Groen Beleggen J A A R V E R S L A G

Transcriptie

1 Groen Beleggen J A A R V E R S L A G

2 Groen Beleggen Voorwoord 3 Kerncijfers 4 Beschrijving van de Regeling groenprojecten 8 Ontwikkelingen in de Regeling groenprojecten 10 Milieueffecten 11 Groen Beleggen en technologische vooruitgang 14 Summary 15 Groenprojecten 2004 in detail 17 Overzicht van projectcategorieën 28 Betrokken instanties 30 Erkende groene instellingen 31 Overzichtstabel

3 Voorwoord De opgaande lijn die zich begin 2004 aftekende heeft zich goed doorgezet. Steeds meer burgers brengen hun geld bij de groenfondsen onder en het aantal groen gefinancierde projecten stijgt dan ook gestaag. Een paar getallen: in 2004 waren er spaarders tegenover in Aan 614 projecten werd in 2004 groenfinanciering toegekend tegenover 364 projecten in Voor 2004 betekent dit in totaal ton vermeden CO 2 -uitstoot tegenover ton in De investering in de 614 projecten wordt op ongeveer één miljard euro geschat tegenover 628 miljoen euro in Achter deze klinkende getallen zitten mensen die hun betrokkenheid bij duurzame ontwikkeling via Groen Beleggen tot uitdrukking laten komen. De regeling richt zich immers niet alleen op letterlijk groene projecten als natuur, bos en landschap, maar ook de minder zichtbare doch zeker niet minder belangrijke projecten op het gebied van duurzame energie, duurzame bouw en duurzame, innovatieve technologieën. In het jaarverslag wordt ieder jaar een bijzonder aspect van Groen Beleggen belicht. Vorig jaar werd de innovatie gerichtheid van de regeling centraal gesteld. Dit jaar wordt bijzondere aandacht besteed aan de betekenis van de regeling voor de glastuinbouw en de biologische landbouw. Minister Veerman geeft in een vraaggesprek in dit verslag zijn visie hierop. Overigens maakte de biologische landbouw, en dan met name de akkerbouw, meer gebruik van de regeling dan in Een positieve ontwikkeling. Ook de investeringen in Groen Label Kassen ontwikkelden zich goed. Om de technologische innovatie in deze sector te blijven stimuleren ligt het voor de hand de lat in 2005 wat hoger te leggen. Zo komt de regeling steeds ten goede aan de echte technologische voorlopers. Interessant is ook te signaleren dat projecten op het gebied van bos en natuur in toenemende mate opgezet worden door de private sector, zoals bijvoorbeeld door verenigingen voor agrarisch natuurbeheer. Het zou de moeite waard zijn te onderzoeken hoe wij dergelijke private initiatieven met name in die sector verder kunnen stimuleren. Minder goed is de ontwikkeling van duurzaam bouwen. De belangstelling hiervoor is gedaald. In 2005 zal bekeken worden welke oorzaken hier aan ten grondslag liggen. Overigens is het de bedoeling dat in de nabije toe komst de regeling ook ingezet kan gaan worden op duurzame utiliteitsbouw, zoals kantoren, bedrijfshallen en ziekenhuizen. Voor dit jaar is er al budget voor vrijgemaakt. Groen Beleggen is een succesvol en volwassen instrument met goede vooruitzichten. En niet alleen in eigen land. Tijdens het Nederlandse EU-voorzitterschap in 2004 is gebleken dat ook andere EU-lidstaten belangstelling hebben om een dergelijk financieringsinstrument op te zetten. ir. J. van der Vlist Directeur-Generaal Milieubeheer, Ministerie van VROM 3

4 Kerncijfers Groen Beleggen houdt in dat particuliere beleggers en spaarders geld inleggen voor milieuvriendelijke projecten via groenfondsen en groenbanken. Zij krijgen daarvoor een lagere rente dan normaal, maar daar staat een aantrekkelijk belastingvoordeel tegenover. Hun geld wordt ook weer tegen een lagere rente dan normaal door de banken uitgeleend aan groenprojecten. Dat zijn milieuvriendelijke investeringsprojecten met een groenverklaring waaruit blijkt dat ze voldoen aan bepaalde criteria die omschreven zijn in de Regeling groenprojecten. Groen Beleggen bestaat als fiscale faciliteit sinds Met de regeling wil de overheid initiatieven stimuleren die goed zijn voor het milieu. Het begrip milieu wordt daarbij in brede zin gehanteerd en omvat bijvoorbeeld ook duurzame energie, duurzaam bouwen en biologische landbouw. Een nadere omschrijving van de regeling en van de typen projecten die in aanmerking komen voor groenfinanciering staat verderop in dit verslag. Afgegeven groenverklaringen Aantal afgegeven groenverklaringen / Totaal toegekend projectvermogen in miljoenen euro s / Hierboven is het gebruik van de Regeling groenprojecten weergegeven vanaf Gemiddeld genomen is het aantal groenprojecten per jaar en het projectvermogen in de loop der jaren flink toegenomen. In de grafieken is in één oogopslag te zien dat deze ontwikkeling een nogal grillig verloop had. Dat is overigens goed verklaarbaar. Zodra er sprake is van een mogelijke verandering in de fiscale re geling zie je dat terug in het gespaarde en belegde vermogen en in het aantal projectaanvragen. Particulieren zijn bang dat ze hun belastingvoordeel kwijtraken en investeerders dat hun lage rente niet langer verzekerd is. Ook bieden banken geen groenfinanciering aan in tijden van onzekerheid. Dat was voor het eerst het geval in 2000, toen er lang onzekerheid was over het nieuwe fiscale stelsel dat per 4

5 1 januari 2001 is ingegaan. De belangstelling bij particulieren voor Groen Be leggen zakte in, waardoor de banken minder groen vermogen beschikbaar kregen en er als gevolg daarvan dus ook minder groenverklaringen werden aangevraagd. In 2002/2003 was er een vergelijkbaar effect door het voornemen om de heffingskorting te schrappen (juli 2002). Toen eenmaal duidelijk werd dat die van kracht bleef won Groen Beleggen opnieuw aan populariteit en werd de stijgende lijn weer opgepakt. Zo sterk zelfs dat het aantal toekenningen vorig jaar bijna twee keer zo hoog was als in Groen Beleggen per categorie Afgegeven groenverklaringen Toegekend projectvermogen [euro s] Natuur, bos en landschap Biologische landbouw Groen Label Kassen Agrificatie Duurzame energie Duurzame woningbouw Fietspadinfrastructuur Vrijwillige bodemsanering Andere projecten Totaal Afgegeven groen ver klaringen en toe gekend projectvermogen De categorie Natuur, bos en landschap heeft in 2004 een enorme groei doorgemaakt. In totaal kregen 210 nieuwe projecten een groenverklaring; drie maal zoveel als in Het projectvermogen is minder gestegen, omdat met een bepaalde categorie projecten relatief lage projectvermogens zijn gemoeid. Na een sterke daling van de animo voor de categorie Biologische landbouw vorig jaar is er in 2004 weer sprake van een lichte stijging. De verwachte aanscherping van de maatlat Groen Label Kas heeft ervoor gezorgd dat het aantal groenverklaringen in de categorie Groen Label Kas ten opzichte van 2003 is verdubbeld. In de categorie Agrificatie, het verwerken van grondstoffen uit de landbouw, is in 2004 wederom geen enkele groenverklaring afgegeven. Wel zijn er eind 2004 twee aanvragen ingediend. 5

6 Het aantal groenverklaringen in de categorie Duurzame energie is bijna gelijk aan vorig jaar. Het projectvermogen is iets gestegen. Onder de projecten van 2004 zijn 77 windenergieprojecten. Dit weerspiegelt de voortgaande sterke ontwikkeling van windenergie die zich sinds 2002 aftekent. Bij Duurzame woningbouw is een afname te zien van 28 groenverklaringen in 2003 naar 18 in In 2003 ging het om woningen, het afgelopen jaar om 966. Voor Fietspadinfrastructuur is de eerste groenverklaring afgegeven sinds deze categorie in 1998 in de regeling is opgenomen. In de categorie Vrijwillige bodemsanering is in 2004 geen enkele groenverklaring afgegeven. De Andere projecten ten slotte laten een sterke stijging zien van het aantal projecten, met een enorme toename van het projectvermogen: van vier miljoen euro naar 110 miljoen, waarvan 78 miljoen voor één project. Aangevraagde groenverklaringen Aantal aangevraagde groenverklaringen / Totaal aangevraagd projectvermogen in miljoenen euro s / Het aantal aangevraagde groenverklaringen is in 2004 ruim verdubbeld. Het opvallend grote aantal aanvragen in 2001 heeft overigens te maken met een aanscherping van de eisen per 1 januari 2002, waardoor er in december 2001 zeer veel aanvragen werden ingediend. Ook in 2004 is het aantal aanvragen, vooral in de categorie Groen Label Kas, beïnvloed door verwachte wijzigingen van de regeling. 6

7 Aangevraagde groenverklaringen Aangevraagd projectvermogen [euro s] Natuur, bos en landschap Biologische landbouw Groen Label Kassen Agrificatie Duurzame energie Duurzame woningbouw Fietspadinfrastructuur Vrijwillige bodemsanering Andere projecten Totaal Aangevraagde groenverklaringen en aan gevraagd projectvermogen per categorie Spaarders en beleggers Na de onzekere situatie die in 2002 rond de voorgenomen afschaffing van de heffingskorting ontstond, is het aantal particuliere spaarders en beleggers voor het eerst weer sterk gestegen. Het vertrouwen lijkt zich daarmee weer te herstellen. In 2004 nam het totaal ingelegde vermogen met 431 miljoen toe tot miljoen euro. Totaal ingelegd Spaarders/ Gemiddelde inleg in mln. euro s beleggers in euro s Ultimo Ultimo Ingelegd vermogen en aantallen spaarders en beleggers Groene financieringen Het totale projectvermogen waarvoor tot en met 2004 een groenverklaring is af gegeven, bedraagt miljoen euro. Dit bedrag is niet in zijn geheel omgezet in groene financieringen. Sommige projecten zijn niet doorgegaan (Groen Be leggen richt zich immers op economisch gezien relatief minder rendabele projecten) en andere zijn niet volledig groen gefinancierd. In de loop van de tijd is bovendien een deel van de verstrekte leningen afgelost. Per saldo blijft per 31 december 2004 een bedrag van miljoen euro over dat door de groene instellingen in groenprojecten is ondergebracht. Dit komt neer op gemiddeld 87% van het totaal ingelegde vermogen van miljoen euro. De groene instellingen hebben daarmee gemiddeld genomen voldaan aan de norm: die schrijft een ondergrens van 70% voor. 7

8 Beschrijving van de Regeling groenprojecten Groen Beleggen past in de vergroening van het fiscale stelsel. Deze vergroening omvat enerzijds een verschuiving van belasting op arbeid naar belasting op grondstofgebruik, emissies of bestedingen, waarbij activiteiten die nadelig zijn voor het milieu zwaarder belast worden. Anderzijds geeft de fiscale wetgeving positieve prikkels aan milieuvriendelijke en energiezuinige investeringen. Voorbeelden van deze fiscale stimulansen zijn de Regeling Willekeurige afschrijving milieu-investeringen (VAMIL), de Energie-investeringsaftrek (EIA), de Milieu-investeringsaftrek (MIA) en Groen Beleggen. Bij Groen Beleggen maakt de overheid de financiering van groenprojecten aantrekkelijk door groene spaarders en beleggers een belastingvoordeel te geven. Met het gespaarde en belegde geld kan de bank leningen met een lager rentetarief verstrekken voor bijvoorbeeld een duurzaam gebouwde woning, een windturbinepark, natuurontwikkeling of een biologisch landbouwbedrijf. De Regeling groenprojecten bestaat inmiddels 10 jaar; op 13 juli 1994 is in de Wet op de Inkomstenbelasting voor het eerst een vrijstelling ingevoerd van inkomsten uit groene beleggingen. In de Wet inkomstenbelasting 2001 is Groen Beleggen opnieuw opgenomen als fiscale faciliteit. De uitvoering gebeurt door middel van twee regelingen: de Regeling groenfondsen en de Regeling groenprojecten. De Regeling groenfondsen De Regeling groenfondsen regelt de aanwijzing van krediet- en beleggingsinstellingen tot groene instellingen en stelt eisen met betrekking tot hun functioneren. De groene instellingen staan onder toezicht van De Nederlandsche Bank. Daarnaast voert de Belastingdienst controles uit. Dit toezicht is van belang als waarborg voor de particuliere spaarder of belegger. De meeste Nederlandse banken hebben een groenfonds of een groenbank. Een overzicht staat achterin dit jaarverslag. De beschikbaarheid van spaar- of beleggingstegoeden loopt niet altijd gelijk op met het uitlenen van middelen aan groene projecten. Datzelfde geldt uiteraard voor het opnemen van spaar- en beleggingstegoeden enerzijds en aflossingen van de leningen anderzijds. Om dit soort effecten te kunnen beheersen hoeft de groene instelling haar vermogen niet volledig in groene projecten te beleggen. Door hantering van een ondergrens van 70% heeft de instelling bewegingsvrijheid bij het vullen en onderhouden van de beleggingsportefeuille. Ook biedt dit de mogelijkheid om het financieren van nauwelijks rendabele projecten op beperkte schaal te compenseren met bijvoorbeeld staatsobligaties. De Regeling groenprojecten De Regeling groenprojecten geeft aan welke projectcategorieën in aanmerking komen voor de status van groenproject. Een overzicht van de projectcategorieën staat op pagina 28 en 29. Voldoet een project aan de gestelde criteria, dan geven SenterNovem of Dienst Regelingen van het ministerie van LNV namens de minister van VROM een groenverklaring af. Met deze groenverklaring is het mogelijk om het project tegen de lagere groene rente te laten financieren door een bank met een groenfonds. 8

9 Aantrekkelijk voor investeerder, spaarder, belegger én milieu De Regeling groenprojecten maakt in combinatie met de Wet in komsten belas ting 2001 groene financiering mogelijk. Particulieren kopen aandelen in een groenfonds of leggen geld in bij de groenbank. Zij betalen normaliter 1,2% vermogensrendementsheffing over het gespaarde of belegde bedrag (30% over het forfaitaire rendement van 4% geeft 1,2%), maar groen vermogen is hiervan vrijgesteld tot een maximum van euro per persoon (2005). Voor (fiscale) partners zoals samenwonenden of echtparen is dit dus samen euro. Dit plafond wordt jaarlijks geïndexeerd. Daarnaast krijgen zij een heffingskorting van 1,3% van het vrijgestelde groene vermogen. Ten opzichte van gewoon sparen of beleggen is dat dus een fiscaal voordeel van 2,5%. Spaarders en beleggers nemen daarom genoegen met een lagere vergoeding van de bank voor hun belegging of spaargeld. Vanuit het groenfonds verstrekt de bank of instelling vervolgens een lening aan een investeerder in een groenproject. Omdat spaarders en beleggers genoegen nemen met een lagere vergoeding kunnen groenfondsen leningen met een lager rentetarief aanbieden. Hoe groot het voordeel van groene financiering voor een investeerder is, hangt af van een aantal specifieke omstandigheden, zoals de gekozen leenvorm, de stand van de rente en ontwikkelingen op de financiële markten. Zo ontstaat de kracht van Groen Beleggen: het groene project profiteert van de goedkopere lening, de particuliere belegger of spaarder maakt het project mogelijk en ontvangt in ruil hiervoor een redelijk rendement én het milieu plukt de groene vruchten van het initiatief. B eoordelende instanties Alleen een groenfonds kan een aanvraag voor een groenverklaring indienen. In de praktijk is dit veelal een onderdeel van een bank. De bank dient de aanvraag in bij de beoordelende instantie. Voor projecten op het gebied van natuur, bos, landschap en landbouw is dat Dienst Regelingen. Voor projecten op het gebied van energie, duurzaam bouwen en andere milieuprojecten is SenterNovem de beoordelende instantie. Dienst regelingen en SenterNovem geven namens de minister van VROM de groenverklaring af. Deelnemen aan de Regeling groenprojecten kan door sparen én beleggen Een spaarder kan geld inleggen bij een groenbank door een waardepapier te kopen dat door de banken bijvoorbeeld groenobligatie, groencertificaat of groenbankbrief wordt genoemd. Het waardepapier heeft een vaste waarde (bijvoorbeeld 1000 of 5000 euro), een vaste looptijd (vaak 3, 5 of 10 jaar) en een vaste rente. Na afloop van de looptijd wordt de volledige inleg terugbetaald. Een belegger kan aandelen kopen in een groenbeleggingsfonds. Dat kan via de effectenbeurs, maar ook rechtsreeks bij het fonds. De fondsen keren dividend uit afhankelijk van het resultaat dat ze behalen met het verstrekken van leningen aan projecten met een groenverklaring. De belegger kan zijn aandelen weer verkopen en de verkoopprijs wordt bepaald door vraag en aanbod. Dit kan betekenen dat er meer of minder wordt ontvangen dan er bij aankoop is betaald. 9

10 Ontwikkelingen in de Regeling groenprojecten In de loop der jaren is de Regeling groenprojecten aangepast aan de technische en economische ontwikkelingen en aan de politieke prioriteiten. Deze aanpassingen kwamen neer op verruiming van de mogelijkheden van de regeling en aanscherping van de criteria. Nog steeds wordt de regeling regelmatig op onderdelen geëvalueerd en wordt er gekeken of uitbreiding of aanscherping nodig is. G een wijziging in de voor waarden in 2004, wel in 2005 In 2005 zal de Regeling groenprojecten 2002 worden aangepast. Zoals opgenomen in het door de Eerste en Tweede Kamer aangenomen Belastingplan 2005 (Wet van 16 december 2004 houdende wijziging van enkele belastingwetten), zal duurzame utiliteitsbouw in aanmerking komen voor de groenregeling. Daarnaast zullen er enerzijds aanpassingen van technische en redactionele aard worden voorgesteld. Anderzijds zullen er verscherpingen worden voorgesteld, bijvoorbeeld wegens verbeterde techniek. Evaluatie van de regeling in 2005 In het kader van de reguliere evaluatie van beleidsinstrumenten wordt de Regeling groenprojecten in 2005 geëvalueerd. In de evaluatie zal overeenkomstig de doelstelling van de regeling de vraag worden gesteld of de regeling zich nog steeds richt op voorhoedeprojecten. Afhankelijk van de uitkomsten van de evaluatie kunnen verdere wijzigingen worden voorgesteld. 10

11 Milieueffecten De Regeling groenprojecten is in het leven geroepen om projecten te stimuleren die een positief effect op het milieu hebben, maar die vanwege een relatief laag economisch rendement een steuntje in de rug kunnen gebruiken. De regeling zorgt ervoor dat deze projecten een wat lagere rente betalen, en verbetert daarnaast de beschikbaarheid van kapitaal. Een andere doelstelling is de burger meer te betrekken bij de zorg voor het milieu. De resultaten van de regeling zijn op de vorige pagina s uitgedrukt in het aantal groenprojecten, het projectvermogen en het aantal beleggers en spaarders. Minstens zo belangrijk zijn de effecten van de groenprojecten op natuur en milieu, bijvoorbeeld uitgedrukt in tonnen vermeden CO 2 -uitstoot of het aantal hectares natuurontwikkeling. Kwantificering Het kwantificeren van het effect op het milieu is complex. Bij groenprojecten is altijd sprake van een ingewikkelde samenhang tussen verschillende factoren omdat zij een verbetering van de integrale milieukwaliteit beogen. Dit maakt het moeilijk om het effect van een enkel project te meten, laat staan van de regeling als geheel. Zo vermindert het op biologische wijze houden van dieren en het verbouwen van biologische gewassen de milieuschade door chemische gewasbeschermingsmiddelen en heeft het een vermindering van emissies van schadelijke stoffen (bijvoorbeeld ammoniak) tot gevolg. Ook draagt het bij aan de biodiversiteit. Dit is echter moeilijk te kwantificeren, te meer daar dergelijke parameters herleid zouden moeten worden tot de hoeveelheid geproduceerd product. Ondersteuning van projecten in de biologische veehouderij draagt ook nog eens bij aan het dierenwelzijn. Ook deze bijdrage is niet te kwantificeren, maar heeft wel zichtbare resultaten zoals een soortspecifieke huisvesting, minimaal geneesmiddelengebruik en vermijding van fysieke ingrepen. Andere voorbeelden zijn duurzaam bouwen en duurzame glastuinbouw. Duurzaam bouwen heeft gevolgen voor energie-, water- en materiaalgebruik en voor het binnenmilieu van de woningen. Duurzame glastuinbouw (Groen Label Kas) heeft positieve effecten op de integrale milieukwaliteit; door energiebesparing, minder gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, beperking van het gebruik van meststoffen, lagere bodem- en luchtemissies en waterbesparing. Ten slotte is er ook rendement op maatschappelijk terrein. De burger voelt zich betrokken bij groene projecten. Groen Beleggen stimuleert de ondernemer tot het doen van duurzame investeringen en de regeling prikkelt financiële instellingen tot duurzaam ondernemen. Dit bewustwordingsproces is te zien als maatschappelijke winst. 11

12 In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van de kwantificeerbare milieueffecten vermeden uitstoot en verontreiniging, en toegevoegd areaal in verschillende categorieën van Groen Beleggen. Milieueffecten 2004 Effecten per jaar op klimaatverandering en op ruimte van de groenprojecten uit 2004 Categorie/Omschrijving CO 2 NO x Natuur Bio logische 1,4 dichloor NH 3 [ton/a] [kg/a] [ha] landbouw benzeen- [ton/a] [ha] equivalent [ton/a] c1 Landgoederen volgens Natuurschoonwet 1928 d1 Subsidieregeling natuurbeheer d2 Subsidieregeling agrarisch natuurbeheer e1 Biologische sector plantaardig e2 Biologische sector dierlijk e1/2 Biologische sector gemengd 38 e3 Groen Label Kassen g2 Windenergie g3 Zonne -energie fotovoltaïsch 6 3 g4 Zonne -energie thermisch g6 Waterkracht g7 Warmtepompen g8 Warmte - en koudeopslag h Duurzame woningbouw k Andere projecten Totaal In 2004 is door aanvragen in de categorie Natuur, bos en landschap een oppervlakte van hectare toegevoegd aan het areaal dat natuurlijk of natuurvriendelijk wordt beheerd. Door de in 2004 groen verklaarde aanvragen is de oppervlakte Biologische landbouw met hectare toegenomen. De 163 nieuwe Groen Label Kassen zijn goed voor een oppervlakte van 521 hectare. Dit levert een jaarlijkse energiebesparing op van 79 miljoen m 3 aardgas, wat overeenkomt met ton vermeden CO 2 -uitstoot. 12

13 In 2004 zijn groenverklaringen afgegeven voor 156 windturbines, die een gezamenlijk vermogen hebben van ruim 203 MW. De turbines produceren jaarlijks gemiddeld 407 miljoen kwh, wat overeenkomt met het elektriciteitsverbruik van ongeveer huishoudens. Hierdoor wordt de uitstoot van CO 2 met ruim ton per jaar verlaagd. Daarnaast is een aantal grote kantoren en instellingen voorzien van warmtepompen met warmte- en koudeopslag, waarmee de uitstoot van CO 2 met ruim ton per jaar wordt verlaagd. De totale verlaging van CO 2 -uitstoot dankzij de nieuwe projecten in de categorie Duurzame energie bedraagt daarmee bijna ton per jaar. Duurzame bouw of renovatie van 966 woningen is goed voor bijna m 3 aardgasbesparing per jaar, wat overeenkomt met ruim 600 ton minder CO 2 - uitstoot. Binnen de categorie Andere projecten is voor diverse projecten een groenverklaring afgegeven met een gezamenlijke jaarlijkse besparing op CO 2 -uitstoot van bijna ton. In totaal zijn de projecten die in 2004 een groenverklaring hebben ontvangen goed voor een vermeden CO 2 -uitstoot van bijna ton op jaarbasis. 13

14 Groen Beleggen en technologische vooruitgang Het is in de praktijk niet altijd vanzelfsprekend dat nieuwe ontwikkelingen de markt veroveren. Groen Beleggen is een belangrijk instrument om duurzame vernieuwingen over de drempel van de marktintroductie te helpen. Aan projectcategorieën die onder de Regeling groenprojecten vallen worden scherpere (milieu-)eisen gesteld dan de geldende wettelijke normen. Met de gunstige financiering via de groenregeling worden deze projecten en investeringen gerealiseerd, en kan vastgesteld worden of ze technisch realiseerbaar zijn. Als na een redelijk aantal gerealiseerde projecten de techniek bewezen is, kunnen de wettelijke normen worden aangepast. De eisen die binnen de Regeling groenprojecten gesteld worden kunnen dan weer worden aangescherpt, waarmee de volgende prestatieverbetering wordt uitgelokt. Deze opzet van voortschrijdende eisen wordt binnen Groen Beleggen onder meer gevolgd voor de Groen Label Kassen en voor Duurzame woningbouw. In de onderstaande figuur is te zien hoe deze ontwikkeling geleid heeft tot een steeds verdere aanscherping van de Energie Prestatie Norm (EPN) voor woningen. 1,5 EPN 1,3 1,1 Energie Prestatie Norm, wetgeving (oranje) en Groen Beleggen (blauw) 0,9 0,7 0, In de figuur is de wettelijke Energie Prestatie Norm te zien naast de Energie Prestatie Norm zoals die van toepassing was binnen Groen Beleggen. De norm binnen Groen Beleggen is steeds strenger dan de wettelijke. De Regeling schept daarmee een marktvolume waarin aandacht en ruimte is voor verdere verbetering van de energieprestaties van de woningen. En zo ontstaat een voortdurende verbetering van de technische prestaties. 14

15 Summary The Green Funds Scheme is a government tax incentive instrument that has been used by the Dutch government since 1995 to encourage environmentfriendly initiatives. Investing in the Green Funds Scheme means that individual investors lend their own money to the banks, at a lower interest rate, which is then compensated by a tax incentive (environmental tax credit). The green banks can then offer cheaper loans to environmental projects. This encourages the implementation of innovative environmental projects that are less profitable but can thus still receive financing. The government issues green certificates for projects that meet the required criteria, thus ensuring that the investments qualify for green financing. The number of people saving and investing in green projects increased by 10% in 2004 to 188,000. The total amount invested increased substantially by 431 million, to reach a total of 4,068 million. At the end of 2004, the total project capital for which green certificates had been issued since the start of the scheme, amounted to 6,503 million. This has been invested in 3,800 projects. Number of projects Project capital in euros Nature, forest and landscape ,481,046 23,798,029 Organic farming ,236,208 36,439,739 Green Label Greenhouses ,270, ,247,072 Agrification Renewable energy ,701, ,609,624 Sustainable residential construction ,876,844 77,482,404 Cycle -track infrastructure 1 0 6,899,598 0 Voluntary soil sanitation Other projects ,191,372 3,877,731 Total ,021,657, ,454,599 Number of projects and project capital The Green Funds Scheme aims to encourage technological innovation and market introduction of new technologies. The government s policy recommends that in order to qualify for the scheme, the project or the application of the technology should be innovative or should have a low market penetration (5-10%). The scheme contributes to the commitment and active participation by private citizens, businesses and financial institutions. The social benefits of the scheme are an additional bonus: people feel that they are personally involved in green projects, businesses are encouraged and rewarded for their sustainable investments, and financial institutions have specific opportunities to give their core business a sustainable character. 15

16 In 2004 green certificates were issued for 210 projects in the Nature, forestry and landscape category, which is more than three times the previous year s figure. The amount of project capital and the surface area for nature development followed this trend. The enthusiasm for Organic farming has increased only slightly, mainly because there is currently little motivation for switching to organic farming due to reduced demand for organic products and correspondingly low selling prices. The horticultural sector has rapidly adopted the concept of the Green Label Greenhouses and the number of green certificates for this category is again substantial. The number of green certificates for the Renewable energy category stabilised. Projects in 2004 include 77 wind energy projects, which fit in with the current strong development phase for wind energy. The Sustainable residential construction category has seen a reduction from 28 green certificates in 2003, to 18 in The number of homes with green certificates also decreased. In the category Other environmental protection projects and projects benefiting nature, green certificates were issued this year for the combined application of renewable energy techniques, an innovative biological waste water treatment plant and a CHP installation using pure vegetable oil. Although quantifying the environmental effects of these projects is a complicated process, the following aspects can be highlighted. In the categories Nature, forestry and landscape a surface area of 6,044 hectares was added in 2004 to the amount of land that is already managed in a natural or nature-friendly manner. An area of 1,463 hectares was added to previously green-managed land in the Organic farming category. During the year, 163 Green Label Greenhouse projects received certificates, covering a total surface area of 521 hectares. The latter results in an annual energy saving of 79 million m 3 of natural gas, or 141,000 tonnes of avoided CO 2 emissions. A total of 156 wind turbines have received green certificates, providing a collective power of 203 MW. The turbines produce an average of 407 million kwh annually, which is enough to serve the electrical needs of 136,000 households. This reduces CO 2 emissions by 229,000 tonnes. Total CO 2 emission reductions for the Renewable energy category amounted to 234,589 tonnes. The sustainable building of 966 homes resulted in savings of almost 347,000 m 3 of natural gas, which is equal to 614 tonnes of avoided CO 2 emissions. Within the category Other environmental protection projects, various green certificates were issued for projects that result in collective CO 2 emission reductions of 210,000 tonnes. In total the projects that received certificates in 2004 account for annual CO 2 emission reductions of 585,998 tonnes. 16

17 Groen Beleggen Groenprojecten 2004 in detail Natuur, bos en landschap 18 Biologische landbouw 19 Groen Label Kassen 21 Agrificatie 22 Duurzame energie 23 Duurzame woningbouw 25 Fietspadinfrastructuur 26 Vrijwillige bodemsanering 26 Andere projecten 27 Overzicht van projectcategorieën met deelcategorieën 28 natuur, bos en landschap biologische landbouw groen label kassen agrificatie duurzame energie duurzame woningbouw bodemsanering fietspadinfrastructuur andere projecten 5,5% 3,6% 53,9% 0,0% 22,2% 3,2% 0,0% 0,7% 10,8% Aandeel projectvermogen 17

18 Natuur, bos en landschap categorie a t/m d 5,5% Bij Natuur, bos en landschap gaat het om de aanleg van nieuw bos en om projecten die gericht zijn op het ontstaan en het instandhouden van andere natuur- en landschappelijke waarden. Het aantal groenprojecten in deze categorieën is sinds 2001 ieder jaar flink gestegen ten opzichte van de voorafgaande jaren. Waar in 2003 al 2,5 maal meer groenverklaringen waren afgegeven dan het jaar ervoor, is het aantal in 2004 ruim het drievoudige van Vooral in de tweede helft van 2004 zijn opvallend veel van deze donkergroene aanvragen ingediend. Dit komt enerzijds doordat er door een wijziging in de Subsidieregeling agrarisch natuurbeheer veel aanvragen van agrarische natuurverenigingen moesten worden vernieuwd. Voor deze groep projectbeheerders waren tot nu toe niet veel groenverklaringen aangevraagd. Anderzijds is een aantal groenfondsen in 2004 voor het eerst actief de markt op gegaan voor dit soort projecten Afgegeven groenverklaringen Natuur, bos en landschap / Aantal projecten met groenverklaring en projectvermogen Aantal projecten Projectvermogen [in euro s] Natuur, bos en landschap Bos en andere houtopstanden (a) Landgoederen volgens Natuurschoonwet 1928 (c1) Natuurbeheer 2000 (d1) Agrarisch natuurbeheer (d2) Publieke instellingen (d3) Particulier natuurbeheer (d4) Beheersovereenkomsten en natuurontw. (d5 en d6) Totaal Ongeveer 80% van de aanvragen behoort tot de categorie d1, waarvoor een po sitieve beschikking op basis van de Subsidieregeling natuurbeheer 2000 nodig is. De overige 20% valt in de categorie d2. Hiervoor is een positieve beschikking in het kader van de Subsidieregeling agrarisch natuurbeheer vereist. In de overige categorieën zijn in 2004 geen groenverklaringen afgegeven. Ten opzichte van 2003 valt op dat niet alleen het aantal toegekende projecten fors is gestegen, maar ook 18

19 het areaal: van hectare in 2003 naar hectare in Deze stijging is vooral het gevolg van een flink aantal door agrarische natuurverenigingen ingediende aanvragen in de categorie d2, waar vaak grote oppervlaktes onder vallen. Het toegekende projectvermogen in 2004 is ten opzichte van 2003 ruimschoots verdubbeld. Het gemiddelde projectvermogen per groenverklaring is daarentegen met ongeveer 25% gedaald naar euro. Dit laatste heeft ook weer te maken met de aanvragen in de categorie d2. Omdat binnen deze categorie het projectvermogen een verhoudingsgewijs laag forfaitair bedrag per hectare bedraagt en de meeste hectares in deze categorie vallen, is er relatief veel invloed op het gemiddelde projectvermogen. Nieuw areaal [ha] Bos en andere houtopstanden (a) 0 0 Landgoederen volgens Natuurschoonwet 1928 (c1) 0 13 Natuurbeheer 2000 (d1) Agrarisch natuurbeheer (d2) Publieke instellingen (d3) 0 0 Particulier natuurbeheer (d4) 0 0 Beheersovereenkomsten en natuurontwikkeling (d5 en d6) 0 0 Totaal Toename areaal natuurontwikkeling Biologische landbouw categorie e1 en e2 Biologische landbouw omvat de productie of verwerking van landbouwproducten volgens de voorschriften van het Landbouwkwaliteitsbesluit biologische productiemethode. Deze categorie is sinds de start in de regeling opgenomen. In de categorie Biologische landbouw kunnen in tegenstelling tot de andere categorieën ook aanvragen worden ingediend voor bestaande projecten. Het aantal toegekende groenprojecten wisselt per jaar sterk. In 2004 is het aantal afgegeven groenverklaringen iets gestegen ten opzichte van ,6% ha Afgegeven groen verklaringen en het aantal hectares Biologische landbouw / (bruine lijn) 19

20 Aantal projecten met groenverklaring en projectvermogen voor Biologische landbouw Aantal projecten Projectvermogen [euro s] Biologische landbouw Plantaardig (e1) Dierlijk (e2) Gemengd (e1/2) Totaal Het aantal aanvragen in de categorie Biologische landbouw is de afgelopen jaren steeds teruggelopen, met 2003 als dieptepunt. In 2004 is voor het eerst weer spra ke van een lichte stijging. De economische recessie en de prijzenslag binnen de su permarktsector treft ook de biologische sector. De consumentenbestedingen aan biologische producten vertonen echter wel weer een positieve ontwikkeling in de tweede helft van Er is momenteel nog steeds weinig belangstelling voor het omschakelen naar biologische landbouw. Want hoewel er sprake is van een lichte stijging van het aantal toegekende aanvragen, is bijna 40% van de aanvragen afkomstig van uitbreidingen door bedrijven die al gebruik maken van de regeling en dus al biologisch telen of verwerken. De plantaardige sector trekt weer wat aan. De stijging van het aantal afgegeven groenverklaringen is volledig aan deze sector te danken. Van de 50 projecten in de dierlijke sector hebben er 27 betrekking op bedrijven met grootvee (voornamelijk runderen en varkens) en 20 op bedrijven met kleinvee (kippen, schapen en geiten). Naast biologische productiebedrijven vallen ook verwerkende bedrijven onder de categorie Biologische landbouw. Stimulering van verwerkende bedrijven beoogt een verbreding van het biologische productassortiment en leidt tot producten met een hogere toegevoegde waarde. Er zijn in 2004 drie groenverklaringen afgegeven aan bedrijven die biologische producten verwerken. Het toegekende projectvermogen ligt een paar procent hoger dan in Het gemiddelde projectvermogen is gedaald tot euro. Vooral de projecten uit de dierlijke sector zijn kleiner van omvang dan een jaar eerder. Nieuw areaal Biologische landbouw Nieuw areaal [ha] Akkerbouw Fruit 13 6 Gemengd Tuinbouw Glasgroenten 4 0 Grootvee Kleinvee Totaal De nieuwe aanvragen in de categorie Biologische landbouw zijn goed voor een uitbreiding van de oppervlakte biologische landbouw onder de Regeling groenprojecten van hectare. 20