteiten op hun eigen niveau. Het programma kent een afwisseling van klassikale en groepsactiviteiten. De opzet maakt het mogelijk om af te stemmen op beschikbare tijd. Veel aspecten van weer en klimaat komen aan de orde, zoals temperatuur, wind, klimaatzones, invloed van het weer op mens en natuur. Zie de website: voor meer informatie over inhoud en werkwijze. 3 uur excursie De Boer op excursie LTO afdeling Ede nodigt u en uw groep uit voor een bezoek aan een agrarisch bedrijf in de omgeving. De leerlingen krijgen tekst en uitleg van de boer of boerin en krijgen de gelegenheid het bedrijf te bekijken en vragen te stellen. Een leerzame ervaring! LTO Ede vraagt een scholenbijdrage van 25 euro per excursie. Deze bijdrage is voor het bezochte bedrijf en dient met de boer afgerekend te worden. Opgave loopt via de NME planner van Het Groene Wiel. LTO Ede neemt contact met u op voor een afspraak. Bijbehorende lesbrief kunt u downloaden via de online NME planner. 33

33 GROEP 7 EN 8, waardering 2-3 uur excursie en lesbrief op school Het Beste Bos excursie (groep 7) Tijdens Het Beste Bos doen leerlingen van groep 6 en 7 in groepjes een aantal kleine onderzoekjes in het bos. Dit gebeurt aan de hand van opdrachtkaarten. De leerlingen onderzoeken zo wat een goed bos is. En voor wie is het een goed bos: voor dieren, planten of mensen? Het bosonderzoek wordt begeleid door twee of drie IVN-school-gidsen. Als leerkracht bent u verantwoordelijk voor de klas en de orde. Vooraf krijgt u een lesbrief toegezonden met een inleidende les en een verwerkingsles voor op school. Wanneer u voor Het Beste Bos inschrijft neemt het IVN contact met u op voor het plannen van een datum. In herfst en voorjaar wordt hetzelfde programma gedraaid. Kies één van beide. LET OP: Zonder inleiding op school kan de bosles niet worden uitgevoerd!, waardering excursie Rioolwaterzuiveringexcursie Het Waterschap Vallei en Eem nodigt leerlingen van groep 7 en 8 van harte uit om een kijkje te komen nemen op een rioolwaterzuivering. Deze gratis rondleidingen worden gegeven in Veenendaal en Ede. De kinderen krijgen antwoord op vragen als: waar gaat het water heen als we het door de wc spoelen? Hoe wordt afvalwater weer schoon? En hoe schoon is dat nou precies? In verband met de veiligheid worden er geen excursies verzorgd voor groep 1 t/m 6. Daarnaast kunnen maximaal 30 leerlingen tegelijkertijd worden ontvangen. Bij grotere groepen wordt u verzocht deze te splitsen. De rondleiding duurt ongeveer 1,5 uur. Deelname is kosteloos. U dient zelf voor het vervoer te zorgen en voor een aantal extra begeleiders die zorgdragen voor de veiligheid van de leerlingen (minimaal 1 begeleider per 10 leerlingen). Wilt u een rondleiding op de rioolwaterzuivering? Dan boekt u deze direct via het Waterschap. U kunt uw rondleiding zelf plannen via U komt dan op een reserveerpagina waar u direct de beschikbare data kunt bekijken en uw excursie kunt plannen. Na bevestiging van deze reservering ontvangt u een acceptati met alle gegevens. materiaalzending Kruiden en onkruiden Kruiden en onkruiden: wat zijn het, hoe zien ze eruit, hoe ruiken en smaken ze? Wat is hun rol in de natuur? En is een onkruid wel een onkruid? Deze materiaalzending bevat verschillende (on)kruiden en een handleiding met lessuggesties. 34

34 GROEP 7 EN 8, duurzaam handelen 5 uur project met gastles en excursie Afvallûh Hoe minder afval hoe beter! En als je afval hebt: goed scheiden. In dit project ontdekken de leerlingen op heel actieve manier hoe je afval kunt voorkomen, hoe je afval het best kunt scheiden en hoeveel onzinverpakkingen we soms kopen. Ook leren ze hoe ons afval wordt verwerkt en hergebruikt. Het project bestaat uit 4 lessen op en buiten de school: Hoeveel en welk soort afval produceren we? (door leerkracht op school) Hoeveel afval koop je en wat kost dat eigenlijk? (les in de supermarkt, begeleiding door Groene Wiel) Praktische les afvalscheiding (op school met materiaal van Groene Wiel) Excursie Afvalbrengstation Ede (begeleiding door ACV) De lessen omvatten naast natuuronderwijs ook rekenen en materiaalkennis. Het project inclusief gastles wordt dit jaar gratis aangeboden vanuit het Afvalbeleid van de gemeente Ede. Er kunnen maximaal tien groepen meedoen. Ook geschikt voor combinatiegroepen 6/7. sept - dec, duurzaam handelen 4 uur project met gastles Energie(k)! Energie besparen? Hoezo? En hoe? Tijdens dit project ontdekken de leerlingen waarom we zuinig moeten omgaan met energie en wat alternatieve energiebronnen zijn. Het project bestaat uit drie gestructureerde lessen waarin antwoord wordt gevonden op de volgende vragen: Waarom zouden we energie besparen? Hoe kunnen we dit doen? En wat is duurzame energie? De praktijkles wordt uitgevoerd bij u op school door Het Groene Wiel. Het project wordt aangeboden uit het Energie uitvoeringsprogramma van de gemeente Ede. Er kunnen maximaal 15 klassen meedoen. februari, duurzaam handelen 1-4 uur actiedag Warme Truiendag Vrijdag 6 februari is het weer Warme Truiendag! Op deze dag kunt u de verwarming een paar graadjes lager zetten en de kinderen vragen in een warme trui naar school te komen. Meedoen aan de warme truiendag levert u een energiebesparing van 7% per graadje minder en een mooie gelegenheid om aandacht te vragen voor het belang van zuinig omgaan met energie. 35

35 Aanbod Veldwerk Nederland Het Groene Wiel is onderdeel van Veldwerk Nederland. Hieronder vindt u het aanbod van Veldwerk Nederland voor basisscholen. Trainingen Training Effectief natuuronderwijs en Op nuitenavontuur met je klas Onderzoek wijst uit dat het van groot belang is dat kinderen de natuur en hun omgeving leren kennen. Daardoor leren ze niet alleen makkelijker, het verhoogt de concentratie, vergroot het enthousiasme, stimuleert samenwerking, vermindert obesitas en is een uitlaatklep voor kinderen met veel energie. In de training Effectief natuuronderwijs leert u hoe uw natuuronderwijs aantrekkelijker en effectiever gegeven kan worden. In de training Op natuuravontuur met je klas leert u welke fasen een buitenles heeft en hoe u deze lessen voorbereidt en uitvoert. Kijk voor meer informatie op of bel Training Aarde en Wormen voor Waarden en Normen Filosoferen met kinderen naar aanleiding van natuurbeleving. Door met kinderen te filosoferen over hun eigen ervaringen met natuur ontdekken ze wat zij belangrijk vinden aan natuur en hoe zij zelf kunnen bijdragen aan het behoud van hun waarden. Met de training Aarde en Wormen voor Waarden en Normen leert u hoe u door middel van natuurbelevingsactiviteiten en socratische gesprekstechnieken leerlingen kunt helpen zich bewust te worden van hun eigen natuurwaardering en handelingsperspectief. Kijk voor meer informatie op of bel Werkweken De werkweek van je leven! Met de natuurwerkweek van Veldwerk Nederland krijgen uw leerlingen de week van hun leven. Met veel plezier ontdekken ze de natuur, zagen ze bomen (onderdeel van natuurbeheer!) en ontmoeten bijzondere planten en dieren. Naast plezier en lol maken is de natuurwerkweek een ervaring die uw leerlingen nooit meer vergeten. In overleg met u verzorgt Veldwerk Nederland de inhoud van de week, u kunt alle aandacht besteden aan uw leerlingen. Gunt u uw leerlingen ook de werkweek van hun leven, neem dan contact op met Veldwerk Nederland of kijk op Tijdschrift Natuur aan de Basis Wilt u met de klas meer doen met natuur en techniek? Het tijdschrift Natuur aan de Basis biedt uitkomst. Met een abonnement krijgt u vier maal per jaar nieuwe afwisselende lessen en activiteiten en hebt u gratis toegang tot ruim 750 eerder verschenen activiteiten. De lessen en activiteiten uit Natuur aan de Basis bestaan uit activerende werkvormen die kinderen stimuleren om door zelfontdekking te leren. In het magazine staat uitvoerig beschreven wat de opzet is van een les of activiteit. Per bouw zijn er minimaal drie activiteiten opgenomen. De leerlingen kunnen direct met het onderwerp aan de slag dmv de ruim opgezette werkbladen. Voor een abonnement betaalt u 55,- per jaar. Wilt u een abonnement of een gratis proefnummer ontvangen kijkt u dan op 36