Cleantech Markt Nederland 2008

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Cleantech Markt Nederland 2008"

Transcriptie

1 Cleantech Markt Nederland 2008 Baken Adviesgroep November 2008 Laurens van Graafeiland

2 Definitie en drivers van cleantech 1.1. Inleiding Cleantech is een nieuwe markt. Sinds 2000 heeft deze sector een grote vlucht genomen. Het aandeel van cleantech in de venture capital fondsen groeit exponentieel en er komen steeds meer venture capital fondsen die zich specifiek op cleantech richten. In dit rapport wordt een beeld geschetst van wat cleantech is, waarom dit juist op dit moment een interessante sector is, welke verwachtingen er zijn voor de toekomst en wat de markt is in Nederland Wat is cleantech? De term cleantech omvat op kennis gebaseerde producten en diensten, die het gebruik van natuurlijke bronnen optimaliseren, terwijl de ecologisch impact gereduceerd wordt en economische waarde wordt toegevoegd door verlaagde kosten en verbeterde winstgevendheid. Kortom CO 2 uitstoot wordt gereduceerd en tegelijk worden kosten (bijv. energie) bespaard. Cleantech beperkt zich niet alleen tot technologieën rond alternatieve en vernieuwbare energie. Het kijkt naar alle technologische innovaties, die economische winst creëren zonder milieukosten. Cleantech valt dan ook niet te verwarren met de termen environmental technology of greentech, die populair waren in de jaren 70 en 80. Cleantech jaren 2000 Greentech of envirotech jaren 1970-'80 markt- en economische factoren drijfveren begin van de pijplijn technologie alle technologische innovaties, die economische winst creëren zonder milieukosten biedt zowel winstgevendheid als duurzaamheid voordelen heeft impact op de werk- en leefomgeving, de producten die geproduceerd worden, ontwikkelplannen van steden, provincies en landen over gehele wereld Biologisch & materialen wetenschap en systems design & engineering Ondernemerschap mentaliteit hoge mate van gebruik van ICT regelgeving belangrijkste drijfveer einde van de pijplijn technologie alleen alternatieve en vernieuwbare energie beperkte mogelijkheden voor aantrekkelijke winsten alternatieve klank, terug naar de natuur, milieuactivisten, laboratorium wetenschappers technologie was early stage van ontwikkeling chemische wetenschap en traditionele engineering Red de wereld mentaliteit lage mate van gebruik van ICT 2

3 Cleantech is inmiddels een aparte industrie geworden maar wel nog in zijn prille jaren. De volgende segmenten kunnen worden onderscheiden. Segment Voorbeelden opwekking Recycling & Afval Biobrandstoffen Zonne-energie Windenergie Vervanging & Terugwinning Water Bio chemicaliën Basis metalen Grondstoffen Efficiency Proces redesign Verlichting Verwarming, ventilatie, airconditioning en koeling CO 2 opvang Opslag Batterijen Brandstofcellen Geothermisch Materialen Industriële Oplossingen Landbouw Voedingstechnologie Bouw Consumenten Software Medisch Maakindustrie/ Electrisch handel 1.3. Wat zijn drivers, waarom cleantech? Belangrijke drivers achter cleantech zijn schaarste aan energie en grondstoffen, wet- en regelgeving door overheden, strategie van bedrijven en de vraag van consumenten. Schaarste energie en grondstoffen en grondstoffen worden schaarser, terwijl de mondiale vraag stijgt door opkomende economieën als China en India. Wet- en regelving Overheden definiëren steeds meer beleid om de uitstoot van broeikasgassen te beperken. De EU heeft het European Union Emission Trading Scheme (EU ETS) 3

4 in 2005 ingevoerd. Dit systeem staat ook wel bekend als cap and trade. Bedrijven in maakindustrie en energiesector krijgen een bovengrens mee voor CO 2 uitstoot. Alle uitstoot hierboven wordt belast met een boete, die verwacht wordt op circ 58 per ton uit te komen. Voorbeelden hiervan zijn de Bedrijven in EU krijgen een CO 2 belasting. De EU zal de komende jaren de grenzen aanscherpen en naar meer bedrijfssectoren uitbreiden. Bedrijven Meer en meer bedrijven maken beleid op het gebied van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO of Corporate Social Responsability). Daarnaast spelen bij veel bedrijven kostenbesparingen een belangrijke rol. Consumenten Steeds meer consumenten vinden het milieu belangrijker. labels voor auto s en huizen zijn een voorbeeld van het consumentenbelang Nederland In Nederland werden al in de middeleeuwen schone technologieën gebruikt. Wind energie werd gebruik voor windmolens om graan te malen en water te pompen. Ze verloren hundominantie tijdens de industriële revolutie, toen niet zo schone stoommachines opkwamen. Er is een zeer grote diversiteit aan cleantech bedrijven in Nederland werkzaam. Ook banken en asset management perijen beginnen zich op de cleantech markt te begeven. Een goed overzicht van de initiatieven in de Nederlandse Markt per regio en segment binnen de cleantech ontbreekt. Baken Adviesgroep is gestart met een inventarisatie van de bedrijven en houdt de initiatieven bij in een database, die continu wordt aangevuld. Dit vormt de basis voor business plannen, marktanalyses en het monitoren van trends en ontwikkelingen in de Cleantech markt in Nederland en België bij te houden. Uit een eerste inventarisatie blijkt, dat er bijna 200 bedrijven momenteel actief zijn in de cleantech markt in Nederland. Hiervan is de meerderheid actief in energie opwekking. Opvallend is dat in Nederland in vergelijking met Europa veel bedrijven actief zijn in water, recycling & afval en lucht. 4

5 Vervanging & terugwinning Cleantech markt Nederland (2008, aantal bedrijven) Industriële oplossingen Opslag 4% 3% 1% Efficiency Industriële oplossingen Cleantech markt Europa (2008, aantal bedrijven) 12% Opslag 10% 27% opwekking 65% Efficiency 14% opwekking 60% 4% Bron: Baken Adviesgroep Vervanging & terugwinning Bron: Cleantech Network Interesse in meer informatie? Wanneer u meer wilt weten van de cleantech markt in Nederland kunt u met ons contact opnemen. Laurens van Graafeiland Baken Adviesgroep lvangraafeiland@bakenadviesgroep.nl Postbus HA Amsterdam 5

Beleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu

Beleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu Beleggen in de toekomst de kansen van beleggen in klimaat en milieu Angst voor de gevolgen? Stijging van de zeespiegel Hollandse Delta, 6 miljoen Randstedelingen op de vlucht. Bedreiging van het Eco-systeem

Nadere informatie

Biobrandstoffen: Hype of duurzame oplossing? Prof. Wim Soetaert

Biobrandstoffen: Hype of duurzame oplossing? Prof. Wim Soetaert Biobrandstoffen: Hype of duurzame oplossing? Prof. Wim Soetaert 1 Fossiele grondstoffen worden steeds duurder Petroleumprijs in dollar per vat Hernieuwbare grondstoffen: opbrengst per ha stijgt voortdurend

Nadere informatie

Quest for Summer. Leuven, 1 september 2018

Quest for Summer. Leuven, 1 september 2018 Quest for Summer Leuven, 1 september 2018 Gastsprekers: 2014: Françoise Chombar, CEO MELEXIS 2015: Wim Ottevaere, CFO ABLYNX 2016: Elling De Lange, CFO TKH GROUP 2017: Luc Burgelman, CEO NGDATA 2018: Hans

Nadere informatie

Quest for Summer. Leuven, 29 augustus 2015. Inleiding. Quest Cleantech Fund / Quest for Growth. TKH Group: the solution provider. Vragen en antwoorden

Quest for Summer. Leuven, 29 augustus 2015. Inleiding. Quest Cleantech Fund / Quest for Growth. TKH Group: the solution provider. Vragen en antwoorden Quest for Summer Leuven, 29 augustus 2015 PROGRAMMA Inleiding Jos Peeters, managing partner Capricorn Venture Partners Quest Cleantech Fund / Quest for Growth Yves Vaneerdewegh, investeringsmanager genoteerde

Nadere informatie

ZELFVOORZIENEND: TRENDS, MOGELIJKHEDEN EN GRENZEN

ZELFVOORZIENEND: TRENDS, MOGELIJKHEDEN EN GRENZEN ZELFVOORZIENEND: TRENDS, MOGELIJKHEDEN EN GRENZEN Lezing ter gelegenheid van het GEO Promotion Congres van eigen bodem 10 maart 2017 Groningen. door prof. em. Pier Vellinga Waddenacademie Colin OPBOUW

Nadere informatie

Verpakken in de circulaire economie. Hester Klein Lankhorst Empack, 5 april 2017

Verpakken in de circulaire economie. Hester Klein Lankhorst Empack, 5 april 2017 Verpakken in de circulaire economie Hester Klein Lankhorst Empack, 5 april 2017 2 Copyright 2016 KIDV 8 november 2016 3 Copyright 2017 KIDV 12-4-2017 Verpakkingen In Europa openen we ongeveer 7 verpakkingen

Nadere informatie

INNAX GROUP presentatie PROVADA 7 JUNI 2011 1400-1430H

INNAX GROUP presentatie PROVADA 7 JUNI 2011 1400-1430H INNAX GROUP presentatie PROVADA 7 JUNI 2011 1400-1430H Presentatie EVEN VOORSTELLEN WAT DOET INNAX LINK NAAR HET ENDIS CONCEPT ENERGIE MANAGEMENT DUURZAME ENERGIE VOORZIENING Even voorstellen PHILIP BLAAUW

Nadere informatie

Impact Cloud computing

Impact Cloud computing Impact Cloud computing op de Nederlandse zakelijke markt 2 inleiding De economische omstandigheden zijn uitdagend. Nederland is onder invloed van de schuldencrisis in een nieuwe recessie beland; de economische

Nadere informatie

Impact Cloud computing

Impact Cloud computing Impact Cloud computing op de Nederlandse zakelijke markt De impact van Cloud Computing op de Nederlandse zakelijke markt De economische omstandigheden zijn uitdagend. Nederland is en bedrijven informatietechnologie

Nadere informatie

Naar een hoogefficiënte en duurzame toekomstige energie-voorziening

Naar een hoogefficiënte en duurzame toekomstige energie-voorziening Naar een hoogefficiënte en duurzame toekomstige energie-voorziening J.W. Tolkamp - SOLIDpower 23/01/2017 The research leading to these results has received funding from the European Union s 7 th Framework

Nadere informatie

Vlaams afval- en materialencongres 6 april

Vlaams afval- en materialencongres 6 april Vlaams afval- en materialencongres 6 april Erik de Baedts Directeur NVRD President MWE Board member ISWA Strategisch omgaan met grondstoffen Nederlandse vereniging van gemeenten ogv afvalbeheer & reiniging

Nadere informatie

Achterhoek 2020 Tom van der Horst, TNO 28 januari 2015 1

Achterhoek 2020 Tom van der Horst, TNO 28 januari 2015 1 Achterhoek 2020 Tom van der Horst, TNO 28 januari 2015 1 Dutch industry fit for the future?! onze wereld verandert en dus ook onze industrie. met impact op economie en samenleving smart industry agenda

Nadere informatie

Marktrapport Schadeverzekeringen 2012

Marktrapport Schadeverzekeringen 2012 Marktrapport Schadeverzekeringen 2012 Markt, trends en ontwikkelingen Amsterdam, november 2011 Ir. L. van Graafeiland Dr. P. van Gelderen Baken Adviesgroep BV info@bakenadviesgroep.nl +31 (0)20 659 22

Nadere informatie

Betekenis Energieakkoord voor Duurzame Groei voor de Installatiebranche. Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel 3 februari 2014 / VSK beurs

Betekenis Energieakkoord voor Duurzame Groei voor de Installatiebranche. Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel 3 februari 2014 / VSK beurs Betekenis Energieakkoord voor Duurzame Groei voor de Installatiebranche Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel 3 februari 2014 / VSK beurs Inhoud Introductie Duurzame Energie Koepel en Sector beschrijving

Nadere informatie

Programma Circulaire Economie RKI NRK, december 2018

Programma Circulaire Economie RKI NRK, december 2018 Programma Circulaire Economie RKI, december 2018 Het sluiten van kringloop Aanpak programma /PEN Stuurgroep CE e acties/projecten Door (groepen) bedrijven Consumentenproducten acties/projecten door bedrijven

Nadere informatie

De ONBEKENDE KANT van PLASTIC. Waarom worden zoveel. producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt?

De ONBEKENDE KANT van PLASTIC. Waarom worden zoveel. producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt? De ONBEKENDE KANT van PLASTIC Waarom worden zoveel producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt? PLASTIC IS WAARDEVOL Tijdens de productie en gebruik EEN

Nadere informatie

Duurzaamheid. De voordelen van blikverpakkingen

Duurzaamheid. De voordelen van blikverpakkingen Duurzaamheid De voordelen van blikverpakkingen Duurzaamheid Duurzaamheid is één van de belangrijke aandachtspunten van het bedrijfsleven. Deze brochure is een initiatief van EMPAC, de organisatie van de

Nadere informatie

SMART INDUSTRY, FACTORIES & FINANCE. ARNOLD STOKKING, Algemeen Directeur Industrie

SMART INDUSTRY, FACTORIES & FINANCE. ARNOLD STOKKING, Algemeen Directeur Industrie SMART INDUSTRY, FACTORIES & FINANCE ARNOLD STOKKING, Algemeen Directeur Industrie groei LINEAIR VERSUS EXPONENTIËLE GROEI exponentieel disruptie lineair tijd 2 Tijd, in jaren INNOVATIE GAAT STEEDS SNELLER

Nadere informatie

Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa)

Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Lees ter voorbereiding onderstaande teksten. Het milieu De Europese Unie werkt aan de bescherming en verbetering van

Nadere informatie

Umsetzungsmaßnahmen CO 2 - Footprint aus Kundensicht/ Realisatie van CO 2 - Footprint uit visie van de klant

Umsetzungsmaßnahmen CO 2 - Footprint aus Kundensicht/ Realisatie van CO 2 - Footprint uit visie van de klant Umsetzungsmaßnahmen CO 2 - Footprint aus Kundensicht/ Realisatie van CO 2 - Footprint uit visie van de klant 1 Recordwaarde bij CO 2 Meting van NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration) op

Nadere informatie

Industrie & innovatie

Industrie & innovatie Industrie & innovatie Boardroomdiscussie Corné Kranenburg sectorspecialist Industrie Marlise van der Plas themamanager Innovatie Welkom! 2 Programma Introductie 12:00 12:15 Ontwikkelingen in de wereld

Nadere informatie

Insights Energiebranche

Insights Energiebranche Insights Energiebranche Naar aanleiding van de nucleaire ramp in Fukushima heeft de Duitse politiek besloten vaart te zetten achter het afbouwen van kernenergie. Een transitie naar duurzame energie is

Nadere informatie

Voor het eerst in zeven jaar stijgt het aantal snelgroeiende bedrijven weer in Nederland

Voor het eerst in zeven jaar stijgt het aantal snelgroeiende bedrijven weer in Nederland Voor het eerst in zeven jaar stijgt het aantal snelgroeiende bedrijven weer in Nederland Voornamelijk binnen de zakelijke dienstverlening neemt het aandeel snelgroeiende bedrijven snel toe. Binnen de topsectoren

Nadere informatie

Een Smart Industry is een industrie met (productie)faciliteiten die een maximale flexibiliteit realiseren met betrekking tot:

Een Smart Industry is een industrie met (productie)faciliteiten die een maximale flexibiliteit realiseren met betrekking tot: Jac. Gofers 16 april 2015 1 Smart Industry Een Smart Industry is een industrie met (productie)faciliteiten die een maximale flexibiliteit realiseren met betrekking tot: de productvraag (specificaties,

Nadere informatie

Klimaatbeleid gericht op een energietransitie. 11 maart 2016, Ros PBL

Klimaatbeleid gericht op een energietransitie. 11 maart 2016, Ros PBL Klimaatbeleid gericht op een energietransitie 1 De transitietheorie Landschap RLIadvies Klimaatakkoord Parijs Regime Systeemverandering Niches 2 Broeikasgasemissies: de opgave! Emissies Mton CO2-eq 1990

Nadere informatie

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Doelstellingen - Mondiaal Parijs-akkoord: Well below 2 degrees. Mondiaal circa 50% emissiereductie nodig in

Nadere informatie

Duurzame Industrie. De overgang naar een circulaire en een CO2-vrije industrie

Duurzame Industrie. De overgang naar een circulaire en een CO2-vrije industrie Duurzame Industrie De overgang naar een circulaire en een CO2-vrije industrie De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt De verduurzaming van Nederland en van de industrie vraagt onder andere

Nadere informatie

Samen omschakelen Arnhem, 7 september 2016

Samen omschakelen Arnhem, 7 september 2016 Samen omschakelen Arnhem, 7 september 2016 Waarom zijn we bijeen? Verduurzaming energievoorziening Samenwerking om de NL ambitie te verwezenlijken Samenwerking vanaf de start van initiatieven Draagvlak

Nadere informatie

Fiches van Private financieringsbronnen IPO-project Slim financieren

Fiches van Private financieringsbronnen IPO-project Slim financieren Fiches van Private financieringsbronnen IPO-project Slim financieren Private equity/investeringsfonds Ampere Equity Fonds Aandeelhouders zijn APG, PGGM, Delta Lloyd and Rabobank. Focus op productie duurzame

Nadere informatie

De nieuwe energie-efficiëntierichtlijn - Uitdagingen & oplossingen -

De nieuwe energie-efficiëntierichtlijn - Uitdagingen & oplossingen - De nieuwe energie-efficiëntierichtlijn l - Uitdagingen & oplossingen - DG Energie 22 juni 2011 ENERGIEVOORZIENING NOG AFHANKELIJKER VAN IMPORT Te verwachten scenario gebaseerd op cijfers in 2009 in % OLIE

Nadere informatie

Circulair Inkopen Van theoretisch kader naar pragmatische uitwerking. Pieter van den Herik & Menno van der Valk Alkmaar:

Circulair Inkopen Van theoretisch kader naar pragmatische uitwerking. Pieter van den Herik & Menno van der Valk Alkmaar: Circulair Inkopen Van theoretisch kader naar pragmatische uitwerking Pieter van den Herik & Menno van der Valk Alkmaar: 8-9-2016 Circulair inkopen Alkmaar 8 september 2016 Pieter van den Herik - MVO Nederland

Nadere informatie

Circulair ontwerpen. Opportuniteiten & uitdagingen. Patrick Van den Bossche Studiedag SERV/MINA raad 13 september 2016

Circulair ontwerpen. Opportuniteiten & uitdagingen. Patrick Van den Bossche Studiedag SERV/MINA raad 13 september 2016 Circulair ontwerpen Opportuniteiten & uitdagingen Patrick Van den Bossche Studiedag SERV/MINA raad 13 september 2016 Agoria is de grootste sectorfederatie 1700 lidbedrijven in 10 activiteitsdomeinen Aeronautics,

Nadere informatie

VOORUITKIJKSPIEGEL FINANCIËLE SECTOR IDEEËN VOOR EEN AANPAK HELPDESK NATUURLIJK KAPITAAL

VOORUITKIJKSPIEGEL FINANCIËLE SECTOR IDEEËN VOOR EEN AANPAK HELPDESK NATUURLIJK KAPITAAL VOORUITKIJKSPIEGEL FINANCIËLE SECTOR IDEEËN VOOR EEN AANPAK HELPDESK NATUURLIJK KAPITAAL 14 juni 2016 INHOUD Aanleiding Risicomodellen Een vooruitkijkspiegel Vooruit kijken: hoe doe je dat? NK vooruitkijkspiegel

Nadere informatie

Klimaatakkoord Rijk en UvW

Klimaatakkoord Rijk en UvW Klimaatakkoord Rijk en UvW Politieke en beleidsmatige context (klimaatbeleid) Rafaël Lazaroms 25 mei 2010 1 Inhoud presentatie Voorstellen Internationaal en nationaal klimaatbeleid Positie waterschappen

Nadere informatie

Duurzame Industrie. De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt

Duurzame Industrie. De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt Duurzame Industrie De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt De verduurzaming van Nederland en van de industrie vraagt onder andere

Nadere informatie

Een nieuwe kijk op kunststof en rubber. Feiten & cijfers

Een nieuwe kijk op kunststof en rubber. Feiten & cijfers Een nieuwe kijk op kunststof en rubber Feiten & cijfers PRODUCTIE & PROCES -40% Economie NL 2014 bedrijven werknemers jaaromzet Innovaties en optimalisaties van de productieprocessen, hebben er in de afgelopen

Nadere informatie

Resultaten ICT Barometer Green ICT. Jaargang 9 14 juli 2009

Resultaten ICT Barometer Green ICT. Jaargang 9 14 juli 2009 Resultaten ICT Barometer Green ICT Jaargang 9 14 juli 2009 DISCLAIMER: de kleine lettertjes De ICT Barometer, een onderzoek van Ernst & Young, is de gerenommeerde vinger aan de pols voor managers. Het

Nadere informatie

Een nieuwe kijk op kunststof en rubber. Feiten & cijfers

Een nieuwe kijk op kunststof en rubber. Feiten & cijfers Een nieuwe kijk op kunststof en rubber Feiten & cijfers PRODUCTIE & PROCES -40% Economie NL 2016 bedrijven werknemers jaaromzet Innovaties en optimalisaties van de productieprocessen, hebben er in de afgelopen

Nadere informatie

4 keer beoordeeld 4 maart Natuurkunde H6 Samenvatting

4 keer beoordeeld 4 maart Natuurkunde H6 Samenvatting 5,2 Samenvatting door Syb 763 woorden 4 keer beoordeeld 4 maart 2018 Vak Natuurkunde Methode Pulsar Natuurkunde H6 Samenvatting PARAGRAAF 1 Er zijn veel verschillende soorten energie: Bewegingsenergie

Nadere informatie

Introductie Presentatie aan Bewonersorganisatie. Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen

Introductie Presentatie aan Bewonersorganisatie. Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen Introductie Presentatie aan Bewonersorganisatie Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen Wie ben ik? Mijn naam is Graham Degens Ik heb >30 jaar in de olie industrie gewerkt, om olie en gas optimaal

Nadere informatie

Samenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s

Samenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s Samenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s In een globaliserende economie moeten regio s en ondernemingen internationaal concurreren. Internationalisatie draagt bij tot de economische

Nadere informatie

1E SCHOOL. duurzaam gerenoveerd

1E SCHOOL. duurzaam gerenoveerd 1E SCHOOL duurzaam gerenoveerd DUURZAAM RENOVEREN investeren in MEERVOUDIGE OPBRENGST INHOUD PRESENTATIE 1 Niet duurzame school 2 Duurzaam bouwen & leven 3 Duurzame energie, kleinschalig opgewekt 4 Passief

Nadere informatie

duurzame energievoorziening voor bedrijventerreinen

duurzame energievoorziening voor bedrijventerreinen duurzame energievoorziening voor bedrijventerreinen De toekomst van de energievoorziening Gemeenten, provincies, bedrijven en projectontwikkelaars gaan zich steeds meer richten op duurzame energiedoelstellingen,

Nadere informatie

Quest for Growth. Leuven, 7 december PROGRAMMA Verwelkoming door Bolero Presentatie Quest for Growth. Vraag en antwoord

Quest for Growth. Leuven, 7 december PROGRAMMA Verwelkoming door Bolero Presentatie Quest for Growth. Vraag en antwoord Quest for Growth Leuven, 7 december 2017 PROGRAMMA Verwelkoming door Bolero Presentatie Quest for Growth Yves Vaneerdewegh, Member Executive Committee Capricorn Venture Partners Vraag en antwoord gemodereerd

Nadere informatie

Zuid-Holland is een mooie provincie met grote steden en veel groen. Zuid-Holland is

Zuid-Holland is een mooie provincie met grote steden en veel groen. Zuid-Holland is Klare taal Inleiding Zuid-Holland is een mooie provincie met grote steden en veel groen. Zuid-Holland is ook een kwetsbare provincie. De bodem daalt en de zeespiegel stijgt door klimaatverandering. Er

Nadere informatie

CO2-uitstoot Regio Noord-Veluwe

CO2-uitstoot Regio Noord-Veluwe CO2-uitstoot Regio Noord-Veluwe 1 CO2-uitstoot hoofdsectoren 1.1 Inleiding In deze rapportage wordt de CO2-uitstoot van uw gemeente weergegeven, voorzover de daarvoor benodigde gegevens beschikbaar zijn.

Nadere informatie

Amsterdamse haven en innovatie

Amsterdamse haven en innovatie Amsterdamse haven en innovatie 26 september 2011, Hoge School van Amsterdam Haven Amsterdam is een bedrijf van de gemeente Amsterdam Oostelijke handelskade (huidige situatie) Oostelijke handelskade (oude

Nadere informatie

Samenvatting Sectorstudie hernieuwbare energie

Samenvatting Sectorstudie hernieuwbare energie Samenvatting Sectorstudie hernieuwbare energie Departement WSE Afdeling Sociale Economie en Werkbaar Werk Impact van de strategische trends in industriële en maatschappelijke noden, herbruikbare energie

Nadere informatie

Toets_Hfdst10_BronnenVanEnergie

Toets_Hfdst10_BronnenVanEnergie Toets_Hfdst10_BronnenVanEnergie Vragen Samengesteld door: visign@hetnet.nl Datum: 31-1-2017 Tijd: 11:10 Samenstelling: Geowijzer Vraag: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19,

Nadere informatie

CO2 prestatieladder Actieve Deelname Initiatief 2015

CO2 prestatieladder Actieve Deelname Initiatief 2015 CO2 prestatieladder Actieve Deelname Initiatief 2015 Projectgegevens Opsteller TAJ van Deijzen Versie 2015-1 Status Definitief Datum CO2 verantwoordelijke TAJ van Deijzen 6-8-2015 Directievertegenwoordiger

Nadere informatie

Green IT. Duurzaam Middelbaar Beroeps- Onderwijs

Green IT. Duurzaam Middelbaar Beroeps- Onderwijs Green IT Rob de Vrind Duurzaam Middelbaar Beroeps- Onderwijs We hebben een prachtige wereld waar we zuinig op moeten zijn Kijk maar hoe mooi de wereld is Kijk maar hoe mooi de wereld is Kijk maar hoe mooi

Nadere informatie

Materiaal keuzes. Globaal genomen zijn er 4 basis functies denkbaar waarom men het product wilt verpakken.

Materiaal keuzes. Globaal genomen zijn er 4 basis functies denkbaar waarom men het product wilt verpakken. Materiaal keuzes Waarom verpakken we het product? Dit is de eerste vraag die beantwoord moet worden. Immers als het niet nodig is om een product te verpakken, is een materiaal keuze ook niet nodig en ontstaat

Nadere informatie

Het Vlaams energie- en klimaatbeleid

Het Vlaams energie- en klimaatbeleid Het Vlaams energie- en klimaatbeleid (focus industrie / stoom) Zwijnaarde - Stoomtechniekdag Energik 8 mei 2019 Inhoud Vooraf Europees kader inzake klimaat Vlaams/Belgische energie- en klimaatbeleidsplanning:

Nadere informatie

Duurzaamheid in Amersfoort: kansen en inspiratie Het Amersfoorts Afwegingskader Duurzaamheid

Duurzaamheid in Amersfoort: kansen en inspiratie Het Amersfoorts Afwegingskader Duurzaamheid Duurzaamheid in : kansen en inspiratie Het s Afwegingskader Duurzaamheid s Afwegingskader Duurzaamheid s Afwegingskader Duurzaamheid Leefomgeving Dit project draagt bij aan een gezond woon- en werkklimaat

Nadere informatie

STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA

STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA UPDATE 2016 SAMENVATTING STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA Opdrachtgever Gemeente Breda Afdeling Mobiliteit en Milieu Opdrachtnemer Evert

Nadere informatie

Slimme Aanpak Energiebesparing voor de industrie

Slimme Aanpak Energiebesparing voor de industrie Slimme Aanpak Energiebesparing voor de industrie Mei 2014 www.ecn.nl Nederlands industrieel energiegebruik Feedstock M 3792 Elektrisch M 1736 Een economische waarde van ca. 6 miljard euro per jaar Jaarlijks

Nadere informatie

Circulaire Economie en Duurzaamheid. In een circulaire economie behouden producten hun waarde en ontstaan geen afvalstoffen

Circulaire Economie en Duurzaamheid. In een circulaire economie behouden producten hun waarde en ontstaan geen afvalstoffen Circulaire Economie en Duurzaamheid In een circulaire economie behouden producten hun waarde en ontstaan geen afvalstoffen Componenten van Duurzaamheid LANG- DUURIG- HEID GEZONDE LEEF- OMGEVING MILIEU

Nadere informatie

Helmonds Energieconvenant

Helmonds Energieconvenant Helmonds Energieconvenant Helmondse bedrijven slaan de handen ineen voor een duurzame en betrouwbare energievoorziening. Waarom een energieconvenant? Energie is de drijvende kracht Energie is de drijvende

Nadere informatie

Kennissessie. Energietransitie. Willem Altena John Kerkhoven

Kennissessie. Energietransitie. Willem Altena John Kerkhoven Kennissessie Energietransitie Willem Altena John Kerkhoven 2 Programma Kennissessie Introductie Toelichting Energieakkoord Uitleg Pauze Toepassen ETM 3 Programma Kennissessie Introductie Toelichting Energieakkoord

Nadere informatie

Kunststoffen: zegen of zorg?

Kunststoffen: zegen of zorg? No Waste into the Oceans Kunststoffen: zegen of zorg? Stuf Kaasenbrood Open Universiteit, 3 november 2012 Kunststoffen: zegen of zorg? Gebruik en Voordelen van kunststoffen Kunststofimago en Probleemthema

Nadere informatie

STORAGE & INTEGRATION OF RENEWABLE ENERGY (SIRE)

STORAGE & INTEGRATION OF RENEWABLE ENERGY (SIRE) Concept R&D plan ECN 2018 STORAGE & INTEGRATION OF RENEWABLE ENERGY (SIRE) Context en visie In 2050 is het energiesysteem CO 2 -neutraal; een aanzienlijk deel van de energie zal worden gegenereerd door

Nadere informatie

Energievoorziening Rotterdam 2025

Energievoorziening Rotterdam 2025 Energievoorziening Rotterdam 2025 Trends Issues Uitdagingen 9/14/2011 www.bollwerk.nl 1 Trends (1) Wereld energiemarkt: onzeker Toenemende druk op steeds schaarsere fossiele bronnen Energieprijzen onvoorspelbaar,

Nadere informatie

Duurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025

Duurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025 Duurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025 Willemien Veele Cor Kamminga 08-04-16 www.rijksmonumenten.nl Achtergrond en aanleiding Ambitie om in 2020 16% van de energie duurzaam op te wekken in Fryslân

Nadere informatie

Verduurzaming van het energieverbruik in het MKB. Marise Pronk, Dorien Boer April 2018

Verduurzaming van het energieverbruik in het MKB. Marise Pronk, Dorien Boer April 2018 Verduurzaming van het energieverbruik in het MKB Marise Pronk, Dorien Boer April 2018 Contents 1 De centrale vraag & de onderzoeksopzet 3 2 Samenvatting 8 3 Kennis en informatiebehoefte ten aanzien van

Nadere informatie

NIVE masterclass Kansen van duurzaam ondernemen

NIVE masterclass Kansen van duurzaam ondernemen NIVE masterclass Kansen van duurzaam ondernemen Felix Gruijters Nuon Amsterdam ArenA 12 oktober 2011 1 A convenient truth 44 triljard dollar staat op het spel Die waarde biedt kansen A convenient truth

Nadere informatie

Snel op weg naar de (digitale) rechtbank van 2016

Snel op weg naar de (digitale) rechtbank van 2016 Snel op weg naar de (digitale) rechtbank van 2016 Paul Aantjes MBA Marketing Manager Zakelijke Dienstverlening Inhoudsopgave 1. Omgeving Nederlandse advocatuur, uitdagingen 2013! 2. Visie orde van Advocaten

Nadere informatie

Biomassa in het Voorstel voor Hoofdlijnen van het Klimaatakkoord (VHKA)

Biomassa in het Voorstel voor Hoofdlijnen van het Klimaatakkoord (VHKA) Biomassa in het Voorstel voor Hoofdlijnen van het Klimaatakkoord (VHKA) Marit van Hout, PBL 10 oktober 2018, Den Bosch TKI BBE overleg Wat staat er over biomassa in het Voorstel voor Hoofdlijnen van het

Nadere informatie

Schone technologie voor een levende aarde Bouwen aan de Nederlandse schone technologie sector

Schone technologie voor een levende aarde Bouwen aan de Nederlandse schone technologie sector Wereld Natuur Fonds Driebergseweg 10 Postbus 7 3700 AA Zeist Tel: +31 30 693 7333 Direct: Fax: +31 30 691 2064 Info@wnf.nl www.wnf.nl Schone technologie voor een levende aarde Bouwen aan de Nederlandse

Nadere informatie

Transformatie naar een slimme, datagedreven tuinbouw

Transformatie naar een slimme, datagedreven tuinbouw Transformatie naar een slimme, datagedreven tuinbouw de rol van onderzoek 19 oktober 2017, prof.dr.ir. Jack van der Vorst, lid concernraad Wageningen University & Research Wereldwijde uitdagingen land-

Nadere informatie

De groei voorbij. Jaap van Duijn september 2007

De groei voorbij. Jaap van Duijn september 2007 De groei voorbij Jaap van Duijn september 2007 1 Een welvaartsexplosie Na WO II is de welvaart meer gestegen dan in de 300 jaar daarvoor Oorzaken: inhaalslag, technologische verandering en bevolkingsgroei

Nadere informatie

Schoonschip is de meest duurzame drijvende woonwijk van Europa, bestaande uit 46 drijvende huishoudens die een nieuwe standaard definieert voor

Schoonschip is de meest duurzame drijvende woonwijk van Europa, bestaande uit 46 drijvende huishoudens die een nieuwe standaard definieert voor Schoonschip is de meest duurzame drijvende woonwijk van Europa, bestaande uit 46 drijvende huishoudens die een nieuwe standaard definieert voor duurzame stedelijke ontwikkeling in Amsterdam. HET PROJECT

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401

Nadere informatie

Samen werken aan een duurzaam Hellendoorn. Collegebesluit 14 mei 2013. Raadsbesluit 29 oktober 2013.

Samen werken aan een duurzaam Hellendoorn. Collegebesluit 14 mei 2013. Raadsbesluit 29 oktober 2013. Samen werken aan een duurzaam Hellendoorn Collegebesluit 14 mei 2013. Raadsbesluit 29 oktober 2013. 1 Samenvatting Definitie duurzaamheid volgens Brundtland Aanmelden als Millenniumgemeente Speerpunten:

Nadere informatie

Ab Arbo-advisering i en duurzaamheid + MVO

Ab Arbo-advisering i en duurzaamheid + MVO Ab Arbo-advisering i en duurzaamheid + MVO Esther Loozen Atze Boerstra (Stanley Kurvers) NvvA Symposium 2010 1 Programma Introductie door Esther Loozen Korte inleiding over duurzaamheid+ MVO door Atze

Nadere informatie

De binnenstad verandert

De binnenstad verandert De binnenstad verandert Winkelfunctie onder druk Toerisme groeit De (winkel)voorzieningen staan in veel binnensteden onder druk. Winkelketens, maar ook maatschappelijke voorzieningen als de rechtbank,

Nadere informatie

Hoe denken Schiedammers over bepaalde duurzame maatregelen en in hoeverre dragen zij zelf bij aan een duurzaam Schiedam?

Hoe denken Schiedammers over bepaalde duurzame maatregelen en in hoeverre dragen zij zelf bij aan een duurzaam Schiedam? Hoe denken Schiedammers over bepaalde duurzame maatregelen en in hoeverre dragen zij zelf bij aan een duurzaam Schiedam? Kenniscentrum MVS november 2015 oud papier gescheiden aanbieden textiel gescheiden

Nadere informatie

O R D E O P Z AKE N. Een rechtvaardiging voor meer maatregelen op het gebied van energie-efficiëntie in woongebouwen S T L L E N

O R D E O P Z AKE N. Een rechtvaardiging voor meer maatregelen op het gebied van energie-efficiëntie in woongebouwen S T L L E N O R D E O P Z AKE N Een rechtvaardiging voor meer maatregelen op het gebied van energie-efficiëntie in woongebouwen S T L L E N E DE VERONTRUSTENDE WAARHEID De mondiale uitdaging Het is verontrustend maar

Nadere informatie

1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% Er is helemaal geen klimaatprobleem. Weet niet / geen mening

1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% Er is helemaal geen klimaatprobleem. Weet niet / geen mening 1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% kunnen wel even wachten met grote maatregelen 17% 1 Een beetje dringend, we kunnen nog wel even wachten met grote maatregelen,

Nadere informatie

Op weg naar. Doetinchem, 8 maart 2018

Op weg naar. Doetinchem, 8 maart 2018 Op weg naar Doetinchem, 8 maart 2018 Agenda VDL Pieter Bastiaansen Mogelijkheden en ontwikkelingen batterij-elektrisch en waterstof-elektrisch Suez Edwin Kramer Batterij-elektrisch en waterstof-elektrisch

Nadere informatie

WELKOM AAN DE KLIMAATTAFEL VAN LIERDE

WELKOM AAN DE KLIMAATTAFEL VAN LIERDE WELKOM AAN DE KLIMAATTAFEL VAN LIERDE 06/12/2017 PROJECT KLIMAATGEZOND ZUID-OOST-VLAANDEREN Ilse Claes Projectcoördinator 3 PARTNERS & 13 STEDEN EN GEMEENTEN ONDERTEKENING 27 januari 2017 BURGEMEESTERSCONVENANT

Nadere informatie

KERNTHEMA VI ENERGIENEUTRALE BEDRIJFSVOERING MILIEU, GRONDSTOFFEN, ENERGIE EN EMISSIES

KERNTHEMA VI ENERGIENEUTRALE BEDRIJFSVOERING MILIEU, GRONDSTOFFEN, ENERGIE EN EMISSIES KERNTHEMA VI MILIEU, GRONDSTOFFEN, ENERGIE EN EMISSIES Dit kernthema milieu, grondstoff en, energie en emissies geeft de gevolgen van de activiteiten van Aqualectra weer rondom dit onderwerp. Onder dit

Nadere informatie

Duurzaamheid: speerpunt voor industrie en onderwijs

Duurzaamheid: speerpunt voor industrie en onderwijs Duurzaamheid: speerpunt voor industrie en onderwijs Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie Nelo Emerencia, Speerpuntmanager Onderwijs & Innovatie Utrecht, 9 februari 2012 DAS Docentenconferentie

Nadere informatie

ABiodiversiteit en natuur & landschap in de samenleving

ABiodiversiteit en natuur & landschap in de samenleving ABiodiversiteit en natuur & landschap in de samenleving Voorzichtig herstel bedreigde soorten Verdere achteruitgang functioneren van ecosystemen en biodiversiteit Meer aandacht voor natuur als basisvoorwaarde

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst schone scheepvaart. SHIP, 1 november Henri van der Weide

Informatiebijeenkomst schone scheepvaart. SHIP, 1 november Henri van der Weide Informatiebijeenkomst schone scheepvaart SHIP, 1 november Henri van der Weide Vluchtige organische stoffen (VOS), geur van lading en geluid bij overslag Kooldioxide (CO2),Stikstofoxiden (NO X), Zwaveloxiden

Nadere informatie

Kom verder. Saxion. Kenniscentrum Design en Technologie Trends in energie voor bedrijven en bedrijventerreinen. Welkom. Jan de Wit, 20 juni 2012

Kom verder. Saxion. Kenniscentrum Design en Technologie Trends in energie voor bedrijven en bedrijventerreinen. Welkom. Jan de Wit, 20 juni 2012 Kenniscentrum Design en Technologie Trends in energie voor bedrijven en bedrijventerreinen Welkom Jan de Wit, 20 juni 2012 Vragen? Trends: 1. Energiebesparing door monitoring & procesbeheersing 2. Energiebesparing

Nadere informatie

WELKOM AAN DE KLIMAATTAFEL VAN GERAARDSBERGEN

WELKOM AAN DE KLIMAATTAFEL VAN GERAARDSBERGEN WELKOM AAN DE KLIMAATTAFEL VAN GERAARDSBERGEN 31/01/2018 PROJECT KLIMAATGEZOND ZUID-OOST-VLAANDEREN Ilse Claes Projectcoördinator 3 PARTNERS & 13 STEDEN EN GEMEENTEN ONDERTEKENING 27 januari 2017 BURGEMEESTERSCONVENANT

Nadere informatie

SMART SUSTAINABLE BUILDINGS NEED SMART PLATFORMS

SMART SUSTAINABLE BUILDINGS NEED SMART PLATFORMS SMART SUSTAINABLE BUILDINGS NEED SMART PLATFORMS IoT technology that transforms the market for building automation and enables As-a-Service concepts SOLID IN W IRELESS Smart Building Design Model Als IoT

Nadere informatie

ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA

ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA Presentatie door de heer J.M. Barroso, Voorzitter van de Europese Commissie, voor de Europese Raad van 4 februari 2011 Inhoud 1 I. Waarom energiebeleid ertoe doet II. Waarom

Nadere informatie

Naar een duurzame energie huishouding: belofte of mogelijkheid?

Naar een duurzame energie huishouding: belofte of mogelijkheid? Naar een duurzame energie huishouding: belofte of mogelijkheid? Luuk Beurskens, ECN Beleidsstudies KIVI NIRIA, Noordscharwoude, 23 september 2008 www.ecn.nl Inleiding ECN/NRG ontwikkelen hoogwaardige kennis

Nadere informatie

monitor 2018 sociale firma s Amsterdam

monitor 2018 sociale firma s Amsterdam monitor 2018 sociale firma s Amsterdam introductie In het kader van de ontwikkeling van de Sociaal Werkkoepel heeft De Omslag de opdracht gekregen om te inventariseren wat het perspectief is van sociaal

Nadere informatie

PROEFTUIN VOOR HET EUROPESE ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST

PROEFTUIN VOOR HET EUROPESE ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST NOORD-NEDERLAND: PROEFTUIN VOOR HET EUROPESE ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST PROEFTUIN ENERGIE- TRANSITIE REGIONALE PARTNER IN DE EUROPESE ENERGIE UNIE Noord-Nederland is een grensoverschrijdende proeftuin

Nadere informatie

Energiebesparing Gemeente Huizen

Energiebesparing Gemeente Huizen Energiebesparing Gemeente Huizen Programma presentatie Duurzaam Bouwloket De aanpak en landelijke ontwikkelingen Stapsgewijs naar aardgasvrij Subsidies en regelingen Duurzaam Bouwloket Voor onafhankelijke

Nadere informatie

Wijzer worden van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

Wijzer worden van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen De Meeuw Nederland Industrieweg 8 Postbus 18 5688 ZG Oirschot T +31 (0)499 57 20 24 F +31 (0)499 57 46 05 info@demeeuw.com www.demeeuw.com De Meeuw en MVO Wijzer worden van Maatschappelijk Verantwoord

Nadere informatie

Les Biomassa. Werkblad

Les Biomassa. Werkblad LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Biomassa Werkblad Les Biomassa Werkblad Niet windenergie, niet zonne-energie maar biomassa is de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in Nederland. Meer dan 50%

Nadere informatie

CO 2 footprint rapportage Uzin Utz

CO 2 footprint rapportage Uzin Utz CO 2 footprint rapportage 2018 Uzin Utz 1 januari 2018 t/m 31 december 2018 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. Inleiding en samenvatting 1.1. Inleiding 1.2. Samenvatting 2. CO2 reductiebeleid 2.1. Visie 2.2.

Nadere informatie

Smart Energy Management (SEM) Wat data uit de woning kan bijdragen aan de verduurzaming van de gebouwde omgeving

Smart Energy Management (SEM) Wat data uit de woning kan bijdragen aan de verduurzaming van de gebouwde omgeving Smart Energy Management (SEM) Wat data uit de woning kan bijdragen aan de verduurzaming van de gebouwde omgeving ABB Electrification Products, Business Development Agenda Smart Energy Management ABB De

Nadere informatie

NIEUWE VISIE OP ZONREGELING

NIEUWE VISIE OP ZONREGELING NIEUWE VISIE OP ZONREGELING Zon en daglicht regeling als deel van de energieprestaties in gebouwen Peter Winters President of the European Solar Shading Organization Director Shading & Building Dickson

Nadere informatie

Creëren van een innovatief Europa Verslag van de Onafhankelijke Expertengroep inzake O&O en innovatie, aangesteld na de top van Hampton Court

Creëren van een innovatief Europa Verslag van de Onafhankelijke Expertengroep inzake O&O en innovatie, aangesteld na de top van Hampton Court Creëren van een innovatief Europa Verslag van de Onafhankelijke Expertengroep inzake O&O en innovatie, aangesteld na de top van Hampton Court SAMENVATTING Januari 2006 Het volledige verslag is beschikbaar

Nadere informatie